Normal bir ekonomide
istihdam toplam talebi etkileyecektir
yüksek istihdam ya da düşük işsizlik olduğunda
daha çok çalışan kişi olacak
ve daha yüksek ücretleri olacak
ve bu da talebi arttıracaktır
tersi olduğunda da
eğer işlerini kaybettiklerinde
talep aşağıya düşecektir
ücretler de düşecektir
insanların cebinde para olmayacaktır
istihdamın talebi harekete geçirdiğini söyleyebiliriz
ve talep
burada önemli bir basitleştirme yapacağım
talep üretimi etkileyecektir
ya da bunu arz olarak görebiliriz
arzı etkileyecektir
ayrıca fiyatın da tetikleyicisi olabilir
ve elbette ki
bu iki şey içinde negatif etkisi olacaktır
.
eğer talep yüksekse fiyatlar artacak
bu da talep üzerinde olumsuz bir etki yaratabilir
.
şurada gördüğünüz ok şu çizgi yani
olumsuz etki demektir
en iyisi şuraya bir eksi işareti koyayım
ve diyelim ki talep yüksek
arz da artacaktır
bu talebi
daha doğrusu arzın artması
fiyatı aşağı çekecek
bu yüzden şuraya da bir eksi etki işareti koymalıyım
yüksek arz düşük fiyat demektir
fakat bu videoda ele alacağım konu bu değil
daha fazla çizgi koymaya devam edebiliriz
fakat tablo kabaca böyle
fakat genel fikir arz ve fiyat
kurum kazancını
ya da sadece genel anlamda kazancı tetikleyecektir
bu tek bir işadamı da olabilir
ve sonra kazançlar istihdamı etkileyecektir
şimdi bir senaryo üzerinde duralım
kötü bir ekonominin olduğu bir ülke
belki depresyon olan bir ülke
bu durumda dairenin her hangi bir yerinden başlayabiliriz
istihdamdan başlayabiliriz
diyelim ki istihdam oldukça düşük
bu talebi de oldukça düşürecektir
eğer talep gerçekten düşükse
arz aşağı gidecektir
fiyatlar düştüğünde
kazançlar da düşecektir
bu istihdamı daha da düşürecektir
ve bu durumda kendimizi
durgunluk ya da bunalım içinde buluruz
buna deflasyonist sarmal diyoruz
bu bir sarmal
çünkü kötü ekonomi daha düşük fiyatları tetikliyor
ve bu da karşılık olarak kötü ekonomiyi tetikliyor
işleri daha da kötüleştirmekiçin
bu uzunca bir süre devam ederse
ya da bu fiyat düşüşleri sertse
insanların
cebimde şu kadar para var , o parayı harcamayacağım
dediklerini duyacaksınız
bunun bir nedeni her an işimi kaybedebilirim
ya da paranın değeri artıyor
bekledikçe daha iyi şeyler satın alabilirim
fiyatlar düştükçe
bu sözünü ettiğimiz ürkütücü durumların hepsi devam ettikçe
istihdam düşüyor
kazançlar düşüyor
fiyatlar düşüyor
bu insanların mal ve hizmetlere saldırmasına neden olmaz
en azından enflasyonist bir sarmalın olduğu dönem kadar
yapmazlar bunu
fakat paraya saldırırlar
daha da ürkütücü olan
merkez bankaları ve hükümetler için
ekonominin kontrolu ellerinden çıkar
para basarak
ekonomiye hız vermeye çalışsalar da bu başarıya ulaşmaz
çünkü
insanlar o kadar tutucudur ki bu durumlarda
.tahmin edebilirsiniz
depresyonun yıllarca süreceğini düşünürler
örneğin bir helkopterle
bu aslında parayı normal dağıtma, para arzına katma yolu değildir
.
fakat aşırı bir örnek olarak veriyorum
bir helikopter alırlar
ve insanların üzerine para saçarlar
para basarlar ve bu parayı insanların üzerlerine atarlar
bunun sonucu olarak ülkedeki her erkek, her kadın, her çocuk
10 liralık banknotlara sahip olurlar
eğer gerçekten korkmuşlarsa
yapacakları şey bu 10 ar liralık banknotları alıp
yastıklarının altına koymaktır
bu hiç bir şeyi değiştirmeyecektir
lira para arzına dahil olmayacaktır
dolaşım değeri sıfır olacaktır