0:00:06.714,0:00:08.482
W połowie XVI wieku[br]

0:00:08.482,0:00:11.674
Włosi zachwycali się śpiewakami

0:00:11.674,0:00:14.136
o rejestrach głosu

0:00:14.136,0:00:17.192
wcześniej nie do pomyślenia[br]u dorosłych mężczyzn.

0:00:17.192,0:00:19.961
Cena tej umiejętności była wysoka.

0:00:19.961,0:00:22.045
Żeby nie dopuścić do mutacji głosu,

0:00:22.045,0:00:25.097
śpiewaków kastrowano[br]przed okresem dojrzewania,

0:00:25.097,0:00:28.830
by powstrzymać zmiany hormonalne[br]obniżające głos.

0:00:28.830,0:00:33.791
Czyste, anielskie głosy kastratów[br]były znane w całej Europie

0:00:33.791,0:00:39.283
póki w roku 1800 nie zakazano[br]okrutnego zabiegu, któremu się poddawali.

0:00:39.283,0:00:43.483
Chociaż zatrzymanie mutacji głosu[br]daje nadzwyczajną skalę głosu,

0:00:43.483,0:00:48.347
również dojrzałe głosy[br]mają zaskakujące możliwości.

0:00:48.347,0:00:54.734
Z wiekiem ciało przechodzi[br]dwie duże zmiany mające wpływ na głos.

0:00:54.734,0:01:00.529
Jak dokładnie działa krtań[br]i co powoduje zmiany głosu?

0:01:00.529,0:01:05.586
Unikalny dla każdego głos[br]jest efektem działania wielu zmiennych.

0:01:05.586,0:01:09.631
Głównie determinuje go wiek[br]i zdrowie strun głosowych

0:01:09.631,0:01:12.227
oraz wielkość krtani.

0:01:12.227,0:01:16.237
Krtań jest zbudowana z mięśni i chrząstek,

0:01:16.237,0:01:18.865
które wprawiają w ruch struny głosowe

0:01:18.865,0:01:22.504
obecnie również nazywane[br]fałdami głosowymi.

0:01:22.504,0:01:25.857
Naciągnięte między tarczycą [br]a chrząstką nalewkowatą

0:01:25.857,0:01:28.657
dwa elastyczne mięśnie[br]tworzą elastyczną kurtynę,

0:01:28.657,0:01:31.536
która otwiera się i zamyka[br]w poprzek tchawicy,

0:01:31.536,0:01:34.275
tuby, którą przechodzi powietrze.

0:01:34.275,0:01:36.744
Fałdy oddalone są od siebie,[br]podczas oddychania,

0:01:36.744,0:01:39.136
jednak podczas mówienia - zamykają się.

0:01:39.136,0:01:42.497
Powietrze z płuc[br]napiera na zamknięte fałdy,

0:01:42.497,0:01:46.481
rozchylając je i wprawiając w wibracje[br]produkujące dźwięk.

0:01:46.481,0:01:50.279
Gra na instrumencie[br]wymaga świadomego skupienia,

0:01:50.279,0:01:53.371
ale przy mówieniu[br]zmieniamy dźwięki bez wysiłku.

0:01:53.371,0:01:55.580
Wypychając powietrze szybciej lub wolniej,

0:01:55.580,0:01:58.919
zmieniamy częstotliwość[br]oraz amplitudę wibracji,[br]

0:01:58.919,0:02:03.070
które przekładają się na ton[br]i natężenie głosu.

0:02:03.070,0:02:07.605
Szybkie, niewielkie wibracje[br]słychać jako wysokie, ciche tony.

0:02:07.605,0:02:12.743
Powolne, duże wibracje[br]- jako głębokie, głośne dudnienie.

0:02:12.743,0:02:16.339
Dzięki mięśniom krtani[br]znajdującym się między chrząstkami

0:02:16.339,0:02:19.104
można rozciągać i wyginać fałdy głosowe

0:02:19.104,0:02:22.644
tak, by instynktowne grać[br]na naszym wewnętrznym instrumencie.

0:02:22.644,0:02:26.483
Ten proces się powtarza od pierwszych[br]do ostatnich wypowiedzianych słów.

0:02:26.483,0:02:29.466
Jednak krtań starzeje się razem z nami.

0:02:29.466,0:02:32.776
W okresie pokwitania następuje[br]pierwsza duża zmiana

0:02:32.776,0:02:35.477
pogłębiająca brzmienie głosu.

0:02:35.477,0:02:38.656
Dzieje się tak, kiedy krtań rośnie,

0:02:38.656,0:02:43.556
rozciągając fałdy głosowe i dając im[br]więcej miejsca na wibrowanie.

0:02:43.556,0:02:47.437
Dłuższe fałdy głosowe wibrują wolniej[br]i z większym wychyleniem,

0:02:47.437,0:02:50.649
co skutkuje niższym tonem głosu.

0:02:50.649,0:02:53.307
Zmiana ta jest bardzo widoczna u mężczyzn,

0:02:53.307,0:02:57.053
u których wysoki poziom testosteronu[br]prowadzi do załamań głosu,

0:02:57.053,0:03:00.167
potem do jego obniżenia,

0:03:00.167,0:03:04.258
a wreszcie rozrostu krtani,[br]zwanej jabłkiem Adama.

0:03:04.258,0:03:06.793
Kolejna zmiana głosu podczas pokwitania

0:03:06.793,0:03:09.714
występuje, gdy jednorodna tkanka[br]pokrywająca fałdy głosowe

0:03:09.714,0:03:13.625
przekształca się w trzy odrębne warstwy:

0:03:13.625,0:03:15.121
mięsień głosowy,

0:03:15.121,0:03:19.713
warstwę sztywnego kolagenu[br]owiniętą rozciągliwym włóknem elastynowym

0:03:19.713,0:03:23.143
i zewnętrzną warstwę błony śluzowej.

0:03:23.143,0:03:25.924
Warstwy te dodają niuansów[br]i pogłębiają głos,

0:03:25.924,0:03:30.763
nadając mu charakterystyczną barwę[br]różną od tej sprzed dojrzewania.

0:03:30.763,0:03:35.587
Po tym okresie głosy większości ludzi[br]pozostają bez wyraźnych zmian

0:03:35.587,0:03:37.713
do około 50 roku życia.

0:03:37.713,0:03:39.633
Ale każdy używa głosu inaczej.

0:03:39.633,0:03:44.290
Wszyscy natomiast doświadczamy[br]symptomów starzenia się krtani

0:03:44.290,0:03:46.018
zwanych prezbifonią.

0:03:46.018,0:03:48.997
Najpierw kolagen fałdów sztywnieje,

0:03:48.997,0:03:52.717
a otaczające go elastynowe włókna[br]zanikają i rozkładają się.

0:03:52.717,0:03:57.809
Zmiany elastyczności przyczyniają się[br]do pogłębienia barwy głosu.

0:03:57.809,0:04:01.220
Dla osób doświadczających zmian[br]hormonalnych związanych z menopauzą

0:04:01.220,0:04:06.634
przeciwwagą do wysokiej barwy głosu[br]są spuchnięte fałdy głosowe.

0:04:06.634,0:04:12.784
Ich masa spowalnia wibrowanie skutkując[br]obniżeniem barwy głosu.

0:04:12.784,0:04:15.257
Wszystko to się komplikuje

0:04:15.257,0:04:18.735
przez spadek liczby zdrowych[br]zakończeń nerwu krtaniowego,

0:04:18.735,0:04:23.996
co utrudnia kontrolę nad mięśniami krtani,[br]skutkując szorstką barwą głosu.

0:04:23.996,0:04:28.096
Zmiany anatomiczne[br]to tylko część czynników

0:04:28.096,0:04:29.742
mających wpływ na głos.

0:04:29.742,0:04:31.811
Dobrze utrzymana krtań

0:04:31.811,0:04:34.596
jest świetnie nastrojonym instrumentem

0:04:34.596,0:04:36.669
zdolnym do arii operowych,

0:04:36.669,0:04:38.091
nastrojowych monologów

0:04:38.091,0:04:39.626
i poruszających przemówień.