WEBVTT

00:00:01.111 --> 00:00:03.159
Paul Disain, un ancián dene, dixo:

00:00:03.183 --> 00:00:04.578
"A nosa lingua e cultura

00:00:04.602 --> 00:00:06.999
son a xanela a través
de que ollamos para o mundo."

00:00:07.023 --> 00:00:08.174
E, en Turtle Island,

00:00:08.198 --> 00:00:10.433
o que agora se coñece
como América do Norte,

00:00:10.457 --> 00:00:14.220
hai moitas formas únicas.
e marabillosas de ollar para o mundo.

NOTE Paragraph

00:00:14.244 --> 00:00:16.172
Como persoa
de herdanza indíxena,

00:00:16.196 --> 00:00:18.283
quero aprender
anishinaabemowin,

00:00:18.307 --> 00:00:19.768
a miña lingua de herdanza,

00:00:19.792 --> 00:00:22.387
para ollar para o mundo
a través desa ventá.

00:00:22.411 --> 00:00:24.175
Permíteme conectarme
coa miña familia,

00:00:24.175 --> 00:00:26.366
os meus devanceiros,
a miña comunidade e cultura.

00:00:26.366 --> 00:00:28.958
E permíteme pensar
sobre como o vou legar

00:00:28.982 --> 00:00:30.449
ás futuras xeracións.

NOTE Paragraph

00:00:30.903 --> 00:00:32.054
Como lingüista,

00:00:32.078 --> 00:00:35.213
estou interesada en como as linguas
funcionan en xeral.

00:00:35.237 --> 00:00:37.142
Podo mirar á fonética e fonoloxía,

00:00:37.166 --> 00:00:38.355
os sons da fala.

00:00:38.379 --> 00:00:41.141
Podo ollar á morfoloxía,
isto é, a estrutura das palabras.

00:00:41.165 --> 00:00:42.353
Podo ollar
para a sintaxe,

00:00:42.353 --> 00:00:44.816
que é a estrutura
das oracións e frases,

00:00:44.840 --> 00:00:48.308
para aprender sobre como os humanos
almacenamos a linguaxe nos cerebros

00:00:48.332 --> 00:00:51.047
e como a usamos para nos comunicar.

NOTE Paragraph

00:00:52.204 --> 00:00:54.093
Por exemplo,

00:00:54.117 --> 00:00:57.132
o anishinaabemowin,
coma a maioría de linguas indíxenas,

00:00:57.156 --> 00:00:59.005
é polisintética,

00:00:59.029 --> 00:01:02.206
o que significa que hai
palabras longuísimas,

00:01:02.230 --> 00:01:05.234
compostas de pequenas pezas
chamadas morfemas.

00:01:05.258 --> 00:01:09.651
En anishinaabemowin podo dicir
"niwiisin", "eu como",

00:01:09.675 --> 00:01:10.903
cunha soa palabra.

00:01:10.927 --> 00:01:14.710
Podo dicir "nimino-wiisin", "como ben",

00:01:14.734 --> 00:01:15.918
tamén cunha soa palabra.

00:01:15.942 --> 00:01:21.152
Podo dicir "nimino-naawakwe-wiisin",
"como un bo xantar",

00:01:21.176 --> 00:01:23.510
cantas palabras son
en inglés?

00:01:24.109 --> 00:01:27.671
Cinco palabras inglés,
unha soa en anishinaabemowin.

NOTE Paragraph

00:01:28.583 --> 00:01:30.662
Ben, teño unha pequena proba para vós.

00:01:30.686 --> 00:01:33.717
Cunha soa palabra, 
de que cor é esa diapositiva?

NOTE Paragraph

00:01:34.083 --> 00:01:35.321
Audiencia: Verde.

NOTE Paragraph

00:01:35.321 --> 00:01:37.369
Linday Morcom: De que cor
é esa diapositiva?

NOTE Paragraph

00:01:37.389 --> 00:01:38.493
Audiencia: Verde.

NOTE Paragraph

00:01:38.493 --> 00:01:40.016
LM: De que cor é
esa diapositiva?

NOTE Paragraph

00:01:40.016 --> 00:01:41.172
Audiencia: Azul.

NOTE Paragraph

00:01:41.196 --> 00:01:42.895
LM: E de que cor é esa diapositiva?

NOTE Paragraph

00:01:42.919 --> 00:01:44.117
(A audiencia murmura.)

NOTE Paragraph

00:01:44.141 --> 00:01:46.557
Prométovos que non son 
preguntas trampa.

00:01:47.209 --> 00:01:48.589
Como falantes de inglés

00:01:48.613 --> 00:01:50.812
vistes dúas diapositivas verdes
e dúas azuis.

00:01:50.836 --> 00:01:54.479
Porén, a forma de categorizarmos as cores
varía de idioma a idioma.

00:01:54.503 --> 00:01:56.265
Se fósedes falantes de ruso

00:01:56.289 --> 00:01:59.504
teríades visto dúas diapositivas
con distintos tons de verde,

00:01:59.528 --> 00:02:01.593
unha que sería "goluboy",
azul claro,

00:02:01.593 --> 00:02:03.393
e outra "siniy", azul escuro.

00:02:03.393 --> 00:02:05.282
E estas considéranse cores diferentes.

00:02:05.306 --> 00:02:07.330
Se fósedes falantes
de anishinaabemowin

00:02:07.354 --> 00:02:09.731
veríades diapositivas
que serían ozhaawashkwaa

00:02:09.755 --> 00:02:13.636
ou ozhaawashkozi,
que significa verde ou azul.

00:02:13.660 --> 00:02:16.255
Non é que os falantes
non vexan as cores,

00:02:16.279 --> 00:02:20.125
é que a forma en que as categorizan
e en que entenden os tons

00:02:20.149 --> 00:02:21.307
é distinta.

00:02:21.331 --> 00:02:22.497
Así mesmo,

00:02:22.521 --> 00:02:25.987
existen universais sobre
a categorización das cores,

00:02:25.987 --> 00:02:28.181
que dan información
sobre como o cerebro humano

00:02:28.181 --> 00:02:31.030
entende e expresa
o que está vendo.

NOTE Paragraph

00:02:31.991 --> 00:02:34.609
O anishinaabemowin
ten outra característica marabillosa:

00:02:34.609 --> 00:02:38.045
animado ou inanimado,
que se marca en todas as palabras.

00:02:38.069 --> 00:02:40.307
Non é diferente de como
o francés e o castelán

00:02:40.331 --> 00:02:43.006
marcan as palabras como
masculinas ou femininas.

00:02:43.030 --> 00:02:45.458
O anishinaabemowin
e outras linguas algonquinas

00:02:45.482 --> 00:02:48.664
marcan todas as palabras 
como animado ou inanimado.

00:02:48.688 --> 00:02:51.426
As palabras que credes
que serían animadas son animadas,

00:02:51.450 --> 00:02:55.204
cousas que teñen pulso:
xente, animais, plantas crecendo.

00:02:55.204 --> 00:02:57.298
Mais tamén hai outras cousas
que son animadas

00:02:57.298 --> 00:02:59.535
que non adiviñariades,
coma as pedras.

00:02:59.535 --> 00:03:00.978
As pedras son animadas,

00:03:00.978 --> 00:03:03.705
o que nos conta cousas
moi interesantes sobre a gramática.

00:03:03.729 --> 00:03:05.823
Tamén nos conta cousas
moi interesantes

00:03:05.823 --> 00:03:07.774
sobre como os falantes de
anishinaabemowin

00:03:07.774 --> 00:03:10.417
se relacionan e entenden
o mundo que os rodea.

NOTE Paragraph

00:03:10.441 --> 00:03:12.429
A parte triste desta historia

00:03:12.453 --> 00:03:15.601
é que as linguas indíxenas
están en perigo.

00:03:16.188 --> 00:03:19.600
As linguas indíxenas, que teñen
tanto coñecemento sobre a cultura,

00:03:19.624 --> 00:03:20.776
a historia,

00:03:20.800 --> 00:03:22.784
sobre formas de se relacionar cos outros,

00:03:22.784 --> 00:03:24.894
sobre formas de nos relacionarmos
co entorno.

00:03:24.918 --> 00:03:27.116
Ó levaren nesta terra
desde tempos inmemoriais,

00:03:27.140 --> 00:03:29.117
estas linguas desenvolvéronse aquí

00:03:29.141 --> 00:03:32.815
e conteñen coñecemento ambiental
que é incalculable,

00:03:32.839 --> 00:03:36.064
que nos axuda a relacionarnos ben
coa terra en que vivimos.

00:03:37.022 --> 00:03:39.751
Mais si, están en perigo.

00:03:39.775 --> 00:03:42.831
A inmensa maioría das linguas indíxenas
de América do Norte

00:03:42.855 --> 00:03:44.387
considéranse en perigo,

00:03:44.411 --> 00:03:47.339
e as que non,
considéranse vulnerables.

00:03:48.038 --> 00:03:49.402
Isto fíxose a mantenta.

NOTE Paragraph

00:03:50.506 --> 00:03:52.984
Nas nosas leis, 
nas nosas políticas,

00:03:53.008 --> 00:03:55.291
nas nosas instancias políticas,

00:03:55.315 --> 00:03:58.117
houbo intentos estatais

00:03:58.141 --> 00:04:01.711
de eliminar as linguas e culturas
indíxenas deste país.

00:04:02.046 --> 00:04:03.474
Duncan Campbell Scott

00:04:03.498 --> 00:04:06.830
foi un dos arquitectos
do sistema de internados.

00:04:06.854 --> 00:04:11.267
En 1920, ó redactar o proxecto de lei que
obrigaba a asistencia ós internados

00:04:11.291 --> 00:04:14.395
para os nenos indíxenas dixo:

00:04:14.419 --> 00:04:16.482
"Quérome librar do problema indio.

00:04:16.506 --> 00:04:18.137
O noso obxectivo é continuarmos

00:04:18.161 --> 00:04:20.686
ata que non haxa
nin un indio no Canadá

00:04:20.710 --> 00:04:23.491
que non se absorbese
no organismo político

00:04:23.515 --> 00:04:26.840
e non haxa un asunto indio,
nin un Departamento Indio.

00:04:26.864 --> 00:04:29.526
Esta é a finalidade
deste proxecto de lei."

NOTE Paragraph

00:04:30.608 --> 00:04:34.048
As atrocidades que ocorreron
nos internados están documentadas.

00:04:34.072 --> 00:04:35.271
En 1907

00:04:35.295 --> 00:04:39.517
P.H. Bryce, que era médico
e experto en tuberculose,

00:04:39.541 --> 00:04:42.080
publicou un informe
que mostrou que nalgunhas escolas

00:04:42.104 --> 00:04:46.130
o 25% dos nenos morrera
en epidemias de tuberculose

00:04:46.154 --> 00:04:48.917
debidas ás condicións nas escolas.

00:04:48.941 --> 00:04:53.020
Noutras escolas
morrera ata o 75% dos nenos.

00:04:54.243 --> 00:04:56.593
O goberno federal retiroulle
os fondos

00:04:56.593 --> 00:04:57.862
polos seus descubrimentos,

00:04:57.912 --> 00:04:59.893
e obrigárono a se retirar en 1921.

00:04:59.917 --> 00:05:02.958
En 1922 publicou
as súas investigacións.

NOTE Paragraph

00:05:05.127 --> 00:05:06.278
E durante ese tempo

00:05:06.302 --> 00:05:08.987
sacaron nenos indíxenas
dos seus fogares,

00:05:09.011 --> 00:05:10.500
das súas comunidades

00:05:10.524 --> 00:05:12.731
e leváronos á forza
a internados relixiosos

00:05:12.731 --> 00:05:15.434
onde, en moitos casos, sufriron

00:05:15.458 --> 00:05:18.599
abusos emocionais, físicos
e mais sexuais.

00:05:18.599 --> 00:05:20.419
E, en todos os casos,
abusos culturais,

00:05:20.419 --> 00:05:21.900
xa que estas escolas
deseñáranse

00:05:21.900 --> 00:05:24.609
para elimitar as linguas
e as culturas indíxenas.

00:05:24.633 --> 00:05:28.743
O último internado
pechouse no ano 1996.

00:05:29.759 --> 00:05:34.934
Ata esa data, máis de 150 000 nenos
acudiron a esas escolas

00:05:34.958 --> 00:05:37.886
en 139 institucións en todo o país.

NOTE Paragraph

00:05:38.712 --> 00:05:40.260
En 2007

00:05:40.284 --> 00:05:43.825
aprobouse o Convenio
sobre os internados indios.

00:05:43.849 --> 00:05:46.934
Foi a maior demanda colectiva
na historia do Canadá.

00:05:47.323 --> 00:05:49.506
Reserváronse 60 millóns de dólares

00:05:49.530 --> 00:05:53.460
para establecer a Comisión de Canadá
para a Verdade e a Reconciliación (TRC).

00:05:54.339 --> 00:05:58.998
A TRC deunos a posibilidade
de escoitar historias de superviventes,

00:05:59.022 --> 00:06:01.776
da ver o impacto
en comunidades e familias

00:06:01.800 --> 00:06:04.490
e de conseguir acceso á investigación

00:06:04.514 --> 00:06:08.156
que explorou todo o efecto
dos internados

00:06:08.180 --> 00:06:12.133
nas comunidades indíxenas
e en todo o Canadá.

00:06:12.475 --> 00:06:14.967
A TRC descubriu que os internados

00:06:14.991 --> 00:06:17.522
consituíron o que se denomina
xenocidio cultural.

00:06:17.546 --> 00:06:20.848
Afirman que: "O xenodicio físico
é a matanza en masa de membros

00:06:20.848 --> 00:06:22.011
orientada a un grupo,

00:06:22.011 --> 00:06:26.458
o xenodicio biolóxico é a destrución
da capacidade reprodutiva do grupo.

00:06:26.482 --> 00:06:30.864
E xenocidio cultural é a destrución
das estruturas e prácticas

00:06:30.888 --> 00:06:33.649
que permiten que o grupo
continúe a existir como grupo."

00:06:33.673 --> 00:06:36.474
Xusto os obxectivos declarados de
Duncan Campbell Scott.

00:06:36.800 --> 00:06:38.926
Descrubriron que foi xenocidio cultural,

00:06:38.950 --> 00:06:40.809
aínda que, como di o escritor infantil

00:06:40.833 --> 00:06:45.291
e gran orador David Bouchard,

00:06:45.315 --> 00:06:46.926
se cando constrúes un edificio,

00:06:46.950 --> 00:06:50.228
e constrúes un cemiterio a carón
dese edificio

00:06:50.252 --> 00:06:54.531
porque sabes que a xente que vaia
a ese edificio vai morrer,

00:06:54.555 --> 00:06:56.021
como lle chamarías?

NOTE Paragraph

00:06:58.371 --> 00:07:02.445
A TRC tamén nos porporcionou
94 chamadas á acción,

00:07:02.469 --> 00:07:05.874
faros que nos fan avanzar
mentres traballamos na reconciliación.

00:07:06.295 --> 00:07:10.707
Moitas delas afectan
á lingua e á cultura.

00:07:11.327 --> 00:07:14.749
A TRC fainos un chamamento para asegurar
educación adecuada e financiada,

00:07:14.749 --> 00:07:16.416
incluída a lingua e mais a cultura.

00:07:16.416 --> 00:07:19.685
A recoñecer os dereitos indíxenas,
incluídos os dereitos lingüísticos.

00:07:19.685 --> 00:07:21.601
A crear unha lei sobre idiomas aborixes,

00:07:21.625 --> 00:07:24.625
coa finalidade de recoñecer e preservar
as linguas indíxenas,

00:07:24.649 --> 00:07:26.577
con financiación asignada.

00:07:26.601 --> 00:07:29.783
A crear un posto para un
comisionario de linguas aborixes

00:07:29.807 --> 00:07:32.879
e a desenvolver programas lingüísticos
post-secundarios,

00:07:32.879 --> 00:07:35.552
como tamén a reclamar os nomes de sitios
que se cambiaran

00:07:35.576 --> 00:07:37.909
durante a colonización.

NOTE Paragraph

00:07:39.192 --> 00:07:41.246
Ó mesmo tempo que entrou en vigor

00:07:41.246 --> 00:07:43.988
o Acordo para a Liquidación
das Escolas Residencias Indias

00:07:43.988 --> 00:07:45.272
as Nacións Unidas adoptaron

00:07:45.296 --> 00:07:48.554
a Declaración de Dereitos
dos Pobos Indíxenas

00:07:48.578 --> 00:07:49.728
no 2007.

00:07:50.387 --> 00:07:53.907
Declara que os pobos indíxenas
teñen dereito a establecer e controlar

00:07:53.931 --> 00:07:56.799
os seus propios sistemas
e institucións educativos,

00:07:56.823 --> 00:07:59.386
con educación no seus propios idiomas,

00:07:59.410 --> 00:08:01.728
dunha forma axeitada
ós seus métodos culturais

00:08:01.752 --> 00:08:03.418
de ensino e aprendizaxe.

00:08:04.101 --> 00:08:05.252
En 2007,

00:08:05.276 --> 00:08:06.786
cando se intentou aplicar,

00:08:06.786 --> 00:08:08.687
houbo catro países
que votaron en contra.

00:08:08.687 --> 00:08:11.601
Estados Unidos, Nova Zelandia, Australia

00:08:11.625 --> 00:08:12.775
e o Canadá.

00:08:13.458 --> 00:08:15.748
O Canadá adoptou
a Declaración das Nacións Unidas

00:08:15.748 --> 00:08:19.249
sobre os Dereitos
dos Pobos Indíxenas en 2010.

00:08:19.273 --> 00:08:22.376
E en 2015 o goberno prometeuna aplicar.

NOTE Paragraph

00:08:23.895 --> 00:08:27.776
Entón, como deberiamos reaccionar
como colectivo?

00:08:29.310 --> 00:08:31.168
Esta é a situación en que nos atopamos.

00:08:31.168 --> 00:08:34.646
Das 60 linguas que se falan
na actualidade no Canadá,

00:08:34.646 --> 00:08:39.509
só seis non se consideradan ameazadas
polas Nacións Unidas.

00:08:40.057 --> 00:08:44.834
As seis que non, son cree,
anishinaabemowin,

00:08:44.858 --> 00:08:47.969
stoney, mi'kmaq,

00:08:47.993 --> 00:08:49.824
dene ou inuktitut;

00:08:50.224 --> 00:08:52.198
o que soa como
unha situación desesperada.

00:08:52.222 --> 00:08:55.413
Se ides ó Atlas
das Linguas do Mundo en Perigo

00:08:55.437 --> 00:08:57.977
na web da UNESCO,

00:08:58.001 --> 00:09:01.243
veredes un "r" pequeno
xusto a carón desa lingua.

00:09:01.267 --> 00:09:02.958
Esa lingua é o mi'kmaq.

00:09:02.982 --> 00:09:05.776
O mi'kmaq pasou por un forte
proceso de revitalización

00:09:05.800 --> 00:09:08.363
debido á adopción
dun acordo de autogoberno

00:09:08.363 --> 00:09:10.976
que conduciu a educación
baseada na lingua e na cultura,

00:09:10.976 --> 00:09:12.680
así que agora hai nenos mi'kmaq

00:09:12.704 --> 00:09:15.149
que teñen o mi'kmaq como primeira lingua.

00:09:15.173 --> 00:09:17.029
Hai moito por facer.

NOTE Paragraph

00:09:17.053 --> 00:09:18.502
Estes nenos son estudantes

00:09:18.526 --> 00:09:21.490
no Mnidoo Mnising
Anishinabek Kinoomaage,

00:09:21.490 --> 00:09:23.682
unha escola de inmersión
na illa de Manitoulin,

00:09:23.682 --> 00:09:25.996
onde estudan en anishinaabemowin.

00:09:26.020 --> 00:09:28.125
Chegaron á escola no xardín de infancia

00:09:28.149 --> 00:09:30.871
falando moi pouco,
se é que falaban anishinaabemowin.

00:09:30.895 --> 00:09:33.783
E agora, con nove e dez anos,

00:09:33.807 --> 00:09:36.910
fan exames de niveis
intermedios e fluídos.

00:09:36.934 --> 00:09:38.252
Do mesmo xeito,

00:09:38.276 --> 00:09:41.299
tamén teñen unha alta autoestima.

00:09:41.323 --> 00:09:43.458
Están orgullosos
de ser anishinaabe,

00:09:43.482 --> 00:09:45.805
e teñen unha gran
capacidade de aprendizaxe.

NOTE Paragraph

00:09:47.363 --> 00:09:50.388
Mais non toda a educación
ten que ser formal.

00:09:50.388 --> 00:09:51.696
Na nosa comunidade local,

00:09:51.696 --> 00:09:54.213
temos o Kingston Indigenous Language Nest.

00:09:54.712 --> 00:09:56.561
KILN é unha organización
hoxe en día,

00:09:56.585 --> 00:10:00.584
pero comezou hai seis anos
con membros da comunidade

00:10:00.608 --> 00:10:03.108
reunidos arredor da mesa
da cociña dun ancián.

00:10:03.132 --> 00:10:07.398
Desde entón, creamos experiencias
de aprendizaxe de fin de semana

00:10:07.398 --> 00:10:09.323
dirixidas a aprendizaxe
multixeracional,

00:10:09.323 --> 00:10:12.260
centradas en transmitir
a lingua e a cultura ós nenos.

00:10:12.284 --> 00:10:16.116
Usamos xogos tradicionais, cancións,
comida e actividades para o facer.

00:10:16.521 --> 00:10:17.791
Temos clases

00:10:17.815 --> 00:10:20.022
de niveis principiante e mais intermedio

00:10:20.046 --> 00:10:21.312
que se ofertan aquí mesmo.

00:10:21.635 --> 00:10:23.934
Temos acordos con comités
escolares e bibliotecas

00:10:23.958 --> 00:10:27.878
para conseguirmos recursos e o idioma
na educación formal.

00:10:28.807 --> 00:10:30.482
As posibilidades son ilimitadas,

00:10:30.506 --> 00:10:33.363
e estou moi agradecida
polo traballo que se fixo

00:10:33.387 --> 00:10:36.361
para me permitir legar a lingua
e a cultura ó meu fillo

00:10:36.385 --> 00:10:38.577
e a outros nenos da nosa comunidade.

00:10:39.045 --> 00:10:42.319
Desenvolvemos unha comunidade forte,
linda e tamén dinámica,

00:10:42.343 --> 00:10:44.474
como resultado deste esforzo compartido.

NOTE Paragraph

00:10:46.022 --> 00:10:48.656
Entón, que temos que facer para avanzar?

00:10:49.173 --> 00:10:51.331
Primeiro de todo, precisamos políticas.

00:10:51.792 --> 00:10:55.371
Necesitamos políticas aprobadas
con financiación

00:10:55.395 --> 00:10:57.755
que aseguren que as linguas indíxenas

00:10:57.779 --> 00:11:00.643
se incorporan de forma real na educación,

00:11:00.667 --> 00:11:02.731
tanto nas reservas coma fóra delas.

00:11:02.755 --> 00:11:05.771
Nas reservas a educación finánciase menos

00:11:05.795 --> 00:11:07.334
ca fóra das reservas.

00:11:07.358 --> 00:11:08.680
E fóra das reservas

00:11:08.704 --> 00:11:11.322
a educación en linguas indíxenas
déixase de lado a miúdo

00:11:11.322 --> 00:11:12.704
porque a xente pensa

00:11:12.728 --> 00:11:15.625
que non hai indíxenas
nos colexios provinciais,

00:11:15.649 --> 00:11:18.933
cando de feito, case o 70%
dos indíxenas do Canadá

00:11:18.957 --> 00:11:20.129
viven fóra de reservas.

00:11:20.153 --> 00:11:24.329
Eses nenos teñen os mesmos dereitos
a acceder a súa lingua e cultura.

NOTE Paragraph

00:11:25.544 --> 00:11:27.884
Máis aló de políticas,
precisamos de apoio.

00:11:27.908 --> 00:11:30.869
Con iso non quero dicir
só apoio económico.

00:11:30.893 --> 00:11:33.948
Precisamos espazos
para facermos actividades,

00:11:33.972 --> 00:11:39.130
clases e interactuar
con poboacións non indíxenas.

00:11:39.623 --> 00:11:41.116
Precisamos apoio

00:11:41.140 --> 00:11:43.853
en forma de xente 
que queira aprender a lingua.

00:11:43.877 --> 00:11:47.404
Precisamos que a xente fale
de por que estas linguas son importantes.

00:11:48.004 --> 00:11:50.180
E, para acadarmos iso,
precisamos educación.

00:11:50.204 --> 00:11:53.418
Precisamos acceso
a educación con inmersión,

00:11:53.442 --> 00:11:56.410
xa que é o método máis efectivo

00:11:56.410 --> 00:11:58.950
para asegurarmos a transmisión
das linguas indíxenas.

00:11:58.950 --> 00:12:01.598
Tamén precisamos educación
nas escolas provinciais,

00:12:01.622 --> 00:12:04.062
necesitamos educación
para os non indíxenas,

00:12:04.086 --> 00:12:06.554
para alcanzarmos así
un mellor entendemento

00:12:06.578 --> 00:12:08.751
e avanzarmos, xuntos, da mellor forma.

NOTE Paragraph

00:12:10.625 --> 00:12:13.971
Teño esta cita colgada na miña oficina.

00:12:13.995 --> 00:12:17.437
Foi un regalo dun alumno
ó que dei clase hai xa anos.

00:12:17.461 --> 00:12:18.779
Lémbrame a diario

00:12:18.803 --> 00:12:22.434
que podemos acadar grandes cousas
ó traballarmos xuntos.

00:12:23.002 --> 00:12:25.280
Pero se imos falar
de reconciliación,

00:12:25.304 --> 00:12:26.510
necesitamos recoñecer

00:12:26.534 --> 00:12:29.558
que a reconciliación que non implica

00:12:29.582 --> 00:12:33.307
a supervivencia e continuación
das linguas e culturas indíxenas

00:12:33.331 --> 00:12:35.410
non é reconciliación.

00:12:35.434 --> 00:12:37.228
É asimilación,

00:12:37.252 --> 00:12:39.863
e non debería ser aceptable
para ninguén.

00:12:40.204 --> 00:12:43.179
O que podemos facer é ollarmos
para as chamadas para a acción,

00:12:43.179 --> 00:12:45.559
podemos ollar para a
Declaración das Nacións Unidas

00:12:45.559 --> 00:12:47.279
sobre os dereitos
dos pobos indíxenas

00:12:47.279 --> 00:12:49.197
e podemos alcanzar un entendemento mutuo

00:12:49.221 --> 00:12:50.529
de que o que temos,

00:12:50.553 --> 00:12:52.913
en sentido de herdanza
lingüística e cultural

00:12:52.937 --> 00:12:54.752
para xente indíxena
deste país,

00:12:54.776 --> 00:12:56.006
pagan a pena
de conservar.

00:12:56.908 --> 00:12:59.749
Partindo diso,
podemos ir cara adiante,

00:12:59.773 --> 00:13:01.193
xuntos,

00:13:01.217 --> 00:13:03.876
para asegurarmos que
as linguas indíxenas se transmiten

00:13:03.900 --> 00:13:06.321
máis alá do 2050,
máis alá da seguinte xeración,

00:13:06.345 --> 00:13:08.478
ata as próximas sete xeracións.

NOTE Paragraph

00:13:09.508 --> 00:13:12.129
Miigwech. Niawen’kó:wa. Grazas.

NOTE Paragraph

00:13:12.153 --> 00:13:16.563
(Aplausos.)