0:00:00.760,0:00:03.735
Што е тоа што нè одржува здрави и среќни

0:00:03.760,0:00:05.320
додека минуваме низ животот?

0:00:06.520,0:00:09.016
Во моментов запрашајте се,

0:00:09.040,0:00:11.306
за да бидете среќни,

0:00:11.306,0:00:15.154
каков треба да биде вашиот живот?

0:00:15.154,0:00:17.510
Неодамна беше спроведена [br]анкета врз милениумци

0:00:17.510,0:00:22.770
во однос на тоа кои се нивните[br]најважни цели во животот.

0:00:22.770,0:00:24.810
Повеќе од 80% рекоа

0:00:24.810,0:00:28.980
дека најважна цел им е да се збогатат.

0:00:28.980,0:00:31.106
Aдолесценти одговориле дека друга животна

0:00:34.476,0:00:37.016
цел им е да станат познати.

0:00:38.176,0:00:39.900
(Смеа)

0:00:40.564,0:00:43.030
Постојано ни кажуваат да се впуштиме во

0:00:43.030,0:00:47.356
работа, да туркаме појако и да постигнеме

0:00:47.356,0:00:49.916
повеќе. Имаме впечаток дека овие

0:00:49.916,0:00:52.616
се работите по кои треба да одиме за да

0:00:52.640,0:00:53.966
имаме добар живот.

0:00:54.480,0:00:58.056
Слики од цели животи,[br]од изборот што луѓето

0:00:58.056,0:01:00.846
го прават и како тој избор функционира за

0:01:00.846,0:01:03.966
нив ,тие слики се речиси невозможни да се

0:01:03.966,0:01:07.156
достигнат. Повеќето што го знаеме за

0:01:07.156,0:01:09.800
човековиот живот, го знаеме од човечките

0:01:09.800,0:01:12.616
сеќавања за минатото и како што знаеме

0:01:12.640,0:01:17.416
ретроспективата е сè освен 20/20.

0:01:17.440,0:01:19.836
Забораваме огромни количини од случувањата

0:01:19.836,0:01:22.146
во нашите животи и некогаш меморијата е

0:01:22.160,0:01:23.880
чиста креативност.

0:01:24.800,0:01:28.406
Но, што ако би можеле да гледаме цели животи[br]

0:01:28.406,0:01:31.172
како се расплетуваат низ

0:01:31.172,0:01:33.088
времето? Што ако можеме да ги проучуваме

0:01:33.088,0:01:36.424
луѓето од времето кога се тинејџери сѐ до

0:01:36.424,0:01:40.594
длабока старост, да видиме што ги оддржува

0:01:40.594,0:01:41.890
здрави и среќни.

0:01:43.640,0:01:45.020
Го направивме тоа.

0:01:45.640,0:01:47.856
Харвардската студија за развој [br]на возрасните

0:01:47.880,0:01:50.640
можеби е најдолгата студија на возрасниот

0:01:50.640,0:01:55.620
живот што некогаш била направена. 75год.,

0:01:55.620,0:02:01.786
ги следевме животите на 724 мажи година по

0:02:01.786,0:02:04.142
година, прашувајќи ги за нивната работа,

0:02:04.142,0:02:06.472
домашен живот, здравјето и секако

0:02:06.472,0:02:09.540
прашувајќи без да знаеме како ќе испаднат

0:02:09.540,0:02:11.500
нивните животни приказни.

0:02:13.280,0:02:16.890
Ваквите студии се премногу ретки.

0:02:16.890,0:02:18.816
Речиси сите проекти од овој вид се

0:02:18.816,0:02:21.992
распаѓаат во првата декада бидејќи многу

0:02:21.992,0:02:24.962
од луѓето се откажуваат или спонзорството

0:02:24.962,0:02:26.378
на истражувањето прекинува

0:02:26.378,0:02:28.178
или на истражувачите им се

0:02:28.178,0:02:30.884
одвлекува вниманието или умираат и никој

0:02:30.884,0:02:33.480
не ја префрла топката понатаму во полето.

0:02:34.470,0:02:37.840
Но, низ комбинација на [br]среќа и упорноста на

0:02:37.840,0:02:41.020
неколку генерации на истажувачи, студијата

0:02:41.020,0:02:47.246
опстана. Околу 60 од првичните 742 мажи се

0:02:47.246,0:02:50.216
сеуште живи, сеуште дел од студијата,

0:02:50.216,0:02:52.266
мнозина од нив во нивните 90ти.

0:02:53.916,0:02:55.540
Сега почнуваме да ги проучуваме

0:02:55.540,0:02:58.886
повеќете од 2000 деца на овие мажи

0:02:59.236,0:03:01.330
И јас сум четвртиот директор на студијата

0:03:03.400,0:03:06.610
Од 1938, сме ги следеле животите на две

0:03:06.610,0:03:09.816
групи на луѓе. Првата група почнала со

0:03:09.816,0:03:11.762
студијата кога биле втора година на

0:03:11.762,0:03:14.630
Харвард колеџот. Сите завршиле за време на

0:03:14.630,0:03:17.200
Втора светска војна и потоа голем дел

0:03:17.200,0:03:19.906
заминале да служат во војната. Втората

0:03:19.906,0:03:22.012
група што ја имаме следено е група од

0:03:22.012,0:03:25.168
момци од најсиромашните населби на Бостон,

0:03:25.850,0:03:27.666
момци кои биле одбрани за студијата

0:03:27.670,0:03:30.326
специјално затоа што биле од едни од

0:03:30.326,0:03:32.342
најпроблематичните и најобесправените

0:03:32.342,0:03:36.182
семејства во Бостон во 1930-тите. Мнозина

0:03:36.182,0:03:38.842
од нив живееле во згради без топла

0:03:38.842,0:03:40.082
и ладна вода.

0:03:42.520,0:03:44.926
Кога се вклучиле во студијата, сите овие

0:03:44.926,0:03:47.956
тинејџери биле интервјуирани. Им биле

0:03:47.956,0:03:50.366
направени медицински прегледи. Отидовме во

0:03:50.366,0:03:51.996
нивните домови и ги интервјуиравме

0:03:51.996,0:03:54.502
родителите. Потоа овие тинејџери станаа

0:03:54.502,0:03:57.006
возрасни кои продреа во сите области на

0:03:57.006,0:04:00.052
животот. Тие станаа фабрички работници,

0:04:00.052,0:04:04.622
адвокати, ѕидари и доктори, еден

0:04:04.622,0:04:09.022
председател на САД. Некои станаа

0:04:09.022,0:04:14.008
алкохоличари, неколку шизофреници.[br]Некои се

0:04:14.008,0:04:16.544
искачија од дното до врвот на социјалната

0:04:16.544,0:04:20.154
скала и некои го направија тоа патување во

0:04:20.154,0:04:22.470
обратната насока.

0:04:23.520,0:04:26.456
Основачите на студијата не би замислиле ни

0:04:26.480,0:04:28.496
во најлудите соништа дека Јас ќе стојам

0:04:28.520,0:04:33.056
овде денес 75год. подоцна, [br]зборувајќи ви дека

0:04:33.080,0:04:37.260
студијата сеуште продолжува. Секои две

0:04:37.280,0:04:40.896
години, нашиот трпелив и посветен персонал

0:04:40.920,0:04:43.920
ги собира нашите мажи и ги прашува дали

0:04:43.920,0:04:45.840
можеме да им пратиме по еден сет прашања

0:04:45.840,0:04:48.040
за нивните животи.

0:04:48.040,0:04:50.926
Многу од мажите од внатрешноста на Бостон

0:04:50.926,0:04:53.066
нѐ прашуваат: "Зошто сакате да продолжите

0:04:53.066,0:04:55.056
да ме истражувате? Мојот живот не е толку

0:04:55.056,0:04:58.076
интересен." Maжите од Харвард никогаш не

0:04:58.076,0:04:59.596
го поставуваат тоа прашање.

0:05:02.000,0:05:04.200
(Смеа)

0:05:08.920,0:05:11.016
За да ја добиеме најјасната слика за овие

0:05:11.016,0:05:14.772
животи, не им праќаме само прашалници. Ги

0:05:14.772,0:05:17.556
интервјуираме во нивните дневни соби. Ги

0:05:17.556,0:05:19.586
земаме медицинските досиеја од нивните

0:05:19.586,0:05:22.352
доктори. Им земаме крв, им ги скенираме

0:05:22.352,0:05:24.738
мозоците,зборуваме со нивните деца. Ги

0:05:24.738,0:05:26.506
снимаме додека зборуваат со нивните

0:05:26.506,0:05:30.602
сопруги за нивните најдлабоки грижи. Кога

0:05:30.602,0:05:32.978
пред една декада конечно ги прашавме

0:05:32.978,0:05:34.888
сопругите дали би ни се придружиле како

0:05:34.888,0:05:37.125
членови на студијата. Многу од нив рекоа:

0:05:37.125,0:05:38.530
"Знаете, време беше."

0:05:38.554,0:05:39.480
(Смеа)

0:05:39.480,0:05:41.176
Што научивме?

0:05:41.200,0:05:45.156
Кои се лекциите што доаѓаат од десетиците

0:05:45.156,0:05:47.932
илјади страници на информации кои сме ги

0:05:47.932,0:05:50.462
генерирале за овие животи?

0:05:51.720,0:05:55.620
Лекциите не се за богатство, слава или

0:05:55.620,0:06:00.196
работење повеќе и повеќе. Најјасната порака

0:06:00.196,0:06:03.986
што ја добиваме од овие 75год. студија е:

0:06:04.906,0:06:07.926
Добрите односи нѐ прават посреќни и

0:06:07.926,0:06:10.256
поздрави. Точка.

0:06:11.000,0:06:14.816
Сме научиле три големи лекции за односите.

0:06:14.816,0:06:17.592
Првата е дека социјалната поврзаност е

0:06:17.616,0:06:20.382
многу добра за нас и дека[br]осаменоста убива.

0:06:21.480,0:06:23.776
Излегува дека луѓето што се повеќе

0:06:23.776,0:06:26.872
поврзани со семејството, пријателите,

0:06:26.872,0:06:31.568
општеството се посреќни, [br]физички поздрави и

0:06:31.568,0:06:34.264
живеат подолго отколку луѓето што се

0:06:34.264,0:06:37.680
помалку поврзани. Искусувањето на

0:06:37.680,0:06:40.846
осаменоста е токсична. Луѓето што се

0:06:40.846,0:06:43.752
поизолирани отколку што сакаат да бидат од

0:06:43.752,0:06:49.048
другите се помалку среќни, здравјето им се

0:06:49.048,0:06:51.594
влошува порано во средовечноста, нивните

0:06:51.594,0:06:54.164
мозочни функции се намалуваат порано и

0:06:54.164,0:06:56.560
живеат пократко од луѓето кои не се

0:06:56.560,0:07:01.690
осамени. Жалниот факт е[br]дека во секое време

0:07:01.690,0:07:05.040
повеќе од 1 во 5 Американци ќе изјави дека

0:07:05.040,0:07:07.040
е осамен.

0:07:07.040,0:07:09.696
Знаеме дека можеме да бидеме осамени во

0:07:09.720,0:07:12.376
толпата и можеме да бидеме осамени во брак

0:07:12.400,0:07:14.536
затоа втората голема лекција која ја

0:07:14.560,0:07:16.786
научивме е дека не е важен бројот на

0:07:16.786,0:07:19.572
пријатели кои ги имате и не е важно дали

0:07:19.572,0:07:23.062
сте во врска,но важен е квалитетот на

0:07:23.062,0:07:28.148
блиските односи. Излегува дека[br]живеењето во

0:07:28.148,0:07:30.464
средината на конфликтите е многу лошо за

0:07:30.464,0:07:33.190
нашето здравје. Бракови со висок степен на

0:07:33.190,0:07:35.860
конфликти, на пример, без многу љубов се

0:07:35.860,0:07:39.360
многу лоши за нашето [br]здравје, дури и полоши

0:07:39.360,0:07:42.728
од разведувањето. А живеењето во средината

0:07:42.728,0:07:45.757
на добри, топли односи е заштитничко.

0:07:45.777,0:07:48.496
Откако ги проследивме мажите до

0:07:48.496,0:07:50.832
нивните 80ти сакавме да се вратиме кон

0:07:50.832,0:07:53.058
нивната средовечност и да видиме дали

0:07:53.058,0:07:55.704
можеме да предвидиме кој ќе стане среќен

0:07:55.704,0:07:58.694
здрав осумдесетгодишник, а кој не.

0:07:59.680,0:08:03.896
Кога собравме сѐ што знаевме за нив на

0:08:03.920,0:08:07.350
возраст од 50год. тоа не[br]беше нивното ниво на

0:08:07.350,0:08:09.526
холестерол што предвиде како ќе

0:08:09.526,0:08:12.606
стареат, туку беше задоволството кое го

0:08:12.606,0:08:16.346
имаат од нивните односи. Луѓето кои беа

0:08:16.346,0:08:19.936
најзадоволни од нивните врски на 50год.

0:08:19.960,0:08:22.360
беа најздрави на 80 год.

0:08:23.680,0:08:26.856
Се чини дека добрите, блиски односи нѐ

0:08:26.880,0:08:29.380
чуваат од некои од несаканите дејства на

0:08:29.380,0:08:34.526
стареењето. Најсреќните парови во нивните

0:08:34.526,0:08:37.935
80ти изјавиле дека во деновите кога имале

0:08:37.935,0:08:41.150
повеќе физичка болка останале исто среќни.

0:08:41.150,0:08:45.080
Но, луѓето кои биле во несреќни врски, во

0:08:45.080,0:08:47.626
деновите кога покажале повеќе физичка

0:08:47.626,0:08:50.756
болка, таа била зголемена со поголема

0:08:50.756,0:08:52.190
емоционална болка.

0:08:52.360,0:08:55.346
Третата голема лекција која ја научивме за

0:08:55.346,0:08:57.702
односите и нашето здравје е дека добрите

0:08:57.702,0:09:00.632
односи не ги чуваат само нашите тела,туку

0:09:00.632,0:09:01.868
и нашите мозоци.

0:09:02.730,0:09:06.626
Се чини дека сигурните и посветени односи

0:09:06.626,0:09:10.802
со друга личност во 80тите се заштитнички.

0:09:11.330,0:09:14.016
Луѓето кои се во врски каде тие вистина

0:09:14.016,0:09:16.182
можат да се потпрат на другата личност

0:09:16.182,0:09:18.678
кога имаат потреба, [br]меморијата на тие луѓе е

0:09:18.678,0:09:23.394
поостра. А, луѓето во врски каде што не

0:09:23.394,0:09:26.644
можат да се потпрат еден на друг, тие луѓе

0:09:26.644,0:09:30.100
искусуваат рано губење на меморијата.

0:09:30.970,0:09:33.906
Добрите односи, тие не мора да бидат мирни

0:09:33.906,0:09:35.822
цело време. Некои од осумдесетгодишните

0:09:35.822,0:09:39.728
парови можеби се карале секој ден, но

0:09:39.728,0:09:42.134
сѐ додека чувствувале дека можат да се

0:09:42.134,0:09:44.474
потпрат еден на друг,[br]кога ќе станело тешко

0:09:44.474,0:09:47.144
тие караници немале влијание на нивните

0:09:47.144,0:09:49.144
сеќавања.

0:09:49.600,0:09:52.336
Оваа порака,

0:09:52.360,0:09:55.886
дека добри, блиски односи се добри за

0:09:55.886,0:09:58.522
нашето здравје и благосостојба, oва е

0:09:58.522,0:10:02.352
прастара мудрост. Зошто е ова тешко да се

0:10:02.352,0:10:06.628
сфати и лесно да се игнорира? Сите сме

0:10:06.628,0:10:09.800
луѓе. Тоа што ни треба e брз ремонт,[br]нешто што

0:10:09.800,0:10:11.726
можеме да добиеме и што ќе ги направи

0:10:11.726,0:10:14.360
нашите животи добри и ќе ги зачува.

0:10:15.320,0:10:18.796
Односите се замрсени и сложени

0:10:18.796,0:10:21.380
и напорно е да се обрнува внимание на

0:10:21.380,0:10:24.070
семејството и пријателите, не е ни секси

0:10:24.070,0:10:27.250
ни гламурзно. И трае доживотно. Никогаш не

0:10:27.250,0:10:31.706
завршува. Луѓето во 75год. студија кои беа

0:10:31.706,0:10:34.212
најсреќни кога се пензионираа, беа луѓе

0:10:34.212,0:10:36.368
кои всушност активно работеле да ги

0:10:36.368,0:10:39.004
заменат колегите со нови[br]пријатели за забава,

0:10:39.664,0:10:41.840
Исто како луѓето родени во 2000 год. во

0:10:41.840,0:10:44.030
неодамнешната анкета, многу од мажите

0:10:44.030,0:10:48.026
кога биле млади адолесценти мислеле дека

0:10:48.026,0:10:49.952
славата, богатството и високите

0:10:49.952,0:10:52.032
достигнувања се нештата по кои требало да

0:10:52.032,0:10:55.252
се стремат за да имаат добар живот. [br]Но, одново и

0:10:55.252,0:10:57.597
одново, за време на овие 75год. студијата

0:10:57.597,0:10:59.860
покажала дека луѓето кои поминале

0:10:59.860,0:11:03.657
најдобро се оние кои се впуштиле во односи

0:11:03.997,0:11:07.226
со семејството, пријателите, општеството.

0:11:09.356,0:11:11.116
Што е со вас?

0:11:11.116,0:11:14.840
Да речеме дека имате 25, 40 или 60 год.

0:11:15.800,0:11:18.760
Како воопшто изгледа впуштањето во врски?

0:11:19.760,0:11:24.160
Можностите се бескрајни. Може да е нешто

0:11:24.160,0:11:27.066
едноставно како замена на времето

0:11:27.066,0:11:29.062
поминато пред екраните со време поминато

0:11:29.062,0:11:32.712
со луѓе, оживување на здодевна врска со

0:11:32.712,0:11:35.288
нова заедничка активност, долги прошетки

0:11:35.288,0:11:39.204
или вечерни состаноци, или повтоно контакт

0:11:39.204,0:11:41.446
со роднина со кој не си зборувал со години

0:11:42.386,0:11:45.096
бидејќи тие чести семејни непријателства

0:11:45.096,0:11:49.296
имаат ужасни последици врз луѓето кои

0:11:49.296,0:11:51.462
држат лутина.

0:11:52.020,0:11:55.786
Сакам да завршам со цитат на Марк Твен.

0:11:57.496,0:12:00.810
Пред повеќе од еден век,гледал[br]назад на својот

0:12:00.810,0:12:06.506
животот и го напишал ова: "Нема време,

0:12:06.506,0:12:09.646
животот е толку краток за [br]надмудрувања, извинувања,

0:12:09.646,0:12:13.560
каења и префрлувања.

0:12:15.000,0:12:19.060
Има време само за сакање, [br]и ако смеам да речам

0:12:19.060,0:12:21.410
имаме само еден миг за тоа.“[br]

0:12:22.620,0:12:26.224
Добриот живот е изграден [br]од добри односи.

0:12:26.884,0:12:28.630
Ви благодарам!

0:12:28.630,0:12:30.730
(Аплауз)