WEBVTT

00:00:07.484 --> 00:00:10.461
Bu, iki kadim şehir ile

00:00:10.461 --> 00:00:14.071
kendi kaderini belirleyen
ağaçların hikâyesi.

00:00:14.071 --> 00:00:20.055
M.Ö. 3000'de Uruk şehri, günümüzdeki
New York City'den daha yoğun nüfuslu idi.

00:00:20.237 --> 00:00:23.422
Bu kalabalık başkent,
büyüyen nüfusu beslemek için

00:00:23.422 --> 00:00:26.902
sulama sistemlerini sürekli
genişletmek zorundaydı.

00:00:26.902 --> 00:00:31.684
2.500 yıl sonra, Sri Lanka'daki
Anuradhapura şehrinin de

00:00:31.684 --> 00:00:33.784
benzer bir sorunu vardı.

00:00:33.784 --> 00:00:36.246
Onlar da sürekli büyüyorlardı

00:00:36.246 --> 00:00:38.549
ve Uruk gibi, onların şehri de

00:00:38.549 --> 00:00:42.019
detaylı bir sulama sistemine
aşırı ölçüde muhtaçtı.

NOTE Paragraph

00:00:42.019 --> 00:00:48.290
Uruk büyüdükçe çiftçiler daha çok ürüne
yer açmak için ağaç kesmeye başladı.

00:00:48.290 --> 00:00:51.543
Fakat Anuradhapura şehrinde
ağaçlar kutsaldı.

00:00:51.543 --> 00:00:54.843
Onların şehrinde, Bodhi ağacına
bir filiz yerleştirdiler,

00:00:54.843 --> 00:00:59.112
bu ağacın altında
Buda bizzat aydınlığa erişti.

00:00:59.112 --> 00:01:02.212
Dini hürmet, çiftçilerin
baltalarını yavaşlattı,

00:01:02.212 --> 00:01:06.947
hatta kent meydanlarına ilave
ağaçlar dikmeye bile yol açtı.

NOTE Paragraph

00:01:06.947 --> 00:01:10.146
Başlangıçta, Uruk şehrinin
ilerlemesi oldukça işe yaradı.

00:01:10.146 --> 00:01:13.326
Fakat su kaynaklarını
filtre edecek ağaçlar olmayınca,

00:01:13.326 --> 00:01:16.706
Uruk'un sulama sistemi kirlendi.

00:01:16.706 --> 00:01:19.556
Buharlaşan su, tuz birikimine yol açtı,

00:01:19.556 --> 00:01:23.080
bu da toprağı tarım yapmak için
çok tuzlu hale getirdi.

00:01:23.080 --> 00:01:26.130
Buna karşılık, Anuradhapura şehrinin
sulama sistemi,

00:01:26.130 --> 00:01:29.890
etrafındaki orman ile uyum içinde
çalışmaya göre tasarlanmıştı.

00:01:29.890 --> 00:01:34.120
Onların şehri nihayetinde, Uruk nüfusunun
iki katından daha fazla büyüdü,

00:01:34.120 --> 00:01:37.553
bugün hâlâ, Anuradhapura şehri

NOTE Paragraph

00:01:37.553 --> 00:01:40.853
2 bin yıldan daha önce dikilmiş
ağacın bakımını yapıyor.

00:01:40.853 --> 00:01:45.318
Doğanın bizim kentsel alanlarımızla
bağının olmadığını düşünebiliriz

00:01:45.318 --> 00:01:49.644
fakat ağaçlar başarılı şehirlerin
daima önemli bir parçası olmuşlardır.

00:01:49.644 --> 00:01:53.722
Ağaçlar, yağmur suyunu atmosfere
yeniden salıvermeden önce,

00:01:53.722 --> 00:01:56.782
suyun akışını emerek
doğal bir sünger gibi işlev görürler.

00:01:56.782 --> 00:02:01.742
Köklerindeki zarlar, toprağın suyu
tutmasını sağlayıp toksinleri süzerek

00:02:01.742 --> 00:02:03.821
çamur kaymasını önlerler.

00:02:03.821 --> 00:02:05.669
Kökler, yağmur suyu drenajına

00:02:05.669 --> 00:02:09.598
ve su dağıtım şebekelerine olan
ihtiyacı düşürüp seli de önlerler.

00:02:09.598 --> 00:02:11.091
Gözenekli yaprakları,

00:02:11.091 --> 00:02:14.924
karbona ve diğer kirletici maddelere
set çekerek havayı temizler,

00:02:14.924 --> 00:02:18.351
bu da, iklim değişikliğine karşı
onları elzem kılar.

NOTE Paragraph

00:02:18.351 --> 00:02:23.026
İnsanlık, ağaçla ilgili bu faydaları
yüzyıllardır ortaya çıkarıyor.

00:02:23.026 --> 00:02:27.132
Fakat ağaçlar, sadece bir şehrin
altyapısının sağlığı için önemli değiller,

00:02:27.132 --> 00:02:30.602
vatandaşların sağlığında da
hayati rol oynuyorlar.

00:02:30.602 --> 00:02:36.225
1870'lerde Manhattan'da, adanın dışındaki
parklarda birkaç ağaç vardı.

00:02:36.225 --> 00:02:38.215
Ağaçlar olmadan sağlanamayan gölgeyle,

00:02:38.215 --> 00:02:42.311
binalar, yazın ölümcül sıcak hava 
dalgaları boyunca,

00:02:42.311 --> 00:02:44.630
dokuz kat daha fazla
güneş radyasyonu emdiler.

00:02:44.630 --> 00:02:47.780
Dönemin zayıf
sağlık hizmetleriyle birlikte,

00:02:47.780 --> 00:02:53.229
bunaltıcı sıcaklık, şehri kolera gibi
bakteri yuvalarına dönüştürdü.

00:02:53.229 --> 00:02:57.943
Günümüzün Hong Kong'unda,
uzun gökdelenler ve yeraltı altyapıları,

00:02:57.943 --> 00:03:00.343
ağaçların büyümesini güçleştiriyor.

00:03:00.343 --> 00:03:04.223
Bu durum, şehrin tehlike altında olan
zayıf hava kalitesine de etki ediyor,

00:03:04.223 --> 00:03:07.903
bu da, bronşite ve akciğer işlevinde
azalmalara yol açıyor.

00:03:07.903 --> 00:03:10.213
Ağaçlar ruh sağlığımızı da etkiliyor.

00:03:10.213 --> 00:03:13.652
Araştırma gösteriyor ki,
yeşil ağaç yapraklarının varlığı

00:03:13.652 --> 00:03:17.910
dikkat sürelerini arttırıyor
ve stres seviyelerini azaltıyor.

00:03:17.910 --> 00:03:20.136
Araştırma ayrıca şunu bile gösteriyor ki,

00:03:20.136 --> 00:03:22.816
tuğla duvarları gören
yerlerde yatan hastalar,

00:03:22.816 --> 00:03:26.056
ağaçları gören yerlerde
yatanlardan daha yavaş iyileşiyor.

NOTE Paragraph

00:03:26.056 --> 00:03:29.452
Neyse ki, birçok şehrin
böyle manzaraları var --

00:03:29.452 --> 00:03:30.902
ve bu bir tesadüf değil.

00:03:30.902 --> 00:03:32.765
Daha 18. yüzyılda,

00:03:32.765 --> 00:03:37.339
şehir planlamacıları, kentsel alanlardaki
ağaçların önemini benimsemeye başladılar.

00:03:37.339 --> 00:03:40.920
1733'te Albay James Oglethorpe,
hiçbir mahallenin bir parka uzaklığının

00:03:40.920 --> 00:03:44.970
iki dakikalık yürüyüş mesafesinden
daha fazla olmamasını sağlama almak için

00:03:44.970 --> 00:03:48.334
Georgia eyaletindeki
Savannah kentinin planlamasını yaptı.

00:03:48.334 --> 00:03:52.449
İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra, Kopenhag,
her biri bir park arasına sıkıştırılmış

00:03:52.449 --> 00:03:56.686
beş ana cadde boyunca uygulanmak üzere
tamamen yeni bir kalkınma direktifi verdi.

00:03:56.686 --> 00:03:58.849
Bu düzen, şehrin kirliliğe
ve doğal afetlere

00:03:58.849 --> 00:04:01.272
karşı olan esnekliğini arttırdı.

00:04:01.272 --> 00:04:04.403
Kentsel alanlardaki ağaçlar,
yalnızca insanlara fayda sağlamıyor.

00:04:04.403 --> 00:04:08.421
Portland - Forest Park, çeşitli yerel
bitkilere ev sahipliği yaparak

00:04:08.421 --> 00:04:11.271
bölgenin biyoçeşitliliğini koruyor.

00:04:11.271 --> 00:04:16.237
Orada, 112 kuş türü
ve 62 memeli türü bulunuyor.

NOTE Paragraph

00:04:16.237 --> 00:04:20.007
Hiçbir şehir ağaçlara
Singapur kadar çok bağlı değil.

00:04:20.007 --> 00:04:26.353
1967'den beri, Singapur hükûmeti
1,2 milyondan fazla ağaç dikti,

00:04:26.353 --> 00:04:29.070
bunların içinde, süper ağaçlar denen

00:04:29.070 --> 00:04:32.070
50 metre uzunluğundaki
dikey bahçeler de var.

00:04:32.070 --> 00:04:36.070
Bu yapılar, güneş enerjisi
ve birikmiş yağmur suyu yoluyla,

00:04:36.070 --> 00:04:39.180
kendilerini ve yakınlarındaki
seraları ayakta tutuyorlar.

00:04:39.180 --> 00:04:42.479
Ağaçlar ve bitki örtüsü, şu anda
Singapur'un büyük kara parçasının

00:04:42.479 --> 00:04:44.129
%50'sinden fazlasını kaplıyor,

00:04:44.129 --> 00:04:46.259
böylece, havalandırma ihtiyacını düşürüyor

00:04:46.259 --> 00:04:49.409
ve toplu taşımada
düşük kirliliği teşvik ediyor.

NOTE Paragraph

00:04:49.409 --> 00:04:55.331
2050’de, dünyanın %65’inden fazlasının
şehirlerde yaşayacağı öngörülüyor.

00:04:55.331 --> 00:04:58.968
Şehir planlamacıları, doğa dostu
altyapılar oluşturabilirler

00:04:58.968 --> 00:05:01.718
fakat bu durum, ormanları
insanların evi yapmak yerine,

00:05:01.718 --> 00:05:03.338
doğanın evi haline getirmek için

00:05:03.338 --> 00:05:05.460
kentsel ormanlarda
yaşayan insanlara bağlı.