WEBVTT

00:00:06.813 --> 00:00:10.363

Không khó để tưởng tượng một thế giới
mà vào bất kỳ thời điểm nào,

00:00:10.363 --> 00:00:14.503
bạn và mọi người mình biết có thể
bị xóa sổ dễ dàng

00:00:14.503 --> 00:00:17.253
mà không hề hay biết.

00:00:17.253 --> 00:00:21.115
Đây là thực tế của hàng triệu người
trong thời kỳ dài 45 năm

00:00:21.115 --> 00:00:22.843
sau Thế Chiến II,

00:00:22.843 --> 00:00:25.325
ngày nay gọi là Chiến tranh Lạnh.

00:00:25.325 --> 00:00:28.974
Khi Mỹ và Liên Xô đối đầu trực tiếp
trên toàn cầu,

00:00:28.974 --> 00:00:33.874
mỗi bên biết bên kia có vũ khí hạt nhân
có khả năng hủy diệt.

00:00:33.874 --> 00:00:37.486
Và sự hủy diệt chưa bao giờ cận kề hơn
như trong 13 ngày

00:00:37.486 --> 00:00:40.215
của Khủng hoảng Tên lửa Cuba.

00:00:40.215 --> 00:00:46.586
Năm 1961, Mỹ đã thất bại trong việc lật đổ
chính quyền cộng sản mới của Cuba.

00:00:46.586 --> 00:00:49.704
Nỗ lực thất bại đó được biết đến
với tên gọi Vịnh Con Lợn,

00:00:49.704 --> 00:00:53.495
và nó khiến Cuba
tìm sự giúp đỡ từ Liên Xô.

00:00:53.495 --> 00:00:57.067
Thủ tướng Liên Xô Nikita Khrushchev
rất vui vẻ đồng ý

00:00:57.067 --> 00:01:00.465
bằng cách bí mật triển khai
tên lửa hạt nhân đến Cuba,

00:01:00.465 --> 00:01:02.004
không chỉ để bảo vệ hòn đảo,

00:01:02.004 --> 00:01:07.485
mà còn để chống lại các mối đe dọa
từ tên lửa Mỹ ở Ý và Thổ Nhĩ Kỳ.

00:01:07.485 --> 00:01:10.165
Ngay khi tình báo Mỹ
phát hiện kế hoạch đó,

00:01:10.165 --> 00:01:14.086
các trang thiết bị để tạo ra tên lửa
đã vào vị trí.

00:01:14.086 --> 00:01:17.985
Tại một cuộc họp khẩn ngày 16/10/1962,

00:01:17.985 --> 00:01:21.405
các cố vấn quân sự kêu gọi không kích
các vị trí đặt tên lửa

00:01:21.405 --> 00:01:24.036
và xâm lược hòn đảo.

00:01:24.036 --> 00:01:27.495
Nhưng Tổng thống John F.Kennedy đã chọn
cách tiếp cận thận trọng hơn.

00:01:27.495 --> 00:01:30.546
Vào ngày 22/10, ông tuyên bố Hải quân Mỹ

00:01:30.546 --> 00:01:33.995
sẽ chặn mọi tàu bè đến Cuba.

00:01:33.995 --> 00:01:35.427
Duy chỉ có vấn đề:

00:01:35.427 --> 00:01:39.436
phong tỏa hải quân được xem là
hành động gây chiến.

00:01:39.436 --> 00:01:41.986
Dù Tổng thống gọi đó là một sự cô lập

00:01:41.986 --> 00:01:44.027
không gây cản trở các nhu cầu căn bản,

00:01:44.027 --> 00:01:47.577
phía Liên Xô đã không đánh giá cao
sự phân biệt này.

00:01:47.577 --> 00:01:49.398
Trong một lá thư đầy giận dữ gửi Kennedy,

00:01:49.398 --> 00:01:53.297
Khrushchev viết: “Việc phong tỏa
giao thông trong vùng biển

00:01:53.297 --> 00:01:56.677
và không phận quốc tế
là một hành động gây hấn

00:01:56.677 --> 00:02:02.637
đưa con người vào vực thẳm cuộc chiến
bằng tên lửa hạt nhân toàn cầu.”

00:02:02.637 --> 00:02:07.217
Điều này sau đó dẫn đến
sáu ngày Chiến tranh Lạnh quyết liệt nhất.

00:02:07.217 --> 00:02:09.646
Trong khi Mỹ yêu cầu dỡ bỏ tên lửa,

00:02:09.646 --> 00:02:13.627
Cuba và Liên Xô khẳng định họ chỉ tự vệ.

00:02:13.627 --> 00:02:16.758
Và vì các loại vũ khí
tiếp tục được trang bị,

00:02:16.758 --> 00:02:20.178
Mỹ đã chuẩn bị cho một cuộc xâm lược
có thể diễn ra.

00:02:20.178 --> 00:02:24.438
Ngày 27/10, một máy bay do thám
do Thiếu tá Rudolph Anderson điều khiển

00:02:24.438 --> 00:02:27.299
bị một tên lửa Liên Xô bắn hạ.

00:02:27.299 --> 00:02:32.427
Cùng ngày, một tàu ngầm trang bị hạt nhân
của Liên Xô bị trúng bom chìm cỡ nhỏ

00:02:32.427 --> 00:02:36.978
của một tàu hải quân Mỹ
cố gắng báo hiệu nó trồi lên.

00:02:36.978 --> 00:02:40.308
Các chỉ huy trên tàu ngầm, không liên lạc
được với bên ngoài do ở quá sâu,

00:02:40.308 --> 00:02:45.759
tưởng rằng cuộc chiến đã bắt đầu
và chuẩn bị phóng ngư lôi hạt nhân.

00:02:45.759 --> 00:02:49.698
Quyết định đó phải được ba sỹ quan
nhất trí thông qua.

00:02:49.698 --> 00:02:53.578
Cả thuyền trưởng và quan chức chính trị
đều đồng ý phóng,

00:02:53.578 --> 00:02:58.069
nhưng Vasili Arkhipov, phó chỉ huy,
đã phản đối.

00:02:58.069 --> 00:03:01.771
Quyết định của ông đã cứu vãn ngày hôm đó
và có lẽ là cả thế giới.

00:03:01.771 --> 00:03:03.950
Nhưng cuộc khủng hoảng vẫn chưa kết thúc.

00:03:03.950 --> 00:03:05.610
Lần đầu tiên trong lịch sử,

00:03:05.610 --> 00:03:08.903
Quân đội Hoa Kỳ tự đặt mình
vào tình trạng DEFCON 2,

00:03:08.903 --> 00:03:12.839
mức sẵn sàng phòng thủ chỉ cách
chiến tranh hạt nhân một bước.

00:03:12.839 --> 00:03:15.230
Với hàng trăm tên lửa hạt nhân
sẵn sàng phóng đi,

00:03:15.230 --> 00:03:20.199
Đồng hồ Tận thế nghĩa ẩn dụ
chỉ cách tận thế một phút.

00:03:20.199 --> 00:03:22.278
Nhưng chính sách ngoại giao vẫn tiếp tục.

00:03:22.278 --> 00:03:25.363
Tại Washington DC, Tổng chưởng lý
Robert Kennedy

00:03:25.363 --> 00:03:29.859
đã bí mật gặp gỡ Đại sứ Liên Xô
Anatoly Dobrynin.

00:03:29.859 --> 00:03:33.720
Sau cuộc đàm phán căng thẳng,
họ đi đến thỏa thuận sau.

00:03:33.720 --> 00:03:36.839
Phía Mỹ sẽ dỡ bỏ tên lửa ở Thổ Nhĩ Kỳ và Ý

00:03:36.839 --> 00:03:38.900
và hứa không bao giờ xâm chiếm Cuba,

00:03:38.900 --> 00:03:43.649
đổi lại Liên Xô sẽ rút khỏi Cuba
dưới sự giám sát của Liên Hợp Quốc.

00:03:43.649 --> 00:03:45.637
Khi cuộc gặp kết thúc,

00:03:45.637 --> 00:03:48.982
Dobrynin gởi điện cho Mát-xcơ-va
và nói thời gian vô cùng quan trọng

00:03:48.982 --> 00:03:51.450
và họ không nên bỏ lỡ cơ hội.

00:03:51.450 --> 00:03:53.139
Và 9 giờ sáng hôm sau,

00:03:53.139 --> 00:03:54.870
Khrushchev gởi thông điệp

00:03:54.870 --> 00:03:58.851
tuyên bố các tên lửa của Liên Xô
sẽ bị rút khỏi Cuba.

00:03:58.851 --> 00:04:01.240
Lúc này cuộc khủng hoảng mới chấm dứt.

00:04:01.240 --> 00:04:04.107
Trong khi chính quyền mỗi bên
vào thời đó chỉ trích họ

00:04:04.107 --> 00:04:06.121
vì thương lượng với kẻ thù,

00:04:06.121 --> 00:04:09.429
các đánh giá lịch sử đương thời
thể hiện sự ngưỡng mộ to lớn

00:04:09.429 --> 00:04:14.051
với tài ngoại giao giải quyết
khủng hoảng của Kennedy và Khrushchev.

00:04:14.051 --> 00:04:17.251
Nhưng bài học đáng lo ngại
là một lỗi giao tiếp nhỏ,

00:04:17.251 --> 00:04:21.901
hay quyết định vội vã của một chỉ huy
có thể đã làm tiêu tan mọi nỗ lực của họ,

00:04:21.901 --> 00:04:27.360
và suýt nữa là thế nếu không nhờ
lựa chọn dũng cảm của Vasili Arkhipov.

00:04:27.360 --> 00:04:31.311
Khủng hoảng Tên lửa Cuba cho thấy 
nền chính trị của con người rất mong manh

00:04:31.311 --> 00:04:35.231
so với sức mạnh đáng sợ nó có thể gây ra.