Dla tych, którzy dopiero zaczynają
uczyć się o historii Chin
z pierwszej połowy XX wieku
może być ona nieco zagmatwana.
Tak więc celem tego filmu jest omówienie,
przybliżenie ogólnego
zarysu pierwszej połowy
XX wieku w Chinach,
Na początku XX wieku
następuje koniec rządów
dynastii cesarskich w Chinach.
To wielkie wydarzenie.
Chiny były rządzone przez różne dynastie
przez wiele tysięcy lat.
Ale w miarę jak wkraczamy
w XX wiek, rządy dynastyczne,
a konkretnie rządy dynastii Qing
stawały się coraz słabsze.
Chiny znacząco ucierpiały
z rąk Japończyków
podczas pierwszej wojny chińsko-
-japońskiej pod koniec XIX wieku.
Wśród opozycji narastało
niezadowolenie z tego,
że dynastia, że cesarze
nie modernizują Chin
w wystarczającym stopniu.
Pamiętajmy, że jest to początek XX wieku.
Reszta świata stawała się
bardzo, bardzo nowoczesna.
Reszta świata stawała się
bardzo, bardzo nowoczesna.
W XIX wieku Chiny ucierpiały
z rąk zachodnich potęg,
które wywierały w Chinach swój
własny imperialny wpływ.
które wywierały w Chinach swój
własny imperialny wpływ.
Wielu ludzi uważało, że było to
spowodowane tym, że Chiny nie były
tak zmodernizowane
gospodarczo, politycznie
i technologicznie, jak powinny być.
Przenieśmy się teraz do roku 1911.
Miało wtedy miejsce tak zwane
powstanie w Wuchangu, które
doprowadziło do obalenia dynastii Qing.
W 1912 roku została utworzona Republika
Chińska ze stolicą w Nankinie.
W Nankinie, o tutaj,
została ona ustanowiona.
Pekin natomiast był oczywiście
siedzibą chińskiej dynastii.
Pierwszym tymczasowym prezydentem
Republiki Chińskiej był
dr Sun Jat-sen, to on.
Właściwie nie brał on
bezpośredniego udziału
w tym powstaniu, które ostatecznie
doprowadziło do obalenia dynastii Qing.
Był wtedy w Denver, Kolorado.
Ale był on wiodącą lub
jedną z wiodących postaci
w okresie poprzedzającym powstanie,
jedną z wiodących postaci
które stanowiły opozycję i próbowały
wiele razy obalić dynastię.
Ale Sun Yat-sen nie był sam,
był on w zmowie z
Yuan Shikaiem, który był
generałem w starej dynastii.
Ma on swoją własną
fascynującą historię.
Sun Yat-sen zawarł
układ z Yuan Shikaiem,
który miał wielkie polityczne ambicje.
Yuan Shikai stwierdził - 'hej, jeśli
uda mi się nakłonić cesarza Puyi' -
- ostatniego cesarza Chin - 'jeśli
uda mi się nakłonić go
do oficjalnej abdykacji,
chcę zostać prezydentem'.
Sun Jat-sen się na to zgodził,
i w ten sposób Yuan Shikai
został prezydentem
Republiki Chińskiej.
Ale to było dla niego za mało.
W 1915 roku ogłosił się cesarzem,
co, jak łatwo się domyślić,
nie ucieszyło zbyt wielu ludzi,
bo mieli oni już dość cesarzy.
W 1916 roku abdykuje, a następnie umiera.
I rozpoczyna się wtedy okres
niezwykle rozdrobnionych rządów w Chinach.
Nawet pod rządami cesarskimi
chińskie wojsko nie było
jednym, skonsolidowanym organem.
Było ono kontrolowane przez
różnych watażków
z różnych regionów, z których
każdy był wierny cesarzowi.
Po abdykacji i śmierci Yuan Shikaia
w 1916 roku, a nawet wcześniej,
gdy ogłosił się cesarzem,
ludzie nie chcieli
przysięgać mu wierności.
W ten sposób rozpoczyna
się okres znany jako
era militarystów w Chinach.
To okres największego rozbicia Chin,
bez żadnego scentralizowanego przywództwa.
Każdy z tych regionów --
Ta mapa pokazuje z grubsza,
jak wyglądały Chiny
podczas ery militarystów.
Każdy z tych regionów
był kontrolowany przez
innego watażkę, który był odpowiedzialny
za inne wojsko.
Podczas trwania ery militarystów,
zwłaszcza gdy cofniemy się
do wczesnych lat 20-tych,
a do roku 1921 w szczególności,
Sun Jat-sen nie spoczął na laurach.
Udał się na południe, do Kantonu
i ustanowił tam rewolucyjny rząd,
który dążył do
ponownego umocnienia władzy
w Chinach i przywrócenia
Republiki Chińskiej.
Udaje się więc tam,
ale niestety w 1925 roku umiera na raka.
Partię przez niego zapoczątkowaną,
znaną jako Kuomintang...
Pozwólcie, że to zapiszę.
...Kuomintang...
Zasadniczo, przechodzi ona w ręce
Generalissimusa Czang Kaj-szeka.
Mówimy, że władza zasadniczo
przeszła w jego ręce
Mówimy, że władza zasadniczo
przeszła w jego ręce
dlatego, że kontrolował on większość
sił wojskowych Kuomintangu.
I jest to w zasadzie bardzo
wczesne stadium tego,
co później przerodzi się
w wojnę domową w Chinach,
bo w okresie od 1921 roku
aż do śmierci Sun Jat-sena
można było zaobserwować dużą współpracę
pomiędzy chińskimi nacjonalistami,
Kuomintangiem,
Związkiem Radzieckim
i Komunistyczną Partią Chin.
Próbowali wspólnie dojść do tego,
w jaki sposób Chiny
mogłyby się zjednoczyć.
Ale kiedy Sun Jat-sen umiera
i władza Kuomintangu
przechodzi w ręce
generalissimusa Czang Kaj-szeka,
ten zaczyna umacniać swoją władzę.
Na samym początku
nie antagonizuje komunistów,
ale w 1927 roku, zaczyna rosnąć w siłę,
zaczyna łączyć różne frakcje
na terenie Chin.
Czyli udaje mu się umocnić władzę.
Ale zaczyna też zwalczać komunistów.
Czang Kaj-szek,
w 1927 zaczyna
walczyć z komunistami.
A komuniści mówią - 'hej, to my
naprawdę reprezentujemy ducha
tego, co reprezentował Sun Jat-sen' -
a Kuomintang prowadzony przez
Czang Kaj-szeka odpowiada -
a Kuomintang prowadzony przez
Czang Kaj-szeka odpowiada -
- 'nie, nie, nie, to my reprezentujemy
to, co Sun Jat-sen reprezentował,
kiedy ustanowił Republikę Chińską'.
I tak w 1927 r. rozpoczęła się
chińska wojna domowa.
I tak w 1927 r. rozpoczęła się
chińska wojna domowa.
Doszło do niej, kiedy to Kuomintang,
dążąc do konsolidacji władzy,
nie tylko usiłował
skonsolidować władzę watażków,
ale także zaatakował Partię Komunistyczną.
W czasie tych wszystkich wydarzeń,
na początku lat 30-tych,
Japonia po raz kolejny
próbuje narzucić swoją
imperialną, militarną
potęgę na kontynent chiński.
Zdobyli już Formozę,
obecnie znaną jako Tajwan, i Koreę
podczas pierwszej wojny chińsko-
-japońskiej pod koniec XIX wieku.
Następnie, w 1931 roku, Japończycy
zaczęli wkraczać do Mandżurii.
Był to początek wieloletniej okupacji
i infiltracji Chin przez Japończyków.
Trwało to aż do 1937 roku,
kiedy to rozpoczęła się oficjalna wojna
między Japończykami a Chińczykami.
Mam tu mapę, która pokazuje ogromny
zakres japońskiej kontroli w tym czasie.
Tak więc we wschodniej Azji,
pomiędzy Chińczykami a Japończykami,
II wojna światowa była tak naprawdę
tylko częścią wojny chińsko-japońskiej.
Japończycy wkroczyli do
Chin kontynentalnych na długo przed
oficjalnym rozpoczęciem
II wojny światowej.
W tym czasie Japonia
wkracza do Mandżurii w 1934 roku,
a trzeba pamiętać,
że Kuomintang, Partia Nacjonalistyczna
pod przywództwem Czang Kaj-szeka
ściga komunistów.
I w 1934 prawie ich już dopadł.
Komuniści są niemal całkowicie pokonani.
Są otoczeni przez Partię Nacjonalistyczną.
Prowadzi to do ważnego
wydarzenia w historii Chin,
słynnego Długiego Marszu,
kiedy to Komunistyczna
Partia Chin, ich wojsko,
maszeruje przez niezwykle trudny teren
aż do północno-zachodniej części Chin.
To jest mapa przedstawiająca
trasę Długiego Marszu.
W tamtym momencie--
Komunistyczna Partia Chin wydawała się być
wtedy na straconej pozycji, w 1934 roku.
To właśnie wtedy, podczas Długiego Marszu,
Mao Zedong naprawdę zaczął się wyróżniać
i wykazywać zdolnościami przywódczymi.
To właśnie dowodzenie
podczas Długiego Marszu,
podczas odwrotu na północny zachód Chin
pozwoliło Mao Zedongowi ostatecznie
przejąć kontrolę nad
Komunistyczną Partią Chin.
W późniejszych latach, wiemy,
że wojna chińsko-japońska
praktycznie przerodziła się
w teatr działań II wojny światowej,
a ostatecznie USA sprzymierzyły się
z aliantami przeciwko Japonii
po ataku na Pearl Harbor.
Potem, w 1945 roku, doszło do ataków
na Hiroszimę i Nagasaki
z użyciem broni atomowej,
co zasadniczo kończy teatr
działań na Pacyfiku.
To klęska Japonii - Japonia
przegrała II wojnę światową.
W tym momencie ponownie
wybucha wojna domowa
pomiędzy dwoma partiami.
Wojna domowa rozpoczęła się
w 1927 roku, i trwała dalej,
ale kiedy pojawił się wspólny
wróg - Japonia, która wyraźnie
agresywnie próbowała kontrolować
coraz więcej Chińczyków,
zasobów, wywierać swój imperialny wpływ,
obie strony na jakiś czas wstrzymały walki
i stwierdziły - 'hej, musimy
pokonać tych Japończyków'.
Jednak kiedy zakończyła się
II wojna światowa, w 1945 roku,
kiedy Japończycy zostali pokonani,
ponownie na pełną skalę
rozgorzała wojna domowa
pomiędzy Komunistyczną Partią Chin a Kuomintangiem.
pomiędzy Komunistyczną Partią Chin a Kuomintangiem.
Prawdopodobnie był to
największy powrót w historii,
wcześniej Komunistyczna Partia Chin
w 1934 i 1935 roku
zdawała się być na krawędzi przegranej.
Zostali wtedy zmuszeni do odwrotu.
Udało im się powrócić do siły
i w 1949-- jest wiele teorii,
jak im się to udało.
Może zdołali zyskać duże wsparcie
od ludności wiejskiej.
Albo umiejętniej zdobywali poparcie
niż Kuomintang.
Albo umiejętniej zdobywali poparcie
niż Kuomintang.
Ale o tym może pomówimy w innym filmie.
Niemniej, w 1949 roku
udało im się pokonać
Czang Kaj-szeka i Kuomintang,
zmusić Kuomintang do
wycofania się na Tajwan,
ustanowienia rządu na Tajwanie.
I od tamtego czasu
panuje ustanowiona przez
Komunistyczną Partię Chin w 1949 roku
Chińska Republika Ludowa.