JOANNE FARYON: Hallo, ik ben Joanne Faryon. Welkom bij deze speciale uitzending, Als Immuniteit Faalt: We zullen de ergste kinkhoest uitbraak in Californië bespreken in meer dan 60 jaar. Waarom heeft een ziekte die bijna uitgeroeid was dertig jaar geleden, ineens weer de kop op gestoken, niet alleen in deze staat, maar ook in andere delen van het land? Waar wij achterkwamen zal je verrassen. Er zijn serieuze vraagtekens geplaatst bij hoe goed het vaccin werkte om de ziekte te voorkomen; vragen die overheids zorg ambtenaren niet eens gesteld hebben. Deze televisiezender heeft samen met het 'Waakhond Instituut', een journalistiek onderzoekscentrum aan de Universiteit van San Diego, en Radio Nederland Wereldomroep om dit verhaal te vertellen. Een verhaal dat ons door Californië heen meenam, en naar het buitenland, naar Amsterdam. Maar we beginnen in een verloskamer van het San Diego ziekenhuis, waar een moeder juist bevallen is van haar derde zoon. [ een baby huilt ] Matthew Jacob Bryce werd geboren op 11 oktober 2010. Hij was een gezonde baby, de derde zoon van Cindy en Marlon Bryce. Matthew begon de symptomen te vertonen van een griepje toen hij pas twee weken oud was. De familie Bryce wist dat er iets mis was. MARLON BRYCE: Het leek gewoon wel alsof deze verkoudheid zijn ademhaling aantastte. FARYON: Het gezin wist van de kinkhoest epidemie in Californië, vanuit de nieuwsberichten. JOURNALIST: Overheids zorg ambtenaren zeggen dat meer dan 6.400 gevallen van kinkhoest zijn geregistreerd dit jaar. FARYON: En hun kinderarts. BRYCE: Hij moest niet hoesten, terwijl kuchen of hoesten wel symptomen zijn, hij moest niet hoesten of zo, maar hij was gewoon verkouden. FARYON: Matthew's arts vermoedde dat het kinkhoest zou kunnen zijn, ook wel bekend als Pertussis. Ze nam een neus uitstrijkje en zond het naar het lab. Ze gaf Matthew ook meteen antibiotica. Zes dagen later, Matthew was toen nog maar 23 dagen oud, kreeg Cindy Bryce een telefoontje van de Afdeling Volksgezondheid van de staat Californië. De diagnose was kinkhoest. M. BRYCE: Zodra ik het hoorde, dacht ik meteen dat het helemaal mis was, want je hoorde in het nieuws over de baby's die eraan overleden. FARYON: Van januari tot oktober van dit jaar, overleden 10 zuigelingen in Californië aan kinkhoest, waarvan twee in de deelstaat San Diego. Meer dan 7.000 kinderen en volwassen werden ziek van de ziekte - het hoogste aantal in de staat in meer dan 60 jaar. Hoe konden Matthew en zoveel anderen een ziekte oplopen die voorkomen kan worden met een vaccinatie? Vanavond zullen we vragen stellen bij de doeltreffendheid van dat vaccin. Een vier maanden durend onderzoek door deze zender en het 'Waakhond Instituut', vond dat veel mensen bij wie kinkhoest werd vastgesteld wel ingeënt waren. We zullen ook laten zien dat overheids gegevens over het aantal mensen gediagnosticeerd met kinkhoest niet actueel is en tegenstrijdigheden bevat, waardoor de vraag gesteld moet worden: wie houdt er nu eigenlijk gegevens bij over de epidemie? Wij zullen je laten zien dat sommige deskundigen die invloed hebben op het beleid rondom de vaccins, financieel afhankelijk zijn van de farmaceutische bedrijven die het vaccin verkopen. Ook zullen we het gezin Bryce volgen in hun strijd met de diagnose van hun zoon, en de terugvallen in zijn herstel. Kinkhoest, schreeuwende hoest, de honderd-dagen hoest; allemaal synoniemen van Pertussis. DR. JAMES CHERRY: Wat de hoest veroorzaakt weten we eigenlijk niet... er is geen andere hoest die er op lijkt. FARYON: Pertussis is een ademhalings ziekte veroorzaakt door de bacterie Bordetella pertussis. In het begin lijkt het op een gewone verkoudheid. Maar later veroorzaakt het een schreeuwende en hardnekkige hoest, een hoest die kinderen laat snakken naar adem - waardoor het typische gierende geluid ontstaat. Voor volwassen is kinkhoest alleen maar onhandig. Wetenschappers schatten zelfs dat meer dan 80 procent van de volwassen gevallen nooit gediagnosticeerd wordt omdat de meeste mensen ervan uitgaan dat ze gewoon een erge verkoudheid te pakken hebben. Maar voor kinderen kan kinkhoest dodelijk zijn, zeker wanneer ze niet op tijd gediagnosticeerd worden. DR. JAMES CHERRY: Dus na een infectie raak je immuun voor de bacteriën en wordt je uiteindelijk beter. Maar meer langdurig is het in de meeste, ... in een groot percentage van kinderen duurt het echter een of twee maanden. DR. FRITS MOOI: Na een Pertussis infectie krijg je vaak 'super infecties', dit is in feite een van de belangrijkste complicaties, longontsteking. FARYON: Jonge babies kunnen het slijm nog niet ophoesten dat zich in hun longen verzamelt, waardoor longontsteking ontstaat en de baby moeilijk kan ademhalen. Meteen behandelen met antibioticum is erg belangrijk in deze leeftijdsgroep. Kinkhoest was bijna uitgeroeid aan het eind van de jaren '70 vanwege immunisatie. Maar op de een of andere manier heeft het zijn weg terug in Californië gevonden en in andere gebieden over de wereld waar veel mensen geïmmuniseerd zijn. Waarom het zo'n wraakzuchtige comeback heeft gemaakt, daarover zijn twee kinkhoest deskundigen het niet eens. DR. JAMES CHERRY (UCLA): De belangrijkste reden is het toegenomen bewustzijn. FARYON: en Dr. Frits Mooi van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). We hebben een nieuwe mutatie in de bacterie gevonden. FARYON: Dr. Mooi en Dr. Cherry begonnen allebei aan hun onderzoek aan kinkhoest ongeveer 30 jaar geleden. Cherry in de V.S. en Mooi in Nederland. De twee wetenschappers kenden elkaars werk. CHERRY: Ten eerste is zijn moleculair microbiologische werk van het allerhoogste wetenschappelijke niveau. Dat is een feit. Ik denk alleen dat sommige van zijn klinische gegevens die hij gepubliceerd heeft niet zo goed zijn. MOOI: Ik heb niet zoveel contact met hem, maar wat hij in de pers schreef is dat ik epidemiologie verknal. Dat is niet echt netjes. FARYON: Om te begrijpen waarom deze twee deskundigen het oneens zijn, moet je iets weten over de geschiedenis van het pertussis vaccin. ANNOUNCER: Omdat de meeste ernstige gevallen voorkomen voor de schoolgaande leeftijd, is immunisatie op school waarschijnlijk te laat. FARYON: De bacterie die kinkhoest veroorzaakt werd voor het eerst geisoleerd in België in 1906. Op dat moment was de ziekte een van de meest veelvoorkomende oorzaken van kindersterfte. ANNOUNCER: In 1921 doodde kinkhoest 316 kinderen in Michigan. Vorige jaar werd dat aantal verminderd tot 63. FARYON: De ontdekking leidde tot de eerste pogingen tot het ontwikkelen van een vaccin. Maar het duurde nog tot de jaren '40 tot wetenschappers daadwerkelijk een doeltreffend vaccin tegen kinkhoest ontwikkelden. ANNOUNCER: In tegenstelling tot de ziekte, vormt een vaccin geen gevaar voor de gezondheid. FARYON: In 1946 begonnen de rijksvaccinatie programma's in de V.S. en het aantal gevallen nam dramatisch af. Voorafgaand aan het vaccin was de besmettingsgraad 157 gevallen per 100.000. In de jaren '70, met de rijksvaccinatieprogramma's, was dit aantal minder dan 1 besmetting per 100.000 mensen. Maar het vaccin was controversieel. De eerste versies hadden bijwerkingen zoals lange huilbuien en aanvallen in babies. In 1996 keurde de FDA (Food and Drug Administration) een nieuw vaccin tegen kinkhoest goed. Het heette de niet-cellulaire versie. Dat betekent dat er alleen gezuiverde deeltjes in het vaccin zitten van het organisme dat de ziekte veroorzaakt. Het vaccin werd geacht veiliger te zijn en er waren minder en mildere bijwerkingen. Vandaag de dag gebruikt de V.S. alleen het niet-cellulaire pertussis vaccin. Maar terwijl de V.S. overstapte op het nieuwe vaccin, gebeurde er iets anders. Zorg ambtenaren over het hele land rapporteerden toenames in de gevallen van kinkhoest. En in een overheids laboratorium slechts 30 minuten van Amsterdam, ontdekte een groep wetenschappers iets anders - de bacterie die kinkhoest veroorzaakt, was er anders uit gaan zien. MOOI: Deze nieuwe mutatie had het effect dat de bacterie meer pertussis gif ging produceren. FARYON: Maar of die mutatie echt verantwoordelijk is tenminste gedeeltelijk, voor de epidemie hier in Californië en de uitbraken in andere delen van de wereld, is de kern van de discussie rondom kinkhoest. Dr. Mooi gelooft dat dit zo is, maar Dr. Cherry niet. CHERRY: Hoewel deze veranderingen zijn opgetreden, is er geen bewijs dat dit leidt tot het falen van het vaccin. FARYON: Hier in de deelstaat San Diego, zijn meer dan 85 procent van de kinderen ingeënt. In feite zijn slechts 3 procent van de kinderen die binnenkomen in de kleuterklas niet ingeënt vanwege persoonlijke overtuigen van het gezin. Maar ondanks deze hoge immunisatie percentages, heeft San Diego het op een na hoogste aantal kinkhoest gevallen in Californië. Dr. Dean Sidelinger is vice voorzitter van de afdeling volksgezondheid in San Diego. DR. DEAN SIDELINGER: Dit is een ziekte die gemakkelijk van de ene persoon op de andere wordt overgedragen. Dus zoals jij en ik hier nu zitten tijdens dit interview, en een van ons heeft pertussis, dan zou hij dat aan de andere persoon kunnen overdragen. Sidelinger zegt dat in het verleden het aantal kinkhoest gevallen het hoogst was in de zomer en afnam in de herfst, maar dit jaar gebeurde dat niet. SIDELINGER: Dus we zien steeds meer gevallen verschijnen. We weten dat het publieke bewustzijn van de ziekte een rol speelt en dat mensen steeds vaker hun dokter vragen of ze geen Pertussis hebben en dat dokters dit ook vaker vragen en dat we daarom meer gevallen registreren. FARYON: In November 2010, werden bijna 1.000 zuigelingen, kinderen en volwassen in de deelstaat San Diego gediagnosticeerd met kinkhoest. Meer dan de helft van deze mensen was ingeënt. Ons onderzoeks laat zien dat deze trend zich voortzette door Californië. Deze zender en het 'Waakhond Instituut' verzamelde gegevens van 9 deelstaten in Californië die een van de hoogste besmettingsgraden laten zien. Ons onderzoek laat zien dat in die gevallen waar de immunisatie geschiedenis bekend is, dat tussen de 44 en 83 procent van de mensen gediagnosticeerd met kinkhoest, wel ingeënt was. We hebben ook naar de gegevens van de Afdeling Volksgezondheid van Californië gekeken. In gevallen waar de vaccinatie geschiedenis bekend was, waren meer dan 80 procent van de geïnfecteerde mensen ingeënt. DR. MARK HORTON: De epidemiology deskundigen en de vaccin deskundigen hadden dit zeker verwacht. FARYON: Mr. Mark Horton is de directeur van de Afdeling Volksgezondheid van Californië. HORTON: Als een percentage van de bevolking ingeënt is, en daarvan enkele die nog steeds vatbaar zijn omdat het vaccin niet perfect werkt in alle individuen, als je dan de rekensom doet zul je zien dat zelfs met een zeer effectief vaccin, en zelfs als de meerderheid van de bevolking ingeënt is, dan zullen onder de vatbare individuen sommige mensen nooit ingeënt zijn en sommige vatbare individuen - soms zelfs meer dan 50 procent - zullen vroeger wel ingeënt zijn. FARYON: Met andere woorden, als je de rekensom doet, dan zal er altijd een bepaald aantal van de ingeënte mensen ziek worden als een vaccin niet 100 procent doeltreffend is. HORTON: Dus dat is geen verrassing voor ons en het zegt ook niets over de effectiviteit van het vaccin. JOURNALIST KEVIN CROWE: Het weerspiegelt de doeltreffendheid van het medicijn niet? HORTON: Dat klopt, ja. FARYON: Maar 20 jaar geleden, was het omgekeerde waar. Volgens een verslag van het Centrum voor Ziektebestrijding, waren meer dan de helft van de kinderen tussen de 3 en 4 maanden out die kinkhoest kregen tussen 1990 en 1996 niet ingeënt. De besmettingsgraad van kinkhoest is ook toegenomen in de afgelopen 20 jaar. Van minder dan 1 per 100,000 naar 18 per 100,000 hier in Californië. En in sommige deelstaten zoals San Luis Obispo, is de besmettingsgraad nu bijna zo hoog als voordat de vaccins ontwikkeld waren. Twee dagen na het interview met het gezin Bryce, kreeg Matthew koorts. Hij werd opgenomen in het Rady's Kinderziekenhuis in San Diego. Matthew was niet ingeënt tegen kinkhoest. Hij was te jong. Baby's kunnen niet ingeënt worden tot ze twee maanden oud zijn. Maar alle andere leden van het gezin Bryce waren ingeënt - zelfs zijn ouders kregen een extra vaccinatie. Het gebruik om iedereen rondom een pasgeboren baby te immuniseren heet 'cocooning'. CINDY BRYCE: Toen ik de dokter belde vroegen ze wie het had en ik kon hen geen antwoord geven omdat ik niet wist van wie hij het had gekregen omdat iedereen ingeënt is. FARYON: Myron en een van zijn zoons werden ook getest voor kinkhoest - ze hadden het allebei niet. M. BRYCE: Het enige wat ik wil is weten of het vaccin werkt. Is het doeltreffend, want voorheen dacht ik dat het vaccin werkte en dat als ik alles deed dat mij verteld werd dat mijn zonen beschermd zouden worden. FARYON: Maar hoe doeltreffend is het vaccin eigenlijk? Dat hangt af van aan wie je het vraagt. Op de bijsluiter bij de meest gebruikelijke kinkhoest vaccins in de V.S. staat dat het vaccin 85% effectief is. MOOI: Deze nieuwe variant heeft Nederland en ook andere landen volledig overgenomen en heeft de andere varianten weggeconcurreerd. Deze variant is uniek. FARYON: Dr. Mooi gelooft dat er geen manier is om te bepalen hoe effectief vaccins zijn omdat ze nooit getest zijn tegen de nieuwe variant van kinkhoest. MOOI: Wij noemen het de p3 variant. FARYON: Een variant waarvan hij denkt die nog besmettelijker is en die mensen nog zieker maakt.