WEBVTT 00:00:06.714 --> 00:00:08.482 W połowie XVI wieku 00:00:08.482 --> 00:00:11.674 Włosi zachwycali się śpiewakami 00:00:11.674 --> 00:00:14.136 o rejestrach głosu 00:00:14.136 --> 00:00:17.192 wcześniej nie do pomyślenia u dorosłych mężczyzn. 00:00:17.192 --> 00:00:19.961 Cena tej umiejętności była wysoka. 00:00:19.961 --> 00:00:22.045 Żeby nie dopuścić do mutacji głosu, 00:00:22.045 --> 00:00:25.097 śpiewaków kastrowano przed okresem dojrzewania, 00:00:25.097 --> 00:00:28.830 by powstrzymać zmiany hormonalne obniżające głos. 00:00:28.830 --> 00:00:33.791 Czyste, anielskie głosy kastratów były znane w całej Europie 00:00:33.791 --> 00:00:39.283 póki w roku 1800 nie zakazano okrutnego zabiegu, któremu się poddawali. NOTE Paragraph 00:00:39.283 --> 00:00:43.483 Chociaż zatrzymanie mutacji głosu daje nadzwyczajną skalę głosu, 00:00:43.483 --> 00:00:48.347 również dojrzałe głosy mają zaskakujące możliwości. 00:00:48.347 --> 00:00:54.734 Z wiekiem ciało przechodzi dwie duże zmiany mające wpływ na głos. 00:00:54.734 --> 00:01:00.529 Jak dokładnie działa krtań i co powoduje zmiany głosu? NOTE Paragraph 00:01:00.529 --> 00:01:05.586 Unikalny dla każdego głos jest efektem działania wielu zmiennych. 00:01:05.586 --> 00:01:09.631 Głównie determinuje go wiek i zdrowie strun głosowych 00:01:09.631 --> 00:01:12.227 oraz wielkość krtani. 00:01:12.227 --> 00:01:16.237 Krtań jest zbudowana z mięśni i chrząstek, 00:01:16.237 --> 00:01:18.865 które wprawiają w ruch struny głosowe 00:01:18.865 --> 00:01:22.504 obecnie również nazywane fałdami głosowymi. 00:01:22.504 --> 00:01:25.857 Naciągnięte między tarczycą a chrząstką nalewkowatą 00:01:25.857 --> 00:01:28.657 dwa elastyczne mięśnie tworzą elastyczną kurtynę, 00:01:28.657 --> 00:01:31.536 która otwiera się i zamyka w poprzek tchawicy, 00:01:31.536 --> 00:01:34.275 tuby, którą przechodzi powietrze. 00:01:34.275 --> 00:01:36.744 Fałdy oddalone są od siebie, podczas oddychania, 00:01:36.744 --> 00:01:39.136 jednak podczas mówienia - zamykają się. 00:01:39.136 --> 00:01:42.497 Powietrze z płuc napiera na zamknięte fałdy, 00:01:42.497 --> 00:01:46.481 rozchylając je i wprawiając w wibracje produkujące dźwięk. 00:01:46.481 --> 00:01:50.279 Gra na instrumencie wymaga świadomego skupienia, 00:01:50.279 --> 00:01:53.371 ale przy mówieniu zmieniamy dźwięki bez wysiłku. 00:01:53.371 --> 00:01:55.580 Wypychając powietrze szybciej lub wolniej, 00:01:55.580 --> 00:01:58.919 zmieniamy częstotliwość oraz amplitudę wibracji, 00:01:58.919 --> 00:02:03.070 które przekładają się na ton i natężenie głosu. 00:02:03.070 --> 00:02:07.605 Szybkie, niewielkie wibracje słychać jako wysokie, ciche tony. 00:02:07.605 --> 00:02:12.743 Powolne, duże wibracje - jako głębokie, głośne dudnienie. 00:02:12.743 --> 00:02:16.339 Dzięki mięśniom krtani znajdującym się między chrząstkami 00:02:16.339 --> 00:02:19.104 można rozciągać i wyginać fałdy głosowe 00:02:19.104 --> 00:02:22.644 tak, by instynktowne grać na naszym wewnętrznym instrumencie. NOTE Paragraph 00:02:22.644 --> 00:02:26.483 Ten proces się powtarza od pierwszych do ostatnich wypowiedzianych słów. 00:02:26.483 --> 00:02:29.466 Jednak krtań starzeje się razem z nami. 00:02:29.466 --> 00:02:32.776 W okresie pokwitania następuje pierwsza duża zmiana 00:02:32.776 --> 00:02:35.477 pogłębiająca brzmienie głosu. 00:02:35.477 --> 00:02:38.656 Dzieje się tak, kiedy krtań rośnie, 00:02:38.656 --> 00:02:43.556 rozciągając fałdy głosowe i dając im więcej miejsca na wibrowanie. 00:02:43.556 --> 00:02:47.437 Dłuższe fałdy głosowe wibrują wolniej i z większym wychyleniem, 00:02:47.437 --> 00:02:50.649 co skutkuje niższym tonem głosu. NOTE Paragraph 00:02:50.649 --> 00:02:53.307 Zmiana ta jest bardzo widoczna u mężczyzn, 00:02:53.307 --> 00:02:57.053 u których wysoki poziom testosteronu prowadzi do załamań głosu, 00:02:57.053 --> 00:03:00.167 potem do jego obniżenia, 00:03:00.167 --> 00:03:04.258 a wreszcie rozrostu krtani, zwanej jabłkiem Adama. NOTE Paragraph 00:03:04.258 --> 00:03:06.793 Kolejna zmiana głosu podczas pokwitania 00:03:06.793 --> 00:03:09.714 występuje, gdy jednorodna tkanka pokrywająca fałdy głosowe 00:03:09.714 --> 00:03:13.625 przekształca się w trzy odrębne warstwy: 00:03:13.625 --> 00:03:15.121 mięsień głosowy, 00:03:15.121 --> 00:03:19.713 warstwę sztywnego kolagenu owiniętą rozciągliwym włóknem elastynowym 00:03:19.713 --> 00:03:23.143 i zewnętrzną warstwę błony śluzowej. 00:03:23.143 --> 00:03:25.924 Warstwy te dodają niuansów i pogłębiają głos, 00:03:25.924 --> 00:03:30.763 nadając mu charakterystyczną barwę różną od tej sprzed dojrzewania. NOTE Paragraph 00:03:30.763 --> 00:03:35.587 Po tym okresie głosy większości ludzi pozostają bez wyraźnych zmian 00:03:35.587 --> 00:03:37.713 do około 50 roku życia. 00:03:37.713 --> 00:03:39.633 Ale każdy używa głosu inaczej. 00:03:39.633 --> 00:03:44.290 Wszyscy natomiast doświadczamy symptomów starzenia się krtani 00:03:44.290 --> 00:03:46.018 zwanych prezbifonią. 00:03:46.018 --> 00:03:48.997 Najpierw kolagen fałdów sztywnieje, 00:03:48.997 --> 00:03:52.717 a otaczające go elastynowe włókna zanikają i rozkładają się. 00:03:52.717 --> 00:03:57.809 Zmiany elastyczności przyczyniają się do pogłębienia barwy głosu. 00:03:57.809 --> 00:04:01.220 Dla osób doświadczających zmian hormonalnych związanych z menopauzą 00:04:01.220 --> 00:04:06.634 przeciwwagą do wysokiej barwy głosu są spuchnięte fałdy głosowe. 00:04:06.634 --> 00:04:12.784 Ich masa spowalnia wibrowanie skutkując obniżeniem barwy głosu. 00:04:12.784 --> 00:04:15.257 Wszystko to się komplikuje 00:04:15.257 --> 00:04:18.735 przez spadek liczby zdrowych zakończeń nerwu krtaniowego, 00:04:18.735 --> 00:04:23.996 co utrudnia kontrolę nad mięśniami krtani, skutkując szorstką barwą głosu. NOTE Paragraph 00:04:23.996 --> 00:04:28.096 Zmiany anatomiczne to tylko część czynników 00:04:28.096 --> 00:04:29.742 mających wpływ na głos. 00:04:29.742 --> 00:04:31.811 Dobrze utrzymana krtań 00:04:31.811 --> 00:04:34.596 jest świetnie nastrojonym instrumentem 00:04:34.596 --> 00:04:36.669 zdolnym do arii operowych, 00:04:36.669 --> 00:04:38.091 nastrojowych monologów 00:04:38.091 --> 00:04:39.626 i poruszających przemówień.