WEBVTT

00:00:00.550 --> 00:00:02.250
Dla tych z was, którzy dopiero zaczynają

00:00:02.250 --> 00:00:04.700
uczyć się o historii Chin

00:00:04.700 --> 00:00:07.000
z pierwszej połowy XX wieku,

00:00:07.000 --> 00:00:09.750
może być ona nieco zagmatwana.

00:00:09.750 --> 00:00:13.040
Tak więc celem tego filmu jest omówienie,

00:00:13.040 --> 00:00:17.070
przybliżenie wam ogólnego
zarysu pierwszej połowy

00:00:17.070 --> 00:00:19.980
XX wieku w Chinach,

00:00:19.980 --> 00:00:22.680
Na początku XX wieku

00:00:22.680 --> 00:00:27.390
następuje koniec rządów dynastii cesarskich w Chinach.

00:00:27.390 --> 00:00:28.380
To wielkie wydarzenie.

00:00:28.380 --> 00:00:31.510
Chiny były rządzone przez różne dynastie

00:00:31.510 --> 00:00:34.670
przez wiele tysięcy lat.

00:00:34.670 --> 00:00:38.340
Ale w miarę jak wkraczamy w XX wiek, rządy dynastyczne,

00:00:38.340 --> 00:00:43.190
a konkretnie rządy dynastii Qing, stawały się coraz słabsze.

00:00:43.190 --> 00:00:45.670
Chiny znacząco ucierpiały z rąk Japończyków

00:00:45.670 --> 00:00:50.310
podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej pod koniec XIX wieku.

00:00:50.310 --> 00:00:53.290
Wśród opozycji narastało niezadowolenie z tego,

00:00:53.290 --> 00:00:55.400
że dynastia, że cesarze

00:00:55.400 --> 00:00:57.440
nie modernizują Chin w wystarczającym stopniu.

00:00:57.440 --> 00:00:59.121
Pamiętajmy, że jest to początek XX wieku.

00:00:59.121 --> 00:01:01.370
Reszta świata stawała się bardzo, bardzo nowoczesna.

00:01:01.370 --> 00:01:02.110
Reszta świata stawała się bardzo, bardzo nowoczesna.

00:01:02.110 --> 00:01:06.380
XIX wieku Chiny ucierpiały z rąk zachodnich potęg,

00:01:06.380 --> 00:01:10.220
które wywierały w Chinach swój własny imperialny wpływ.

00:01:10.220 --> 00:01:11.210
które wywierały w Chinach swój własny imperialny wpływ.

00:01:11.210 --> 00:01:14.480
Wielu ludzi uważało, że było to spowodowane tym, że Chiny nie były

00:01:14.480 --> 00:01:17.950
tak zmodernizowane gospodarczo, politycznie

00:01:17.950 --> 00:01:20.480
i technologicznie, jak powinny być.

00:01:20.480 --> 00:01:22.860
Przenieśmy się teraz do roku 1911.

00:01:22.860 --> 00:01:26.220
Miało wtedy miejsce tak zwane powstanie w Wuchangu, które

00:01:26.220 --> 00:01:30.400
doprowadziło do obalenia dynastii Qing.

00:01:30.400 --> 00:01:35.510
W 1912 roku została utworzona Republika Chińska ze stolicą w Nankinie.

00:01:35.510 --> 00:01:38.470
W Nankinie, o tutaj, została ona ustanowiona.

00:01:38.470 --> 00:01:43.550
Pekin był oczywiście siedzibą chińskiej dynastii.

00:01:43.550 --> 00:01:45.870
Pierwszym tymczasowym prezydentem

00:01:45.870 --> 00:01:51.530
Republiki Chińskiej był dr Sun Jat-sen, to on.

00:01:51.530 --> 00:01:53.700
I właściwie nie brał on bezpośredniego udziału

00:01:53.700 --> 00:01:55.970
w tym powstaniu, które ostatecznie

00:01:55.970 --> 00:01:59.460
doprowadziło do obalenia dynastii Qing.

00:01:59.460 --> 00:02:02.660
Był wtedy w Denver, Kolorado.

00:02:02.660 --> 00:02:05.810


00:02:05.810 --> 00:02:07.830


00:02:07.830 --> 00:02:10.449


00:02:10.449 --> 00:02:13.940


00:02:13.940 --> 00:02:17.090


00:02:17.090 --> 00:02:21.820


00:02:21.820 --> 00:02:24.270


00:02:24.270 --> 00:02:27.600


00:02:27.600 --> 00:02:30.250


00:02:30.250 --> 00:02:33.830
Yuan Shikai stwierdził - hej, jeśli uda mi się nakłonić cesarza Puyi - który

00:02:33.830 --> 00:02:37.230
był ostatnim cesarzem Chin - jeśli uda mi się nakłonić go

00:02:37.230 --> 00:02:40.740
do oficjalnej abdykacji, chcę zostać prezydentem.

00:02:40.740 --> 00:02:43.320
Sun Jat-sen się na to zgodził,

00:02:43.320 --> 00:02:48.050
i tak Yuan Shikai został prezydentem

00:02:48.050 --> 00:02:50.880
Republiki Chińskiej.

00:02:50.880 --> 00:02:52.450
Ale to było dla niego za mało.

00:02:52.450 --> 00:02:56.030
W 1915 roku ogłosił się cesarzem,

00:02:56.030 --> 00:02:58.390
co, jak łatwo się domyślić, nie ucieszyło zbyt wielu ludzi,

00:02:58.390 --> 00:03:01.370
którzy mieli już dość cesarzy.

00:03:01.370 --> 00:03:06.990
W 1916 roku abdykuje, a następnie umiera.

00:03:06.990 --> 00:03:09.420
I tak naprawdę rozpoczyna się wtedy dla Chin

00:03:09.420 --> 00:03:13.510
okres niezwykle rozdrobnionych rządów.

00:03:13.510 --> 00:03:16.440
Nawet pod rządami cesarskimi chińskie wojsko

00:03:16.440 --> 00:03:18.240
nie było jednym, skonsolidowanym organem.

00:03:18.240 --> 00:03:21.640
Było ono kontrolowane przez różnych watażków

00:03:21.640 --> 00:03:25.590
z różnych regionów, z których każdy był wierny cesarzowi.

00:03:25.590 --> 00:03:29.630
Po abdykacji i śmierci Yuan Shikaia

00:03:29.630 --> 00:03:31.960
w 1916 roku, a nawet wcześniej, gdy

00:03:31.960 --> 00:03:33.980
ogłosił się cesarzem, ludzie

00:03:33.980 --> 00:03:37.220
nie chcieli przysięgać mu wierności.

00:03:37.220 --> 00:03:40.460
W ten sposób więc rozpoczyna się okres znany jako

00:03:40.460 --> 00:03:42.130
era militarystów w Chinach.

00:03:42.130 --> 00:03:44.790
To okres największego rozbicia Chin, bez

00:03:44.790 --> 00:03:47.850
żadnego scentralizowanego przywództwa.

00:03:47.850 --> 00:03:51.310
Ta mapa pokazuje z grubsza, jak wyglądały Chiny

00:03:51.310 --> 00:03:53.040
podczas ery militarystów.

00:03:53.040 --> 00:03:55.010
Każdy z tych regionów był kontrolowany

00:03:55.010 --> 00:03:57.390
przez innego watażkę, który był odpowiedzialny

00:03:57.390 --> 00:03:59.850
za inne wojsko.

00:03:59.850 --> 00:04:02.440
Podczas trwania ery militarystów,

00:04:02.440 --> 00:04:05.680
zwłaszcza gdy cofniemy się do wczesnych lat 20-tych, szczególnie do roku 1921,

00:04:05.680 --> 00:04:09.120
Sun Jat-sen się nie poddał.

00:04:09.120 --> 00:04:12.340
Udał się na południe, do Kantonu

00:04:12.340 --> 00:04:16.510
i ustanowił tam rewolucyjny rząd,

00:04:16.510 --> 00:04:19.820
który dążył do

00:04:19.820 --> 00:04:23.810
ponownego umocnienia władzy w Chinach i przywrócenia

00:04:23.810 --> 00:04:25.970
Republiki Chińskiej.

00:04:25.970 --> 00:04:27.540


00:04:27.540 --> 00:04:32.440
Ale niestety w 1925 roku umiera na raka.

00:04:32.440 --> 00:04:38.790
Partię przez niego zapoczątkowaną,

00:04:38.790 --> 00:04:42.710
znaną jako Kuomintang... Pozwólcie,

00:04:42.710 --> 00:04:43.550
że to zapiszę.

00:04:53.790 --> 00:04:56.150
Zasadniczo, przechodzi ona w ręce

00:04:56.150 --> 00:05:00.042
Generalissimusa Czang Kaj-szeka.

00:05:00.042 --> 00:05:01.500
A powodem, dlaczego

00:05:01.500 --> 00:05:03.166
mówimy, że władza zasadniczo przeszła na niego,

00:05:03.166 --> 00:05:05.530
jest to, że kontrolował on większość

00:05:05.530 --> 00:05:09.540
sił wojskowych Kuomintangu.

00:05:09.540 --> 00:05:13.040
I jest to w zasadzie bardzo wczesne stadium

00:05:13.040 --> 00:05:15.050


00:05:15.050 --> 00:05:22.890


00:05:22.890 --> 00:05:24.990


00:05:24.990 --> 00:05:27.590
istniała duża współpraca między chińskimi nacjonalistami, Kuomintangiem,

00:05:27.590 --> 00:05:31.540
Związkiem Radzieckim i Komunistyczną Partią Chin.

00:05:31.540 --> 00:05:33.910
Próbowali wspólnie dojść do tego,

00:05:33.910 --> 00:05:36.810
w jaki sposób Chiny mogłyby się zjednoczyć.

00:05:36.810 --> 00:05:41.830
Ale kiedy Sun Jat-sen umiera i władza Kuomintangu

00:05:41.830 --> 00:05:44.890
przechodzi w ręce generalissimusa Czang Kaj-szeka,

00:05:44.890 --> 00:05:48.080
ten zaczyna umacniać swoją władzę.

00:05:48.080 --> 00:05:50.070
Na samym początku nie

00:05:50.070 --> 00:05:51.810
antagonizuje komunistów.

00:05:51.810 --> 00:05:56.010
Ale w 1927 roku, zaczyna rosnąć w siłę,

00:05:56.010 --> 00:06:01.840
zaczyna łączyć różne frakcje

00:06:01.840 --> 00:06:02.970
na terenie Chin.

00:06:02.970 --> 00:06:04.900
Czyli udaje mu się umocnić władzę.

00:06:04.900 --> 00:06:08.470
Ale zaczyna też zwalczać komunistów.

00:06:08.470 --> 00:06:11.976


00:06:11.976 --> 00:06:13.100


00:06:13.100 --> 00:06:14.683
A komuniści mówią - hej, to my

00:06:14.683 --> 00:06:18.110
naprawdę reprezentujemy ducha tego, co

00:06:18.110 --> 00:06:21.375
reprezentował Sun Jat-sen -, a Kuomintang

00:06:21.375 --> 00:06:23.750
pod przywództwem Czang Kaj-szeka odpowiada - nie, nie, nie.

00:06:23.750 --> 00:06:28.060
To my reprezentujemy to, co Sun Jat-sen reprezentował, kiedy po raz pierwszy

00:06:28.060 --> 00:06:31.330
ustanowił Republikę Chińską.

00:06:31.330 --> 00:06:36.531
I tak w 1927 r. rozpoczęła się chińska wojna domowa.

00:06:36.531 --> 00:06:37.030
I tak w 1927 r. rozpoczęła się chińska wojna domowa.

00:06:37.030 --> 00:06:39.650
Doszło do niej, kiedy to Kuomintang, dążąc do

00:06:39.650 --> 00:06:41.550
konsolidacji władzy, nie tylko usiłował

00:06:41.550 --> 00:06:43.350
skonsolidować władzę watażków,

00:06:43.350 --> 00:06:46.670
ale także zaatakował Partię Komunistyczną.

00:06:46.670 --> 00:06:48.990
W czasie tych wszystkich wydarzeń,

00:06:48.990 --> 00:06:53.210
na początku lat 30-tych, Japonia po raz kolejny

00:06:53.210 --> 00:06:56.470
próbuje narzucić swoją imperialną, militarną

00:06:56.470 --> 00:06:58.860
potęgę na kontynent chiński.

00:06:58.860 --> 00:07:00.970
Zdobyli już Formozę,

00:07:00.970 --> 00:07:03.400
obecnie znaną jako Tajwan, i Koreę

00:07:03.400 --> 00:07:07.340
podczas pierwszej wojny chińsko-japońskiej pod koniec XIX wieku.

00:07:07.340 --> 00:07:16.250
Następnie, w 1931 roku, Japończycy zaczęli wkraczać do Mandżurii.

00:07:16.250 --> 00:07:19.860
Był to początek wieloletniej okupacji

00:07:19.860 --> 00:07:23.960
i infiltracji Chin przez Japończyków.

00:07:23.960 --> 00:07:26.790
Trwało to aż do 1937 roku,

00:07:26.790 --> 00:07:29.350
kiedy to rozpoczęła się oficjalna wojna

00:07:29.350 --> 00:07:32.870
między Japończykami a Chińczykami.

00:07:32.870 --> 00:07:35.130
Mam tu mapę, która pokazuje ogromny

00:07:35.130 --> 00:07:40.050
zakres japońskiej kontroli podczas tego okresu.

00:07:40.050 --> 00:07:43.250
Tak więc we wschodniej Azji, pomiędzy Chińczykami a Japończykami,

00:07:43.250 --> 00:07:49.440
II wojna światowa była tak naprawdę tylko częścią wojny chińsko-japońskiej.

00:07:49.440 --> 00:07:51.780
Japończycy wkroczyli do

00:07:51.780 --> 00:07:56.310
Chin kontynentalnych na długo przed

00:07:56.310 --> 00:07:58.790
oficjalnym rozpoczęciem II wojny światowej.

00:07:58.790 --> 00:08:01.020


00:08:01.020 --> 00:08:04.640
wkracza do Mandżurii w 1934 roku, a trzeba pamiętać,

00:08:04.640 --> 00:08:08.370
że Kuomintang, Partia Nacjonalistyczna pod przywództwem Czang Kaj-szeka

00:08:08.370 --> 00:08:11.160
ściga komunistów.

00:08:11.160 --> 00:08:16.560
I w 1934 roku prawie ich ma.

00:08:16.560 --> 00:08:20.510
Komuniści są prawie pokonani.

00:08:20.510 --> 00:08:22.810
Są otoczeni przez Partię Nacjonalistyczną.

00:08:22.810 --> 00:08:25.590
Prowadzi to do ważnego wydarzenia

00:08:25.590 --> 00:08:28.790
w historii Chin, słynnego Długiego Marszu, kiedy to

00:08:28.790 --> 00:08:31.410
Komunistyczna Partia Chin, ich wojsko,

00:08:31.410 --> 00:08:34.820
maszeruje przez niezwykle trudny teren

00:08:34.820 --> 00:08:38.330
aż do północno-zachodniej części Chin.

00:08:38.330 --> 00:08:42.490
To jest mapa przedstawiająca trasę Długiego Marszu.

00:08:42.490 --> 00:08:46.060
W 1934 roku Komunistyczna Partia Chin wydawała się być na straconej pozycji.

00:08:46.060 --> 00:08:48.370
W 1934 roku Komunistyczna Partia Chin wydawała się być na straconej pozycji.

00:08:48.370 --> 00:08:50.580
To właśnie wtedy, podczas Długiego Marszu,

00:08:50.580 --> 00:08:55.670
Mao Zedong naprawdę zaczął się wyróżniać i wykazywać zdolnościami przywódczymi.

00:08:55.670 --> 00:08:57.580
To właśnie dowodzenie podczas Długiego Marszu,

00:08:57.580 --> 00:09:00.080
podczas odwrotu na północny zachód Chin

00:09:00.080 --> 00:09:02.950
pozwoliło Mao Zedongowi ostatecznie

00:09:02.950 --> 00:09:06.180
przejąć kontrolę nad Komunistyczną Partią Chin.

00:09:06.180 --> 00:09:10.140


00:09:10.140 --> 00:09:12.700


00:09:12.700 --> 00:09:16.360
ostatecznie USA stanęły po stronie

00:09:16.360 --> 00:09:19.200
aliantów przeciwko Japonii po ataku na Pearl Harbor.

00:09:19.200 --> 00:09:25.210
Potem, w 1945 roku, mają miejsce ataki

00:09:25.210 --> 00:09:27.900
na Hiroszimę i Nagasaki z użyciem broni atomowej,

00:09:27.900 --> 00:09:30.640
co zasadniczo kończy teatr działań na Pacyfiku.

00:09:30.640 --> 00:09:36.240
To klęska Japonii - Japonia przegrała II wojnę światową.

00:09:36.240 --> 00:09:38.530
W tym momencie ponownie wybucha wojna domowa

00:09:38.530 --> 00:09:40.720
na pełną skalę pomiędzy dwoma partiami.

00:09:40.720 --> 00:09:45.720
Wojna domowa rozpoczęła się w 1927 roku, a potem trwała dalej.

00:09:45.720 --> 00:09:48.780
Ale kiedy pojawił się wspólny wróg w postaci Japonii, która wyraźnie

00:09:48.780 --> 00:09:53.140
agresywnie próbowała przejąć coraz więcej Chińczyków,

00:09:53.140 --> 00:09:56.750
zasobów, wywierać swój imperialny wpływ,

00:09:56.750 --> 00:09:59.370
obie strony przestały tak angażować się w wojnę między sobą

00:09:59.370 --> 00:10:01.420
i stwierdziły- hej, musimy pokonać tych Japończyków.

00:10:01.420 --> 00:10:04.880


00:10:04.880 --> 00:10:06.670


00:10:06.670 --> 00:10:08.530


00:10:08.530 --> 00:10:10.100


00:10:10.100 --> 00:10:12.260


00:10:12.260 --> 00:10:14.850


00:10:14.850 --> 00:10:18.892


00:10:18.892 --> 00:10:20.350


00:10:20.350 --> 00:10:23.964


00:10:23.964 --> 00:10:25.130


00:10:25.130 --> 00:10:28.480


00:10:28.480 --> 00:10:31.086


00:10:31.086 --> 00:10:33.800


00:10:33.800 --> 00:10:35.090


00:10:35.090 --> 00:10:37.460


00:10:37.460 --> 00:10:38.360


00:10:38.360 --> 00:10:41.070


00:10:41.070 --> 00:10:44.290


00:10:44.290 --> 00:10:46.770


00:10:46.770 --> 00:10:53.770


00:10:53.770 --> 00:10:56.570


00:10:56.570 --> 00:10:58.760


00:10:58.760 --> 00:11:02.440


00:11:02.440 --> 00:11:06.144