1
00:00:07,484 --> 00:00:10,461
To opowieść o dwóch starożytnych miastach

2
00:00:10,461 --> 00:00:14,071
i drzewach, które przesądziły o ich losie.

3
00:00:14,071 --> 00:00:19,930
W 3000 roku p.n.e. Uruk był gęściej
zaludniony niż obecnie Nowy Jork.

4
00:00:19,930 --> 00:00:24,802
Zaludniona stolica musiała
stale powiększać system irygacyjny,

5
00:00:24,802 --> 00:00:26,902
żeby wyżywić rosnącą populację.

6
00:00:26,902 --> 00:00:33,784
2500 lat później na Sri Lance
Anuradhapura miała podobny problem.

7
00:00:33,784 --> 00:00:36,246
Miasto też stale się rozbudowywało.

8
00:00:36,246 --> 00:00:42,019
Podobnie jak Uruk polegało 
na rozbudowanym systemie irygacyjnym.

9
00:00:42,019 --> 00:00:48,290
Uruk się rozrastał, więc farmerzy zaczęli
ścinać drzewa, robiąc miejsce na uprawy.

10
00:00:48,290 --> 00:00:51,543
Tymczasem w Anuradhapurze
drzewa były święte.

11
00:00:51,543 --> 00:00:54,843
W mieście znajdował się pęd drzewa Bodhi,

12
00:00:54,843 --> 00:00:59,112
pod którym sam Budda
miał osiągnąć oświecenie.

13
00:00:59,112 --> 00:01:02,212
Szacunek religijny
spowolnił siekiery farmerów.

14
00:01:02,212 --> 00:01:06,947
Co więcej, skłonił miasto do zasadzenia
dodatkowych drzew w miejskich parkach.

15
00:01:06,947 --> 00:01:10,146
Początkowo ekspansja Uruku działała.

16
00:01:10,146 --> 00:01:13,326
Jednak bez drzew filtrujących zasoby wody

17
00:01:13,326 --> 00:01:16,706
system irygacyjny Uruku 
został zanieczyszczony.

18
00:01:16,706 --> 00:01:19,556
Parująca woda zostawiała 
pokłady minerałów,

19
00:01:19,556 --> 00:01:23,080
przez które gleba była
zbyt słona do uprawy rolnej.

20
00:01:23,080 --> 00:01:27,390
Z kolei system irygacyjny
Anuradhapury zaprojektowano

21
00:01:27,390 --> 00:01:29,890
w harmonii z otaczającym je lasem.

22
00:01:29,890 --> 00:01:34,120
Populacja miasta ostatecznie
stała się dwukrotnie większa od Uruka.

23
00:01:34,120 --> 00:01:40,773
Nawet dziś Anuradhapura dba
o drzewo zasadzone 2000 lat temu.

24
00:01:40,773 --> 00:01:44,912
Można sądzić, że przyroda nie jest
związana z miejską przestrzenią,

25
00:01:44,912 --> 00:01:49,657
ale drzewa zawsze były niezbędną
częścią prosperujących miast.

26
00:01:49,657 --> 00:01:53,974
Drzewa są jak naturalne gąbki
chłonące burzową wodę odpływową

27
00:01:53,974 --> 00:01:56,782
przed wypuszczeniem jej
z powrotem do atmosfery.

28
00:01:56,782 --> 00:01:59,562
Siatki korzeni chronią
przed lawinami błotnymi,

29
00:01:59,562 --> 00:02:03,639
pozwalając jednocześnie
zatrzymać wodę i odfiltrować toksyny.

30
00:02:03,639 --> 00:02:05,669
Korzenie zapobiegają powodziom,

31
00:02:05,669 --> 00:02:09,598
zmniejszając zapotrzebowanie
na burzowce i rośliny oczyszczające wodę.

32
00:02:09,598 --> 00:02:14,761
Pory w liściach oczyszczają powietrze,
wyłapując węgiel i inne zanieczyszczenia,

33
00:02:14,761 --> 00:02:18,351
dzięki czemu stają się niezbędne
w walce ze zmianami klimatycznymi.

34
00:02:18,351 --> 00:02:23,026
Ludzkość od wieków odkrywa 
korzyści z bliskości drzew.

35
00:02:23,026 --> 00:02:27,132
Ale drzewa nie są tylko niezbędne
dla zdrowia infrastruktury miasta.

36
00:02:27,132 --> 00:02:30,602
Odgrywają też ważną rolę
w zdrowiu jego mieszkańców.

37
00:02:30,602 --> 00:02:36,225
W 1870 roku Manhattan
miał poza parkami niewiele drzew.

38
00:02:36,225 --> 00:02:38,215
Bez drzew dających cień

39
00:02:38,215 --> 00:02:42,311
budynki przyciągały nawet dziewięć
razy więcej promieniowania słonecznego

40
00:02:42,311 --> 00:02:44,630
podczas letnich fal upałów.

41
00:02:44,630 --> 00:02:47,780
W połączeniu ze słabymi
standardami sanitarnymi

42
00:02:47,780 --> 00:02:53,229
skwar był miejscem wylęgowym
dla bakterii, jak przecinkowiec cholery.

43
00:02:53,229 --> 00:02:57,943
Obecnie w Hong Kongu drapacze chmur
i podziemna infrastruktura

44
00:02:57,943 --> 00:03:00,343
utrudniają rozrost drzew.

45
00:03:00,343 --> 00:03:04,223
To przyczynia się do niebezpiecznie
słabej jakości powietrza,

46
00:03:04,223 --> 00:03:07,903
która może powodować
zapalenie oskrzeli i pogorszyć pracę płuc.

47
00:03:07,903 --> 00:03:10,213
Drzewa wpływają też
na nasze zdrowie psychiczne.

48
00:03:10,213 --> 00:03:15,492
Badania dowodzą, że obecność zieleni
poprawia utrzymanie koncentracji

49
00:03:15,492 --> 00:03:17,910
i zmniejsza poziom stresu.

50
00:03:17,910 --> 00:03:22,056
Wykazano, że szpitalni
pacjenci z widokiem na ściany

51
00:03:22,056 --> 00:03:26,056
zdrowieją wolniej
niż ci z widokiem na drzewa.

52
00:03:26,056 --> 00:03:29,452
Na szczęście wiele miast
ma mnóstwo takich widoków.

53
00:03:29,452 --> 00:03:30,902
To nie przypadek.

54
00:03:30,902 --> 00:03:32,884
Już w XVIII wieku

55
00:03:32,884 --> 00:03:37,619
urbaniści znali znaczenie drzew w mieście.

56
00:03:37,619 --> 00:03:43,290
W 1733 roku pułkownik James Oglethorpe
zaplanował miasto Savannah w Georgii,

57
00:03:43,290 --> 00:03:48,241
żeby z żadnej dzielnicy nie było
do parku więcej niż dwie minuty.

58
00:03:48,241 --> 00:03:53,879
Po II wojnie światowej Kopenhaga
rozbudowywała się wzdłuż pięciu arterii

59
00:03:53,879 --> 00:03:56,509
oddzielonych parkami.

60
00:03:56,509 --> 00:03:58,849
Taki rozkład zwiększył odporność miasta

61
00:03:58,849 --> 00:04:01,272
na zanieczyszczenia i klęski żywiołowe.

62
00:04:01,272 --> 00:04:04,262
Drzewa miejskie są korzystne
nie tylko dla ludzi.

63
00:04:04,262 --> 00:04:08,421
Forest Park w Portland zachowuje 
lokalną bioróżnorodność,

64
00:04:08,421 --> 00:04:11,271
zapewniając dom różnym roślinom,

65
00:04:11,271 --> 00:04:16,237
112 gatunkom ptaków i 62 gatunkom ssaków.

66
00:04:16,237 --> 00:04:20,007
Żadne miasto nie dba 
bardziej o drzewa niż Singapur.

67
00:04:20,007 --> 00:04:26,353
Od 1967 roku rząd w Singapurze
zasadził ponad 1,2 miliona drzew.

68
00:04:26,353 --> 00:04:32,070
Są wśród nich "super drzewa" rosnące
w 50-metrowych pionowych ogrodach.

69
00:04:32,070 --> 00:04:36,070
Te konstrukcje utrzymują
siebie i pobliskie tereny

70
00:04:36,070 --> 00:04:39,180
za pomocą energii słonecznej
i gromadzonej wody deszczowej.

71
00:04:39,180 --> 00:04:44,129
Drzewa i rośliny obecnie pokrywają
ponad 50% powierzchni Singapuru,

72
00:04:44,129 --> 00:04:46,259
zmniejszając zapotrzebowanie
na klimatyzatory

73
00:04:46,259 --> 00:04:49,409
i promując transport z niską
emisją zanieczyszczeń.

74
00:04:49,409 --> 00:04:55,331
Do 2050 roku ponad 65% ludności
na świecie zamieszka w miastach.

75
00:04:55,331 --> 00:04:58,968
Urbaniści mogą położyć
ekologiczne fundamenty,

76
00:04:58,968 --> 00:05:02,068
ale to od mieszkańców
miejskich parków zależy,

77
00:05:01,806 --> 00:05:04,940
czy staną się domem
nie tylko dla ludzi.