1
00:00:06,714 --> 00:00:08,482
W połowie XVI wieku


2
00:00:08,482 --> 00:00:11,674
Włosi zachwycali się śpiewakami

3
00:00:11,674 --> 00:00:14,136
o rejestrach głosu

4
00:00:14,136 --> 00:00:17,192
wcześniej nie do pomyślenia
u dorosłych mężczyzn.

5
00:00:17,192 --> 00:00:19,961
Cena tej umiejętności była wysoka.

6
00:00:19,961 --> 00:00:22,045
Żeby nie dopuścić do mutacji głosu,

7
00:00:22,045 --> 00:00:25,097
śpiewaków kastrowano
przed okresem dojrzewania,

8
00:00:25,097 --> 00:00:28,830
by powstrzymać zmiany hormonalne
obniżające głos.

9
00:00:28,830 --> 00:00:33,791
Czyste, anielskie głosy kastratów
były znane w całej Europie

10
00:00:33,791 --> 00:00:39,283
póki w roku 1800 nie zakazano
okrutnego zabiegu, któremu się poddawali.

11
00:00:39,283 --> 00:00:43,483
Chociaż zatrzymanie mutacji głosu
daje nadzwyczajną skalę głosu,

12
00:00:43,483 --> 00:00:48,347
również dojrzałe głosy
mają zaskakujące możliwości.

13
00:00:48,347 --> 00:00:54,734
Z wiekiem ciało przechodzi
dwie duże zmiany mające wpływ na głos.

14
00:00:54,734 --> 00:01:00,529
Jak dokładnie działa krtań
i co powoduje zmiany głosu?

15
00:01:00,529 --> 00:01:05,586
Unikalny dla każdego głos
jest efektem działania wielu zmiennych.

16
00:01:05,586 --> 00:01:09,631
Głównie determinuje go wiek
i zdrowie strun głosowych

17
00:01:09,631 --> 00:01:12,227
oraz wielkość krtani.

18
00:01:12,227 --> 00:01:16,237
Krtań jest zbudowana z mięśni i chrząstek,

19
00:01:16,237 --> 00:01:18,865
które wprawiają w ruch struny głosowe

20
00:01:18,865 --> 00:01:22,504
obecnie również nazywane
fałdami głosowymi.

21
00:01:22,504 --> 00:01:25,857
Naciągnięte między tarczycą 
a chrząstką nalewkowatą

22
00:01:25,857 --> 00:01:28,657
dwa elastyczne mięśnie
tworzą elastyczną kurtynę,

23
00:01:28,657 --> 00:01:31,536
która otwiera się i zamyka
w poprzek tchawicy,

24
00:01:31,536 --> 00:01:34,275
tuby, którą przechodzi powietrze.

25
00:01:34,275 --> 00:01:36,744
Fałdy oddalone są od siebie,
podczas oddychania,

26
00:01:36,744 --> 00:01:39,136
jednak podczas mówienia - zamykają się.

27
00:01:39,136 --> 00:01:42,497
Powietrze z płuc
napiera na zamknięte fałdy,

28
00:01:42,497 --> 00:01:46,481
rozchylając je i wprawiając w wibracje
produkujące dźwięk.

29
00:01:46,481 --> 00:01:50,279
Gra na instrumencie
wymaga świadomego skupienia,

30
00:01:50,279 --> 00:01:53,371
ale przy mówieniu
zmieniamy dźwięki bez wysiłku.

31
00:01:53,371 --> 00:01:55,580
Wypychając powietrze szybciej lub wolniej,

32
00:01:55,580 --> 00:01:58,919
zmieniamy częstotliwość
oraz amplitudę wibracji,


33
00:01:58,919 --> 00:02:03,070
które przekładają się na ton
i natężenie głosu.

34
00:02:03,070 --> 00:02:07,605
Szybkie, niewielkie wibracje
słychać jako wysokie, ciche tony.

35
00:02:07,605 --> 00:02:12,743
Powolne, duże wibracje
- jako głębokie, głośne dudnienie.

36
00:02:12,743 --> 00:02:16,339
Dzięki mięśniom krtani
znajdującym się między chrząstkami

37
00:02:16,339 --> 00:02:19,104
można rozciągać i wyginać fałdy głosowe

38
00:02:19,104 --> 00:02:22,644
tak, by instynktowne grać
na naszym wewnętrznym instrumencie.

39
00:02:22,644 --> 00:02:26,483
Ten proces się powtarza od pierwszych
do ostatnich wypowiedzianych słów.

40
00:02:26,483 --> 00:02:29,466
Jednak krtań starzeje się razem z nami.

41
00:02:29,466 --> 00:02:32,776
W okresie pokwitania następuje
pierwsza duża zmiana

42
00:02:32,776 --> 00:02:35,477
pogłębiająca brzmienie głosu.

43
00:02:35,477 --> 00:02:38,656
Dzieje się tak, kiedy krtań rośnie,

44
00:02:38,656 --> 00:02:43,556
rozciągając fałdy głosowe i dając im
więcej miejsca na wibrowanie.

45
00:02:43,556 --> 00:02:47,437
Dłuższe fałdy głosowe wibrują wolniej
i z większym wychyleniem,

46
00:02:47,437 --> 00:02:50,649
co skutkuje niższym tonem głosu.

47
00:02:50,649 --> 00:02:53,307
Zmiana ta jest bardzo widoczna u mężczyzn,

48
00:02:53,307 --> 00:02:57,053
u których wysoki poziom testosteronu
prowadzi do załamań głosu,

49
00:02:57,053 --> 00:03:00,167
potem do jego obniżenia,

50
00:03:00,167 --> 00:03:04,258
a wreszcie rozrostu krtani,
zwanej jabłkiem Adama.

51
00:03:04,258 --> 00:03:06,793
Kolejna zmiana głosu podczas pokwitania

52
00:03:06,793 --> 00:03:09,714
występuje, gdy jednorodna tkanka
pokrywająca fałdy głosowe

53
00:03:09,714 --> 00:03:13,625
przekształca się w trzy odrębne warstwy:

54
00:03:13,625 --> 00:03:15,121
mięsień głosowy,

55
00:03:15,121 --> 00:03:19,713
warstwę sztywnego kolagenu
owiniętą rozciągliwym włóknem elastynowym

56
00:03:19,713 --> 00:03:23,143
i zewnętrzną warstwę błony śluzowej.

57
00:03:23,143 --> 00:03:25,924
Warstwy te dodają niuansów
i pogłębiają głos,

58
00:03:25,924 --> 00:03:30,763
nadając mu charakterystyczną barwę
różną od tej sprzed dojrzewania.

59
00:03:30,763 --> 00:03:35,587
Po tym okresie głosy większości ludzi
pozostają bez wyraźnych zmian

60
00:03:35,587 --> 00:03:37,713
do około 50 roku życia.

61
00:03:37,713 --> 00:03:39,633
Ale każdy używa głosu inaczej.

62
00:03:39,633 --> 00:03:44,290
Wszyscy natomiast doświadczamy
symptomów starzenia się krtani

63
00:03:44,290 --> 00:03:46,018
zwanych prezbifonią.

64
00:03:46,018 --> 00:03:48,997
Najpierw kolagen fałdów sztywnieje,

65
00:03:48,997 --> 00:03:52,717
a otaczające go elastynowe włókna
zanikają i rozkładają się.

66
00:03:52,717 --> 00:03:57,809
Zmiany elastyczności przyczyniają się
do pogłębienia barwy głosu.

67
00:03:57,809 --> 00:04:01,220
Dla osób doświadczających zmian
hormonalnych związanych z menopauzą

68
00:04:01,220 --> 00:04:06,634
przeciwwagą do wysokiej barwy głosu
są spuchnięte fałdy głosowe.

69
00:04:06,634 --> 00:04:12,784
Ich masa spowalnia wibrowanie skutkując
obniżeniem barwy głosu.

70
00:04:12,784 --> 00:04:15,257
Wszystko to się komplikuje

71
00:04:15,257 --> 00:04:18,735
przez spadek liczby zdrowych
zakończeń nerwu krtaniowego,

72
00:04:18,735 --> 00:04:23,996
co utrudnia kontrolę nad mięśniami krtani,
skutkując szorstką barwą głosu.

73
00:04:23,996 --> 00:04:28,096
Zmiany anatomiczne
to tylko część czynników

74
00:04:28,096 --> 00:04:29,742
mających wpływ na głos.

75
00:04:29,742 --> 00:04:31,811
Dobrze utrzymana krtań

76
00:04:31,811 --> 00:04:34,596
jest świetnie nastrojonym instrumentem

77
00:04:34,596 --> 00:04:36,669
zdolnym do arii operowych,

78
00:04:36,669 --> 00:04:38,091
nastrojowych monologów

79
00:04:38,091 --> 00:04:39,626
i poruszających przemówień.