1
00:00:06,813 --> 00:00:10,363
Nietrudno wyobrazić sobie świat,
gdzie w dowolnym momencie

2
00:00:10,363 --> 00:00:14,503
ty i wszyscy, których znasz, 
zostaliby unicestwieni bez ostrzeżenia

3
00:00:14,503 --> 00:00:17,253
przez naciśnięcie jednego przycisku.

4
00:00:17,253 --> 00:00:21,115
Taka była rzeczywistość milionów
podczas 45-letniego okresu

5
00:00:21,115 --> 00:00:22,843
po II wojnie światowej,

6
00:00:22,843 --> 00:00:25,325
zwanego Zimną Wojną.

7
00:00:25,325 --> 00:00:28,974
Stany Zjednoczone i Związek Radziecki
rywalizowały ze sobą,

8
00:00:28,974 --> 00:00:33,874
wiedząc o głowicach nuklearnych
zdolnych do zniszczenia siebie nawzajem.

9
00:00:33,874 --> 00:00:37,486
Najbliżej całkowitej zagłady
było podczas 13 dni

10
00:00:37,486 --> 00:00:40,185
Kryzysu Kubańskiego.

11
00:00:40,185 --> 00:00:46,586
W 1961 roku USA nieskutecznie próbowało
obalić nowy komunistyczny rząd na Kubie.

12
00:00:46,586 --> 00:00:49,704
Ta nieudana próba, zwana 
inwazją w Zatoce Świń,

13
00:00:49,704 --> 00:00:53,495
przekonała Kubę, aby zwrócić się 
o pomoc do Związku Radzieckiego.

14
00:00:53,495 --> 00:00:57,067
Przywódca ZSRR, 
Nikita Chruszczow, chętnie się zgodził,

15
00:00:57,067 --> 00:01:00,465
potajemnie rozlokowując
głowice nuklearne na Kubie,

16
00:01:00,465 --> 00:01:02,004
nie tylko dla obrony wyspy,

17
00:01:02,004 --> 00:01:07,485
ale też jako odpowiedź na zagrożenie
amerykańskich głowic z Włoch i Turcji.

18
00:01:07,485 --> 00:01:10,165
Zanim amerykański wywiad to odkrył,

19
00:01:10,165 --> 00:01:14,086
materiały do wytworzenia głowic
były już na miejscu.

20
00:01:14,086 --> 00:01:17,985
Na kryzysowym spotkaniu 
16 października 1962 roku

21
00:01:17,985 --> 00:01:21,405
doradcy wojskowi sugerowali
nalot powietrzny nad głowicami

22
00:01:21,405 --> 00:01:24,036
i inwazję Kuby.

23
00:01:24,036 --> 00:01:27,495
Prezydent John F. Kennedy
wybrał ostrożniejsze rozwiązanie.

24
00:01:27,495 --> 00:01:30,546
22 października ogłosił,
że amerykańska marynarka

25
00:01:30,546 --> 00:01:33,995
będzie przechwytywać
wszystkie transporty na Kubę.

26
00:01:33,995 --> 00:01:35,427
Był tylko jeden problem.

27
00:01:35,427 --> 00:01:39,436
Blokadę morską uznawano za akt wojny.

28
00:01:39,436 --> 00:01:41,986
Choć prezydent nazwał to kwarantanną,

29
00:01:41,986 --> 00:01:44,027
nieblokującą towarów pierwszej potrzeby,

30
00:01:44,027 --> 00:01:47,577
Sowieci byli odmiennego zdania.

31
00:01:47,577 --> 00:01:49,398
W ostrym liście do Kennedy'ego

32
00:01:49,398 --> 00:01:53,297
Chruszczow pisał: "Pogwałcenie praw 
do korzystania z wód międzynarodowych

33
00:01:53,297 --> 00:01:56,677
i obszarów powietrznych
jest aktem agresji,

34
00:01:56,677 --> 00:02:02,637
który popycha ludzkość w otchłań
światowej wojny nuklearnej".

35
00:02:02,637 --> 00:02:07,217
Zaczęło się 6 najbardziej
nerwowych dni Zimnej Wojny.

36
00:02:07,217 --> 00:02:09,646
USA domagało się usunięcia głowic.

37
00:02:09,646 --> 00:02:13,627
Kuba i ZSRR utrzymywały,
że to tylko obrona.

38
00:02:13,627 --> 00:02:16,758
Głowice pozostawały uzbrojone,

39
00:02:16,758 --> 00:02:20,178
a USA przygotowywało się 
do możliwej inwazji.

40
00:02:20,178 --> 00:02:24,398
27 października samolot szpiegowski 
pilotowany przez majora Rudolfa Andersona

41
00:02:24,408 --> 00:02:27,039
został zestrzelony przez
radziecki pocisk rakietowy.

42
00:02:27,039 --> 00:02:29,857
W ten sam dzień uzbrojona w głowice
radziecka łódź podwodna

43
00:02:29,857 --> 00:02:32,457
została trafiona niewielką
bombą głębinową

44
00:02:32,457 --> 00:02:36,978
przez amerykańską jednostkę wojskową,
która chciała, aby okręt się wynurzył.

45
00:02:36,978 --> 00:02:40,308
Dowódcy łodzi byli zbyt głęboko,
by nawiązać kontakt z powierzchnią.

46
00:02:40,308 --> 00:02:45,759
Myśląc, że zaczęła się wojna, przygotowali
do wystrzelenia torpedy nuklearne.

47
00:02:45,759 --> 00:02:49,698
Jednomyślną zgodę
musiało wydać trzech oficerów.

48
00:02:49,698 --> 00:02:53,578
Kapitan i oficer polityczny 
autoryzowali wystrzelenie,

49
00:02:53,578 --> 00:02:58,069
ale Wasilij Archipow, 
zastępca dowódcy, odmówił.

50
00:02:58,069 --> 00:03:01,771
Jego decyzja uratowała sytuację
i być może ocaliła świat.

51
00:03:01,771 --> 00:03:03,950
Ale kryzys jeszcze się nie skończył.

52
00:03:03,950 --> 00:03:05,610
Po raz pierwszy w historii

53
00:03:05,610 --> 00:03:08,903
amerykańskie wojsko postawiono
w stan gotowości DEFCON 2,

54
00:03:08,903 --> 00:03:12,839
o jeden poziom od wojny nuklearnej.

55
00:03:12,839 --> 00:03:15,230
Z setkami głowic nuklearnych 
gotowymi do ataku

56
00:03:15,230 --> 00:03:20,199
symboliczny Zegar Zagłady
wskazywał minutę do północy.

57
00:03:20,199 --> 00:03:22,278
Wciąż prowadzono rozmowy dyplomatyczne.

58
00:03:22,278 --> 00:03:25,363
W Waszyngtonie Robert Kennedy,
Prokurator Generalny,

59
00:03:25,363 --> 00:03:29,859
potajemnie spotkał się z radzieckim
ambasadorem, Anatolijem Dobryninem.

60
00:03:29,859 --> 00:03:33,720
Po intensywnych negocjacjach
doszli do porozumienia.

61
00:03:33,720 --> 00:03:36,729
USA usunie swoje głowice z Turcji i Włoch

62
00:03:36,729 --> 00:03:38,900
i nigdy nie dokona inwazji na Kubę.

63
00:03:38,900 --> 00:03:43,649
W zamian Sowieci wycofają się
z Kuby pod okiem ONZ.

64
00:03:43,649 --> 00:03:45,637
Po zakończeniu spotkania

65
00:03:45,637 --> 00:03:48,982
Dobrynin skontaktował się z Moskwą,
mówiąc, że czas jest tu kluczowy

66
00:03:48,982 --> 00:03:51,450
i nie można zaprzepaścić takiej szansy.

67
00:03:51,450 --> 00:03:53,139
Następnego dnia o 9 rano

68
00:03:53,139 --> 00:03:54,870
przyszła wiadomość od Chruszczowa,

69
00:03:54,870 --> 00:03:58,851
że głowice znikną z Kuby.

70
00:03:58,851 --> 00:04:01,240
Kryzys zakończył się.

71
00:04:01,240 --> 00:04:04,107
Choć rządy obu przywódców krytykowały ich

72
00:04:04,107 --> 00:04:06,121
za targowanie się z wrogiem,

73
00:04:06,121 --> 00:04:11,089
współcześni historycy są pełni uznania
dla Kennedy'ego i Chruszczowa

74
00:04:11,089 --> 00:04:14,051
za ich zdolności dyplomatyczne
w rozwiązaniu kryzysu.

75
00:04:14,051 --> 00:04:17,251
Niepokojące jest,
że niewielki błąd w komunikacji

76
00:04:17,251 --> 00:04:21,901
bądź pochopna decyzja dowódcy
mogły zniweczyć ich starania.

77
00:04:21,901 --> 00:04:27,360
Co prawie się stało, gdyby nie
odważna decyzja Wasilija Archipowa.

78
00:04:27,360 --> 00:04:31,311
Kryzys Kubański pokazał, jak kruche są
międzyludzkie relacje polityczne

79
00:04:31,311 --> 00:04:35,231
w porównaniu do straszliwej siły, 
którą mogą wyzwolić.