1
00:00:00,760 --> 00:00:03,735
Што е тоа што нè одржува здрави и среќни

2
00:00:03,760 --> 00:00:05,320
додека минуваме низ животот?

3
00:00:06,520 --> 00:00:09,016
Во моментов запрашајте се,

4
00:00:09,040 --> 00:00:11,306
за да бидете среќни,

5
00:00:11,306 --> 00:00:15,154
каков треба да биде вашиот живот?

6
00:00:15,154 --> 00:00:17,510
Неодамна беше спроведена 
анкета врз милениумци

7
00:00:17,510 --> 00:00:22,770
во однос на тоа кои се нивните
најважни цели во животот.

8
00:00:22,770 --> 00:00:24,810
Повеќе од 80% рекоа

9
00:00:24,810 --> 00:00:28,980
дека најважна цел им е да се збогатат.

10
00:00:28,980 --> 00:00:31,106
Aдолесценти одговориле дека друга животна

11
00:00:34,476 --> 00:00:37,016
цел им е да станат познати.

12
00:00:38,176 --> 00:00:39,900
(Смеа)

13
00:00:40,564 --> 00:00:43,030
Постојано ни кажуваат да се впуштиме во

14
00:00:43,030 --> 00:00:47,356
работа, да туркаме појако и да постигнеме

15
00:00:47,356 --> 00:00:49,916
повеќе. Имаме впечаток дека овие

16
00:00:49,916 --> 00:00:52,616
се работите по кои треба да одиме за да

17
00:00:52,640 --> 00:00:53,966
имаме добар живот.

18
00:00:54,480 --> 00:00:58,056
Слики од цели животи,
од изборот што луѓето

19
00:00:58,056 --> 00:01:00,846
го прават и како тој избор функционира за

20
00:01:00,846 --> 00:01:03,966
нив ,тие слики се речиси невозможни да се

21
00:01:03,966 --> 00:01:07,156
достигнат. Повеќето што го знаеме за

22
00:01:07,156 --> 00:01:09,800
човековиот живот, го знаеме од човечките

23
00:01:09,800 --> 00:01:12,616
сеќавања за минатото и како што знаеме

24
00:01:12,640 --> 00:01:17,416
ретроспективата е сè освен 20/20.

25
00:01:17,440 --> 00:01:19,836
Забораваме огромни количини од случувањата

26
00:01:19,836 --> 00:01:22,146
во нашите животи и некогаш меморијата е

27
00:01:22,160 --> 00:01:23,880
чиста креативност.

28
00:01:24,800 --> 00:01:28,406
Но, што ако би можеле да гледаме цели животи


29
00:01:28,406 --> 00:01:31,172
како се расплетуваат низ

30
00:01:31,172 --> 00:01:33,088
времето? Што ако можеме да ги проучуваме

31
00:01:33,088 --> 00:01:36,424
луѓето од времето кога се тинејџери сѐ до

32
00:01:36,424 --> 00:01:40,594
длабока старост, да видиме што ги оддржува

33
00:01:40,594 --> 00:01:41,890
здрави и среќни.

34
00:01:43,640 --> 00:01:45,020
Го направивме тоа.

35
00:01:45,640 --> 00:01:47,856
Харвардската студија за развој 
на возрасните

36
00:01:47,880 --> 00:01:50,640
можеби е најдолгата студија на возрасниот

37
00:01:50,640 --> 00:01:55,620
живот што некогаш била направена. 75год.,

38
00:01:55,620 --> 00:02:01,786
ги следевме животите на 724 мажи година по

39
00:02:01,786 --> 00:02:04,142
година, прашувајќи ги за нивната работа,

40
00:02:04,142 --> 00:02:06,472
домашен живот, здравјето и секако

41
00:02:06,472 --> 00:02:09,540
прашувајќи без да знаеме како ќе испаднат

42
00:02:09,540 --> 00:02:11,500
нивните животни приказни.

43
00:02:13,280 --> 00:02:16,890
Ваквите студии се премногу ретки.

44
00:02:16,890 --> 00:02:18,816
Речиси сите проекти од овој вид се

45
00:02:18,816 --> 00:02:21,992
распаѓаат во првата декада бидејќи многу

46
00:02:21,992 --> 00:02:24,962
од луѓето се откажуваат или спонзорството

47
00:02:24,962 --> 00:02:26,378
на истражувањето прекинува

48
00:02:26,378 --> 00:02:28,178
или на истражувачите им се

49
00:02:28,178 --> 00:02:30,884
одвлекува вниманието или умираат и никој

50
00:02:30,884 --> 00:02:33,480
не ја префрла топката понатаму во полето.

51
00:02:34,470 --> 00:02:37,840
Но, низ комбинација на 
среќа и упорноста на

52
00:02:37,840 --> 00:02:41,020
неколку генерации на истажувачи, студијата

53
00:02:41,020 --> 00:02:47,246
опстана. Околу 60 од првичните 742 мажи се

54
00:02:47,246 --> 00:02:50,216
сеуште живи, сеуште дел од студијата,

55
00:02:50,216 --> 00:02:52,266
мнозина од нив во нивните 90ти.

56
00:02:53,916 --> 00:02:55,540
Сега почнуваме да ги проучуваме

57
00:02:55,540 --> 00:02:58,886
повеќете од 2000 деца на овие мажи

58
00:02:59,236 --> 00:03:01,330
И јас сум четвртиот директор на студијата

59
00:03:03,400 --> 00:03:06,610
Од 1938, сме ги следеле животите на две

60
00:03:06,610 --> 00:03:09,816
групи на луѓе. Првата група почнала со

61
00:03:09,816 --> 00:03:11,762
студијата кога биле втора година на

62
00:03:11,762 --> 00:03:14,630
Харвард колеџот. Сите завршиле за време на

63
00:03:14,630 --> 00:03:17,200
Втора светска војна и потоа голем дел

64
00:03:17,200 --> 00:03:19,906
заминале да служат во војната. Втората

65
00:03:19,906 --> 00:03:22,012
група што ја имаме следено е група од

66
00:03:22,012 --> 00:03:25,168
момци од најсиромашните населби на Бостон,

67
00:03:25,850 --> 00:03:27,666
момци кои биле одбрани за студијата

68
00:03:27,670 --> 00:03:30,326
специјално затоа што биле од едни од

69
00:03:30,326 --> 00:03:32,342
најпроблематичните и најобесправените

70
00:03:32,342 --> 00:03:36,182
семејства во Бостон во 1930-тите. Мнозина

71
00:03:36,182 --> 00:03:38,842
од нив живееле во згради без топла

72
00:03:38,842 --> 00:03:40,082
и ладна вода.

73
00:03:42,520 --> 00:03:44,926
Кога се вклучиле во студијата, сите овие

74
00:03:44,926 --> 00:03:47,956
тинејџери биле интервјуирани. Им биле

75
00:03:47,956 --> 00:03:50,366
направени медицински прегледи. Отидовме во

76
00:03:50,366 --> 00:03:51,996
нивните домови и ги интервјуиравме

77
00:03:51,996 --> 00:03:54,502
родителите. Потоа овие тинејџери станаа

78
00:03:54,502 --> 00:03:57,006
возрасни кои продреа во сите области на

79
00:03:57,006 --> 00:04:00,052
животот. Тие станаа фабрички работници,

80
00:04:00,052 --> 00:04:04,622
адвокати, ѕидари и доктори, еден

81
00:04:04,622 --> 00:04:09,022
председател на САД. Некои станаа

82
00:04:09,022 --> 00:04:14,008
алкохоличари, неколку шизофреници.
Некои се

83
00:04:14,008 --> 00:04:16,544
искачија од дното до врвот на социјалната

84
00:04:16,544 --> 00:04:20,154
скала и некои го направија тоа патување во

85
00:04:20,154 --> 00:04:22,470
обратната насока.

86
00:04:23,520 --> 00:04:26,456
Основачите на студијата не би замислиле ни

87
00:04:26,480 --> 00:04:28,496
во најлудите соништа дека Јас ќе стојам

88
00:04:28,520 --> 00:04:33,056
овде денес 75год. подоцна, 
зборувајќи ви дека

89
00:04:33,080 --> 00:04:37,260
студијата сеуште продолжува. Секои две

90
00:04:37,280 --> 00:04:40,896
години, нашиот трпелив и посветен персонал

91
00:04:40,920 --> 00:04:43,920
ги собира нашите мажи и ги прашува дали

92
00:04:43,920 --> 00:04:45,840
можеме да им пратиме по еден сет прашања

93
00:04:45,840 --> 00:04:48,040
за нивните животи.

94
00:04:48,040 --> 00:04:50,926
Многу од мажите од внатрешноста на Бостон

95
00:04:50,926 --> 00:04:53,066
нѐ прашуваат: "Зошто сакате да продолжите

96
00:04:53,066 --> 00:04:55,056
да ме истражувате? Мојот живот не е толку

97
00:04:55,056 --> 00:04:58,076
интересен." Maжите од Харвард никогаш не

98
00:04:58,076 --> 00:04:59,596
го поставуваат тоа прашање.

99
00:05:02,000 --> 00:05:04,200
(Смеа)

100
00:05:08,920 --> 00:05:11,016
За да ја добиеме најјасната слика за овие

101
00:05:11,016 --> 00:05:14,772
животи, не им праќаме само прашалници. Ги

102
00:05:14,772 --> 00:05:17,556
интервјуираме во нивните дневни соби. Ги

103
00:05:17,556 --> 00:05:19,586
земаме медицинските досиеја од нивните

104
00:05:19,586 --> 00:05:22,352
доктори. Им земаме крв, им ги скенираме

105
00:05:22,352 --> 00:05:24,738
мозоците,зборуваме со нивните деца. Ги

106
00:05:24,738 --> 00:05:26,506
снимаме додека зборуваат со нивните

107
00:05:26,506 --> 00:05:30,602
сопруги за нивните најдлабоки грижи. Кога

108
00:05:30,602 --> 00:05:32,978
пред една декада конечно ги прашавме

109
00:05:32,978 --> 00:05:34,888
сопругите дали би ни се придружиле како

110
00:05:34,888 --> 00:05:37,125
членови на студијата. Многу од нив рекоа:

111
00:05:37,125 --> 00:05:38,530
"Знаете, време беше."

112
00:05:38,554 --> 00:05:39,480
(Смеа)

113
00:05:39,480 --> 00:05:41,176
Што научивме?

114
00:05:41,200 --> 00:05:45,156
Кои се лекциите што доаѓаат од десетиците

115
00:05:45,156 --> 00:05:47,932
илјади страници на информации кои сме ги

116
00:05:47,932 --> 00:05:50,462
генерирале за овие животи?

117
00:05:51,720 --> 00:05:55,620
Лекциите не се за богатство, слава или

118
00:05:55,620 --> 00:06:00,196
работење повеќе и повеќе. Најјасната порака

119
00:06:00,196 --> 00:06:03,986
што ја добиваме од овие 75год. студија е:

120
00:06:04,906 --> 00:06:07,926
Добрите односи нѐ прават посреќни и

121
00:06:07,926 --> 00:06:10,256
поздрави. Точка.

122
00:06:11,000 --> 00:06:14,816
Сме научиле три големи лекции за односите.

123
00:06:14,816 --> 00:06:17,592
Првата е дека социјалната поврзаност е

124
00:06:17,616 --> 00:06:20,382
многу добра за нас и дека
осаменоста убива.

125
00:06:21,480 --> 00:06:23,776
Излегува дека луѓето што се повеќе

126
00:06:23,776 --> 00:06:26,872
поврзани со семејството, пријателите,

127
00:06:26,872 --> 00:06:31,568
општеството се посреќни, 
физички поздрави и

128
00:06:31,568 --> 00:06:34,264
живеат подолго отколку луѓето што се

129
00:06:34,264 --> 00:06:37,680
помалку поврзани. Искусувањето на

130
00:06:37,680 --> 00:06:40,846
осаменоста е токсична. Луѓето што се

131
00:06:40,846 --> 00:06:43,752
поизолирани отколку што сакаат да бидат од

132
00:06:43,752 --> 00:06:49,048
другите се помалку среќни, здравјето им се

133
00:06:49,048 --> 00:06:51,594
влошува порано во средовечноста, нивните

134
00:06:51,594 --> 00:06:54,164
мозочни функции се намалуваат порано и

135
00:06:54,164 --> 00:06:56,560
живеат пократко од луѓето кои не се

136
00:06:56,560 --> 00:07:01,690
осамени. Жалниот факт е
дека во секое време

137
00:07:01,690 --> 00:07:05,040
повеќе од 1 во 5 Американци ќе изјави дека

138
00:07:05,040 --> 00:07:07,040
е осамен.

139
00:07:07,040 --> 00:07:09,696
Знаеме дека можеме да бидеме осамени во

140
00:07:09,720 --> 00:07:12,376
толпата и можеме да бидеме осамени во брак

141
00:07:12,400 --> 00:07:14,536
затоа втората голема лекција која ја

142
00:07:14,560 --> 00:07:16,786
научивме е дека не е важен бројот на

143
00:07:16,786 --> 00:07:19,572
пријатели кои ги имате и не е важно дали

144
00:07:19,572 --> 00:07:23,062
сте во врска,но важен е квалитетот на

145
00:07:23,062 --> 00:07:28,148
блиските односи. Излегува дека
живеењето во

146
00:07:28,148 --> 00:07:30,464
средината на конфликтите е многу лошо за

147
00:07:30,464 --> 00:07:33,190
нашето здравје. Бракови со висок степен на

148
00:07:33,190 --> 00:07:35,860
конфликти, на пример, без многу љубов се

149
00:07:35,860 --> 00:07:39,360
многу лоши за нашето 
здравје, дури и полоши

150
00:07:39,360 --> 00:07:42,728
од разведувањето. А живеењето во средината

151
00:07:42,728 --> 00:07:45,757
на добри, топли односи е заштитничко.

152
00:07:45,777 --> 00:07:48,496
Откако ги проследивме мажите до

153
00:07:48,496 --> 00:07:50,832
нивните 80ти сакавме да се вратиме кон

154
00:07:50,832 --> 00:07:53,058
нивната средовечност и да видиме дали

155
00:07:53,058 --> 00:07:55,704
можеме да предвидиме кој ќе стане среќен

156
00:07:55,704 --> 00:07:58,694
здрав осумдесетгодишник, а кој не.

157
00:07:59,680 --> 00:08:03,896
Кога собравме сѐ што знаевме за нив на

158
00:08:03,920 --> 00:08:07,350
возраст од 50год. тоа не
беше нивното ниво на

159
00:08:07,350 --> 00:08:09,526
холестерол што предвиде како ќе

160
00:08:09,526 --> 00:08:12,606
стареат, туку беше задоволството кое го

161
00:08:12,606 --> 00:08:16,346
имаат од нивните односи. Луѓето кои беа

162
00:08:16,346 --> 00:08:19,936
најзадоволни од нивните врски на 50год.

163
00:08:19,960 --> 00:08:22,360
беа најздрави на 80 год.

164
00:08:23,680 --> 00:08:26,856
Се чини дека добрите, блиски односи нѐ

165
00:08:26,880 --> 00:08:29,380
чуваат од некои од несаканите дејства на

166
00:08:29,380 --> 00:08:34,526
стареењето. Најсреќните парови во нивните

167
00:08:34,526 --> 00:08:37,935
80ти изјавиле дека во деновите кога имале

168
00:08:37,935 --> 00:08:41,150
повеќе физичка болка останале исто среќни.

169
00:08:41,150 --> 00:08:45,080
Но, луѓето кои биле во несреќни врски, во

170
00:08:45,080 --> 00:08:47,626
деновите кога покажале повеќе физичка

171
00:08:47,626 --> 00:08:50,756
болка, таа била зголемена со поголема

172
00:08:50,756 --> 00:08:52,190
емоционална болка.

173
00:08:52,360 --> 00:08:55,346
Третата голема лекција која ја научивме за

174
00:08:55,346 --> 00:08:57,702
односите и нашето здравје е дека добрите

175
00:08:57,702 --> 00:09:00,632
односи не ги чуваат само нашите тела,туку

176
00:09:00,632 --> 00:09:01,868
и нашите мозоци.

177
00:09:02,730 --> 00:09:06,626
Се чини дека сигурните и посветени односи

178
00:09:06,626 --> 00:09:10,802
со друга личност во 80тите се заштитнички.

179
00:09:11,330 --> 00:09:14,016
Луѓето кои се во врски каде тие вистина

180
00:09:14,016 --> 00:09:16,182
можат да се потпрат на другата личност

181
00:09:16,182 --> 00:09:18,678
кога имаат потреба, 
меморијата на тие луѓе е

182
00:09:18,678 --> 00:09:23,394
поостра. А, луѓето во врски каде што не

183
00:09:23,394 --> 00:09:26,644
можат да се потпрат еден на друг, тие луѓе

184
00:09:26,644 --> 00:09:30,100
искусуваат рано губење на меморијата.

185
00:09:30,970 --> 00:09:33,906
Добрите односи, тие не мора да бидат мирни

186
00:09:33,906 --> 00:09:35,822
цело време. Некои од осумдесетгодишните

187
00:09:35,822 --> 00:09:39,728
парови можеби се карале секој ден, но

188
00:09:39,728 --> 00:09:42,134
сѐ додека чувствувале дека можат да се

189
00:09:42,134 --> 00:09:44,474
потпрат еден на друг,
кога ќе станело тешко

190
00:09:44,474 --> 00:09:47,144
тие караници немале влијание на нивните

191
00:09:47,144 --> 00:09:49,144
сеќавања.

192
00:09:49,600 --> 00:09:52,336
Оваа порака,

193
00:09:52,360 --> 00:09:55,886
дека добри, блиски односи се добри за

194
00:09:55,886 --> 00:09:58,522
нашето здравје и благосостојба, oва е

195
00:09:58,522 --> 00:10:02,352
прастара мудрост. Зошто е ова тешко да се

196
00:10:02,352 --> 00:10:06,628
сфати и лесно да се игнорира? Сите сме

197
00:10:06,628 --> 00:10:09,800
луѓе. Тоа што ни треба e брз ремонт,
нешто што

198
00:10:09,800 --> 00:10:11,726
можеме да добиеме и што ќе ги направи

199
00:10:11,726 --> 00:10:14,360
нашите животи добри и ќе ги зачува.

200
00:10:15,320 --> 00:10:18,796
Односите се замрсени и сложени

201
00:10:18,796 --> 00:10:21,380
и напорно е да се обрнува внимание на

202
00:10:21,380 --> 00:10:24,070
семејството и пријателите, не е ни секси

203
00:10:24,070 --> 00:10:27,250
ни гламурзно. И трае доживотно. Никогаш не

204
00:10:27,250 --> 00:10:31,706
завршува. Луѓето во 75год. студија кои беа

205
00:10:31,706 --> 00:10:34,212
најсреќни кога се пензионираа, беа луѓе

206
00:10:34,212 --> 00:10:36,368
кои всушност активно работеле да ги

207
00:10:36,368 --> 00:10:39,004
заменат колегите со нови
пријатели за забава,

208
00:10:39,664 --> 00:10:41,840
Исто како луѓето родени во 2000 год. во

209
00:10:41,840 --> 00:10:44,030
неодамнешната анкета, многу од мажите

210
00:10:44,030 --> 00:10:48,026
кога биле млади адолесценти мислеле дека

211
00:10:48,026 --> 00:10:49,952
славата, богатството и високите

212
00:10:49,952 --> 00:10:52,032
достигнувања се нештата по кои требало да

213
00:10:52,032 --> 00:10:55,252
се стремат за да имаат добар живот. 
Но, одново и

214
00:10:55,252 --> 00:10:57,597
одново, за време на овие 75год. студијата

215
00:10:57,597 --> 00:10:59,860
покажала дека луѓето кои поминале

216
00:10:59,860 --> 00:11:03,657
најдобро се оние кои се впуштиле во односи

217
00:11:03,997 --> 00:11:07,226
со семејството, пријателите, општеството.

218
00:11:09,356 --> 00:11:11,116
Што е со вас?

219
00:11:11,116 --> 00:11:14,840
Да речеме дека имате 25, 40 или 60 год.

220
00:11:15,800 --> 00:11:18,760
Како воопшто изгледа впуштањето во врски?

221
00:11:19,760 --> 00:11:24,160
Можностите се бескрајни. Може да е нешто

222
00:11:24,160 --> 00:11:27,066
едноставно како замена на времето

223
00:11:27,066 --> 00:11:29,062
поминато пред екраните со време поминато

224
00:11:29,062 --> 00:11:32,712
со луѓе, оживување на здодевна врска со

225
00:11:32,712 --> 00:11:35,288
нова заедничка активност, долги прошетки

226
00:11:35,288 --> 00:11:39,204
или вечерни состаноци, или повтоно контакт

227
00:11:39,204 --> 00:11:41,446
со роднина со кој не си зборувал со години

228
00:11:42,386 --> 00:11:45,096
бидејќи тие чести семејни непријателства

229
00:11:45,096 --> 00:11:49,296
имаат ужасни последици врз луѓето кои

230
00:11:49,296 --> 00:11:51,462
држат лутина.

231
00:11:52,020 --> 00:11:55,786
Сакам да завршам со цитат на Марк Твен.

232
00:11:57,496 --> 00:12:00,810
Пред повеќе од еден век,гледал
назад на својот

233
00:12:00,810 --> 00:12:06,506
животот и го напишал ова: "Нема време,

234
00:12:06,506 --> 00:12:09,646
животот е толку краток за 
надмудрувања, извинувања,

235
00:12:09,646 --> 00:12:13,560
каења и префрлувања.

236
00:12:15,000 --> 00:12:19,060
Има време само за сакање, 
и ако смеам да речам

237
00:12:19,060 --> 00:12:21,410
имаме само еден миг за тоа.“


238
00:12:22,620 --> 00:12:26,224
Добриот живот е изграден 
од добри односи.

239
00:12:26,884 --> 00:12:28,630
Ви благодарам!

240
00:12:28,630 --> 00:12:30,730
(Аплауз)