0:00:22.523,0:00:23.803
Dzień dobry.

0:00:23.803,0:00:28.491
Zajmuję się upraszczaniem [br]języka urzędów i firm.

0:00:28.501,0:00:30.801
Robię to dość długo.

0:00:30.841,0:00:34.384
Na początku myślałem,[br]że chodzi tylko o trudność komunikacji,

0:00:34.384,0:00:38.454
gdzie urzędy i firmy piszą tak, [br]że nikt nie rozumie i trzeba to uprościć.

0:00:38.454,0:00:42.513
Natomiast od jakiegoś czasu, [br]dokładnie od września, początku jesieni,

0:00:42.539,0:00:45.519
może dlatego, [br]że jesień to pora melancholii,

0:00:45.530,0:00:49.520
mam wrażenie, że jest jeszcze[br]coś innego w tej kwestii.

0:00:50.506,0:00:55.768
Jest jakiś trudny pokład relacyjny [br]w komunikacji firm i urzędów,

0:00:55.768,0:00:59.288
taki psychologiczny, który mówi coś o nas.

0:00:59.335,0:01:04.545
Im bardziej to poznajemy, [br]tym jesteśmy smutniejsi.

0:01:05.455,0:01:10.145
Być może język trzech pach [br]będzie w stanie tę rzeczywistość zmienić.

0:01:10.235,0:01:15.325
Chciałem państwu pokazać [br]kilka prostych zasad, sześć dokładnie,

0:01:15.467,0:01:18.290
które pozwalają [br]czytać teksty urzędowe głębiej.

0:01:18.290,0:01:21.500
Pozwalają zauważyć, [br]co urzędy z nami robią.

0:01:21.529,0:01:25.474
o tym będzie moje wystąpienie.

0:01:25.474,0:01:29.202
Jest taki zwyczaj na TEDzie,[br]żeby zaprosić kogoś z rodziny,

0:01:29.202,0:01:34.252
więc postanowiłem pokazać państwu[br]moją babcię Jadwigę.

0:01:34.255,0:01:36.405
Od tego to się zaczęło w 2003 roku.

0:01:36.417,0:01:43.524
Wracam do miejscowości rodzinnej [br]pod Wałbrzychem, spotkanie rodzinne,

0:01:43.524,0:01:47.294
jubileuszowe,[br]bo właśnie obroniłem doktorat.

0:01:47.388,0:01:49.804
Mówię: "Słuchajcie,

0:01:49.814,0:01:54.494
jestem doktorem nauk humanistycznych [br]w zakresie językoznawstwa".

0:01:54.513,0:01:58.123
Oni się zadumali, [br]dziwnie spojrzeli na mnie i na siebie,

0:01:58.195,0:02:02.745
tylko babcia zechciała się odezwać:

0:02:02.763,0:02:06.963
"Tomuś, a możesz mi wystawić receptę?".

0:02:06.963,0:02:11.720
Ja mówię: "Babciu, [br]ja jestem doktor od języka,

0:02:11.720,0:02:15.300
nie wystawiam recept".

0:02:15.889,0:02:19.551
Nie wystarczyło, babcia wystawiła język [br]i poprosiła, żebym ją zbadał.

0:02:19.551,0:02:21.001
(Śmiech)

0:02:21.001,0:02:23.161
Później dopiero przeczytałem

0:02:23.184,0:02:26.104
w pamiętniku jakiegoś wybitnego [br]dziennikarza ekonomicznego,

0:02:26.112,0:02:28.748
że kiedy pisze swoje teksty, dla ludzi,

0:02:28.748,0:02:30.598
na bardzo trudne tematy często,

0:02:30.604,0:02:32.754
wystawia zdjęcie swojej babci na biurko,

0:02:32.770,0:02:36.183
patrzy jej w oczy [br]i pisze jakby tylko do niej.

0:02:36.183,0:02:39.293
Od tego zaczęło się moje myślenie [br]o upraszczaniu komunikacji,

0:02:39.296,0:02:41.266
jak można by było to zrobić inaczej,

0:02:41.275,0:02:45.315
czy można w ogóle w Polsce [br]pisać inaczej pod tym względem.

0:02:46.230,0:02:51.530
Myśl Churchilla, od której zacznę, [br]mocno zmieniła moje życie.

0:02:52.748,0:02:54.837
Churchill w 1940 roku,

0:02:54.837,0:02:59.170
w najtrudniejszym czasie [br]wojny w Wielkiej Brytanii,

0:02:59.170,0:03:03.450
napisał do wszystkich urzędników [br]memorandum o zwięzłości.

0:03:03.471,0:03:05.271
Zaczyna się mniej więcej tak

0:03:05.337,0:03:08.266
"Aby robić swoje, [br]musimy czytać mnóstwo dokumentów.

0:03:08.276,0:03:10.269
Większość z nich jest o wiele za długa.

0:03:10.269,0:03:11.469
To strata czasu!

0:03:11.469,0:03:15.241
Marnujemy energię [br]na wyławianie głównych myśli".

0:03:15.241,0:03:18.726
Język trzech pach, [br]o którym chciałem opowiedzieć

0:03:18.726,0:03:21.205
to język głównych myśli.

0:03:21.205,0:03:27.261
Pytanie, czy możemy dzisiaj [br]komunikować się tylko głównymi myślami.

0:03:27.701,0:03:29.021
To jest dość trudne.

0:03:29.058,0:03:31.568
W moim wypadku[br]to działa bardzo konkretnie.

0:03:31.574,0:03:36.574
Kiedy wracam z synami do domu[br]i dochodzimy do skrzynki pocztowej,

0:03:36.574,0:03:38.737
mam jeszcze trzy metry później do drzwi,

0:03:38.737,0:03:41.863
trochę się martwię, [br]jakbym oglądał horror o szczękach.

0:03:41.863,0:03:47.003
Czy będzie wystawać biały róg koperty [br]i będę musiał przestać robić swoje,

0:03:47.039,0:03:50.103
przestać być ojcem, rozmawiać z synami.

0:03:50.103,0:03:51.693
Wtedy wyciągam tę kopertę

0:03:51.693,0:03:53.545
i niedawno wprowadziłem zasadę,

0:03:53.545,0:03:57.535
że wszystko, co jest w skrzynkach, [br]czytam przed drzwiami.

0:03:57.535,0:03:58.836
Nie wchodzę do domu.

0:03:58.836,0:04:00.252
Muszę się z dziećmi pożegnać.

0:04:00.252,0:04:02.213
Mówię, że przez chwilę taty nie będzie.

0:04:02.213,0:04:06.773
To będzie trudna sytuacja [br]ale spróbujcie nie zasnąć, zanim wrócę.

0:04:08.479,0:04:10.319
Statystyki są zatrważające.

0:04:10.461,0:04:15.261
Na świecie ogólne warunki ubezpieczenia [br]czyta się średnio 3 godziny 20 minut.

0:04:15.764,0:04:18.564
Niektórzy szybciej biegają maratony.

0:04:18.744,0:04:21.527
Zdarza się, że długo nie wracam,

0:04:21.527,0:04:24.029
żeby powiedzieć, co w tym tekście było.

0:04:24.029,0:04:25.970
Przecież to dla nas jest najważniejsze.

0:04:25.970,0:04:27.258
Kiedy wyciągamy taki tekst,

0:04:27.258,0:04:29.020
chcemy się dowiedzieć po pierwsze,

0:04:29.020,0:04:32.747
czy chcą nam zrobić coś złego, [br]czy to jest neutralna wiadomość,

0:04:32.747,0:04:35.717
a dopiero później poznać szczegóły.

0:04:35.920,0:04:38.050
Wielką inspiracją jest tutaj Twitter.

0:04:38.054,0:04:41.454
Myślę, że tweety [br]to jest język przyszłości.

0:04:41.491,0:04:45.731
Znalazłem taki tweet, [br]z roku 47. przed naszą erą,

0:04:45.731,0:04:48.871
najlepszy tweet, jaki na świecie napisano.

0:04:48.873,0:04:52.443
Juliusz Cezar napisał "Veni, Vidi, Vici".

0:04:52.455,0:04:55.770
Niósł go na transparentach, [br]wchodząc do Rzymu.

0:04:55.770,0:04:58.247
Wszyscy specjaliści zgadzają się,

0:04:58.247,0:05:01.977
że on tak naprawdę [br]mówił nie "że", tylko "jak".

0:05:01.977,0:05:04.468
Jak on to zrobił, jaka to była akcja.

0:05:04.468,0:05:07.258
Ponieważ był wcześniej film o rytmie,

0:05:07.270,0:05:09.510
jesteśmy też na Akademii Muzycznej,

0:05:09.546,0:05:12.096
w języku trzech pach [br]ważny jest właśnie ten rytm.

0:05:12.112,0:05:15.322
Tekst powinien być bardzo zrytmizowany.

0:05:15.443,0:05:18.663
Może zachęcę państwa [br]do wystukania tego rytmu.

0:05:18.663,0:05:23.103
Proszę posłuchać [br]jak brzmi to zdanie w łacinie.

0:05:23.492,0:05:26.490
ve-ni, vi-di, vi-ci. (Tupanie)

0:05:26.490,0:05:30.207
Czy idąc bardziej - ve-ni, vi-di, vi-ci.

0:05:30.207,0:05:32.475
Dokładnie taka była ta akcja.

0:05:32.475,0:05:35.685
Nie taka brutalna, bo nie chciałem tupać, [br]żeby nie zniszczyć sceny,

0:05:35.699,0:05:40.519
ale była ona bardzo krótka, [br]brutalna i systematyczna.

0:05:40.556,0:05:43.395
Chciałem pozdrowić tłumacza,

0:05:43.395,0:05:45.767
który to źle przetłumaczył [br]na język polski.

0:05:45.767,0:05:48.187
"Przybyłem, zobaczyłem, zwyciężyłem".

0:05:48.187,0:05:50.582
Proszę spróbować to wystukać i zmierzyć.

0:05:50.582,0:05:54.236
przy-by-łem, zo-ba-czy-łem, zwy-cię-ży-łem

0:05:54.236,0:05:57.256
Mam nadzieję, [br]że zostałem jeszcze w kamerze.

0:05:57.270,0:06:00.576
To jest rodzaj dreptania przed toi toiem,

0:06:00.576,0:06:03.776
(Śmiech) to nie jest to o co tutaj chodzi,

0:06:05.486,0:06:07.790
to nie jest język trzech pach.

0:06:07.790,0:06:11.646
Żeby to przetłumaczyć dobrze, [br]musielibyśmy powiedzieć:

0:06:11.646,0:06:15.836
"wpadłem, zerkłem, stłukłem", coś takiego.

0:06:16.210,0:06:18.017
To by musiało być bardzo rytmiczne.

0:06:18.017,0:06:21.337
Jeżeli gubię dowód osobisty [br]i chcę zdobyć nowy,

0:06:21.365,0:06:24.505
to powinienem pójść do urzędu [br]albo otworzyć internet,

0:06:24.513,0:06:26.666
pach, pach, pach [br]i powinienem ten dowód mieć.

0:06:26.666,0:06:28.278
Dokładnie w trzech krokach.

0:06:28.278,0:06:30.478
Ta trójka jest ważna.

0:06:31.277,0:06:34.260
Nie bez kozery mówimy [br]ABC pierwszej pomocy,

0:06:34.260,0:06:38.300
a nie AĄ pierwszej pomocy [br]- są trzy elementy.

0:06:38.735,0:06:41.529
Czasem mówi się brutalnie [br]przynieś, podaj, pozamiataj,

0:06:41.529,0:06:46.299
matki, żony i jeszcze coś trzeciego, [br]z tego co pamiętam.

0:06:46.965,0:06:50.443
Ten rytm trójki jest bardzo ważny.

0:06:50.443,0:06:56.738
Idąc dalej tym tropem, proszę spojrzeć [br]co z nami robi język urzędowy,

0:06:56.738,0:07:00.638
jak bardzo zatrzymuje nas przed drzwiami,

0:07:00.638,0:07:05.028
sprawia, że tracimy czas, [br]ale też pewność siebie.

0:07:05.038,0:07:09.118
Właściwie jakbyśmy żyli[br]w ciągłej jesieni, tej melancholijnej,

0:07:09.118,0:07:13.318
gdzie psy do nas merdają [br]przez ścianę sąsiadów depresyjnie.

0:07:13.318,0:07:15.218
Tak to mniej więcej wygląda.

0:07:15.218,0:07:18.667
Trzy cechy języka urzędowego, [br]które odbierają nam dech.

0:07:18.667,0:07:21.493
Pierwsza, najważniejsza kwestia, [br]ale to wszyscy wiedzą,

0:07:21.493,0:07:25.852
że język urzędowy [br]zapiera nam dech w piersiach,

0:07:25.852,0:07:27.772
przestajemy oddychać.

0:07:27.774,0:07:30.090
To są bardzo proste techniki.

0:07:30.090,0:07:32.773
Proszę próbować czytać[br]między wierszami teksty urzędowe,

0:07:32.773,0:07:36.975
znaleźć urząd, który to robi,[br]i zadać sobie pytanie:

0:07:36.975,0:07:39.710
Czy to jest rzeczywiście mój urząd?

0:07:39.710,0:07:41.487
Pierwsza kwestia to "hamlety",

0:07:41.487,0:07:45.263
druga to "tasiemce" lub "taśmociągi",

0:07:45.263,0:07:46.888
a trzecia to "matrioszki".

0:07:46.888,0:07:49.428
Wygląda to mniej więcej tak,

0:07:49.428,0:07:51.888
Hamlet miał taki problem

0:07:51.891,0:07:56.721
że nie wiedział, czy mówi, [br]czy myśli, się zastanawiał ciągle.

0:07:56.732,0:07:59.532
Czyli "być czy nie być", [br]i później "oto jest pytanie".

0:07:59.553,0:08:01.383
Jakbyśmy mówili na co dzień

0:08:01.383,0:08:04.219
"Schabowy z ziemniakami [br]czy z kluskami śląskimi.

0:08:04.219,0:08:07.079
Pomyślmy przez chwilę [br]przy niedzielnym stole".

0:08:07.079,0:08:08.097
(Śmiech)

0:08:08.097,0:08:12.377
Teksty urzędowe mają dużo [br]tego hamletyzowania.

0:08:13.210,0:08:16.725
Czasem to się nawet układa [br]w sensowny język.

0:08:16.725,0:08:21.072
W odpowiedzi na pismo dotyczące powyższego[br]informuję, że wyjaśniam co następuje.

0:08:21.072,0:08:21.892
(Śmiech)

0:08:21.902,0:08:24.201
To tak mniej więcej wygląda.

0:08:24.201,0:08:28.501
Każde pismo się zaczyna podobnie, [br]na przykład, że to jest odpowiedź.

0:08:28.501,0:08:33.451
Jeżeli coś tam jest napisane,[br]to pismo raczej czegoś dotyczyło.

0:08:33.451,0:08:39.251
Jeżeli pisaliśmy je świadomie, [br]to raczej pamiętamy czego.

0:08:39.767,0:08:43.818
Że to jest informacja jakaś, [br]że takie wszystko to jest ważne,

0:08:43.818,0:08:46.756
ale może to jednak wyjaśnienia [br]i one nastąpią później.

0:08:46.756,0:08:49.256
To wszystko jest, [br]natomiast głównej myśli nie widać.

0:08:49.256,0:08:52.493
Ona gdzieś się pojawia [br]po około 16-17 wyrazach.

0:08:52.493,0:08:56.683
Jeżeli chodzi o tasiemce, czy taśmociągi,

0:08:56.683,0:09:00.092
ciekawą rzecz znalazłem tutaj na Śląsku.

0:09:00.092,0:09:04.079
Jazda ludzi, [br]czy państwo wiedzą co to jest?

0:09:04.079,0:09:08.504
Jazda ludzi to nie jest [br]tytuł umowy hejterów w internecie,

0:09:08.504,0:09:12.789
tylko to jest coś, [br]co się robi na taśmociągu właśnie.

0:09:12.789,0:09:16.765
Są zdania, które przypominają[br]takie taśmociągi.

0:09:16.765,0:09:21.171
Dowiedziałem się, że takie taśmociągi [br]mogą mieć nawet osiem kilometrów.

0:09:21.171,0:09:25.073
Górnicy na nie wchodzą i sobie jadą,[br]żeby nie marnować czasu.

0:09:25.073,0:09:26.493
Bardzo ważna rzecz.

0:09:26.504,0:09:29.677
Gdyby państwo pomyśleli, [br]że taki taśmociąg by się przydał w domu,

0:09:29.677,0:09:32.987
można by było na przykład [br]dzieci tak wstawiać za drzwiami do szkoły.

0:09:32.987,0:09:36.292
Osiem kilometrów dokładnie moje mają,[br]by sobie jechały.

0:09:36.301,0:09:38.943
Taki taśmociąg trzeba jakoś zrobić.

0:09:38.943,0:09:42.868
Tu dobra praktyka jest taka,[br]by zajrzeć do urzędu patentowego,

0:09:42.868,0:09:45.698
zobaczyć, jak to wygląda, [br]żeby nie powielać tych błędów.

0:09:45.698,0:09:50.231
Tam jest cudowny gatunek,[br]zastrzeżenie patentowe,

0:09:50.682,0:09:57.262
które z grubsza wygląda tak, [br]że mamy serce zastrzeżenia patentowego,

0:09:57.688,0:10:00.458
to jest wyrażenie "znamienny tym, że".

0:10:00.458,0:10:04.012
Po lewej, przed tym sercem [br]jest ta stara rzeczywistość,

0:10:04.036,0:10:05.766
a po prawej ta nowa.

0:10:05.783,0:10:10.013
W polskiej kulturze z jakichś powodów [br]trzeba to wszystko zapisać jednym zdaniem.

0:10:10.013,0:10:12.983
To nowe, to co jest istotne. (Śmiech)

0:10:13.007,0:10:16.521
Mówi się, że obraz [br]znaczy więcej niż wiele słów.

0:10:16.521,0:10:22.741
My teraz możemy dokładnie policzyć, [br]że ten obraz jest wart 225 słów.

0:10:22.778,0:10:27.448
Ja go używam zawsze przed występami,[br]do ćwiczeń dykcyjnych.

0:10:27.463,0:10:29.363
Jest takie ćwiczenie, gdzie się liczy:

0:10:29.397,0:10:32.397
pierwsza wrona bez ogona, [br]druga wrona bez ogona, trzecia...

0:10:32.399,0:10:34.559
Znajomi płetwonurkowie [br]też to wykorzystują.

0:10:34.577,0:10:37.547
Proszę spróbować [br]sobie to przeczytać jednym tchem,

0:10:37.560,0:10:41.435
jakbyśmy chcieli to wszystko[br]poznać, zauroczyć się.

0:10:41.435,0:10:43.745
"Przenośnik taśmowy[br]przystosowany do jazdy ludzi,

0:10:43.745,0:10:45.567
zawierający pomost do wysiadania ludzi

0:10:45.567,0:10:48.995
oraz urządzenie zabezpieczające [br]przenośnik taśmowy z jazdą ludzi

0:10:48.995,0:10:50.290
znamienny tym, że".

0:10:50.290,0:10:52.500
I tam się to wszystko dzieje,

0:10:52.500,0:10:53.962
wygląda to całkiem ciekawie.

0:10:53.962,0:10:55.983
Są przypisy, jest rysunek.

0:10:56.021,0:11:01.487
Ale kiedy, na przykład, niewidomy inżynier[br]będzie chciał stworzyć coś podobnego

0:11:01.487,0:11:03.297
albo się dowiedzieć jak to wygląda

0:11:03.297,0:11:08.579
i spróbuje sobie to odczytać [br]za pomocą aplikacji, głosem komputerowym,

0:11:08.581,0:11:10.324
będzie poważny problem.

0:11:10.324,0:11:14.048
Mogą państwo to po prostu spróbować kupić.

0:11:14.764,0:11:17.723
Kiedy będą państwo już podpisywać umowę,

0:11:18.783,0:11:21.853
to się państwo dowiedzą, [br]że wcale tego nie kupujecie.

0:11:21.853,0:11:25.081
To jest przykład [br]z poradnika dla urzędników.

0:11:25.081,0:11:28.425
Sami urzędnicy napisali [br]jak zwijać zdania, żeby nie przesadzać.

0:11:28.425,0:11:32.106
Zaraz się dowiemy, że to nie jest kupno.

0:11:32.106,0:11:35.123
Ta czynność raczej [br]nazywa się "dokonać kupna"

0:11:35.133,0:11:37.308
albo "nabyć drogą kupna",

0:11:37.308,0:11:40.418
"dokonać nabycia drogą kupna", [br]"dokonać nabycia na drodze kupna",

0:11:40.418,0:11:43.031
"dokonać nabycia na drodze [br]transakcji kupna-sprzedaży"

0:11:43.031,0:11:45.933
A jest też ta druga strona! [br]Jak kupić to i sprzedać przecież.

0:11:45.933,0:11:49.289
"Dokonać nabycia na drodze przeprowadzenia[br]transakcji kupna-sprzedaży",

0:11:49.289,0:11:52.522
"dokonać realizacji nabycia[br]na drodze..." i tak dalej.

0:11:52.535,0:11:56.633
To jest chwyt ciekawy retoryczny,[br]nazywa się matrioszka.

0:11:56.633,0:11:59.903
Czyli dajemy jedną rzecz, czynność "kupić"

0:11:59.903,0:12:02.687
i pakujemy ją do takiej [br]następnej babeczki drewnianej.

0:12:02.702,0:12:04.954
Wtedy mówimy, że to już jest dokonanie.

0:12:04.954,0:12:07.708
Później, że to jest nabycie, transakcja...

0:12:07.708,0:12:10.778
A państwo muszą [br]to przed drzwiami rozpakować.

0:12:10.784,0:12:14.364
Nie wiadomo, kto z tych matrioszek [br]na końcu wyskoczy.

0:12:14.450,0:12:18.462
Praktyka jest różna na straganach w Rosji.

0:12:18.462,0:12:21.644
Więc to jest niebezpieczne. (Śmiech)

0:12:24.484,0:12:29.744
Teraz ta smutniejsza część, [br]nasze niedawne odkrycie wrocławskie.

0:12:29.769,0:12:32.929
Trzy cechy języka urzędowego,

0:12:32.933,0:12:37.903
które nie tylko zabierają nam oddech, [br]ale też rzucają nas na kolana

0:12:37.916,0:12:42.426
to jest język "abrakadabra", [br]to są słowa magiczne,

0:12:42.426,0:12:45.190
ale też język uników

0:12:45.190,0:12:48.812
zwany czasem "językiem pomiędzy"[br]albo "językiem świeżego zięcia".

0:12:48.812,0:12:49.762
(Śmiech)

0:12:49.762,0:12:53.998
Jeszcze trzeba to doprawić [br]szczyptą podejrzliwości.

0:12:54.271,0:12:58.571
Podejrzliwości, czy też domniemania[br]złego obywatela.

0:12:58.715,0:13:00.553
Chyba najlepiej tak to powiedzieć.

0:13:00.553,0:13:03.900
Jak to wygląda na przykładach?

0:13:03.900,0:13:11.510
Język abrakadabra sprawia, [br]że nie uznajemy tekstu za normalny,

0:13:11.741,0:13:15.801
tak jak wysyłamy wiadomość [br]do syna czy córki w szkole:

0:13:15.804,0:13:19.764
"Już wiesz, że dostałaś dwóję?".

0:13:19.764,0:13:23.129
Są takie słowa, które sprawiają, [br]że tekst się bardzo pompuje.

0:13:23.129,0:13:26.349
Język abrakadabra sprawia, [br]że myślimy, że to jest tekst ostateczny,

0:13:26.351,0:13:28.431
sprawa życia i śmierci.

0:13:28.431,0:13:32.671
W ostatnim przykładzie z "dokonać" [br]mieliśmy właśnie to.

0:13:32.708,0:13:35.478
Normalnie ludzie robią, [br]a czasem czegoś dokonują.

0:13:35.480,0:13:38.191
Dokonują żywota, odkrycia.

0:13:38.191,0:13:41.516
Z reguły nie dokonują [br]przelewów, wpłat, wypłat.

0:13:41.516,0:13:43.263
To nie są żadne dokonania.

0:13:43.263,0:13:46.335
Natomiast urzędy albo język urzędowy

0:13:46.335,0:13:49.732
chciałby, żebyśmy tak o tym myśleli,[br]że to jest dokonanie.

0:13:49.732,0:13:54.262
Więc różnica między "robić" a "dokonać"[br]jest jak między "śpiewać" a "odśpiewać".

0:13:55.477,0:13:57.719
Tutaj mamy sporo takich wyrazów, jak "iż".

0:13:57.719,0:14:01.529
Ludzie raczej żeżają - mówią "że",

0:14:01.529,0:14:02.749
(Śmiech)

0:14:02.749,0:14:06.498
a urzędy iżają, czyli piszą" iż".

0:14:06.498,0:14:08.721
To statystycznie da się sprawdzić.

0:14:08.721,0:14:12.760
Jedno "iż" się w języku polskim [br]pojawia po dziewiętnastu "że".

0:14:12.760,0:14:15.754
Z grubsza byśmy trafili na trzecią stronę.

0:14:15.754,0:14:19.278
Tu z jakichś powodów [br]tak się tekst w ogóle zaczyna

0:14:19.278,0:14:21.386
"Uprzejmie informujemy iż" bardzo często.

0:14:21.386,0:14:25.886
"Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom [br]pragniemy nadmienić"

0:14:26.208,0:14:27.462
To też jest ciekawe.

0:14:27.462,0:14:31.751
Dużo jest słów emocjonalnych [br]typu pragnąć, ufać.

0:14:31.751,0:14:34.136
Instytucja nie ma pragnień,

0:14:34.136,0:14:37.200
"Pragnąć" to jest, przepraszam bardzo,

0:14:37.200,0:14:42.540
albo o upale i piciu,[br]albo o alkowie, czyli o seksie.

0:14:43.506,0:14:46.488
Instytucja nie powinna nam [br]takich rzeczy do głowy wkładać.

0:14:46.488,0:14:47.468
(Śmiech)

0:14:49.468,0:14:51.838
"Nadmienić" [br]nawet nie wiadomo, co to znaczy.

0:14:51.848,0:14:56.031
"Mieć" i "posiadać" [br]to też ciekawa różnica.

0:14:56.031,0:14:58.090
Mamy z reguły wszystko,

0:14:58.090,0:15:01.042
a posiadać można raczej [br]coś wartościowego ale abstrakcyjnego.

0:15:01.042,0:15:02.243
Wiedzę można posiadać.

0:15:02.243,0:15:04.648
Nie można posiadać [br]dwóch telefonów komórkowych.

0:15:04.648,0:15:07.214
Nie można posiadać się ze szczęścia.

0:15:07.214,0:15:11.714
Można posiadać jakieś [br]rozległe posiadłości na Mazurach,

0:15:11.714,0:15:14.338
ale dowodu osobistego nie można posiadać.

0:15:14.338,0:15:16.674
Tego jest bardzo dużo. [br]To jest język abrakadabra.

0:15:16.674,0:15:20.504
Teraz ten zięć. [br]Znowu doświadczenia osobiste.

0:15:22.088,0:15:28.568
Kiedy teściowa zechciała już powiedzieć, [br]że mogę do niej mówić "mamo",

0:15:29.774,0:15:33.273
zastanawiałem się, co z tym zrobić.

0:15:33.273,0:15:39.483
Czy powiedzieć pani, czy pani mamo, [br]czy pani matko, czy powiedzieć już mamo.

0:15:39.755,0:15:42.304
Wtedy mamy właśnie język pomiędzy.

0:15:42.304,0:15:45.042
Staramy się lawirować,[br]nie powiedzieć ani tak, ani tak,

0:15:45.042,0:15:47.598
żeby nie obrazić siebie ale też teściowej.

0:15:47.598,0:15:49.358
Gdzieś jest ten środek.

0:15:49.358,0:15:51.445
Najtrudniejsze sytuacje są wtedy,

0:15:51.445,0:15:54.199
kiedy siedzi daleko teściowa, [br]przy niej solniczka,

0:15:54.199,0:15:57.389
a zupa jest po naszej stronie[br]i trzeba ją dosolić.

0:15:57.395,0:16:00.855
W tedy się mówi z takim efektem PKP.

0:16:00.856,0:16:05.016
Na dworcach mówią, że pociąg [br]podstawia się na peronie trzecim.

0:16:05.016,0:16:06.279
(Śmiech)

0:16:06.279,0:16:10.819
Wtedy rzeczywiście nikogo nie interesuje, [br]kto ten pociąg podstawia.

0:16:10.864,0:16:15.614
Ale jeżeli mówimy na przykład:[br]"Czy można podać sól?",

0:16:15.643,0:16:16.783
(Śmiech)

0:16:19.502,0:16:23.822
to proszę zauważyć, [br]że nie wiadomo, kto jej potrzebuje

0:16:24.237,0:16:26.747
ani kto miałby się po nią rzucić.

0:16:26.747,0:16:29.361
Jak jest więcej osób, [br]to raczej patrzą na siebie.

0:16:29.361,0:16:31.350
To z dziećmi też pięknie wygląda.

0:16:31.350,0:16:33.824
"Czy ktoś może wyrzucić śmieci?"

0:16:33.824,0:16:37.246
Wracamy i generalnie nikt nie mógł.

0:16:37.276,0:16:38.376
(Śmiech)

0:16:39.076,0:16:41.455
W języku urzędowym jest problem,

0:16:41.455,0:16:49.425
jeżeli ten język uników[br]jest używany, żebyśmy coś zrobili,

0:16:49.469,0:16:52.195
na przykład upomnienia, wezwania.

0:16:52.195,0:16:55.447
"Wzywa się do wykonania obowiązku [br]objętego niniejszym upomnieniem

0:16:55.447,0:16:57.811
w terminie siedmiu dni [br]od dnia jego doręczenia".

0:16:57.811,0:17:02.001
Dokładnie skarbówka pisze, jak mawia zięć.

0:17:02.381,0:17:05.033
Nie wiadomo, kto wzywa, nie wiadomo kogo.

0:17:05.033,0:17:08.121
Nie będziemy działać, [br]nie będziemy skuteczni.

0:17:08.121,0:17:10.807
Następny problem, najsmutniejszy w sumie,

0:17:10.807,0:17:16.507
to dziwna podejrzliwość [br]w polskim języku czy systemie urzędowym.

0:17:17.173,0:17:20.773
Na przykład dodawanie zera [br]do dat poniżej dziesięciu, dat dziennych.

0:17:20.773,0:17:24.024
Kiedy rozmawiamy z urzędnikami, [br]dlaczego tak robią

0:17:24.024,0:17:25.558
to oni mówią: "bo musimy".

0:17:25.558,0:17:27.148
Ale później, kiedy pytamy głębiej

0:17:27.148,0:17:29.816
"Dlaczego tak robicie?[br]Przecież nie ma takiej zasady.

0:17:29.816,0:17:31.368
Fajnie pisać bez zera.

0:17:31.368,0:17:34.114
Przecież nie mówimy zero dziewiąty, [br]tylko dziewiąty.

0:17:34.114,0:17:35.895
Więc piszmy tak jak mówimy".

0:17:35.895,0:17:39.218
Mówią wtedy, rzadko, ale jednak[br]ciągle to słychać:

0:17:39.218,0:17:44.143
"Ale ludzie tam będą dopisywać jedynkę,[br]albo dwójkę dopiszą

0:17:44.143,0:17:44.873
(Śmiech)

0:17:44.873,0:17:47.245
i będą fałszować dokumenty".

0:17:47.245,0:17:52.425
Jakie trzeba mieć założenia [br]o niechęci do wszystkich obywateli,

0:17:52.443,0:17:56.127
że to wszyscy są masowi oszuści, [br]którzy to będą robić.

0:17:56.127,0:17:59.734
Bardzo stare czasy, [br]przynajmniej gdzieś głęboki PRL,

0:17:59.734,0:18:02.060
takie podejście mniej więcej.

0:18:03.500,0:18:07.930
Kiedy się jedzie do urzędu, to też widać.

0:18:07.960,0:18:10.310
Tam są przystanki warunkowe.

0:18:10.310,0:18:12.096
Nie wiem, czy państwo zwrócili uwagę,

0:18:12.096,0:18:14.837
wszystkie przystanki warunkowe[br]w Polsce są "na żądanie".

0:18:14.837,0:18:17.547
nawet "Walim na żądanie". (Śmiech)

0:18:18.963,0:18:22.814
Jaka tu jest historia ukryta głęboko?

0:18:22.814,0:18:25.935
Dlaczego to się nie nazywa [br]"Walim na życzenie"?

0:18:25.935,0:18:26.795
(Śmiech)

0:18:26.795,0:18:29.387
Dlaczego nie zmienić w Polsce [br]wszystkich przystanków

0:18:29.387,0:18:30.846
na przystanki na życzenie?

0:18:30.846,0:18:34.708
Wtedy może jednak kierowcy pomyślą, [br]że jesteśmy sympatyczni,

0:18:34.708,0:18:38.125
że kiedy machamy ręką, to nie oznacza, [br]że z tyłu trzymamy kamień

0:18:38.125,0:18:40.260
albo coś w tym stylu. (Śmiech)

0:18:40.260,0:18:43.466
Taki postulat, taka propozycja.

0:18:43.466,0:18:47.486
Jak taka rozmowa obywatela[br]z urzędem wygląda w praktyce.

0:18:50.487,0:18:52.227
Mieszkaniec, pan Piotr,

0:18:52.227,0:18:55.109
rozmawia przez internet [br]ze swoim prezydentem miasta.

0:18:55.109,0:18:56.109
to ciekawa historia,

0:18:56.209,0:18:59.081
"Panie prezydencie, [br]kiedy zostaną porządnie załatane dziury

0:18:59.081,0:19:01.549
i utwardzona droga na ul. Żurawiej?

0:19:01.549,0:19:05.712
Czy są plany położenia asfaltu [br]na Żurawiej? Piotr L".

0:19:05.712,0:19:12.492
Prezydent odpisuje [br]właśnie tym dziwnym językiem.

0:19:13.174,0:19:16.564
Właściwie wszystkie sześć tych kategorii, [br]o których państwu mówiłem,

0:19:16.564,0:19:18.439
się znajdzie w środku.

0:19:18.439,0:19:19.728
"W odpowiedzi na wniosek"

0:19:19.728,0:19:22.855
- czyli pan Piotr się najpierw dowiaduje, [br]że to jest odpowiedź.

0:19:22.855,0:19:26.526
Później się dowiaduje, że to nie był[br]zwykły wpis w internecie tylko wniosek.

0:19:26.526,0:19:31.136
Później się dowiaduje, że go wnosił, [br]chociaż nie trzymał go w rękach,

0:19:31.175,0:19:34.514
drogą na pewno nie Żurawią [br]tylko elektroniczną.

0:19:34.514,0:19:36.876
I później widzimy, [br]że prezydent jest megalomanem

0:19:36.876,0:19:38.509
albo ten, kto za niego to pisze.

0:19:38.509,0:19:42.364
No bo mamy: Bóg, Honor, Ojczyzna[br]tzw. ortografia emocjonalna.

0:19:42.364,0:19:45.054
Bóg, Honor, Ojczyzna, Prezydent Miasta.

0:19:45.054,0:19:46.873
Później, że on informuje.

0:19:46.873,0:19:49.472
Później jest to "iż", słowa - bufony.

0:19:49.472,0:19:51.881
Później, że ulica Żurawia coś posiada.

0:19:51.881,0:19:54.642
Tylko ludzie mogą coś posiadać, [br]tak jak mówiłem, wiedzę.

0:19:54.642,0:19:56.992
"Żurawia posiada nawierzchnię tłuczniową

0:19:56.992,0:19:59.712
i pomimo zabiegów remontowych...",

0:19:59.712,0:20:04.464
to rodzaj spa dla ulic prawdopodobnie...

0:20:04.497,0:20:08.309
Później są ramy, czyli [br]"ramy bieżącego utrzymania",

0:20:08.309,0:20:10.390
ja nie wiem, czy to jest rodzaj obrazu,

0:20:10.390,0:20:13.226
czy to trzeba powiesić.

0:20:13.226,0:20:16.515
"Stan techniczny nawierzchni, [br]szczególnie po opadach atmosferycznych"

0:20:16.515,0:20:19.568
Jest taka strategia w urzędach, [br]nazywa się to strategią nabiału,

0:20:19.568,0:20:21.989
kiedy nie wiemy czy to śnieg, deszcz.

0:20:21.989,0:20:23.478
To nie tak, jak my opowiadamy,

0:20:23.478,0:20:26.034
wybieramy ten najczęstszy, [br]czy ten, który się dzieje,

0:20:26.034,0:20:27.157
tylko tak jakby nabiał.

0:20:27.157,0:20:29.308
Idziemy do sklepu,[br]mówimy: "Czy jest nabiał?".

0:20:29.308,0:20:30.138
(Śmiech)

0:20:30.138,0:20:33.278
"Budzi zastrzeżenia" [br]to jest też ciekawa metafora.

0:20:33.278,0:20:36.281
Powiedz mi jakich używasz metafor, [br]a powiem ci, kim jesteś.

0:20:36.281,0:20:38.356
Dlaczego to jest o tym śnie?

0:20:38.356,0:20:40.047
Jak się głębiej nad tym zastanowić,

0:20:40.047,0:20:43.892
to Piotr wychodzi z domu taki zaspany[br]i od razu wpada w te dziury,

0:20:43.892,0:20:47.532
i mu się te zastrzeżenia budzą, [br]on też się budzi.

0:20:47.532,0:20:48.912
(Śmiech)

0:20:49.231,0:20:52.499
Później mamy język "pomiędzy"[br]- "Zgłoszona sprawa".

0:20:52.499,0:20:56.065
Nie zgłaszał jej prezydent, [br]wymazał Piotra z odpowiedzi.

0:20:56.065,0:20:58.575
"Zgłoszona sprawa zostanie przeanalizowana

0:20:58.579,0:21:00.787
do wykonania w ramach [br]bieżącego utrzymania,

0:21:00.787,0:21:04.967
w zakres którego wchodzi m.in. równanie,[br]profilowanie oraz wałowanie obywatela"...

0:21:04.994,0:21:08.384
"pasa drogowego", przepraszam. (Śmiech)

0:21:08.385,0:21:13.525
Jeżeli to wszystko, co zrobiliśmy,[br]sześć tylko prostych kroków...

0:21:14.466,0:21:18.976
Dwa zdania zresztą [br]- pierwsze ma 33 wyrazy.

0:21:18.984,0:21:23.484
Jeżeli to wszystko usuniemy, [br]zostaną nam te Churchillowe główne myśli.

0:21:24.051,0:21:26.780
Po pierwsze, że ulica Żurawia[br]budzi zastrzeżenia.

0:21:26.780,0:21:30.049
Zdaje się, że to pan Piotr powiedział.[br](Śmiech)

0:21:30.049,0:21:33.239
Znaczy, że nie jest z tego zadowolony, [br]więc jest to taki akt zgody.

0:21:33.239,0:21:35.835
Po drugie, że sprawa[br]zostanie przeanalizowana.

0:21:35.835,0:21:40.245
To jest fajna fraza, [br]żeby załatwiać sprawy obywateli.

0:21:40.245,0:21:44.531
"Sprawa zostanie przeanalizowana", [br]czyli będziemy ją analizować, a nie robić.

0:21:46.199,0:21:48.059
Czyli też nie wiadomo.

0:21:48.059,0:21:52.380
Jakby wyglądała ta odpowiedź [br]w wersji trzech pach?

0:21:52.380,0:21:55.460
Ona by wyglądała pewnie tak:

0:21:55.460,0:21:56.790
(Śmiech)

0:21:56.790,0:21:59.134
"Szanowny Panie, niestety, nie wiem".

0:21:59.134,0:22:00.554
Dziękuję bardzo.

0:22:00.554,0:22:02.578
(Brawa)