[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:07.48,0:00:10.46,Default,,0000,0000,0000,,To opowieść o dwóch starożytnych miastach
Dialogue: 0,0:00:10.46,0:00:14.07,Default,,0000,0000,0000,,i drzewach, które przesądziły o ich losie.
Dialogue: 0,0:00:14.07,0:00:19.93,Default,,0000,0000,0000,,W 3000 roku p.n.e. Uruk był gęściej\Nzaludniony niż obecnie Nowy Jork.
Dialogue: 0,0:00:19.93,0:00:24.80,Default,,0000,0000,0000,,Zaludniona stolica musiała\Nstale powiększać system irygacyjny,
Dialogue: 0,0:00:24.80,0:00:26.90,Default,,0000,0000,0000,,żeby wyżywić rosnącą populację.
Dialogue: 0,0:00:26.90,0:00:33.78,Default,,0000,0000,0000,,2500 lat później na Sri Lance\NAnuradhapura miała podobny problem.
Dialogue: 0,0:00:33.78,0:00:36.25,Default,,0000,0000,0000,,Miasto też stale się rozbudowywało.
Dialogue: 0,0:00:36.25,0:00:42.02,Default,,0000,0000,0000,,Podobnie jak Uruk polegało \Nna rozbudowanym systemie irygacyjnym.
Dialogue: 0,0:00:42.02,0:00:48.29,Default,,0000,0000,0000,,Uruk się rozrastał, więc farmerzy zaczęli\Nścinać drzewa, robiąc miejsce na uprawy.
Dialogue: 0,0:00:48.29,0:00:51.54,Default,,0000,0000,0000,,Tymczasem w Anuradhapurze\Ndrzewa były święte.
Dialogue: 0,0:00:51.54,0:00:54.84,Default,,0000,0000,0000,,W mieście znajdował się pęd drzewa Bodhi,
Dialogue: 0,0:00:54.84,0:00:59.11,Default,,0000,0000,0000,,pod którym sam Budda\Nmiał osiągnąć oświecenie.
Dialogue: 0,0:00:59.11,0:01:02.21,Default,,0000,0000,0000,,Szacunek religijny\Nspowolnił siekiery farmerów.
Dialogue: 0,0:01:02.21,0:01:06.95,Default,,0000,0000,0000,,Co więcej, skłonił miasto do zasadzenia\Ndodatkowych drzew w miejskich parkach.
Dialogue: 0,0:01:06.95,0:01:10.15,Default,,0000,0000,0000,,Początkowo ekspansja Uruku działała.
Dialogue: 0,0:01:10.15,0:01:13.33,Default,,0000,0000,0000,,Jednak bez drzew filtrujących zasoby wody
Dialogue: 0,0:01:13.33,0:01:16.71,Default,,0000,0000,0000,,system irygacyjny Uruku \Nzostał zanieczyszczony.
Dialogue: 0,0:01:16.71,0:01:19.56,Default,,0000,0000,0000,,Parująca woda zostawiała \Npokłady minerałów,
Dialogue: 0,0:01:19.56,0:01:23.08,Default,,0000,0000,0000,,przez które gleba była\Nzbyt słona do uprawy rolnej.
Dialogue: 0,0:01:23.08,0:01:27.39,Default,,0000,0000,0000,,Z kolei system irygacyjny\NAnuradhapury zaprojektowano
Dialogue: 0,0:01:27.39,0:01:29.89,Default,,0000,0000,0000,,w harmonii z otaczającym je lasem.
Dialogue: 0,0:01:29.89,0:01:34.12,Default,,0000,0000,0000,,Populacja miasta ostatecznie\Nstała się dwukrotnie większa od Uruka.
Dialogue: 0,0:01:34.12,0:01:40.77,Default,,0000,0000,0000,,Nawet dziś Anuradhapura dba\No drzewo zasadzone 2000 lat temu.
Dialogue: 0,0:01:40.77,0:01:44.91,Default,,0000,0000,0000,,Można sądzić, że przyroda nie jest\Nzwiązana z miejską przestrzenią,
Dialogue: 0,0:01:44.91,0:01:49.66,Default,,0000,0000,0000,,ale drzewa zawsze były niezbędną\Nczęścią prosperujących miast.
Dialogue: 0,0:01:49.66,0:01:53.97,Default,,0000,0000,0000,,Drzewa są jak naturalne gąbki\Nchłonące burzową wodę odpływową
Dialogue: 0,0:01:53.97,0:01:56.78,Default,,0000,0000,0000,,przed wypuszczeniem jej\Nz powrotem do atmosfery.
Dialogue: 0,0:01:56.78,0:01:59.56,Default,,0000,0000,0000,,Siatki korzeni chronią\Nprzed lawinami błotnymi,
Dialogue: 0,0:01:59.56,0:02:03.64,Default,,0000,0000,0000,,pozwalając jednocześnie\Nzatrzymać wodę i odfiltrować toksyny.
Dialogue: 0,0:02:03.64,0:02:05.67,Default,,0000,0000,0000,,Korzenie zapobiegają powodziom,
Dialogue: 0,0:02:05.67,0:02:09.60,Default,,0000,0000,0000,,zmniejszając zapotrzebowanie\Nna burzowce i rośliny oczyszczające wodę.
Dialogue: 0,0:02:09.60,0:02:14.76,Default,,0000,0000,0000,,Pory w liściach oczyszczają powietrze,\Nwyłapując węgiel i inne zanieczyszczenia,
Dialogue: 0,0:02:14.76,0:02:18.35,Default,,0000,0000,0000,,dzięki czemu stają się niezbędne\Nw walce ze zmianami klimatycznymi.
Dialogue: 0,0:02:18.35,0:02:23.03,Default,,0000,0000,0000,,Ludzkość od wieków odkrywa \Nkorzyści z bliskości drzew.
Dialogue: 0,0:02:23.03,0:02:27.13,Default,,0000,0000,0000,,Ale drzewa nie są tylko niezbędne\Ndla zdrowia infrastruktury miasta.
Dialogue: 0,0:02:27.13,0:02:30.60,Default,,0000,0000,0000,,Odgrywają też ważną rolę\Nw zdrowiu jego mieszkańców.
Dialogue: 0,0:02:30.60,0:02:36.22,Default,,0000,0000,0000,,W 1870 roku Manhattan\Nmiał poza parkami niewiele drzew.
Dialogue: 0,0:02:36.22,0:02:38.22,Default,,0000,0000,0000,,Bez drzew dających cień
Dialogue: 0,0:02:38.22,0:02:42.31,Default,,0000,0000,0000,,budynki przyciągały nawet dziewięć\Nrazy więcej promieniowania słonecznego
Dialogue: 0,0:02:42.31,0:02:44.63,Default,,0000,0000,0000,,podczas letnich fal upałów.
Dialogue: 0,0:02:44.63,0:02:47.78,Default,,0000,0000,0000,,W połączeniu ze słabymi\Nstandardami sanitarnymi
Dialogue: 0,0:02:47.78,0:02:53.23,Default,,0000,0000,0000,,skwar był miejscem wylęgowym\Ndla bakterii, jak przecinkowiec cholery.
Dialogue: 0,0:02:53.23,0:02:57.94,Default,,0000,0000,0000,,Obecnie w Hong Kongu drapacze chmur\Ni podziemna infrastruktura
Dialogue: 0,0:02:57.94,0:03:00.34,Default,,0000,0000,0000,,utrudniają rozrost drzew.
Dialogue: 0,0:03:00.34,0:03:04.22,Default,,0000,0000,0000,,To przyczynia się do niebezpiecznie\Nsłabej jakości powietrza,
Dialogue: 0,0:03:04.22,0:03:07.90,Default,,0000,0000,0000,,która może powodować\Nzapalenie oskrzeli i pogorszyć pracę płuc.
Dialogue: 0,0:03:07.90,0:03:10.21,Default,,0000,0000,0000,,Drzewa wpływają też\Nna nasze zdrowie psychiczne.
Dialogue: 0,0:03:10.21,0:03:15.49,Default,,0000,0000,0000,,Badania dowodzą, że obecność zieleni\Npoprawia utrzymanie koncentracji
Dialogue: 0,0:03:15.49,0:03:17.91,Default,,0000,0000,0000,,i zmniejsza poziom stresu.
Dialogue: 0,0:03:17.91,0:03:22.06,Default,,0000,0000,0000,,Wykazano, że szpitalni\Npacjenci z widokiem na ściany
Dialogue: 0,0:03:22.06,0:03:26.06,Default,,0000,0000,0000,,zdrowieją wolniej\Nniż ci z widokiem na drzewa.
Dialogue: 0,0:03:26.06,0:03:29.45,Default,,0000,0000,0000,,Na szczęście wiele miast\Nma mnóstwo takich widoków.
Dialogue: 0,0:03:29.45,0:03:30.90,Default,,0000,0000,0000,,To nie przypadek.
Dialogue: 0,0:03:30.90,0:03:32.88,Default,,0000,0000,0000,,Już w XVIII wieku
Dialogue: 0,0:03:32.88,0:03:37.62,Default,,0000,0000,0000,,urbaniści znali znaczenie drzew w mieście.
Dialogue: 0,0:03:37.62,0:03:43.29,Default,,0000,0000,0000,,W 1733 roku pułkownik James Oglethorpe\Nzaplanował miasto Savannah w Georgii,
Dialogue: 0,0:03:43.29,0:03:48.24,Default,,0000,0000,0000,,żeby z żadnej dzielnicy nie było\Ndo parku więcej niż dwie minuty.
Dialogue: 0,0:03:48.24,0:03:53.88,Default,,0000,0000,0000,,Po II wojnie światowej Kopenhaga\Nrozbudowywała się wzdłuż pięciu arterii
Dialogue: 0,0:03:53.88,0:03:56.51,Default,,0000,0000,0000,,oddzielonych parkami.
Dialogue: 0,0:03:56.51,0:03:58.85,Default,,0000,0000,0000,,Taki rozkład zwiększył odporność miasta
Dialogue: 0,0:03:58.85,0:04:01.27,Default,,0000,0000,0000,,na zanieczyszczenia i klęski żywiołowe.
Dialogue: 0,0:04:01.27,0:04:04.26,Default,,0000,0000,0000,,Drzewa miejskie są korzystne\Nnie tylko dla ludzi.
Dialogue: 0,0:04:04.26,0:04:08.42,Default,,0000,0000,0000,,Forest Park w Portland zachowuje \Nlokalną bioróżnorodność,
Dialogue: 0,0:04:08.42,0:04:11.27,Default,,0000,0000,0000,,zapewniając dom różnym roślinom,
Dialogue: 0,0:04:11.27,0:04:16.24,Default,,0000,0000,0000,,112 gatunkom ptaków i 62 gatunkom ssaków.
Dialogue: 0,0:04:16.24,0:04:20.01,Default,,0000,0000,0000,,Żadne miasto nie dba \Nbardziej o drzewa niż Singapur.
Dialogue: 0,0:04:20.01,0:04:26.35,Default,,0000,0000,0000,,Od 1967 roku rząd w Singapurze\Nzasadził ponad 1,2 miliona drzew.
Dialogue: 0,0:04:26.35,0:04:32.07,Default,,0000,0000,0000,,Są wśród nich "super drzewa" rosnące\Nw 50-metrowych pionowych ogrodach.
Dialogue: 0,0:04:32.07,0:04:36.07,Default,,0000,0000,0000,,Te konstrukcje utrzymują\Nsiebie i pobliskie tereny
Dialogue: 0,0:04:36.07,0:04:39.18,Default,,0000,0000,0000,,za pomocą energii słonecznej\Ni gromadzonej wody deszczowej.
Dialogue: 0,0:04:39.18,0:04:44.13,Default,,0000,0000,0000,,Drzewa i rośliny obecnie pokrywają\Nponad 50% powierzchni Singapuru,
Dialogue: 0,0:04:44.13,0:04:46.26,Default,,0000,0000,0000,,zmniejszając zapotrzebowanie\Nna klimatyzatory
Dialogue: 0,0:04:46.26,0:04:49.41,Default,,0000,0000,0000,,i promując transport z niską\Nemisją zanieczyszczeń.
Dialogue: 0,0:04:49.41,0:04:55.33,Default,,0000,0000,0000,,Do 2050 roku ponad 65% ludności\Nna świecie zamieszka w miastach.
Dialogue: 0,0:04:55.33,0:04:58.97,Default,,0000,0000,0000,,Urbaniści mogą położyć\Nekologiczne fundamenty,
Dialogue: 0,0:04:58.97,0:05:02.07,Default,,0000,0000,0000,,ale to od mieszkańców\Nmiejskich parków zależy,
Dialogue: 0,0:05:01.81,0:05:04.94,Default,,0000,0000,0000,,czy staną się domem\Nnie tylko dla ludzi.