1
00:00:07,484 --> 00:00:10,461
Ovo je priča o dva drevna grada

2
00:00:10,461 --> 00:00:14,161
i drveću koje je odredilo njihove sudbine.

3
00:00:14,161 --> 00:00:20,240
Godine 3000 p.n.e, Uruk je bio
gušće naseljen od današnjeg Njujorka.

4
00:00:20,240 --> 00:00:24,802
Ovaj prenaseljeni glavni grad je morao
stalno da širi svoj irigacioni sistem

5
00:00:24,802 --> 00:00:27,092
kako bi prehranio rastuću populaciju.

6
00:00:27,092 --> 00:00:33,964
U Šri Lanki, 2 500 godina kasnije,
grad Anuradhapura je imao sličan problem.

7
00:00:33,964 --> 00:00:36,246
Takođe su stalno rasli

8
00:00:36,246 --> 00:00:42,019
i, poput Uruka, njihov grad je prilično
zavisio od složenog irigacionog sistema.

9
00:00:42,019 --> 00:00:43,450
Kako je Uruk rastao,

10
00:00:43,450 --> 00:00:48,450
zemljoradnici su počeli da seku drveće
kako bi bilo mesta za useve.

11
00:00:48,450 --> 00:00:51,673
U Anuradhapuri, pak, drveće je bilo sveto.

12
00:00:51,673 --> 00:00:54,843
Njihov grad je bio domaćin
izdanka drveta bodhi

13
00:00:54,843 --> 00:00:59,112
pod kojim je, kako se verovalo,
Buda lično dosegao prosvetljenje.

14
00:00:59,112 --> 00:01:02,212
Religijsko obožavanje
je usporavalo sekire zemljoradnika

15
00:01:02,212 --> 00:01:06,947
i čak je navelo grad da posadi
dodatno drveće u gradskim parkovima.

16
00:01:06,947 --> 00:01:10,146
U početku, širenje Uruka
se odvijalo dobro.

17
00:01:10,146 --> 00:01:13,326
Međutim, bez drveća
koje bi prečišćavalo zalihe vode,

18
00:01:13,326 --> 00:01:16,706
Urukov irigacioni sistem
je postao zagađen.

19
00:01:16,706 --> 00:01:19,696
Vodena isparenja
su ostavljala mineralne naslage

20
00:01:19,696 --> 00:01:23,080
zbog kojih je zemljište
bilo suviše slano za zemljoradnju.

21
00:01:23,080 --> 00:01:27,500
Nasuprot tome, Anuradhapurin
irigacioni sistem je osmišljen da bude

22
00:01:27,500 --> 00:01:30,030
u sadejstvu sa okolnom šumom.

23
00:01:30,030 --> 00:01:34,120
Njihov grad je na kraju imao
dvostruko više stanovnika od Uruka,

24
00:01:34,120 --> 00:01:40,773
a današnja Anuradhapura i dalje brine
o drvetu posađenom pre 2 000 godina.

25
00:01:40,773 --> 00:01:45,002
Možda smatramo kako priroda
nije povezana sa našim urbanim prostorom,

26
00:01:45,002 --> 00:01:49,266
ali drveće je oduvek bilo
ključni deo uspešnih gradova.

27
00:01:49,657 --> 00:01:53,974
Drveće deluje kao prirodni sunđer
koji upija višak vode od olujnih kiša

28
00:01:53,974 --> 00:01:56,782
pre nego što ga oslobodi
nazad u atmosferu.

29
00:01:56,782 --> 00:01:59,562
Mreža njihovog korenja
štiti od blatnih odrona,

30
00:01:59,562 --> 00:02:03,789
omogućujući tlu da zadrži vodu
i prečisti toksine.

31
00:02:03,789 --> 00:02:05,669
Korenje pomaže u sprečavanju poplava,

32
00:02:05,669 --> 00:02:09,598
umanjujući potrebu za olujnim slivnicima
i fabrikama za prečišćavanje vode.

33
00:02:09,598 --> 00:02:14,891
Njihovo porozno lišće pročišćava vazduh
hvatajući ugljenik i druge zagađivače,

34
00:02:14,891 --> 00:02:18,351
zbog čega je suštinski važno
u borbi protiv klimatskih promena.

35
00:02:18,351 --> 00:02:23,106
Čovečanstvo je vekovima otkrivalo
ove prednosti drveća.

36
00:02:23,106 --> 00:02:27,132
Međutim, drveće nije samo krucijalno
za zdravlje gradske infrastrukture,

37
00:02:27,132 --> 00:02:30,872
ono igra ključnu ulogu
za zdravlje gradskih stanovnika.

38
00:02:30,872 --> 00:02:36,225
Tokom 1870-ih, Menhetn nije imao
mnogo drveća izvan ostrvskih parkova.

39
00:02:36,225 --> 00:02:38,215
Bez drveća koje bi pružalo hlad,

40
00:02:38,215 --> 00:02:42,451
zgrade su upijale do devet puta
više solarnog zračenja

41
00:02:42,451 --> 00:02:44,740
tokom smrtonosnih letnjih toplotnih udara.

42
00:02:44,740 --> 00:02:47,780
Uz loše sanitarne standarde tog perioda,

43
00:02:47,780 --> 00:02:53,389
nepodnošljiva vrućina je pretvorila grad
u leglo bakterija poput kolere.

44
00:02:53,389 --> 00:02:55,003
U savremenom Hong Kongu,

45
00:02:55,003 --> 00:02:58,073
zbog visokih nebodera
i podzemne infrastrukture

46
00:02:58,073 --> 00:03:00,343
teško je drveću da raste.

47
00:03:00,343 --> 00:03:04,223
Ovo doprinosi kritično lošem
kvalitetu vazduha u gradu

48
00:03:04,223 --> 00:03:07,903
koji može da uzrokuje bronhitis
i smanjenu funkciju pluća.

49
00:03:07,903 --> 00:03:10,213
Drveće utiče i na naše mentalno zdravlje.

50
00:03:10,213 --> 00:03:15,492
Istraživanja pokazuju da prisustvo
zelenila povećava raspon pažnje

51
00:03:15,492 --> 00:03:17,910
i umanjuje nivoe stresa.

52
00:03:17,910 --> 00:03:22,056
Čak je pokazano da se bolnički pacijenti
sa pogledom na zidove od cigli

53
00:03:22,056 --> 00:03:26,056
sporije oporavljaju od onih
sa pogledom na drveće.

54
00:03:26,056 --> 00:03:29,452
Srećom, mnogi gradovi
su puni sličnih prizora -

55
00:03:29,452 --> 00:03:30,902
a to nije slučajno.

56
00:03:30,902 --> 00:03:32,884
Još u XVIII veku,

57
00:03:32,884 --> 00:03:37,619
gradski planeri su počeli da prihvataju
važnost gradskog drveća.

58
00:03:37,619 --> 00:03:43,290
Godine 1733, pukovnik Džejms Ogletorp
je uradio plan grada Savane u Džordžiji

59
00:03:43,290 --> 00:03:48,241
kako bi se postarao da svaki komšiluk
bude na najviše dva minuta hoda do parka.

60
00:03:48,241 --> 00:03:49,759
Nakon Drugog svetskog rata,

61
00:03:49,759 --> 00:03:53,879
Kopenhagen je pokrenuo potpuno novi
razvoj grada duž pet arterija -

62
00:03:53,879 --> 00:03:56,509
od kojih je svaka bila
smeštena između parkova.

63
00:03:56,509 --> 00:03:58,849
Ovakav nacrt je uvećao otpornost grada

64
00:03:58,849 --> 00:04:01,272
na zagađenje i prirodne katastrofe.

65
00:04:01,272 --> 00:04:04,262
A gradsko drveće nije samo dobro za ljude.

66
00:04:04,262 --> 00:04:08,581
Portlandska park-šuma čuva
prirodni biodiverzitet regije,

67
00:04:08,581 --> 00:04:11,431
zbog čega je grad dom
raznih lokalnih biljaka,

68
00:04:11,431 --> 00:04:15,797
112 vrsta ptica i 62 vrste sisara.

69
00:04:16,417 --> 00:04:20,007
Nijedan grad nije
posvećen drveću kao Singapur.

70
00:04:20,007 --> 00:04:26,353
Od 1967. godine, singapurska vlada
je posadila preko 1,2 miliona stabala,

71
00:04:26,353 --> 00:04:32,070
kao i ono unutar vertikalnih bašti visokih
50 metara koje se nazivaju superdrvećem.

72
00:04:32,070 --> 00:04:36,070
Ove građevine snabdevaju sebe
i obližnje konzervatorije

73
00:04:36,070 --> 00:04:39,180
solarnom energijom i sakupljenom kišnicom.

74
00:04:39,180 --> 00:04:44,129
Drveće i vegetacija trenutno pokrivaju
50% singapurske kopnene površine,

75
00:04:44,129 --> 00:04:46,259
umanjujući potrebu za klima-uređajima

76
00:04:46,259 --> 00:04:49,409
i podstičući ekološki prevoz.

77
00:04:49,409 --> 00:04:55,511
Procenjuje se da će do 2050. godine
65% sveta da živi u gradovima.

78
00:04:55,511 --> 00:04:58,968
Gradske arhitekte
mogu da postave ekološke temelje,

79
00:04:58,968 --> 00:05:02,128
ali je na ljudima koji žive
u ovim urbanim džunglama

80
00:05:02,128 --> 00:05:05,080
da ih učine domovima
i za druga bića osim ljudi.