[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.55,0:00:10.24,Default,,0000,0000,0000,,W 1992 roku statek towarowy\Nz zabawkami do kąpieli
Dialogue: 0,0:00:10.24,0:00:11.96,Default,,0000,0000,0000,,złapała burza.
Dialogue: 0,0:00:12.21,0:00:14.65,Default,,0000,0000,0000,,Kontenery wpadły do wody
Dialogue: 0,0:00:14.65,0:00:20.59,Default,,0000,0000,0000,,i fale północnego Pacyfiku porwały\N28 000 gumowych kaczek i innych zabawek.
Dialogue: 0,0:00:20.84,0:00:22.70,Default,,0000,0000,0000,,Te jednak nie trzymały się razem.
Dialogue: 0,0:00:22.70,0:00:23.98,Default,,0000,0000,0000,,Wręcz przeciwnie,
Dialogue: 0,0:00:23.98,0:00:27.25,Default,,0000,0000,0000,,od tamtej pory kaczki są\Nwyrzucane na brzeg na całym świecie.
Dialogue: 0,0:00:27.25,0:00:29.56,Default,,0000,0000,0000,,Przebyta przez nie droga pozwala badaczom
Dialogue: 0,0:00:29.56,0:00:32.96,Default,,0000,0000,0000,,lepiej zrozumieć prądy morskie.
Dialogue: 0,0:00:33.73,0:00:40.04,Default,,0000,0000,0000,,Prądy morskie napędza wiele sił:\Nwiatr, pływy, różnice gęstości wody
Dialogue: 0,0:00:40.04,0:00:41.85,Default,,0000,0000,0000,,i ruch obrotowy Ziemi.
Dialogue: 0,0:00:43.07,0:00:47.67,Default,,0000,0000,0000,,Topografia dna oceanu i linia brzegowa\Nwpływają na ruch wody,
Dialogue: 0,0:00:47.67,0:00:49.36,Default,,0000,0000,0000,,sprawiając, że prądy przyspieszają,
Dialogue: 0,0:00:49.36,0:00:51.56,Default,,0000,0000,0000,,zwalniają lub zmieniają kierunek.
Dialogue: 0,0:00:52.20,0:00:57.73,Default,,0000,0000,0000,,Są dwie kategorie prądów morskich:\Npowierzchniowe i głębinowe.
Dialogue: 0,0:00:58.29,0:01:00.04,Default,,0000,0000,0000,,Prądy powierzchniowe poruszają
Dialogue: 0,0:01:00.05,0:01:02.66,Default,,0000,0000,0000,,górne 10% wód oceanicznych,
Dialogue: 0,0:01:02.66,0:01:05.96,Default,,0000,0000,0000,,a prądy głębinowe pozostałe 90%.
Dialogue: 0,0:01:06.23,0:01:07.93,Default,,0000,0000,0000,,Mimo że mają inną genezę,
Dialogue: 0,0:01:07.93,0:01:10.96,Default,,0000,0000,0000,,obydwa rodzaje prądów\Nwzajemnie na siebie oddziałują
Dialogue: 0,0:01:10.96,0:01:14.73,Default,,0000,0000,0000,,w złożonym tańcu, który sprawia,\Nże cały ocean jest w ciągłym ruchu.
Dialogue: 0,0:01:15.16,0:01:19.50,Default,,0000,0000,0000,,Przy wybrzeżu prądy powierzchniowe\Npowstają za sprawą wiatru i pływów,
Dialogue: 0,0:01:19.50,0:01:23.92,Default,,0000,0000,0000,,które przesuwają wodę tam i z powrotem,\Ngdy jej poziom podnosi się i opada.
Dialogue: 0,0:01:24.50,0:01:29.34,Default,,0000,0000,0000,,Na otwartym oceanie za prądy\Npowierzchniowe odpowiada głównie wiatr.
Dialogue: 0,0:01:29.74,0:01:31.60,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy wiatr wieje nad oceanem,
Dialogue: 0,0:01:31.60,0:01:34.32,Default,,0000,0000,0000,,pociąga za sobą górne warstwy wody.
Dialogue: 0,0:01:34.51,0:01:37.41,Default,,0000,0000,0000,,Przemieszczająca się woda\Nciągnie wtedy niższe warstwy,
Dialogue: 0,0:01:37.41,0:01:39.50,Default,,0000,0000,0000,,a te jeszcze niższe.
Dialogue: 0,0:01:39.70,0:01:46.29,Default,,0000,0000,0000,,Wpływ wiatru wiejącego nad oceanem\Nsięga aż 400 metrów w głąb wody.
Dialogue: 0,0:01:47.03,0:01:51.34,Default,,0000,0000,0000,,Jeśli przyjrzyjmy się układom prądów\Npowierzchniowych na całej Ziemi,
Dialogue: 0,0:01:51.34,0:01:54.58,Default,,0000,0000,0000,,zobaczymy, że tworzą wielkie pętle,\Nktóre nazywamy wirami.
Dialogue: 0,0:01:54.58,0:01:57.82,Default,,0000,0000,0000,,Na półkuli północnej poruszają się\Nzgodnie z ruchem wskazówek zegara,
Dialogue: 0,0:01:57.82,0:02:00.06,Default,,0000,0000,0000,,a na półkuli południowej\Nw przeciwnym kierunku.
Dialogue: 0,0:02:00.43,0:02:02.62,Default,,0000,0000,0000,,Dzieje się tak dlatego,\Nże ruch obrotowy Ziemi
Dialogue: 0,0:02:02.62,0:02:06.13,Default,,0000,0000,0000,,wpływa na kierunek wiatru\Nwywołującego prądy.
Dialogue: 0,0:02:06.63,0:02:08.22,Default,,0000,0000,0000,,Gdyby Ziemia się nie obracała,
Dialogue: 0,0:02:08.22,0:02:10.74,Default,,0000,0000,0000,,powietrze i woda\Nporuszałyby się tam i z powrotem
Dialogue: 0,0:02:10.74,0:02:12.80,Default,,0000,0000,0000,,między niskim ciśnieniem na równiku
Dialogue: 0,0:02:12.80,0:02:14.51,Default,,0000,0000,0000,,a wysokim ciśnieniem na biegunach.
Dialogue: 0,0:02:14.52,0:02:17.33,Default,,0000,0000,0000,,Ale ruch obrotowy sprawia,\Nże powietrze przemieszczające się
Dialogue: 0,0:02:17.33,0:02:20.86,Default,,0000,0000,0000,,od równika w kierunku bieguna\Npółnocnego odchyla się na wschód,
Dialogue: 0,0:02:20.86,0:02:24.24,Default,,0000,0000,0000,,a to przemieszczające się od bieguna \Ndo równika odchyla się na zachód.
Dialogue: 0,0:02:24.52,0:02:27.30,Default,,0000,0000,0000,,Na półkuli południowej jest odwrotnie.
Dialogue: 0,0:02:27.30,0:02:29.28,Default,,0000,0000,0000,,W efekcie główne strumienie powietrza
Dialogue: 0,0:02:29.28,0:02:32.49,Default,,0000,0000,0000,,tworzą nad oceanami \Nukłady w kształcie pętli.
Dialogue: 0,0:02:32.79,0:02:35.28,Default,,0000,0000,0000,,Nazywamy to efektem Coriolisa.
Dialogue: 0,0:02:35.68,0:02:40.13,Default,,0000,0000,0000,,Wiatr nad oceanami\Nwprawia wodę w ruch wirowy.
Dialogue: 0,0:02:40.13,0:02:43.79,Default,,0000,0000,0000,,A ponieważ woda lepiej \Nutrzymuje ciepło niż powietrze,
Dialogue: 0,0:02:43.79,0:02:47.39,Default,,0000,0000,0000,,prądy te pomagają rozprowadzać\Nciepło po całej kuli ziemskiej.
Dialogue: 0,0:02:48.17,0:02:49.86,Default,,0000,0000,0000,,Inaczej niż prądy powierzchniowe
Dialogue: 0,0:02:49.86,0:02:54.71,Default,,0000,0000,0000,,prądy głębinowe powstają w efekcie\Nróżnic gęstości wody morskiej.
Dialogue: 0,0:02:55.01,0:02:57.33,Default,,0000,0000,0000,,Woda płynąca w kierunku bieguna północnego
Dialogue: 0,0:02:57.33,0:02:58.50,Default,,0000,0000,0000,,ochładza się.
Dialogue: 0,0:02:58.50,0:03:01.04,Default,,0000,0000,0000,,Ma też większe stężenie soli,
Dialogue: 0,0:03:01.04,0:03:05.96,Default,,0000,0000,0000,,ponieważ powstające kryształki lodu\Npochłaniają wodę, ale nie sól.
Dialogue: 0,0:03:05.96,0:03:08.80,Default,,0000,0000,0000,,Zimna zasolona woda jest gęstsza,
Dialogue: 0,0:03:08.80,0:03:09.95,Default,,0000,0000,0000,,więc opada,
Dialogue: 0,0:03:09.95,0:03:12.62,Default,,0000,0000,0000,,a jej miejsce zajmuje\Ncieplejsza woda powierzchniowa.
Dialogue: 0,0:03:12.62,0:03:16.62,Default,,0000,0000,0000,,W ten sposób zachodzi pionowy ruch wody,\Nnazywany cyrkulacją termohalinową.
Dialogue: 0,0:03:17.08,0:03:21.56,Default,,0000,0000,0000,,Cyrkulacja termohalinowa wód głębinowych\Ni napędzane wiatrem prądy powierzchniowe
Dialogue: 0,0:03:21.56,0:03:26.32,Default,,0000,0000,0000,,tworzą wijącą się pętlę nazywaną\Nglobalnym pasem transmisyjnym.
Dialogue: 0,0:03:26.32,0:03:29.49,Default,,0000,0000,0000,,Kiedy woda przemieszcza się\Nz głębin ku powierzchni,
Dialogue: 0,0:03:29.49,0:03:32.61,Default,,0000,0000,0000,,niesie substancje odżywcze,\Nktórymi żywią się mikroorganizmy
Dialogue: 0,0:03:32.61,0:03:35.37,Default,,0000,0000,0000,,stanowiące podstawę wielu łańcuchów\Npokarmowych w oceanach.
Dialogue: 0,0:03:35.73,0:03:39.31,Default,,0000,0000,0000,,Globalny pas transmisyjny\Njest najdłuższym prądem na świecie,
Dialogue: 0,0:03:39.31,0:03:41.31,Default,,0000,0000,0000,,bo wije się po całej kuli ziemskiej.
Dialogue: 0,0:03:41.31,0:03:44.58,Default,,0000,0000,0000,,Ale jego prędkość to zaledwie\Nkilka centymetrów na sekundę.
Dialogue: 0,0:03:44.91,0:03:49.46,Default,,0000,0000,0000,,Opłynięcie globu zajęłoby\Nkropli wody tysiąc lat.
Dialogue: 0,0:03:49.46,0:03:54.27,Default,,0000,0000,0000,,Jednak rosnąca temperatura mórz sprawia,\Nże globalny pas transmisyjny zwalnia.
Dialogue: 0,0:03:54.96,0:03:57.84,Default,,0000,0000,0000,,Badania pokazują, że wywołuje to\Nanomalie pogodowe
Dialogue: 0,0:03:57.84,0:03:59.62,Default,,0000,0000,0000,,po obu stronach Atlantyku.
Dialogue: 0,0:03:59.62,0:04:02.86,Default,,0000,0000,0000,,Nikt nie wie, co może się stać,\Njeśli prąd ten będzie dalej zwalniać
Dialogue: 0,0:04:02.86,0:04:04.70,Default,,0000,0000,0000,,lub gdyby całkiem się zatrzyma.
Dialogue: 0,0:04:05.15,0:04:09.14,Default,,0000,0000,0000,,Żeby móc przewidzieć, co nastąpi\Ni odpowiednio się na to przygotować,
Dialogue: 0,0:04:09.14,0:04:13.35,Default,,0000,0000,0000,,musimy dalej badać prądy morskie\Ni potężne siły, które je kształtują.