0:00:00.550,0:00:02.250
Dla tych z was, którzy dopiero zaczynają

0:00:02.250,0:00:04.700
uczyć się o historii Chin

0:00:04.700,0:00:07.000
z pierwszej połowy XX wieku,

0:00:07.000,0:00:09.750
może być ona nieco zagmatwana.

0:00:09.750,0:00:13.040
Tak więc celem tego filmu jest omówienie,

0:00:13.040,0:00:17.070
przybliżenie wam ogólnego[br]zarysu pierwszej połowy

0:00:17.070,0:00:19.980
XX wieku w Chinach,

0:00:19.980,0:00:22.680
Na początku XX wieku

0:00:22.680,0:00:27.390
następuje koniec rządów dynastii cesarskich w Chinach.

0:00:27.390,0:00:28.380
To wielkie wydarzenie.

0:00:28.380,0:00:31.510
Chiny były rządzone przez różne dynastie

0:00:31.510,0:00:34.670
przez wiele tysięcy lat.

0:00:34.670,0:00:38.340
Ale w miarę jak wkraczamy w XX wiek, rządy dynastyczne,

0:00:38.340,0:00:43.190
a konkretnie rządy dynastii Qing, stawały się coraz słabsze.

0:00:43.190,0:00:45.670
Chiny znacząco ucierpiały z rąk Japończyków

0:00:45.670,0:00:50.310
podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej pod koniec XIX wieku.

0:00:50.310,0:00:53.290
Wśród opozycji narastało niezadowolenie z tego,

0:00:53.290,0:00:55.400
że dynastia, że cesarze

0:00:55.400,0:00:57.440
nie modernizują Chin w wystarczającym stopniu.

0:00:57.440,0:00:59.121
Pamiętajmy, że jest to początek XX wieku.

0:00:59.121,0:01:01.370
Reszta świata stawała się bardzo, bardzo nowoczesna.

0:01:01.370,0:01:02.110
Reszta świata stawała się bardzo, bardzo nowoczesna.

0:01:02.110,0:01:06.380
XIX wieku Chiny ucierpiały z rąk zachodnich potęg,

0:01:06.380,0:01:10.220
które wywierały w Chinach swój własny imperialny wpływ.

0:01:10.220,0:01:11.210
które wywierały w Chinach swój własny imperialny wpływ.

0:01:11.210,0:01:14.480
Wielu ludzi uważało, że było to spowodowane tym, że Chiny nie były

0:01:14.480,0:01:17.950
tak zmodernizowane gospodarczo, politycznie

0:01:17.950,0:01:20.480
i technologicznie, jak powinny być.

0:01:20.480,0:01:22.860
Przenieśmy się teraz do roku 1911.

0:01:22.860,0:01:26.220
Miało wtedy miejsce tak zwane powstanie w Wuchangu, które

0:01:26.220,0:01:30.400
doprowadziło do obalenia dynastii Qing.

0:01:30.400,0:01:35.510
W 1912 roku została utworzona Republika Chińska ze stolicą w Nankinie.

0:01:35.510,0:01:38.470
W Nankinie, o tutaj, została ona ustanowiona.

0:01:38.470,0:01:43.550
Pekin był oczywiście siedzibą chińskiej dynastii.

0:01:43.550,0:01:45.870
Pierwszym tymczasowym prezydentem

0:01:45.870,0:01:51.530
Republiki Chińskiej był dr Sun Jat-sen, to on.

0:01:51.530,0:01:53.700
I właściwie nie brał on bezpośredniego udziału

0:01:53.700,0:01:55.970
w tym powstaniu, które ostatecznie

0:01:55.970,0:01:59.460
doprowadziło do obalenia dynastii Qing.

0:01:59.460,0:02:02.660
Był wtedy w Denver, Kolorado.

0:02:02.660,0:02:05.810


0:02:05.810,0:02:07.830


0:02:07.830,0:02:10.449


0:02:10.449,0:02:13.940


0:02:13.940,0:02:17.090


0:02:17.090,0:02:21.820


0:02:21.820,0:02:24.270


0:02:24.270,0:02:27.600


0:02:27.600,0:02:30.250


0:02:30.250,0:02:33.830
Yuan Shikai stwierdził - hej, jeśli uda mi się nakłonić cesarza Puyi - który

0:02:33.830,0:02:37.230
był ostatnim cesarzem Chin - jeśli uda mi się nakłonić go

0:02:37.230,0:02:40.740
do oficjalnej abdykacji, chcę zostać prezydentem.

0:02:40.740,0:02:43.320
Sun Jat-sen się na to zgodził,

0:02:43.320,0:02:48.050
i tak Yuan Shikai został prezydentem

0:02:48.050,0:02:50.880
Republiki Chińskiej.

0:02:50.880,0:02:52.450
Ale to było dla niego za mało.

0:02:52.450,0:02:56.030
W 1915 roku ogłosił się cesarzem,

0:02:56.030,0:02:58.390
co, jak łatwo się domyślić, nie ucieszyło zbyt wielu ludzi,

0:02:58.390,0:03:01.370
którzy mieli już dość cesarzy.

0:03:01.370,0:03:06.990
W 1916 roku abdykuje, a następnie umiera.

0:03:06.990,0:03:09.420
I tak naprawdę rozpoczyna się wtedy dla Chin

0:03:09.420,0:03:13.510
okres niezwykle rozdrobnionych rządów.

0:03:13.510,0:03:16.440
Nawet pod rządami cesarskimi chińskie wojsko

0:03:16.440,0:03:18.240
nie było jednym, skonsolidowanym organem.

0:03:18.240,0:03:21.640
Było ono kontrolowane przez różnych watażków

0:03:21.640,0:03:25.590
z różnych regionów, z których każdy był wierny cesarzowi.

0:03:25.590,0:03:29.630
Po abdykacji i śmierci Yuan Shikaia

0:03:29.630,0:03:31.960
w 1916 roku, a nawet wcześniej, gdy

0:03:31.960,0:03:33.980
ogłosił się cesarzem, ludzie

0:03:33.980,0:03:37.220
nie chcieli przysięgać mu wierności.

0:03:37.220,0:03:40.460
W ten sposób więc rozpoczyna się okres znany jako

0:03:40.460,0:03:42.130
era militarystów w Chinach.

0:03:42.130,0:03:44.790
To okres największego rozbicia Chin, bez

0:03:44.790,0:03:47.850
żadnego scentralizowanego przywództwa.

0:03:47.850,0:03:51.310
Ta mapa pokazuje z grubsza, jak wyglądały Chiny

0:03:51.310,0:03:53.040
podczas ery militarystów.

0:03:53.040,0:03:55.010
Każdy z tych regionów był kontrolowany

0:03:55.010,0:03:57.390
przez innego watażkę, który był odpowiedzialny

0:03:57.390,0:03:59.850
za inne wojsko.

0:03:59.850,0:04:02.440
Podczas trwania ery militarystów,

0:04:02.440,0:04:05.680
zwłaszcza gdy cofniemy się do wczesnych lat 20-tych, szczególnie do roku 1921,

0:04:05.680,0:04:09.120
Sun Jat-sen się nie poddał.

0:04:09.120,0:04:12.340
Udał się na południe, do Kantonu

0:04:12.340,0:04:16.510
i ustanowił tam rewolucyjny rząd,

0:04:16.510,0:04:19.820
który dążył do

0:04:19.820,0:04:23.810
ponownego umocnienia władzy w Chinach i przywrócenia

0:04:23.810,0:04:25.970
Republiki Chińskiej.

0:04:25.970,0:04:27.540


0:04:27.540,0:04:32.440
Ale niestety w 1925 roku umiera na raka.

0:04:32.440,0:04:38.790
Partię przez niego zapoczątkowaną,

0:04:38.790,0:04:42.710
znaną jako Kuomintang... Pozwólcie,

0:04:42.710,0:04:43.550
że to zapiszę.

0:04:53.790,0:04:56.150
Zasadniczo, przechodzi ona w ręce

0:04:56.150,0:05:00.042
Generalissimusa Czang Kaj-szeka.

0:05:00.042,0:05:01.500
A powodem, dlaczego

0:05:01.500,0:05:03.166
mówimy, że władza zasadniczo przeszła na niego,

0:05:03.166,0:05:05.530
jest to, że kontrolował on większość

0:05:05.530,0:05:09.540
sił wojskowych Kuomintangu.

0:05:09.540,0:05:13.040
I jest to w zasadzie bardzo wczesne stadium

0:05:13.040,0:05:15.050


0:05:15.050,0:05:22.890


0:05:22.890,0:05:24.990


0:05:24.990,0:05:27.590
istniała duża współpraca między chińskimi nacjonalistami, Kuomintangiem,

0:05:27.590,0:05:31.540
Związkiem Radzieckim i Komunistyczną Partią Chin.

0:05:31.540,0:05:33.910
Próbowali wspólnie dojść do tego,

0:05:33.910,0:05:36.810
w jaki sposób Chiny mogłyby się zjednoczyć.

0:05:36.810,0:05:41.830
Ale kiedy Sun Jat-sen umiera i władza Kuomintangu

0:05:41.830,0:05:44.890
przechodzi w ręce generalissimusa Czang Kaj-szeka,

0:05:44.890,0:05:48.080
ten zaczyna umacniać swoją władzę.

0:05:48.080,0:05:50.070
Na samym początku nie

0:05:50.070,0:05:51.810
antagonizuje komunistów.

0:05:51.810,0:05:56.010
Ale w 1927 roku, zaczyna rosnąć w siłę,

0:05:56.010,0:06:01.840
zaczyna łączyć różne frakcje

0:06:01.840,0:06:02.970
na terenie Chin.

0:06:02.970,0:06:04.900
Czyli udaje mu się umocnić władzę.

0:06:04.900,0:06:08.470
Ale zaczyna też zwalczać komunistów.

0:06:08.470,0:06:11.976


0:06:11.976,0:06:13.100


0:06:13.100,0:06:14.683
A komuniści mówią - hej, to my

0:06:14.683,0:06:18.110
naprawdę reprezentujemy ducha tego, co

0:06:18.110,0:06:21.375
reprezentował Sun Jat-sen -, a Kuomintang

0:06:21.375,0:06:23.750
pod przywództwem Czang Kaj-szeka odpowiada - nie, nie, nie.

0:06:23.750,0:06:28.060
To my reprezentujemy to, co Sun Jat-sen reprezentował, kiedy po raz pierwszy

0:06:28.060,0:06:31.330
ustanowił Republikę Chińską.

0:06:31.330,0:06:36.531
I tak w 1927 r. rozpoczęła się chińska wojna domowa.

0:06:36.531,0:06:37.030
I tak w 1927 r. rozpoczęła się chińska wojna domowa.

0:06:37.030,0:06:39.650
Doszło do niej, kiedy to Kuomintang, dążąc do

0:06:39.650,0:06:41.550
konsolidacji władzy, nie tylko usiłował

0:06:41.550,0:06:43.350
skonsolidować władzę watażków,

0:06:43.350,0:06:46.670
ale także zaatakował Partię Komunistyczną.

0:06:46.670,0:06:48.990
W czasie tych wszystkich wydarzeń,

0:06:48.990,0:06:53.210
na początku lat 30-tych, Japonia po raz kolejny

0:06:53.210,0:06:56.470
próbuje narzucić swoją imperialną, militarną

0:06:56.470,0:06:58.860
potęgę na kontynent chiński.

0:06:58.860,0:07:00.970
Zdobyli już Formozę,

0:07:00.970,0:07:03.400
obecnie znaną jako Tajwan, i Koreę

0:07:03.400,0:07:07.340
podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej pod koniec XIX wieku.

0:07:07.340,0:07:16.250
Następnie, w 1931 roku, Japończycy zaczęli wkraczać do Mandżurii.

0:07:16.250,0:07:19.860
Był to początek wieloletniej okupacji

0:07:19.860,0:07:23.960
i infiltracji Chin przez Japończyków.

0:07:23.960,0:07:26.790
Trwało to aż do 1937 roku,

0:07:26.790,0:07:29.350
kiedy to rozpoczęła się oficjalna wojna

0:07:29.350,0:07:32.870
między Japończykami a Chińczykami.

0:07:32.870,0:07:35.130
Mam tu mapę, która pokazuje ogromny

0:07:35.130,0:07:40.050
zakres japońskiej kontroli podczas tego okresu.

0:07:40.050,0:07:43.250
Tak więc we wschodniej Azji, pomiędzy Chińczykami a Japończykami,

0:07:43.250,0:07:49.440
II wojna światowa była tak naprawdę tylko częścią wojny chińsko-japońskiej.

0:07:49.440,0:07:51.780
Japończycy wkroczyli do

0:07:51.780,0:07:56.310
Chin kontynentalnych na długo przed

0:07:56.310,0:07:58.790
oficjalnym rozpoczęciem II wojny światowej.

0:07:58.790,0:08:01.020


0:08:01.020,0:08:04.640
wkracza do Mandżurii w 1934 roku, a trzeba pamiętać,

0:08:04.640,0:08:08.370
że Kuomintang, Partia Nacjonalistyczna pod przywództwem Czang Kaj-szeka

0:08:08.370,0:08:11.160
ściga komunistów.

0:08:11.160,0:08:16.560
I w 1934 roku prawie ich ma.

0:08:16.560,0:08:20.510
Komuniści są prawie pokonani.

0:08:20.510,0:08:22.810
Są otoczeni przez Partię Nacjonalistyczną.

0:08:22.810,0:08:25.590
Prowadzi to do ważnego wydarzenia

0:08:25.590,0:08:28.790
w historii Chin, słynnego Długiego Marszu, kiedy to

0:08:28.790,0:08:31.410
Komunistyczna Partia Chin, ich wojsko,

0:08:31.410,0:08:34.820
maszeruje przez niezwykle trudny teren

0:08:34.820,0:08:38.330
aż do północno-zachodniej części Chin.

0:08:38.330,0:08:42.490
To jest mapa przedstawiająca trasę Długiego Marszu.

0:08:42.490,0:08:46.060
W 1934 roku Komunistyczna Partia Chin wydawała się być na straconej pozycji.

0:08:46.060,0:08:48.370
W 1934 roku Komunistyczna Partia Chin wydawała się być na straconej pozycji.

0:08:48.370,0:08:50.580
To właśnie wtedy, podczas Długiego Marszu,

0:08:50.580,0:08:55.670
Mao Zedong naprawdę zaczął się wyróżniać i wykazywać zdolnościami przywódczymi.

0:08:55.670,0:08:57.580
To właśnie dowodzenie podczas Długiego Marszu,

0:08:57.580,0:09:00.080
podczas odwrotu na północny zachód Chin

0:09:00.080,0:09:02.950
pozwoliło Mao Zedongowi ostatecznie

0:09:02.950,0:09:06.180
przejąć kontrolę nad Komunistyczną Partią Chin.

0:09:06.180,0:09:10.140


0:09:10.140,0:09:12.700


0:09:12.700,0:09:16.360
ostatecznie USA stanęły po stronie

0:09:16.360,0:09:19.200
aliantów przeciwko Japonii po ataku na Pearl Harbor.

0:09:19.200,0:09:25.210
Potem, w 1945 roku, mają miejsce ataki

0:09:25.210,0:09:27.900
na Hiroszimę i Nagasaki z użyciem broni atomowej,

0:09:27.900,0:09:30.640
co zasadniczo kończy teatr działań na Pacyfiku.

0:09:30.640,0:09:36.240
To klęska Japonii - Japonia przegrała II wojnę światową.

0:09:36.240,0:09:38.530
W tym momencie ponownie wybucha wojna domowa

0:09:38.530,0:09:40.720
na pełną skalę pomiędzy dwoma partiami.

0:09:40.720,0:09:45.720
Wojna domowa rozpoczęła się w 1927 roku, a potem trwała dalej.

0:09:45.720,0:09:48.780
Ale kiedy pojawił się wspólny wróg w postaci Japonii, która wyraźnie

0:09:48.780,0:09:53.140
agresywnie próbowała przejąć coraz więcej Chińczyków,

0:09:53.140,0:09:56.750
zasobów, wywierać swój imperialny wpływ,

0:09:56.750,0:09:59.370
obie strony przestały tak angażować się w wojnę między sobą

0:09:59.370,0:10:01.420
i stwierdziły- hej, musimy pokonać tych Japończyków.

0:10:01.420,0:10:04.880


0:10:04.880,0:10:06.670


0:10:06.670,0:10:08.530


0:10:08.530,0:10:10.100


0:10:10.100,0:10:12.260


0:10:12.260,0:10:14.850


0:10:14.850,0:10:18.892


0:10:18.892,0:10:20.350


0:10:20.350,0:10:23.964


0:10:23.964,0:10:25.130


0:10:25.130,0:10:28.480


0:10:28.480,0:10:31.086


0:10:31.086,0:10:33.800


0:10:33.800,0:10:35.090


0:10:35.090,0:10:37.460


0:10:37.460,0:10:38.360


0:10:38.360,0:10:41.070


0:10:41.070,0:10:44.290


0:10:44.290,0:10:46.770


0:10:46.770,0:10:53.770


0:10:53.770,0:10:56.570


0:10:56.570,0:10:58.760


0:10:58.760,0:11:02.440


0:11:02.440,0:11:06.144