1
00:00:01,111 --> 00:00:03,159
Paul Disain, un ancián dene, dixo:

2
00:00:03,183 --> 00:00:04,578
"A nosa lingua e cultura

3
00:00:04,602 --> 00:00:06,999
son a xanela a través
de que ollamos para o mundo."

4
00:00:07,023 --> 00:00:08,174
E, en Turtle Island,

5
00:00:08,198 --> 00:00:10,433
o que agora se coñece
como América do Norte,

6
00:00:10,457 --> 00:00:14,220
hai moitas formas únicas.
e marabillosas de ollar para o mundo.

7
00:00:14,244 --> 00:00:16,172
Como persoa
de herdanza indíxena,

8
00:00:16,196 --> 00:00:18,283
quero aprender
anishinaabemowin,

9
00:00:18,307 --> 00:00:19,768
a miña lingua de herdanza,

10
00:00:19,792 --> 00:00:22,387
para ollar para o mundo
a través desa ventá.

11
00:00:22,411 --> 00:00:24,175
Permíteme conectarme
coa miña familia,

12
00:00:24,175 --> 00:00:26,366
os meus devanceiros,
a miña comunidade e cultura.

13
00:00:26,366 --> 00:00:28,958
E permíteme pensar
sobre como o vou legar

14
00:00:28,982 --> 00:00:30,449
ás futuras xeracións.

15
00:00:30,903 --> 00:00:32,054
Como lingüista,

16
00:00:32,078 --> 00:00:35,213
estou interesada en como as linguas
funcionan en xeral.

17
00:00:35,237 --> 00:00:37,142
Podo mirar á fonética e fonoloxía,

18
00:00:37,166 --> 00:00:38,355
os sons da fala.

19
00:00:38,379 --> 00:00:41,141
Podo ollar á morfoloxía,
isto é, a estrutura das palabras.

20
00:00:41,165 --> 00:00:42,353
Podo ollar
para a sintaxe,

21
00:00:42,353 --> 00:00:44,816
que é a estrutura
das oracións e frases,

22
00:00:44,840 --> 00:00:48,308
para aprender sobre como os humanos
almacenamos a linguaxe nos cerebros

23
00:00:48,332 --> 00:00:51,047
e como a usamos para nos comunicar.

24
00:00:52,204 --> 00:00:54,093
Por exemplo,

25
00:00:54,117 --> 00:00:57,132
o anishinaabemowin,
coma a maioría de linguas indíxenas,

26
00:00:57,156 --> 00:00:59,005
é polisintética,

27
00:00:59,029 --> 00:01:02,206
o que significa que hai
palabras longuísimas,

28
00:01:02,230 --> 00:01:05,234
compostas de pequenas pezas
chamadas morfemas.

29
00:01:05,258 --> 00:01:09,651
En anishinaabemowin podo dicir
"niwiisin", "eu como",

30
00:01:09,675 --> 00:01:10,903
cunha soa palabra.

31
00:01:10,927 --> 00:01:14,710
Podo dicir "nimino-wiisin", "como ben",

32
00:01:14,734 --> 00:01:15,918
tamén cunha soa palabra.

33
00:01:15,942 --> 00:01:21,152
Podo dicir "nimino-naawakwe-wiisin",
"como un bo xantar",

34
00:01:21,176 --> 00:01:23,510
cantas palabras son
en inglés?

35
00:01:24,109 --> 00:01:27,671
Cinco palabras inglés,
unha soa en anishinaabemowin.

36
00:01:28,583 --> 00:01:30,662
Ben, teño unha pequena proba para vós.

37
00:01:30,686 --> 00:01:33,717
Cunha soa palabra, 
de que cor é esa diapositiva?

38
00:01:34,083 --> 00:01:35,321
Audiencia: Verde.

39
00:01:35,321 --> 00:01:37,369
Linday Morcom: De que cor
é esa diapositiva?

40
00:01:37,389 --> 00:01:38,493
Audiencia: Verde.

41
00:01:38,493 --> 00:01:40,016
LM: De que cor é
esa diapositiva?

42
00:01:40,016 --> 00:01:41,172
Audiencia: Azul.

43
00:01:41,196 --> 00:01:42,895
LM: E de que cor é esa diapositiva?

44
00:01:42,919 --> 00:01:44,117
(A audiencia murmura.)

45
00:01:44,141 --> 00:01:46,557
Prométovos que non son 
preguntas trampa.

46
00:01:47,209 --> 00:01:48,589
Como falantes de inglés

47
00:01:48,613 --> 00:01:50,812
vistes dúas diapositivas verdes
e dúas azuis.

48
00:01:50,836 --> 00:01:54,479
Porén, a forma de categorizarmos as cores
varía de idioma a idioma.

49
00:01:54,503 --> 00:01:56,265
Se fósedes falantes de ruso

50
00:01:56,289 --> 00:01:59,504
teríades visto dúas diapositivas
con distintos tons de verde,

51
00:01:59,528 --> 00:02:01,593
unha que sería "goluboy",
azul claro,

52
00:02:01,593 --> 00:02:03,393
e outra "siniy", azul escuro.

53
00:02:03,393 --> 00:02:05,282
E estas considéranse cores diferentes.

54
00:02:05,306 --> 00:02:07,330
Se fósedes falantes
de anishinaabemowin

55
00:02:07,354 --> 00:02:09,731
veríades diapositivas
que serían ozhaawashkwaa

56
00:02:09,755 --> 00:02:13,636
ou ozhaawashkozi,
que significa verde ou azul.

57
00:02:13,660 --> 00:02:16,255
Non é que os falantes
non vexan as cores,

58
00:02:16,279 --> 00:02:20,125
é que a forma en que as categorizan
e en que entenden os tons

59
00:02:20,149 --> 00:02:21,307
é distinta.

60
00:02:21,331 --> 00:02:22,497
Así mesmo,

61
00:02:22,521 --> 00:02:25,987
existen universais sobre
a categorización das cores,

62
00:02:25,987 --> 00:02:28,181
que dan información
sobre como o cerebro humano

63
00:02:28,181 --> 00:02:31,030
entende e expresa
o que está vendo.

64
00:02:31,991 --> 00:02:34,609
O anishinaabemowin
ten outra característica marabillosa:

65
00:02:34,609 --> 00:02:38,045
animado ou inanimado,
que se marca en todas as palabras.

66
00:02:38,069 --> 00:02:40,307
Non é diferente de como
o francés e o castelán

67
00:02:40,331 --> 00:02:43,006
marcan as palabras como
masculinas ou femininas.

68
00:02:43,030 --> 00:02:45,458
O anishinaabemowin
e outras linguas algonquinas

69
00:02:45,482 --> 00:02:48,664
marcan todas as palabras 
como animado ou inanimado.

70
00:02:48,688 --> 00:02:51,426
As palabras que credes
que serían animadas son animadas,

71
00:02:51,450 --> 00:02:55,204
cousas que teñen pulso:
xente, animais, plantas crecendo.

72
00:02:55,204 --> 00:02:57,298
Mais tamén hai outras cousas
que son animadas

73
00:02:57,298 --> 00:02:59,535
que non adiviñariades,
coma as pedras.

74
00:02:59,535 --> 00:03:00,978
As pedras son animadas,

75
00:03:00,978 --> 00:03:03,705
o que nos conta cousas
moi interesantes sobre a gramática.

76
00:03:03,729 --> 00:03:05,823
Tamén nos conta cousas
moi interesantes

77
00:03:05,823 --> 00:03:07,774
sobre como os falantes de
anishinaabemowin

78
00:03:07,774 --> 00:03:10,417
se relacionan e entenden
o mundo que os rodea.

79
00:03:10,441 --> 00:03:12,429
A parte triste desta historia

80
00:03:12,453 --> 00:03:15,601
é que as linguas indíxenas
están en perigo.

81
00:03:16,188 --> 00:03:19,600
As linguas indíxenas, que teñen
tanto coñecemento sobre a cultura,

82
00:03:19,624 --> 00:03:20,776
a historia,

83
00:03:20,800 --> 00:03:22,784
sobre formas de se relacionar cos outros,

84
00:03:22,784 --> 00:03:24,894
sobre formas de nos relacionarmos
co entorno.

85
00:03:24,918 --> 00:03:27,116
Ó levaren nesta terra
desde tempos inmemoriais,

86
00:03:27,140 --> 00:03:29,117
estas linguas desenvolvéronse aquí

87
00:03:29,141 --> 00:03:32,815
e conteñen coñecemento ambiental
que é incalculable,

88
00:03:32,839 --> 00:03:36,064
que nos axuda a relacionarnos ben
coa terra en que vivimos.

89
00:03:37,022 --> 00:03:39,751
Mais si, están en perigo.

90
00:03:39,775 --> 00:03:42,831
A inmensa maioría das linguas indíxenas
de América do Norte

91
00:03:42,855 --> 00:03:44,387
considéranse en perigo,

92
00:03:44,411 --> 00:03:47,339
e as que non,
considéranse vulnerables.

93
00:03:48,038 --> 00:03:49,402
Isto fíxose a mantenta.

94
00:03:50,506 --> 00:03:52,984
Nas nosas leis, 
nas nosas políticas,

95
00:03:53,008 --> 00:03:55,291
nas nosas instancias políticas,

96
00:03:55,315 --> 00:03:58,117
houbo intentos estatais

97
00:03:58,141 --> 00:04:01,711
de eliminar as linguas e culturas
indíxenas deste país.

98
00:04:02,046 --> 00:04:03,474
Duncan Campbell Scott

99
00:04:03,498 --> 00:04:06,830
foi un dos arquitectos
do sistema de internados.

100
00:04:06,854 --> 00:04:11,267
En 1920, ó redactar o proxecto de lei que
obrigaba a asistencia ós internados

101
00:04:11,291 --> 00:04:14,395
para os nenos indíxenas dixo:

102
00:04:14,419 --> 00:04:16,482
"Quérome librar do problema indio.

103
00:04:16,506 --> 00:04:18,137
O noso obxectivo é continuarmos

104
00:04:18,161 --> 00:04:20,686
ata que non haxa
nin un indio no Canadá

105
00:04:20,710 --> 00:04:23,491
que non se absorbese
no organismo político

106
00:04:23,515 --> 00:04:26,840
e non haxa un asunto indio,
nin un Departamento Indio.

107
00:04:26,864 --> 00:04:29,526
Esta é a finalidade
deste proxecto de lei."

108
00:04:30,608 --> 00:04:34,048
As atrocidades que ocorreron
nos internados están documentadas.

109
00:04:34,072 --> 00:04:35,271
En 1907

110
00:04:35,295 --> 00:04:39,517
P.H. Bryce, que era médico
e experto en tuberculose,

111
00:04:39,541 --> 00:04:42,080
publicou un informe
que mostrou que nalgunhas escolas

112
00:04:42,104 --> 00:04:46,130
o 25% dos nenos morrera
en epidemias de tuberculose

113
00:04:46,154 --> 00:04:48,917
debidas ás condicións nas escolas.

114
00:04:48,941 --> 00:04:53,020
Noutras escolas
morrera ata o 75% dos nenos.

115
00:04:54,243 --> 00:04:56,593
O goberno federal retiroulle
os fondos

116
00:04:56,593 --> 00:04:57,862
polos seus descubrimentos,

117
00:04:57,912 --> 00:04:59,893
e obrigárono a se retirar en 1921.

118
00:04:59,917 --> 00:05:02,958
En 1922 publicou
as súas investigacións.

119
00:05:05,127 --> 00:05:06,278
E durante ese tempo

120
00:05:06,302 --> 00:05:08,987
sacaron nenos indíxenas
dos seus fogares,

121
00:05:09,011 --> 00:05:10,500
das súas comunidades

122
00:05:10,524 --> 00:05:12,731
e leváronos á forza
a internados relixiosos

123
00:05:12,731 --> 00:05:15,434
onde, en moitos casos, sufriron

124
00:05:15,458 --> 00:05:18,599
abusos emocionais, físicos
e mais sexuais.

125
00:05:18,599 --> 00:05:20,419
E, en todos os casos,
abusos culturais,

126
00:05:20,419 --> 00:05:21,900
xa que estas escolas
deseñáranse

127
00:05:21,900 --> 00:05:24,609
para elimitar as linguas
e as culturas indíxenas.

128
00:05:24,633 --> 00:05:28,743
O último internado
pechouse no ano 1996.

129
00:05:29,759 --> 00:05:34,934
Ata esa data, máis de 150 000 nenos
acudiron a esas escolas

130
00:05:34,958 --> 00:05:37,886
en 139 institucións en todo o país.

131
00:05:38,712 --> 00:05:40,260
En 2007

132
00:05:40,284 --> 00:05:43,825
aprobouse o Convenio
sobre os internados indios.

133
00:05:43,849 --> 00:05:46,934
Foi a maior demanda colectiva
na historia do Canadá.

134
00:05:47,323 --> 00:05:49,506
Reserváronse 60 millóns de dólares

135
00:05:49,530 --> 00:05:53,460
para establecer a Comisión de Canadá
para a Verdade e a Reconciliación (TRC).

136
00:05:54,339 --> 00:05:58,998
A TRC deunos a posibilidade
de escoitar historias de superviventes,

137
00:05:59,022 --> 00:06:01,776
da ver o impacto
en comunidades e familias

138
00:06:01,800 --> 00:06:04,490
e de conseguir acceso á investigación

139
00:06:04,514 --> 00:06:08,156
que explorou todo o efecto
dos internados

140
00:06:08,180 --> 00:06:12,133
nas comunidades indíxenas
e en todo o Canadá.

141
00:06:12,475 --> 00:06:14,967
A TRC descubriu que os internados

142
00:06:14,991 --> 00:06:17,522
consituíron o que se denomina
xenocidio cultural.

143
00:06:17,546 --> 00:06:20,848
Afirman que: "O xenodicio físico
é a matanza en masa de membros

144
00:06:20,848 --> 00:06:22,011
orientada a un grupo,

145
00:06:22,011 --> 00:06:26,458
o xenodicio biolóxico é a destrución
da capacidade reprodutiva do grupo.

146
00:06:26,482 --> 00:06:30,864
E xenocidio cultural é a destrución
das estruturas e prácticas

147
00:06:30,888 --> 00:06:33,649
que permiten que o grupo
continúe a existir como grupo."

148
00:06:33,673 --> 00:06:36,474
Xusto os obxectivos declarados de
Duncan Campbell Scott.

149
00:06:36,800 --> 00:06:38,926
Descrubriron que foi xenocidio cultural,

150
00:06:38,950 --> 00:06:40,809
aínda que, como di o escritor infantil

151
00:06:40,833 --> 00:06:45,291
e gran orador David Bouchard,

152
00:06:45,315 --> 00:06:46,926
se cando constrúes un edificio,

153
00:06:46,950 --> 00:06:50,228
e constrúes un cemiterio a carón
dese edificio

154
00:06:50,252 --> 00:06:54,531
porque sabes que a xente que vaia
a ese edificio vai morrer,

155
00:06:54,555 --> 00:06:56,021
como lle chamarías?

156
00:06:58,371 --> 00:07:02,445
A TRC tamén nos porporcionou
94 chamadas á acción,

157
00:07:02,469 --> 00:07:05,874
faros que nos fan avanzar
mentres traballamos na reconciliación.

158
00:07:06,295 --> 00:07:10,707
Moitas delas afectan
á lingua e á cultura.

159
00:07:11,327 --> 00:07:14,749
A TRC fainos un chamamento para asegurar
educación adecuada e financiada,

160
00:07:14,749 --> 00:07:16,416
incluída a lingua e mais a cultura.

161
00:07:16,416 --> 00:07:19,685
A recoñecer os dereitos indíxenas,
incluídos os dereitos lingüísticos.

162
00:07:19,685 --> 00:07:21,601
A crear unha lei sobre idiomas aborixes,

163
00:07:21,625 --> 00:07:24,625
coa finalidade de recoñecer e preservar
as linguas indíxenas,

164
00:07:24,649 --> 00:07:26,577
con financiación asignada.

165
00:07:26,601 --> 00:07:29,783
A crear un posto para un
comisionario de linguas aborixes

166
00:07:29,807 --> 00:07:32,879
e a desenvolver programas lingüísticos
post-secundarios,

167
00:07:32,879 --> 00:07:35,552
como tamén a reclamar os nomes de sitios
que se cambiaran

168
00:07:35,576 --> 00:07:37,909
durante a colonización.

169
00:07:39,192 --> 00:07:41,246
Ó mesmo tempo que entrou en vigor

170
00:07:41,246 --> 00:07:43,988
o Acordo para a Liquidación
das Escolas Residencias Indias

171
00:07:43,988 --> 00:07:45,272
as Nacións Unidas adoptaron

172
00:07:45,296 --> 00:07:48,554
a Declaración de Dereitos
dos Pobos Indíxenas

173
00:07:48,578 --> 00:07:49,728
no 2007.

174
00:07:50,387 --> 00:07:53,907
Declara que os pobos indíxenas
teñen dereito a establecer e controlar

175
00:07:53,931 --> 00:07:56,799
os seus propios sistemas
e institucións educativos,

176
00:07:56,823 --> 00:07:59,386
con educación no seus propios idiomas,

177
00:07:59,410 --> 00:08:01,728
dunha forma axeitada
ós seus métodos culturais

178
00:08:01,752 --> 00:08:03,418
de ensino e aprendizaxe.

179
00:08:04,101 --> 00:08:05,252
En 2007,

180
00:08:05,276 --> 00:08:06,786
cando se intentou aplicar,

181
00:08:06,786 --> 00:08:08,687
houbo catro países
que votaron en contra.

182
00:08:08,687 --> 00:08:11,601
Estados Unidos, Nova Zelandia, Australia

183
00:08:11,625 --> 00:08:12,775
e o Canadá.

184
00:08:13,458 --> 00:08:15,748
O Canadá adoptou
a Declaración das Nacións Unidas

185
00:08:15,748 --> 00:08:19,249
sobre os Dereitos
dos Pobos Indíxenas en 2010.

186
00:08:19,273 --> 00:08:22,376
E en 2015 o goberno prometeuna aplicar.

187
00:08:23,895 --> 00:08:27,776
Entón, como deberiamos reaccionar
como colectivo?

188
00:08:29,310 --> 00:08:31,168
Esta é a situación en que nos atopamos.

189
00:08:31,168 --> 00:08:34,646
Das 60 linguas que se falan
na actualidade no Canadá,

190
00:08:34,646 --> 00:08:39,509
só seis non se consideradan ameazadas
polas Nacións Unidas.

191
00:08:40,057 --> 00:08:44,834
As seis que non, son cree,
anishinaabemowin,

192
00:08:44,858 --> 00:08:47,969
stoney, mi'kmaq,

193
00:08:47,993 --> 00:08:49,824
dene ou inuktitut;

194
00:08:50,224 --> 00:08:52,198
o que soa como
unha situación desesperada.

195
00:08:52,222 --> 00:08:55,413
Se ides ó Atlas
das Linguas do Mundo en Perigo

196
00:08:55,437 --> 00:08:57,977
na web da UNESCO,

197
00:08:58,001 --> 00:09:01,243
veredes un "r" pequeno
xusto a carón desa lingua.

198
00:09:01,267 --> 00:09:02,958
Esa lingua é o mi'kmaq.

199
00:09:02,982 --> 00:09:05,776
O mi'kmaq pasou por un forte
proceso de revitalización

200
00:09:05,800 --> 00:09:08,363
debido á adopción
dun acordo de autogoberno

201
00:09:08,363 --> 00:09:10,976
que conduciu a educación
baseada na lingua e na cultura,

202
00:09:10,976 --> 00:09:12,680
así que agora hai nenos mi'kmaq

203
00:09:12,704 --> 00:09:15,149
que teñen o mi'kmaq como primeira lingua.

204
00:09:15,173 --> 00:09:17,029
Hai moito por facer.

205
00:09:17,053 --> 00:09:18,502
Estes nenos son estudantes

206
00:09:18,526 --> 00:09:21,490
no Mnidoo Mnising
Anishinabek Kinoomaage,

207
00:09:21,490 --> 00:09:23,682
unha escola de inmersión
na illa de Manitoulin,

208
00:09:23,682 --> 00:09:25,996
onde estudan en anishinaabemowin.

209
00:09:26,020 --> 00:09:28,125
Chegaron á escola no xardín de infancia

210
00:09:28,149 --> 00:09:30,871
falando moi pouco,
se é que falaban anishinaabemowin.

211
00:09:30,895 --> 00:09:33,783
E agora, con nove e dez anos,

212
00:09:33,807 --> 00:09:36,910
fan exames de niveis
intermedios e fluídos.

213
00:09:36,934 --> 00:09:38,252
Do mesmo xeito,

214
00:09:38,276 --> 00:09:41,299
tamén teñen unha alta autoestima.

215
00:09:41,323 --> 00:09:43,458
Están orgullosos
de ser anishinaabe,

216
00:09:43,482 --> 00:09:45,805
e teñen unha gran
capacidade de aprendizaxe.

217
00:09:47,363 --> 00:09:50,388
Mais non toda a educación
ten que ser formal.

218
00:09:50,388 --> 00:09:51,696
Na nosa comunidade local,

219
00:09:51,696 --> 00:09:54,213
temos o Kingston Indigenous Language Nest.

220
00:09:54,712 --> 00:09:56,561
KILN é unha organización
hoxe en día,

221
00:09:56,585 --> 00:10:00,584
pero comezou hai seis anos
con membros da comunidade

222
00:10:00,608 --> 00:10:03,108
reunidos arredor da mesa
da cociña dun ancián.

223
00:10:03,132 --> 00:10:07,398
Desde entón, creamos experiencias
de aprendizaxe de fin de semana

224
00:10:07,398 --> 00:10:09,323
dirixidas a aprendizaxe
multixeracional,

225
00:10:09,323 --> 00:10:12,260
centradas en transmitir
a lingua e a cultura ós nenos.

226
00:10:12,284 --> 00:10:16,116
Usamos xogos tradicionais, cancións,
comida e actividades para o facer.

227
00:10:16,521 --> 00:10:17,791
Temos clases

228
00:10:17,815 --> 00:10:20,022
de niveis principiante e mais intermedio

229
00:10:20,046 --> 00:10:21,312
que se ofertan aquí mesmo.

230
00:10:21,635 --> 00:10:23,934
Temos acordos con comités
escolares e bibliotecas

231
00:10:23,958 --> 00:10:27,878
para conseguirmos recursos e o idioma
na educación formal.

232
00:10:28,807 --> 00:10:30,482
As posibilidades son ilimitadas,

233
00:10:30,506 --> 00:10:33,363
e estou moi agradecida
polo traballo que se fixo

234
00:10:33,387 --> 00:10:36,361
para me permitir legar a lingua
e a cultura ó meu fillo

235
00:10:36,385 --> 00:10:38,577
e a outros nenos da nosa comunidade.

236
00:10:39,045 --> 00:10:42,319
Desenvolvemos unha comunidade forte,
linda e tamén dinámica,

237
00:10:42,343 --> 00:10:44,474
como resultado deste esforzo compartido.

238
00:10:46,022 --> 00:10:48,656
Entón, que temos que facer para avanzar?

239
00:10:49,173 --> 00:10:51,331
Primeiro de todo, precisamos políticas.

240
00:10:51,792 --> 00:10:55,371
Necesitamos políticas aprobadas
con financiación

241
00:10:55,395 --> 00:10:57,755
que aseguren que as linguas indíxenas

242
00:10:57,779 --> 00:11:00,643
se incorporan de forma real na educación,

243
00:11:00,667 --> 00:11:02,731
tanto nas reservas coma fóra delas.

244
00:11:02,755 --> 00:11:05,771
Nas reservas a educación finánciase menos

245
00:11:05,795 --> 00:11:07,334
ca fóra das reservas.

246
00:11:07,358 --> 00:11:08,680
E fóra das reservas

247
00:11:08,704 --> 00:11:11,322
a educación en linguas indíxenas
déixase de lado a miúdo

248
00:11:11,322 --> 00:11:12,704
porque a xente pensa

249
00:11:12,728 --> 00:11:15,625
que non hai indíxenas
nos colexios provinciais,

250
00:11:15,649 --> 00:11:18,933
cando de feito, case o 70%
dos indíxenas do Canadá

251
00:11:18,957 --> 00:11:20,129
viven fóra de reservas.

252
00:11:20,153 --> 00:11:24,329
Eses nenos teñen os mesmos dereitos
a acceder a súa lingua e cultura.

253
00:11:25,544 --> 00:11:27,884
Máis aló de políticas,
precisamos de apoio.

254
00:11:27,908 --> 00:11:30,869
Con iso non quero dicir
só apoio económico.

255
00:11:30,893 --> 00:11:33,948
Precisamos espazos
para facermos actividades,

256
00:11:33,972 --> 00:11:39,130
clases e interactuar
con poboacións non indíxenas.

257
00:11:39,623 --> 00:11:41,116
Precisamos apoio

258
00:11:41,140 --> 00:11:43,853
en forma de xente 
que queira aprender a lingua.

259
00:11:43,877 --> 00:11:47,404
Precisamos que a xente fale
de por que estas linguas son importantes.

260
00:11:48,004 --> 00:11:50,180
E, para acadarmos iso,
precisamos educación.

261
00:11:50,204 --> 00:11:53,418
Precisamos acceso
a educación con inmersión,

262
00:11:53,442 --> 00:11:56,410
xa que é o método máis efectivo

263
00:11:56,410 --> 00:11:58,950
para asegurarmos a transmisión
das linguas indíxenas.

264
00:11:58,950 --> 00:12:01,598
Tamén precisamos educación
nas escolas provinciais,

265
00:12:01,622 --> 00:12:04,062
necesitamos educación
para os non indíxenas,

266
00:12:04,086 --> 00:12:06,554
para alcanzarmos así
un mellor entendemento

267
00:12:06,578 --> 00:12:08,751
e avanzarmos, xuntos, da mellor forma.

268
00:12:10,625 --> 00:12:13,971
Teño esta cita colgada na miña oficina.

269
00:12:13,995 --> 00:12:17,437
Foi un regalo dun alumno
ó que dei clase hai xa anos.

270
00:12:17,461 --> 00:12:18,779
Lémbrame a diario

271
00:12:18,803 --> 00:12:22,434
que podemos acadar grandes cousas
ó traballarmos xuntos.

272
00:12:23,002 --> 00:12:25,280
Pero se imos falar
de reconciliación,

273
00:12:25,304 --> 00:12:26,510
necesitamos recoñecer

274
00:12:26,534 --> 00:12:29,558
que a reconciliación que non implica

275
00:12:29,582 --> 00:12:33,307
a supervivencia e continuación
das linguas e culturas indíxenas

276
00:12:33,331 --> 00:12:35,410
non é reconciliación.

277
00:12:35,434 --> 00:12:37,228
É asimilación,

278
00:12:37,252 --> 00:12:39,863
e non debería ser aceptable
para ninguén.

279
00:12:40,204 --> 00:12:43,179
O que podemos facer é ollarmos
para as chamadas para a acción,

280
00:12:43,179 --> 00:12:45,559
podemos ollar para a
Declaración das Nacións Unidas

281
00:12:45,559 --> 00:12:47,279
sobre os dereitos
dos pobos indíxenas

282
00:12:47,279 --> 00:12:49,197
e podemos alcanzar un entendemento mutuo

283
00:12:49,221 --> 00:12:50,529
de que o que temos,

284
00:12:50,553 --> 00:12:52,913
en sentido de herdanza
lingüística e cultural

285
00:12:52,937 --> 00:12:54,752
para xente indíxena
deste país,

286
00:12:54,776 --> 00:12:56,006
pagan a pena
de conservar.

287
00:12:56,908 --> 00:12:59,749
Partindo diso,
podemos ir cara adiante,

288
00:12:59,773 --> 00:13:01,193
xuntos,

289
00:13:01,217 --> 00:13:03,876
para asegurarmos que
as linguas indíxenas se transmiten

290
00:13:03,900 --> 00:13:06,321
máis alá do 2050,
máis alá da seguinte xeración,

291
00:13:06,345 --> 00:13:08,478
ata as próximas sete xeracións.

292
00:13:09,508 --> 00:13:12,129
Miigwech. Niawen’kó:wa. Grazas.

293
00:13:12,153 --> 00:13:16,563
(Aplausos.)