WEBVTT

00:00:01.111 --> 00:00:03.079
Dene elder Paul Disain đã nói rằng:

00:00:03.079 --> 00:00:04.702
"Ngôn ngữ và văn hóa của chúng ta

00:00:04.702 --> 00:00:06.999
là cánh cửa sổ nơi ta nhìn ra thế giới".

00:00:06.999 --> 00:00:08.188
Và ở trên hòn đảo Turtle,

00:00:08.198 --> 00:00:10.433
nơi được biết đến là Bắc Mỹ,

00:00:10.457 --> 00:00:13.450
có nhiều cách đặc biệt và tuyệt vời 
để ngắm nhìn thế giới.

00:00:13.450 --> 00:00:15.282
Là một người dân bản địa,

00:00:15.282 --> 00:00:18.317
tôi thích thú trong việc học
ngôn ngữ Anishinaabemowin,

00:00:18.317 --> 00:00:20.236
vốn là ngôn ngữ cội nguồn của tôi,

00:00:20.236 --> 00:00:22.971
bởi vì nó cho phép tôi ngắm nhìn thế giới
qua ô cửa sổ đó.

00:00:22.971 --> 00:00:24.591
Nó giúp tôi kết nối với gia đình,

00:00:24.591 --> 00:00:26.516
tổ tiên, cộng đồng, nền văn hóa của tôi.

00:00:26.516 --> 00:00:29.072
Và giúp tôi nghĩ cách
làm sao để lưu truyền lại

00:00:29.072 --> 00:00:30.449
cho các thế hệ tương lai.

00:00:30.903 --> 00:00:32.054
Là một nhà ngôn ngữ học,

00:00:32.078 --> 00:00:35.213
tôi quan tâm tới các chức năng nói chung
của ngôn ngữ.

00:00:35.237 --> 00:00:37.142
Tôi nhìn vào ngữ âm và âm vị học --

00:00:37.142 --> 00:00:37.945
âm tố.

00:00:37.945 --> 00:00:40.761
Tôi có thể nhìn vào hình thái học,
hoặc cấu trúc của từ.

00:00:40.761 --> 00:00:42.397
Tôi có thể nhìn vào cú pháp học,

00:00:42.397 --> 00:00:44.816
vốn là cấu trúc câu và cụm từ,

00:00:44.840 --> 00:00:48.308
để tìm hiểu cách mà con người 
lưu trữ ngôn ngữ trong bộ não

00:00:48.308 --> 00:00:51.417
và cách chúng ta sử dụng chúng
để giao tiếp với mọi người.

00:00:52.204 --> 00:00:54.093
Lấy ví dụ là,

00:00:54.117 --> 00:00:57.132
Anishinaabemowin
giống như hầu hết ngôn ngữ bản địa,

00:00:57.156 --> 00:00:59.005
được gọi là ngôn ngữ đa hỗn hợp,

00:00:59.029 --> 00:01:02.206
điều đó có nghĩa là 
có những từ rất, rất dài,

00:01:02.230 --> 00:01:05.234
gồm những nhánh nhỏ gọi là hình thái từ.

00:01:05.258 --> 00:01:09.651
Vì thế tôi có thể nói tiếng
Anishinaabemowin: "niwiisin" - "tôi ăn"

00:01:09.675 --> 00:01:10.903
chính là một từ.

00:01:10.927 --> 00:01:14.710
Tôi có thể nói: "nimino-wiisin,"
nghĩa là: "tôi ăn rất khỏe",

00:01:14.734 --> 00:01:15.918
đây vẫn là một từ.

00:01:15.942 --> 00:01:21.152
Tôi có thể nói: "nimino-naawakwe-wiisin" -
"Tôi đã ăn một bữa trưa ngon lành"

00:01:21.176 --> 00:01:23.510
Có bao nhiêu từ trong tiếng Anh nhỉ?

00:01:24.109 --> 00:01:27.671
Tận năm từ trong tiếng Anh,
một từ đơn trong tiếng Anishinaabemowin.

00:01:28.583 --> 00:01:30.662
Bây giờ, tôi có một câu đố cho các bạn.

00:01:30.686 --> 00:01:33.717
Trả lời câu hỏi bằng một từ,
trang trình chiếu này có màu gì?

00:01:34.083 --> 00:01:35.321
(Khán giả): Màu xanh lá.

00:01:35.345 --> 00:01:37.305
Trang trình chiếu này có màu gì?

00:01:37.329 --> 00:01:38.493
Khán giả: Màu xanh lá.

00:01:38.517 --> 00:01:39.942
Đây là màu gì?

00:01:39.966 --> 00:01:41.172
Khán giả: Màu xanh dương.

00:01:41.196 --> 00:01:42.895
Và trang này có màu gì?

00:01:42.919 --> 00:01:44.117
(Khán giả thì thầm)

00:01:44.141 --> 00:01:46.557
Không phải câu hỏi mẹo đâu, tôi hứa đó.

00:01:46.713 --> 00:01:48.503
Đối với bạn, một người nói tiếng Anh,

00:01:48.503 --> 00:01:50.956
bạn thấy hai trang chiếu
màu xanh lá và xanh dương.

00:01:50.956 --> 00:01:54.459
Nhưng cách ta phân loại màu sắc
khác nhau tùy thuộc vào ngôn ngữ.

00:01:54.459 --> 00:01:56.359
Vậy nên nếu bạn nói tiếng Nga,

00:01:56.359 --> 00:01:59.164
bạn sẽ thấy hai trang chiếu
có sắc thái xanh lá khác nhau.

00:01:59.164 --> 00:02:01.467
Một cái là: "goluboy,"
có nghĩa là màu xanh nhạt,

00:02:01.467 --> 00:02:03.249
còn màu kia là: "siniy" - xanh đậm.

00:02:03.249 --> 00:02:05.590
Và những màu trên được xem là
những màu khác nhau.

00:02:05.590 --> 00:02:07.404
Nếu bạn nói ngôn ngữ Anishinaabemowin,

00:02:07.404 --> 00:02:09.781
bạn sẽ thấy những trang chiếu này 
là Ozhaawashkwaa

00:02:09.958 --> 00:02:13.636
hoặc OZhaawashkozi,
nghĩa là hoặc màu xanh lá hoặc xanh dương.

00:02:13.660 --> 00:02:16.255
Không phải là những người khác
không nhìn thấy màu đó,

00:02:16.303 --> 00:02:20.149
chỉ là cách họ phân loại chúng
và cách họ hiểu về sắc độ

00:02:20.149 --> 00:02:21.307
rất khác nhau.

00:02:21.331 --> 00:02:22.497
Tại cùng một thời điểm,

00:02:22.521 --> 00:02:25.897
có hàng tỉ cách mà con người 
phân loại màu sắc,

00:02:25.897 --> 00:02:28.097
và điều này nói về cách mà
bộ não của con người

00:02:28.097 --> 00:02:31.030
hiểu và thể hiện những gì họ thấy được.

00:02:32.351 --> 00:02:34.585
Anishinaabemowin 
làm một điều tuyệt vời khác,

00:02:34.609 --> 00:02:37.835
đó là sinh động hóa đánh dấu lên các từ.

00:02:37.835 --> 00:02:40.331
Vì vậy mà nó không giống tiếng Pháp
hay Tây Ban Nha

00:02:40.331 --> 00:02:43.006
đánh dấu các từ là nam tính hay nữ tính.

00:02:43.030 --> 00:02:45.458
Anishinaabemowin
và các ngôn ngữ Algonquian khác

00:02:45.482 --> 00:02:48.664
đánh dấu tất cả các từ
như là vật sống hoặc vô tri.

00:02:48.688 --> 00:02:51.426
Những thứ bạn tin là vật sống
là những vật sống,

00:02:51.450 --> 00:02:54.704
những thứ có cảm xúc:
con người, động vật, cây trồng.

00:02:54.704 --> 00:02:57.154
Nhưng có một vài thứ khác
cũng được coi là vật sống

00:02:57.154 --> 00:02:59.699
mà hẳn bạn không ngờ được,
ví dụ như những viên đá.

00:02:59.699 --> 00:03:01.118
Đá được đánh dấu là vật sống,

00:03:01.118 --> 00:03:04.005
và điều đó cho chúng ta thấy
điều cực kỳ thú vị của ngữ pháp,

00:03:04.005 --> 00:03:05.903
và nó cũng nói cho ta những điều thú vị

00:03:05.903 --> 00:03:07.623
về cách mà người Anishinaabemowin

00:03:07.704 --> 00:03:10.417
liên tưởng và hiểu thế giới xung quanh họ.

00:03:10.441 --> 00:03:12.429
Bây giờ, phần buồn nhất

00:03:12.453 --> 00:03:15.601
là ngôn ngữ bản địa
đang gặp nguy hiểm.

00:03:16.188 --> 00:03:19.624
Ngôn ngữ bản địa sở hữu rất nhiều 
kiến thức về văn hóa,

00:03:19.624 --> 00:03:20.638
về lịch sử,

00:03:20.638 --> 00:03:22.654
về cách để liên tưởng tới một người khác,

00:03:22.654 --> 00:03:24.918
về cách liên tưởng tới 
môi trường của chúng ta.

00:03:24.918 --> 00:03:27.026
Đã từng ở trên vùng đất này
từ thời xa xưa,

00:03:27.026 --> 00:03:29.131
những ngôn ngữ này 
đã được phát triển ở đây

00:03:29.141 --> 00:03:32.815
và chúng chứa những kiến thức vô giá
về môi trường

00:03:32.839 --> 00:03:36.064
mà có thể giúp ta kết nối với
vùng đất mà ta đang sống.

00:03:37.022 --> 00:03:39.751
Nhưng thực tế là, 
chúng đang gặp nguy hiểm.

00:03:39.775 --> 00:03:42.831
Đại đa số ngôn ngữ bản địa ở Bắc Mỹ

00:03:42.855 --> 00:03:44.387
được coi là đang gặp nguy hiểm,

00:03:44.411 --> 00:03:47.339
những ngôn ngữ không gặp nguy hểm
thì đang bị tổn hại.

00:03:48.038 --> 00:03:49.722
Đây là những điều đã được định sẵn.

NOTE Paragraph

00:03:50.506 --> 00:03:52.984
Trong luật pháp, trong chính sách 
của chúng tôi,

00:03:53.008 --> 00:03:55.291
trong nhà quản trị của chúng tôi,

00:03:55.315 --> 00:03:58.117
đã có những nỗ lực

00:03:58.141 --> 00:04:01.711
để loại bỏ các ngôn ngữ bản địa
và các nền văn hóa ở đất nước này.

00:04:02.046 --> 00:04:03.474
Duncan Campbell Scott

00:04:03.498 --> 00:04:06.830
là một trong những kiến ​​trúc sư
của hệ thống trường dân cư.

00:04:06.854 --> 00:04:11.267
Trong bảng một hóa đơn cần thiết
bắt buộc đi học

00:04:11.291 --> 00:04:14.395
đối với trẻ em bản địa năm 1920, ông nói:

00:04:14.419 --> 00:04:16.482
"Tôi muốn loại bỏ những vấn đề của Ấn Độ.

00:04:16.506 --> 00:04:18.137
Mục tiêu của chúng ta là tiếp tục

00:04:18.137 --> 00:04:20.820
cho đến khi không còn sót lại 
một người Ấn nào ở Canada

00:04:20.820 --> 00:04:23.491
mà chưa bị hấp thụ vào thể chế chính trị

00:04:23.515 --> 00:04:26.840
và không có người Ấn Độ nào
được biểu quyết, không có Bộ Ấn Độ;

00:04:26.864 --> 00:04:29.526
đây là toàn bộ mục tiêu của dự Luật này."

NOTE Paragraph

00:04:30.608 --> 00:04:33.378
Sự tàn bạo xảy ra trong các trường dân cư
đã được ghi lại.

00:04:34.072 --> 00:04:35.271
Năm 1907,

00:04:35.295 --> 00:04:39.517
P.H. Bryce, một bác sĩ
và một chuyên gia về bệnh lao,

00:04:39.517 --> 00:04:42.104
xuất bản một báo cáo
cho thấy rằng ở một số trường học,

00:04:42.104 --> 00:04:45.920
25 phần trăm trẻ em đã chết
vì bệnh lao

00:04:45.920 --> 00:04:49.171
gây ra bởi các điều kiện ở các trường.

00:04:49.281 --> 00:04:52.940
Trong những ngôi trường khác,
có đến 75% trẻ em tử vong.

00:04:54.033 --> 00:04:56.459
Ông đã bị cắt tài trợ 
bởi chính phủ liên bang

00:04:56.469 --> 00:04:57.838
vì những phát hiện của mình,

00:04:57.862 --> 00:04:59.893
buộc phải nghỉ hưu vào năm 1921,

00:04:59.917 --> 00:05:02.958
và năm 1922, phát hiện của ông 
được công bố rộng rãi.

NOTE Paragraph

00:05:05.127 --> 00:05:06.278
Và qua thời gian đó,

00:05:06.302 --> 00:05:08.987
trẻ em bản địa bị bắt đi 
từ nhà của chúng,

00:05:09.011 --> 00:05:10.500
từ cộng đồng

00:05:10.524 --> 00:05:12.707
và bị buộc phải vào nhà thờ
trường dân cư

00:05:12.731 --> 00:05:15.434
nơi chúng phải chịu đựng,
về nhiều mặt,

00:05:15.458 --> 00:05:17.949
tình cảm, thể chất nghiêm trọng
và lạm dụng tình dục,

00:05:17.949 --> 00:05:20.395
trong tất cả các trường hợp,
ngược đãi về văn hóa,

00:05:20.395 --> 00:05:22.410
vì những ngôi trường này được thiết kế

00:05:22.410 --> 00:05:24.609
để loại bỏ ngôn ngữ bản địa và văn hóa.

00:05:24.633 --> 00:05:28.743
Trường dân cư cuối cùng
đóng cửa năm 1996.

00:05:29.759 --> 00:05:34.934
Cho đến thời điểm đó, 150.000 trẻ em 
đã tham gia vào trường dân cư

00:05:34.958 --> 00:05:37.886
tại 139 tổ chức trên cả nước.

NOTE Paragraph

00:05:38.712 --> 00:05:40.260
Năm 2007,

00:05:40.284 --> 00:05:43.825
trường dân cư Ấn Độ
Thỏa thuận giải quyết có hiệu lực.

00:05:43.849 --> 00:05:46.934
Đây là vụ kiện tập thể lớn nhất
trong lịch sử Canada.

00:05:47.323 --> 00:05:49.506
Nó dành ra 60 triệu đô la

00:05:49.530 --> 00:05:53.460
cho sự thành lập của sự thật
và Ủy ban Hòa giải Canada (TRC).

00:05:54.339 --> 00:05:58.998
TRC đã tặng chúng ta khả năng để nghe
các câu chuyện của những người sống sót

00:05:59.022 --> 00:06:01.776
để nghe những tác động
lên cộng đồng và gia đình

00:06:01.800 --> 00:06:04.490
và để tiếp cận nghiên cứu

00:06:04.514 --> 00:06:08.156
để khám phá ra đầy đủ những hậu quả
của trường dân cư

00:06:08.180 --> 00:06:12.133
lên cộng đồng người bản địa
và lên toàn bộ Canada.

00:06:12.475 --> 00:06:14.967
TRC nhận thấy rằng các trường dân cư

00:06:14.967 --> 00:06:17.318
cấu thành cái gọi là
diệt chủng văn hóa.

00:06:17.426 --> 00:06:20.848
Họ nói rằng: "Diệt chủng vật lý
là sự giết chóc hàng loạt các thành viên

00:06:20.872 --> 00:06:21.987
của một nhóm mục tiêu,

00:06:22.011 --> 00:06:26.458
diệt chủng sinh học là sự hủy diệt
khả năng sinh sản của nhóm đó.

00:06:26.482 --> 00:06:30.864
Và diệt chủng văn hóa là sự hủy diệt
của những cấu trúc và quy tắc

00:06:30.888 --> 00:06:33.359
chứng minh một dân tộc còn tồn tại".

00:06:33.359 --> 00:06:36.360
Các mục tiêu đã nêu 
của Duncan Campbell Scott.

00:06:36.380 --> 00:06:38.696
Vì vậy, họ thấy rằng 
đó là diệt chủng văn hóa,

00:06:38.760 --> 00:06:40.809
mặc dù
là một tác giả viết truyện thiếu nhi

00:06:40.833 --> 00:06:45.291
và một diễn giả tuyệt vời
David Bouchard chỉ ra,

00:06:45.315 --> 00:06:46.926
khi xây dựng một tòa nhà,

00:06:46.950 --> 00:06:50.228
và ta xây một nghĩa trang
bên cạnh tòa nhà đó,

00:06:50.252 --> 00:06:54.531
bởi vì bạn biết mọi người
đi vào tòa nhà đó sẽ mất,

00:06:54.555 --> 00:06:56.021
bạn gọi nó là gì?

NOTE Paragraph

00:06:58.371 --> 00:07:02.445
TRC cũng tặng chúng tôi
với 94 lời kêu gọi hành động,

00:07:02.469 --> 00:07:05.940
đèn hiệu có thể dẫn đường phía trước
khi chúng tôi làm việc để hòa giải.

00:07:06.295 --> 00:07:10.707
Một vài trong số đó liên quan trực tiếp
ngôn ngữ và văn hóa.

00:07:11.387 --> 00:07:14.525
TRC gọi cho chúng tôi để đảm bảo
giáo dục đầy đủ, được tài trợ,

00:07:14.549 --> 00:07:16.426
bao gồm ngôn ngữ và văn hóa.

00:07:16.426 --> 00:07:19.915
Để nhận thức được quyền lợi của địa phương
bao gồm quyền lợi về ngôn ngữ.

00:07:19.915 --> 00:07:22.275
Để đặt ra một nghị quyết 
về ngôn ngữ Aboriginal

00:07:22.275 --> 00:07:24.889
hướng đến việc thừa nhận và bảo tồn
ngôn ngữ bản địa,

00:07:24.889 --> 00:07:26.577
với nguồn quỹ cố định.

00:07:26.601 --> 00:07:29.783
Thiết lập một ví trí cho 
cố vấn về các ngôn ngữ Aboriginal

00:07:29.783 --> 00:07:32.879
và phát triển những chương trình 
dạy ngôn ngữ ở bậc sau phổ thông

00:07:32.903 --> 00:07:35.552
cũng như phục hồi lại địa danh 
đã bị thay đổi

00:07:35.576 --> 00:07:37.909
suốt quá trình thực dân hóa.

NOTE Paragraph

00:07:39.192 --> 00:07:42.486
Cùng thời điểm Thỏa thuận Hòa giải
các trường dân cư Ấn Độ

00:07:42.510 --> 00:07:43.724
có hiệu lực thi hành,

00:07:43.748 --> 00:07:45.732
Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc đã thông qua

00:07:45.740 --> 00:07:48.578
Tuyên bố về quyền của người dân bản địa

00:07:48.578 --> 00:07:49.728
trong năm 2007.

00:07:50.387 --> 00:07:53.907
Điều đó tuyên bố rằng người dân bản địa
có quyền thành lập và kiểm soát

00:07:53.931 --> 00:07:56.799
hệ thống giáo dục và các tổ chức

00:07:56.823 --> 00:07:59.386
cung cấp giáo dục 
bằng chính ngôn ngữ của họ,

00:07:59.410 --> 00:08:01.728
theo cách phù hợp với phương pháp

00:08:01.752 --> 00:08:03.808
giảng dạy và học tập theo văn hóa của họ.

00:08:03.941 --> 00:08:05.012
Năm 2007,

00:08:05.012 --> 00:08:06.926
khi nghị quyết được đưa vào thực hiện,

00:08:06.950 --> 00:08:08.683
bốn quốc gia đã bỏ phiếu chống lại.

00:08:08.683 --> 00:08:11.601
Họ là Hoa Kỳ, New Zealand, Úc

00:08:11.625 --> 00:08:12.775
và Canada.

00:08:13.438 --> 00:08:15.724
Canada đã thông qua tuyên bố
của Liên hiệp quốc

00:08:15.748 --> 00:08:19.249
về quyền của người bản địa trong năm 2010.

00:08:19.273 --> 00:08:22.376
Và trong năm 2015, chính phủ hứa hẹn
thực hiện chính sách ấy.

NOTE Paragraph

00:08:23.895 --> 00:08:28.826
Vậy chúng ta sẽ đáp lại thế nào?

00:08:28.826 --> 00:08:31.862
Đây là tình trạng của chúng ta.

00:08:31.862 --> 00:08:35.252
Trong 60 tỉnh thành
hiện tại nói tiếng bản địa ở Canada,

00:08:35.276 --> 00:08:39.509
tất cả ngôn ngữ được Liên hiệp quốc xét là
tuyệt chủng ngoại trừ sáu ngôn ngữ.

00:08:40.057 --> 00:08:44.834
Và, sáu ngôn ngữ đó là Cree,
Anishinaabemowin,

00:08:44.858 --> 00:08:47.969
Stoney, Mi'kmaq,

00:08:47.993 --> 00:08:49.824
Dene và Inuktitut.

00:08:49.984 --> 00:08:51.818
Và có vẻ như điều đó thật khủng khiếp.

00:08:51.818 --> 00:08:55.413
Nhưng nếu bạn tiếp tục nhìn vào 
Atlas ngôn ngữ thế giới đang gặp nguy hiểm

00:08:55.437 --> 00:08:57.977
thông qua trang web của UNESCO,

00:08:58.001 --> 00:09:01.243
bạn sẽ thấy một chút "r"
ngay bên cạnh ngôn ngữ đó ngay tại đó.

00:09:01.267 --> 00:09:02.958
Ngôn ngữ đó là Mi'kmaq.

00:09:02.982 --> 00:09:05.776
Mi'kmaq đã và đang trải qua
sự hồi sinh đầy ý nghĩa

00:09:05.800 --> 00:09:08.363
bởi vì thông qua hiệp ước 
của chính quyền tự trị

00:09:08.387 --> 00:09:10.752
dẫn tới sự giáo dục về văn hóa 
và ngôn ngữ cơ sở,

00:09:10.776 --> 00:09:12.680
và hiện tại có những đứa bé Mi'kmaq

00:09:12.704 --> 00:09:15.149
nói tiếng Mi'kmaq như tiếng mẹ đẻ.

00:09:15.173 --> 00:09:17.029
Có rất nhiều điều ta có thể làm.

NOTE Paragraph

00:09:17.053 --> 00:09:18.502
Những đứa trẻ này là học sinh

00:09:18.526 --> 00:09:21.490
trong trường Mnidoo Mnising
Anishinabek Kinoomaage,

00:09:21.514 --> 00:09:23.578
một trường học trên đảo Manitoulin,

00:09:23.602 --> 00:09:25.996
nơi mà các em học 
ngôn ngữ Anishinaabemowin.

00:09:26.020 --> 00:09:28.125
Các em đến trường
ở lứa tuổi mẫu giáo

00:09:28.149 --> 00:09:30.871
nói rất ít, nếu có,
ngôn ngữ Anishinaabemowin.

00:09:30.895 --> 00:09:33.783
Và bây giờ, ở lớp ba và bốn,

00:09:33.807 --> 00:09:36.910
các học sinh đang được kiểm tra
ở trình độ trung cấp và lưu loát.

00:09:36.934 --> 00:09:38.252
Trong cùng thời điểm đó,

00:09:38.276 --> 00:09:41.299
các em có sự tự tin tốt đẹp.

00:09:41.323 --> 00:09:43.458
Các em tự hào là một người Anishinaabe,

00:09:43.482 --> 00:09:45.805
và các em có khả năng học hỏi tốt.

NOTE Paragraph

00:09:46.473 --> 00:09:50.078
Không phải bất cứ loại hình giáo dục nào
cũng phải là loại hình chính thức.

00:09:50.092 --> 00:09:52.112
Trong cộng đồng địa phương,

00:09:52.126 --> 00:09:54.713
chúng ta có Kingston
Indigenous Language Nest (KILN).

00:09:54.713 --> 00:09:56.561
Bây giờ KILN là một tổ chức,

00:09:56.585 --> 00:10:00.358
nhưng nó đã bắt đầu sáu năm trước
với những thành viên nhiệt tình

00:10:00.358 --> 00:10:03.108
tụ họp lại quanh một cái bàn bếp 
của một người lớn tuổi.

00:10:03.132 --> 00:10:06.778
Kể từ lúc đó, chúng tôi đã tạo ra
trải nghiệm học tập cuối tuần

00:10:06.778 --> 00:10:08.709
với mục đích học tập đa nhiệm,

00:10:08.709 --> 00:10:12.284
nơi mà chúng tôi tập trung vào 
lưu truyền ngôn ngữ và văn hóa đến trẻ em.

00:10:12.284 --> 00:10:16.521
Chúng tôi thực hiện bằng các trò chơi,
bài hát, đồ ăn và hoạt động truyền thống.

00:10:16.521 --> 00:10:17.791
Chúng tôi có những lớp học

00:10:17.815 --> 00:10:20.022
cho cả trình độ vỡ lòng và trung cấp

00:10:20.022 --> 00:10:21.352
được cung cấp ngay tại đây.

00:10:21.352 --> 00:10:23.958
Chúng tôi liên kết với 
hội đồng trường và các thư viện

00:10:23.958 --> 00:10:27.878
để có tài nguyên và ngôn ngữ
tại chỗ trong giáo dục chính quy.

00:10:28.807 --> 00:10:30.482
Những khả năng thì vô tận,

00:10:30.506 --> 00:10:33.363
và tôi rất vui mừng 
vì công việc đã được hoàn thành

00:10:33.363 --> 00:10:36.505
cho phép tôi truyền lại ngôn ngữ 
và văn hóa cho con trai của mình

00:10:36.505 --> 00:10:39.215
và cho những đứa trẻ khác 
trong cộng đồng của chúng tôi.

00:10:39.215 --> 00:10:42.783
Chúng tôi đã phát triển một cộng đồng 
vừa vững chắc, vừa tốt đẹp, sôi động,

00:10:42.783 --> 00:10:44.714
là kết quả của sự chung tay góp sức.

NOTE Paragraph

00:10:46.022 --> 00:10:48.656
Vậy chúng ta cần gì 
để tiến lên phía trước?

00:10:49.173 --> 00:10:51.331
Đầu tiên, ta cần chính sách.

00:10:51.792 --> 00:10:55.371
Ta cần ban hành chính sách 
với tài trợ cố định

00:10:55.395 --> 00:10:57.755
để đảm bảo rằng ngôn ngữ bản địa

00:10:57.779 --> 00:11:00.643
được kết hợp vào việc giảng dạy
một cách có ý nghĩa,

00:11:00.643 --> 00:11:02.345
cả trong và ngoài khu bảo tồn.

00:11:02.345 --> 00:11:05.771
Trong khu bảo tồn, việc giảng dạy 
được gây quỹ mức độ thấp hơn đáng kể

00:11:05.795 --> 00:11:07.334
so với quỹ ở ngoài khu bảo tồn.

00:11:07.358 --> 00:11:08.680
Và ngoài khu bảo tồn,

00:11:08.704 --> 00:11:11.168
Sự giáo dục ngôn ngữ bản địa
thường bị bỏ lơ,

00:11:11.168 --> 00:11:12.768
bởi vì mọi người thường tin rằng

00:11:12.768 --> 00:11:15.335
người bản địa không xuất hiện 
ở các trường tỉnh,

00:11:15.335 --> 00:11:18.933
khi trên thực tế, lên đến 70 phần trăm
người bản địa hiện tại sống ở Canada

00:11:18.957 --> 00:11:20.153
sống dựa vào khu bảo tồn.

00:11:20.153 --> 00:11:24.329
Những đứa trẻ đều có quyền được tiếp cận 
ngôn ngữ và văn hóa của chúng.

NOTE Paragraph

00:11:25.544 --> 00:11:27.884
Hơn cả các chính sách, 
chúng tôi cần hỗ trợ.

00:11:27.908 --> 00:11:30.869
Và điều này
không có nghĩa là hỗ trợ về kinh phí.

00:11:30.893 --> 00:11:33.948
Chúng ta cũng cần nơi 
để thực hiện các hoạt động,

00:11:33.972 --> 00:11:39.130
lớp học và sự tương tác với
những người không phải bản xứ.

00:11:39.623 --> 00:11:41.116
Chúng ta cần sự hỗ trợ

00:11:41.140 --> 00:11:43.853
giống những người mong muốn học ngôn ngữ.

00:11:43.877 --> 00:11:47.594
Chúng ta cần sự hỗ trợ ở nơi mọi người
bàn về tại sao ngôn ngữ ấy quan trọng.

00:11:48.004 --> 00:11:50.204
Và để đạt được điều này,
chúng ta cần giáo dục.

00:11:50.204 --> 00:11:53.418
Ta cần tiếp cận chủ yếu vào 
việc giáo dục ngôn ngữ,

00:11:53.442 --> 00:11:56.250
vì chắc chắn đó là cách hiệu quả nhất

00:11:56.250 --> 00:11:58.736
để đảm bảo được sự lưu truyền 
của ngôn ngữ Bản địa.

00:11:58.736 --> 00:12:01.578
Nhưng chúng tôi cũng cần giáo dục 
ở trường thuộc các tỉnh,

00:12:01.578 --> 00:12:04.406
chúng ta cần sự giáo dục cho những
dân cư không phải bản xứ

00:12:04.406 --> 00:12:06.554
để chúng ta có sự thấu hiểu lẫn nhau

00:12:06.578 --> 00:12:08.751
và cùng nhau tiến tới 
một tương lai tốt đẹp.

NOTE Paragraph

00:12:10.305 --> 00:12:13.851
Tôi có một câu nói được treo trong khung
trên bức tường của phòng làm việc.

00:12:13.851 --> 00:12:17.437
Nó là món quà từ một học trò thân thiết
mà tôi đã dạy một vài năm trước đó,

00:12:17.437 --> 00:12:19.273
và nó luôn nhắc nhở tôi mỗi ngày rằng

00:12:19.273 --> 00:12:22.434
ta có thể đạt được những thành tựu lớn
nếu ta làm cùng nhau.

00:12:23.002 --> 00:12:25.280
Nhưng nếu ta dự định bàn về
sự hòa hợp,

00:12:25.280 --> 00:12:26.534
ta cần nhận thức được rằng

00:12:26.534 --> 00:12:29.558
sự hòa hợp không đem lại kết quả

00:12:29.582 --> 00:12:33.307
trong sự tồn tại và tiếp nối 
ngôn ngữ và văn hóa bản địa

00:12:33.331 --> 00:12:35.410
chẳng có sự hòa hợp nào cả.

00:12:35.434 --> 00:12:37.138
Đó là sự đồng hóa,

00:12:37.138 --> 00:12:40.133
và điều này không được 
chấp nhận bởi bất kỳ ai trong chúng ta.

00:12:40.133 --> 00:12:43.623
Nhưng những gì chúng ta có thể làm
là trông chờ vào lời kêu gọi hành động,

00:12:43.623 --> 00:12:45.939
ta có thể mong đợi tuyên bố của 
Liên Hiệp Quốc

00:12:45.939 --> 00:12:47.205
về Quyền của người Bản địa

00:12:47.229 --> 00:12:49.197
và ta có thể đưa đến một cách hiểu chung

00:12:49.221 --> 00:12:50.529
những gì chúng ta sở hữu,

00:12:50.553 --> 00:12:52.913
liên quan tới ngôn ngữ
và di sản văn hóa

00:12:52.937 --> 00:12:54.752
đối với người dân bản địa ở đất này,

00:12:54.776 --> 00:12:55.926
xứng đáng được lưu giữ.

00:12:56.908 --> 00:12:59.749
Dựa vào những điều đó, ta có thể tiến tới,

00:12:59.773 --> 00:13:01.193
cùng nhau,

00:13:01.217 --> 00:13:03.876
để đảm bảo rằng ngôn ngữ địa phương
được truyền lại

00:13:03.900 --> 00:13:06.321
vượt xa năm 2050, qua thế hệ tiếp nối,

00:13:06.345 --> 00:13:08.478
truyền tới các thế hệ con cháu sau này.

NOTE Paragraph

00:13:09.508 --> 00:13:12.129
Miigwech. Niawen’kó:wa. Xin cảm ơn.

NOTE Paragraph

00:13:12.153 --> 00:13:16.563
(Tiếng vỗ tay)