WEBVTT

00:00:07.074 --> 00:00:08.682
Sredinom 16. veka,

00:00:08.682 --> 00:00:11.934
Italijani su bili očarani
tipom muškog pevača

00:00:11.934 --> 00:00:14.216
čiji je neverovatan opseg glasa
obuhvatao zvukove

00:00:14.216 --> 00:00:17.192
za koje se ranije smatralo
da su nemogući za odrasle muškarce.

00:00:17.192 --> 00:00:20.151
Međutim, ovakav dar je išao
uz visoku cenu.

00:00:20.151 --> 00:00:22.125
Da bi sprečili da im glasovi propadnu,

00:00:22.125 --> 00:00:25.157
ovi pevači su bili kastrirani
pre puberteta,

00:00:25.157 --> 00:00:28.910
čime su zaustavljeni hormonski procesi
koji bi produbili njihove glasove.

00:00:28.910 --> 00:00:32.071
Poznati kao kastrati,
njihovi lagani, anđeoski glasovi

00:00:32.071 --> 00:00:33.761
bili su čuveni širom Evrope,

00:00:33.761 --> 00:00:36.603
sve dok surova procedura
koja ih je stvorila

00:00:36.603 --> 00:00:39.367
nije postala zabranjena 1800-ih godina.

00:00:39.367 --> 00:00:43.627
Mada odstupanja u vokalnom razvoju 
mogu da proizvedu izuzetan muzički opseg,

00:00:43.627 --> 00:00:45.367
glasovi sa prirodnim razvojem

00:00:45.367 --> 00:00:48.227
su već sposobni
za neverovatnu raznolikost.

NOTE Paragraph

00:00:48.227 --> 00:00:52.314
I kako starimo, naše telo prolazi
kroz dve glavne promene

00:00:52.314 --> 00:00:54.544
koje prate ovaj opseg.

00:00:54.544 --> 00:00:57.029
Pa, kako zapravo funkcioniše 
naš govorni aparat,

00:00:57.029 --> 00:01:00.529
i šta uzrokuje ove promene u govoru?

NOTE Paragraph

00:01:00.529 --> 00:01:05.586
Specifični zvuk glasa je rezultat
mnogih anatomskih varijabli,

00:01:05.586 --> 00:01:09.681
ali je pretežno određen godinama
i stanjem naših glasnica,

00:01:09.681 --> 00:01:12.557
kao i veličinom grkljana.

00:01:12.557 --> 00:01:16.237
Grkljan je kompleksan sistem
mišića i hrskavica

00:01:16.237 --> 00:01:18.965
koji podržavaju i pokreću glasnice,

00:01:18.965 --> 00:01:22.477
ili, kako se tačnije zovu, vokalni nabori.

00:01:22.814 --> 00:01:25.927
Smeštena između tiroidne
i aritenoidne hrskavice,

00:01:25.927 --> 00:01:31.636
ova dva mišića formiraju elastični zastor
koji se otvara i zatvara preko traheje,

00:01:31.636 --> 00:01:34.445
cevi koja prenosi vazduh kroz grlo.

00:01:34.445 --> 00:01:36.634
Glasnice su razdvojene kada dišemo,

00:01:36.634 --> 00:01:39.136
ali kada govorimo, one se zatvaraju.

00:01:39.136 --> 00:01:42.497
Naša pluća guraju vazduh 
ka zatvorenim glasnicama,

00:01:42.497 --> 00:01:46.371
povlače ih i vibriraju tkivo
kako bi proizvele zvuk.

00:01:46.371 --> 00:01:49.129
Za razliku od namernog fokusa 
potrebnog za sviranje

00:01:49.129 --> 00:01:50.659
nekog spoljašnjeg instrumenta,

00:01:50.659 --> 00:01:53.561
mi bez napora menjamo zvuke dok govorimo.

00:01:53.561 --> 00:01:55.440
Otpuštajući vazduh brže ili sporije,

00:01:55.440 --> 00:01:58.919
menjamo frekvenciju
i amplitudu ovih vibracija,

00:01:58.919 --> 00:02:02.808
koje zatim određuju visinu
i jačinu naših glasova.

00:02:03.170 --> 00:02:07.605
Brze i male vibracije
stvaraju visoke, tihe tonove,

00:02:07.605 --> 00:02:12.623
dok spore, duge vibracije
stvaraju duboke, prodorne zvuke.

00:02:12.623 --> 00:02:16.429
Konačno, pomerajući
mišiće grkljana između hrskavica,

00:02:16.429 --> 00:02:19.104
možemo da razvučemo i skupimo glasnice

00:02:19.104 --> 00:02:22.714
tako da intuitivno sviramo
svoje unutrašnje instrumente.

NOTE Paragraph

00:02:22.714 --> 00:02:26.483
Ovaj proces je isti
od prve do poslednje reči,

00:02:26.483 --> 00:02:29.283
ali kako starite, tako i grkljan stari.

00:02:29.586 --> 00:02:32.776
Tokom puberteta
počinje prva velika promena,

00:02:32.776 --> 00:02:35.264
jer glas počinje da se produbljuje.

00:02:35.477 --> 00:02:38.656
Ovo se dešava kada grkljan raste,

00:02:38.656 --> 00:02:43.666
produžavajući glasnice i otvarajući
više prostora za njihovu vibraciju.

00:02:43.666 --> 00:02:47.437
Ove duže glasnice
imaju sporije, duže vibracije,

00:02:47.437 --> 00:02:50.309
koje imaju za rezultat
nižu osnovnu visinu glasa.

NOTE Paragraph

00:02:50.309 --> 00:02:53.307
Ovakav razvoj je posebno izražen
kod mnogih muškaraca,

00:02:53.307 --> 00:02:57.053
čiji visok nivo testosterona
prvo vodi pucanju glasa

00:02:57.053 --> 00:03:00.167
i onda dubljem, prodornijem glasu,

00:03:00.167 --> 00:03:04.428
i laringealnoj izbočini
zvanoj Adamova jabučica.

NOTE Paragraph

00:03:04.428 --> 00:03:06.793
Drugi vokalni razvoj tokom puberteta

00:03:06.793 --> 00:03:09.844
se pojavljuje kada se homogeno tkivo
koje prekriva glasnice

00:03:09.844 --> 00:03:13.825
izdvoji u tri posebna funkcionalna sloja:

00:03:13.825 --> 00:03:15.181
centralni mišić,

00:03:15.181 --> 00:03:19.713
sloj krutog kolagena
zavijeni u rastegljiva elastična vlakna,

00:03:19.713 --> 00:03:22.226
i spoljašnji sloj sluznice.

00:03:23.143 --> 00:03:27.584
Ovi slojevi dodaju nijanse i dubinu glasu,
dajući mu posebnu boju

00:03:27.584 --> 00:03:30.561
po kojoj se razlikuje
od tona pre puberteta.

NOTE Paragraph

00:03:31.083 --> 00:03:35.587
Nakon puberteta, glas većine ljudi
ostaje više ili manje isti

00:03:35.587 --> 00:03:37.363
oko 50 godina.

00:03:37.363 --> 00:03:39.353
Ali mi svi koristimo svoj glas različito,

00:03:39.353 --> 00:03:44.190
i na kraju doživljavamo simptome
povezane sa starenjem grkljana

00:03:44.190 --> 00:03:45.928
poznate kao pre prezbifonija.

00:03:45.928 --> 00:03:48.997
Prvo, kolagen u naborima se stvrdne

00:03:48.997 --> 00:03:52.717
i okolna elastična vlakna
atrofiraju i propadaju.

00:03:52.717 --> 00:03:57.579
Ova smanjena fleksibilnost
povećava visinu starijih glasova.

00:03:57.579 --> 00:04:01.220
Ali kod ljudi koji su doživeli
hormonske uticaje menopauze,

00:04:01.220 --> 00:04:06.934
otečeni vokalni nabori deluju nasuprot
višem tonu i vrše dominantan uticaj.

00:04:06.934 --> 00:04:10.314
Povećanje u masi nabora
usporava njihove vibracije,

00:04:10.314 --> 00:04:12.824
što dovodi do dubljih glasova.

00:04:13.134 --> 00:04:15.397
Sve ove simptome dodatno komplikuje

00:04:15.397 --> 00:04:18.735
manjak zdravih laringealnih 
nervnih završetaka,

00:04:18.735 --> 00:04:23.808
što smanjuje preciznu kontrolu mišića
i uzrokuje zadihan ili grub glas.

NOTE Paragraph

00:04:24.196 --> 00:04:28.186
Naposletku, ove anatomske promene
su samo neki od faktora

00:04:28.186 --> 00:04:29.722
koji mogu da utiču na vaš glas.

00:04:29.722 --> 00:04:31.791
Ali kada se održava u dobroj kondiciji,

00:04:31.791 --> 00:04:34.596
vaš govorni aparat
je fino podešeni instrument,

00:04:34.596 --> 00:04:36.669
sposoban za operske arije,

00:04:36.669 --> 00:04:38.091
sumorne monologe

00:04:38.091 --> 00:04:39.626
i uzbudljive govore.