WEBVTT 00:00:07.104 --> 00:00:08.594 W roku 2004 00:00:08.594 --> 00:00:10.674 nowa spółka Vemma Nutrition 00:00:10.674 --> 00:00:13.434 wyszła z przełomową propozycją 00:00:13.434 --> 00:00:17.104 pełnej płacy za niepełny etat. 00:00:17.104 --> 00:00:19.184 Vemma kierowała ofertę do każdego, 00:00:19.184 --> 00:00:22.904 bez względu na doświadczenie czy wykształcenie. 00:00:22.904 --> 00:00:25.374 Tylko dwa kroki i można zarabiać: 00:00:25.374 --> 00:00:29.434 zakup zestawu płynnych preparatów odżywczych za 500-600 dolarów 00:00:29.434 --> 00:00:32.584 oraz zwerbowanie dwóch osób, które zrobią to samo. NOTE Paragraph 00:00:32.585 --> 00:00:34.845 Spółka Vemma Nutrition szybko rosła, 00:00:34.845 --> 00:00:36.395 zyskując globalny zasięg, 00:00:36.395 --> 00:00:41.145 w szczytowym okresie werbując 30 tysięcy nowych członków miesięcznie. 00:00:41.145 --> 00:00:42.841 Był tylko jeden problem. 00:00:42.841 --> 00:00:48.611 Chociaż roczny przychód w 2013 roku wynosił 200 mln. dolarów, 00:00:48.611 --> 00:00:52.865 ogromna większość uczestników zarobiła mniej niż wpłaciła. NOTE Paragraph 00:00:52.865 --> 00:00:56.226 Vemmie postawiono w końcu zarzut prowadzenia piramidy finansowej, 00:00:56.226 --> 00:00:57.556 pospolitego oszustwa, 00:00:57.556 --> 00:00:58.826 w którym zarabia się 00:00:58.826 --> 00:01:01.736 na wpłatach od kolejnych zwerbowanych. NOTE Paragraph 00:01:01.736 --> 00:01:04.606 Zwykle inicjator pozyskuje pierwszą grupę, 00:01:04.606 --> 00:01:06.956 która płaci wpisowe i promuje projekt. 00:01:06.956 --> 00:01:08.896 Zachęca się ich do rekrutowania innych 00:01:08.896 --> 00:01:12.116 obietnicą procentu od nowych wpłat, 00:01:12.116 --> 00:01:14.996 z których część trafi też do założyciela. 00:01:14.996 --> 00:01:17.846 Taki model powtarza się w każdej nowej grupie, 00:01:17.846 --> 00:01:21.946 a pieniądze od nowych nabytków trafiają do werbowników. 00:01:21.946 --> 00:01:23.795 Różni się to od schematu Ponziego, 00:01:23.795 --> 00:01:25.605 gdzie to założyciele werbują nowych, 00:01:25.605 --> 00:01:28.915 po cichu wykorzystując ich wpisowe na opłacenie istniejących członków, 00:01:28.915 --> 00:01:32.465 przekonanych, że pieniądze pochodzą z legalnych inwestycji. NOTE Paragraph 00:01:32.465 --> 00:01:34.445 Kiedy piramida finansowa rośnie, 00:01:34.445 --> 00:01:37.905 nowym rekrutom coraz trudniej zarobić, 00:01:37.905 --> 00:01:42.225 ponieważ liczba uczestników rośnie wykładniczo. 00:01:42.225 --> 00:01:46.965 Weźmy schemat, gdzie trzeba zwerbować sześć osób, aby mieć jakiś zysk. 00:01:46.965 --> 00:01:49.400 Na początek założyciel werbuje sześć osób, 00:01:49.400 --> 00:01:51.810 a każda z nich werbuje sześć następnych. 00:01:51.810 --> 00:01:54.940 W drugiej rundzie jest 36 osób, 00:01:54.940 --> 00:01:57.490 z których każda werbuje sześć, 00:01:57.490 --> 00:02:01.150 w sumie 216 nowych rekrutów. 00:02:01.150 --> 00:02:03.100 W dwunastej rundzie naboru 00:02:03.100 --> 00:02:07.100 2,1 miliardów nowoprzyjętych musiałoby zwerbować 00:02:07.100 --> 00:02:11.000 kolejne 13 miliardów, żeby zarobić 00:02:11.000 --> 00:02:14.120 - więcej niż całą ludność świata. 00:02:14.120 --> 00:02:15.250 W takim scenariuszu 00:02:15.250 --> 00:02:16.750 najnowsi rekruci, 00:02:16.750 --> 00:02:19.850 ponad 80% uczestników systemu, 00:02:19.850 --> 00:02:22.480 tracą wszystkie wpłacone pieniądze. 00:02:22.480 --> 00:02:23.940 W prawdziwym życiu 00:02:23.940 --> 00:02:27.030 wielu pierwszych uczestników też traci. NOTE Paragraph 00:02:27.030 --> 00:02:29.820 W większości krajów piramidy finansowe są nielegalne, 00:02:29.820 --> 00:02:31.910 ale trudno je wykryć. 00:02:31.910 --> 00:02:34.259 Występują pod wieloma postaciami, 00:02:34.259 --> 00:02:36.049 w tym grup podarunkowych, 00:02:36.049 --> 00:02:39.679 klubów inwestycyjnych lub spółek marketingu sieciowego. 00:02:39.679 --> 00:02:44.119 Różnica między piramidą a legalnym marketingiem sieciowym 00:02:44.119 --> 00:02:46.089 jest bardzo mglista. 00:02:46.089 --> 00:02:47.659 W teorii 00:02:47.659 --> 00:02:50.239 w spółkach marketingu sieciowego 00:02:50.239 --> 00:02:54.619 zarabia się głównie na sprzedaży konkretnego produktu bądź usługi 00:02:54.619 --> 00:02:56.103 klientom detalicznym, 00:02:56.103 --> 00:03:01.063 a piramidy płacą za werbunek nowych sprzedawców. 00:03:01.063 --> 00:03:02.380 Jednak w praktyce 00:03:02.380 --> 00:03:05.670 w wielu firmach marketingu sieciowego nie da się 00:03:05.670 --> 00:03:08.400 zarobić jedynie na sprzedaży. 00:03:08.400 --> 00:03:11.510 Wiele piramid finansowych, tak jak Vemma Nutrition, 00:03:11.510 --> 00:03:15.320 udaje legalne spółki marketingu sieciowego, 00:03:15.320 --> 00:03:19.790 wykorzystując produkt bądź usługę, aby ukryć model płać-i-werbuj. NOTE Paragraph 00:03:19.790 --> 00:03:25.413 Wiele piramid wykorzystuje istniejące zaufanie wspólnot religijnych, 00:03:25.413 --> 00:03:28.611 skupisk imigrantów czy innych zżytych grup. 00:03:28.611 --> 00:03:32.291 Pierwszych zwerbowanych zachęca się do zachwalania dobrych doświadczeń 00:03:32.291 --> 00:03:34.641 zanim jeszcze zobaczą pieniądze. 00:03:34.641 --> 00:03:37.171 Następni idą za ich przykładem 00:03:37.171 --> 00:03:39.311 i piramida rozrasta się, 00:03:39.311 --> 00:03:43.521 zanim stanie się oczywiste, że większość uczestników nie zarabia. 00:03:43.521 --> 00:03:46.766 Często ofiarom wstyd się przyznać. 00:03:46.766 --> 00:03:51.176 Piramidy mamią obietnicą szansy zawodowej i samodzielności. 00:03:51.176 --> 00:03:53.586 Nie doczekawszy się pieniędzy, 00:03:53.586 --> 00:03:56.566 uczestnicy obwiniają siebie a nie piramidę 00:03:56.566 --> 00:04:00.326 za brak wytrwałości w dążeniu do obiecanych zysków. 00:04:00.326 --> 00:04:02.076 Niektóre ofiary nadal próbują 00:04:02.076 --> 00:04:04.146 i inwestują w różne przekręty, 00:04:04.146 --> 00:04:06.636 za każdym razem tracąc pieniądze. NOTE Paragraph 00:04:06.636 --> 00:04:08.472 Mimo tych wszystkich czynników 00:04:08.472 --> 00:04:11.492 istnieją sposoby wykrycia piramidy. 00:04:11.492 --> 00:04:13.772 Ważnym ostrzeżeniem jest presja czasu. 00:04:13.772 --> 00:04:19.232 Strzeż się wskazówek typu: "działaj szybko albo stracisz szansę życia". 00:04:19.232 --> 00:04:24.392 Podejrzane są też obietnice zmieniających życie dochodów. 00:04:24.392 --> 00:04:28.170 Na koniec, legalny marketing sieciowy nie powinien wymagać 00:04:28.170 --> 00:04:33.440 opłaty za możliwość sprzedaży produktu bądź usługi. NOTE Paragraph 00:04:33.440 --> 00:04:37.380 Piramidy finansowe ogromnie szkodzą jednostkom, 00:04:37.380 --> 00:04:40.980 społecznościom, a nawet krajom. 00:04:40.980 --> 00:04:42.830 Jednak ogień można zwalczać ogniem, 00:04:42.830 --> 00:04:45.560 wysyłając ten filmik trzem znajomym 00:04:45.274 --> 00:04:48.564 i zachęcając ich do tego samego.