WEBVTT

00:00:00.760 --> 00:00:03.735
Што е тоа што нè одржува здрави и среќни

00:00:03.760 --> 00:00:05.320
додека минуваме низ животот?

00:00:06.520 --> 00:00:09.016
Во моментов запрашајте се,

00:00:09.040 --> 00:00:11.306
за да бидете среќни,

00:00:11.306 --> 00:00:15.154
каков треба да биде вашиот живот?

00:00:15.154 --> 00:00:17.510
Неодамна беше спроведена 
анкета врз милениумци

00:00:17.510 --> 00:00:22.770
во однос на тоа кои се нивните
најважни цели во животот.

00:00:22.770 --> 00:00:24.810
Повеќе од 80% рекоа

00:00:24.810 --> 00:00:28.980
дека најважна цел им е да се збогатат.

00:00:28.980 --> 00:00:31.106
Aдолесценти одговориле дека друга животна

00:00:34.476 --> 00:00:37.016
цел им е да станат познати.

NOTE Paragraph

00:00:38.176 --> 00:00:39.900
(Смеа)

NOTE Paragraph

00:00:40.564 --> 00:00:43.030
Постојано ни кажуваат да се впуштиме во

NOTE Paragraph

00:00:43.030 --> 00:00:47.356
работа, да туркаме појако и да постигнеме

00:00:47.356 --> 00:00:49.916
повеќе. Имаме впечаток дека овие

00:00:49.916 --> 00:00:52.616
се работите по кои треба да одиме за да

00:00:52.640 --> 00:00:53.966
имаме добар живот.

00:00:54.480 --> 00:00:58.056
Слики од цели животи,
од изборот што луѓето

00:00:58.056 --> 00:01:00.846
го прават и како тој избор функционира за

00:01:00.846 --> 00:01:03.966
нив ,тие слики се речиси невозможни да се

00:01:03.966 --> 00:01:07.156
достигнат. Повеќето што го знаеме за

00:01:07.156 --> 00:01:09.800
човековиот живот, го знаеме од човечките

00:01:09.800 --> 00:01:12.616
сеќавања за минатото и како што знаеме

00:01:12.640 --> 00:01:17.416
ретроспективата е сè освен 20/20.

00:01:17.440 --> 00:01:19.836
Забораваме огромни количини од случувањата

00:01:19.836 --> 00:01:22.146
во нашите животи и некогаш меморијата е

00:01:22.160 --> 00:01:23.880
чиста креативност.

NOTE Paragraph

00:01:24.800 --> 00:01:28.406
Но, што ако би можеле да гледаме цели животи


00:01:28.406 --> 00:01:31.172
како се расплетуваат низ

00:01:31.172 --> 00:01:33.088
времето? Што ако можеме да ги проучуваме

00:01:33.088 --> 00:01:36.424
луѓето од времето кога се тинејџери сѐ до

00:01:36.424 --> 00:01:40.594
длабока старост, да видиме што ги оддржува

00:01:40.594 --> 00:01:41.890
здрави и среќни.

NOTE Paragraph

00:01:43.640 --> 00:01:45.020
Го направивме тоа.

00:01:45.640 --> 00:01:47.856
Харвардската студија за развој 
на возрасните

00:01:47.880 --> 00:01:50.640
можеби е најдолгата студија на возрасниот

00:01:50.640 --> 00:01:55.620
живот што некогаш била направена. 75год.,

00:01:55.620 --> 00:02:01.786
ги следевме животите на 724 мажи година по

00:02:01.786 --> 00:02:04.142
година, прашувајќи ги за нивната работа,

00:02:04.142 --> 00:02:06.472
домашен живот, здравјето и секако

00:02:06.472 --> 00:02:09.540
прашувајќи без да знаеме како ќе испаднат

00:02:09.540 --> 00:02:11.500
нивните животни приказни.

NOTE Paragraph

00:02:13.280 --> 00:02:16.890
Ваквите студии се премногу ретки.

00:02:16.890 --> 00:02:18.816
Речиси сите проекти од овој вид се

00:02:18.816 --> 00:02:21.992
распаѓаат во првата декада бидејќи многу

00:02:21.992 --> 00:02:24.962
од луѓето се откажуваат или спонзорството

00:02:24.962 --> 00:02:26.378
на истражувањето прекинува

00:02:26.378 --> 00:02:28.178
или на истражувачите им се

00:02:28.178 --> 00:02:30.884
одвлекува вниманието или умираат и никој

00:02:30.884 --> 00:02:33.480
не ја префрла топката понатаму во полето.

00:02:34.470 --> 00:02:37.840
Но, низ комбинација на 
среќа и упорноста на

00:02:37.840 --> 00:02:41.020
неколку генерации на истажувачи, студијата

00:02:41.020 --> 00:02:47.246
опстана. Околу 60 од првичните 742 мажи се

00:02:47.246 --> 00:02:50.216
сеуште живи, сеуште дел од студијата,

00:02:50.216 --> 00:02:52.266
мнозина од нив во нивните 90ти.

00:02:53.916 --> 00:02:55.540
Сега почнуваме да ги проучуваме

00:02:55.540 --> 00:02:58.886
повеќете од 2000 деца на овие мажи

00:02:59.236 --> 00:03:01.330
И јас сум четвртиот директор на студијата

NOTE Paragraph

00:03:03.400 --> 00:03:06.610
Од 1938, сме ги следеле животите на две

00:03:06.610 --> 00:03:09.816
групи на луѓе. Првата група почнала со

00:03:09.816 --> 00:03:11.762
студијата кога биле втора година на

00:03:11.762 --> 00:03:14.630
Харвард колеџот. Сите завршиле за време на

00:03:14.630 --> 00:03:17.200
Втора светска војна и потоа голем дел

00:03:17.200 --> 00:03:19.906
заминале да служат во војната. Втората

00:03:19.906 --> 00:03:22.012
група што ја имаме следено е група од

00:03:22.012 --> 00:03:25.168
момци од најсиромашните населби на Бостон,

00:03:25.850 --> 00:03:27.666
момци кои биле одбрани за студијата

00:03:27.670 --> 00:03:30.326
специјално затоа што биле од едни од

00:03:30.326 --> 00:03:32.342
најпроблематичните и најобесправените

00:03:32.342 --> 00:03:36.182
семејства во Бостон во 1930-тите. Мнозина

00:03:36.182 --> 00:03:38.842
од нив живееле во згради без топла

00:03:38.842 --> 00:03:40.082
и ладна вода.

NOTE Paragraph

00:03:42.520 --> 00:03:44.926
Кога се вклучиле во студијата, сите овие

00:03:44.926 --> 00:03:47.956
тинејџери биле интервјуирани. Им биле

00:03:47.956 --> 00:03:50.366
направени медицински прегледи. Отидовме во

00:03:50.366 --> 00:03:51.996
нивните домови и ги интервјуиравме

00:03:51.996 --> 00:03:54.502
родителите. Потоа овие тинејџери станаа

00:03:54.502 --> 00:03:57.006
возрасни кои продреа во сите области на

00:03:57.006 --> 00:04:00.052
животот. Тие станаа фабрички работници,

00:04:00.052 --> 00:04:04.622
адвокати, ѕидари и доктори, еден

00:04:04.622 --> 00:04:09.022
председател на САД. Некои станаа

00:04:09.022 --> 00:04:14.008
алкохоличари, неколку шизофреници.
Некои се

00:04:14.008 --> 00:04:16.544
искачија од дното до врвот на социјалната

00:04:16.544 --> 00:04:20.154
скала и некои го направија тоа патување во

00:04:20.154 --> 00:04:22.470
обратната насока.

NOTE Paragraph

00:04:23.520 --> 00:04:26.456
Основачите на студијата не би замислиле ни

00:04:26.480 --> 00:04:28.496
во најлудите соништа дека Јас ќе стојам

00:04:28.520 --> 00:04:33.056
овде денес 75год. подоцна, 
зборувајќи ви дека

00:04:33.080 --> 00:04:37.260
студијата сеуште продолжува. Секои две

00:04:37.280 --> 00:04:40.896
години, нашиот трпелив и посветен персонал

00:04:40.920 --> 00:04:43.920
ги собира нашите мажи и ги прашува дали

00:04:43.920 --> 00:04:45.840
можеме да им пратиме по еден сет прашања

00:04:45.840 --> 00:04:48.040
за нивните животи.

NOTE Paragraph

00:04:48.040 --> 00:04:50.926
Многу од мажите од внатрешноста на Бостон

00:04:50.926 --> 00:04:53.066
нѐ прашуваат: "Зошто сакате да продолжите

00:04:53.066 --> 00:04:55.056
да ме истражувате? Мојот живот не е толку

00:04:55.056 --> 00:04:58.076
интересен." Maжите од Харвард никогаш не

00:04:58.076 --> 00:04:59.596
го поставуваат тоа прашање.

NOTE Paragraph

00:05:02.000 --> 00:05:04.200
(Смеа)

NOTE Paragraph

00:05:08.920 --> 00:05:11.016
За да ја добиеме најјасната слика за овие

00:05:11.016 --> 00:05:14.772
животи, не им праќаме само прашалници. Ги

00:05:14.772 --> 00:05:17.556
интервјуираме во нивните дневни соби. Ги

00:05:17.556 --> 00:05:19.586
земаме медицинските досиеја од нивните

00:05:19.586 --> 00:05:22.352
доктори. Им земаме крв, им ги скенираме

00:05:22.352 --> 00:05:24.738
мозоците,зборуваме со нивните деца. Ги

00:05:24.738 --> 00:05:26.506
снимаме додека зборуваат со нивните

00:05:26.506 --> 00:05:30.602
сопруги за нивните најдлабоки грижи. Кога

00:05:30.602 --> 00:05:32.978
пред една декада конечно ги прашавме

00:05:32.978 --> 00:05:34.888
сопругите дали би ни се придружиле како

00:05:34.888 --> 00:05:37.125
членови на студијата. Многу од нив рекоа:

00:05:37.125 --> 00:05:38.530
"Знаете, време беше."

NOTE Paragraph

00:05:38.554 --> 00:05:39.480
(Смеа)

NOTE Paragraph

00:05:39.480 --> 00:05:41.176
Што научивме?

00:05:41.200 --> 00:05:45.156
Кои се лекциите што доаѓаат од десетиците

00:05:45.156 --> 00:05:47.932
илјади страници на информации кои сме ги

00:05:47.932 --> 00:05:50.462
генерирале за овие животи?

00:05:51.720 --> 00:05:55.620
Лекциите не се за богатство, слава или

00:05:55.620 --> 00:06:00.196
работење повеќе и повеќе. Најјасната порака

00:06:00.196 --> 00:06:03.986
што ја добиваме од овие 75год. студија е:

00:06:04.906 --> 00:06:07.926
Добрите односи нѐ прават посреќни и

00:06:07.926 --> 00:06:10.256
поздрави. Точка.

NOTE Paragraph

00:06:11.000 --> 00:06:14.816
Сме научиле три големи лекции за односите.

00:06:14.816 --> 00:06:17.592
Првата е дека социјалната поврзаност е

00:06:17.616 --> 00:06:20.382
многу добра за нас и дека
осаменоста убива.

00:06:21.480 --> 00:06:23.776
Излегува дека луѓето што се повеќе

00:06:23.776 --> 00:06:26.872
поврзани со семејството, пријателите,

00:06:26.872 --> 00:06:31.568
општеството се посреќни, 
физички поздрави и

00:06:31.568 --> 00:06:34.264
живеат подолго отколку луѓето што се

00:06:34.264 --> 00:06:37.680
помалку поврзани. Искусувањето на

00:06:37.680 --> 00:06:40.846
осаменоста е токсична. Луѓето што се

00:06:40.846 --> 00:06:43.752
поизолирани отколку што сакаат да бидат од

00:06:43.752 --> 00:06:49.048
другите се помалку среќни, здравјето им се

00:06:49.048 --> 00:06:51.594
влошува порано во средовечноста, нивните

00:06:51.594 --> 00:06:54.164
мозочни функции се намалуваат порано и

00:06:54.164 --> 00:06:56.560
живеат пократко од луѓето кои не се

00:06:56.560 --> 00:07:01.690
осамени. Жалниот факт е
дека во секое време

00:07:01.690 --> 00:07:05.040
повеќе од 1 во 5 Американци ќе изјави дека

00:07:05.040 --> 00:07:07.040
е осамен.

NOTE Paragraph

00:07:07.040 --> 00:07:09.696
Знаеме дека можеме да бидеме осамени во

00:07:09.720 --> 00:07:12.376
толпата и можеме да бидеме осамени во брак

00:07:12.400 --> 00:07:14.536
затоа втората голема лекција која ја

00:07:14.560 --> 00:07:16.786
научивме е дека не е важен бројот на

00:07:16.786 --> 00:07:19.572
пријатели кои ги имате и не е важно дали

00:07:19.572 --> 00:07:23.062
сте во врска,но важен е квалитетот на

00:07:23.062 --> 00:07:28.148
блиските односи. Излегува дека
живеењето во

00:07:28.148 --> 00:07:30.464
средината на конфликтите е многу лошо за

00:07:30.464 --> 00:07:33.190
нашето здравје. Бракови со висок степен на

00:07:33.190 --> 00:07:35.860
конфликти, на пример, без многу љубов се

00:07:35.860 --> 00:07:39.360
многу лоши за нашето 
здравје, дури и полоши

00:07:39.360 --> 00:07:42.728
од разведувањето. А живеењето во средината

00:07:42.728 --> 00:07:45.757
на добри, топли односи е заштитничко.

NOTE Paragraph

00:07:45.777 --> 00:07:48.496
Откако ги проследивме мажите до

00:07:48.496 --> 00:07:50.832
нивните 80ти сакавме да се вратиме кон

00:07:50.832 --> 00:07:53.058
нивната средовечност и да видиме дали

00:07:53.058 --> 00:07:55.704
можеме да предвидиме кој ќе стане среќен

00:07:55.704 --> 00:07:58.694
здрав осумдесетгодишник, а кој не.

00:07:59.680 --> 00:08:03.896
Кога собравме сѐ што знаевме за нив на

00:08:03.920 --> 00:08:07.350
возраст од 50год. тоа не
беше нивното ниво на

00:08:07.350 --> 00:08:09.526
холестерол што предвиде како ќе

00:08:09.526 --> 00:08:12.606
стареат, туку беше задоволството кое го

00:08:12.606 --> 00:08:16.346
имаат од нивните односи. Луѓето кои беа

00:08:16.346 --> 00:08:19.936
најзадоволни од нивните врски на 50год.

00:08:19.960 --> 00:08:22.360
беа најздрави на 80 год.

00:08:23.680 --> 00:08:26.856
Се чини дека добрите, блиски односи нѐ

00:08:26.880 --> 00:08:29.380
чуваат од некои од несаканите дејства на

00:08:29.380 --> 00:08:34.526
стареењето. Најсреќните парови во нивните

00:08:34.526 --> 00:08:37.935
80ти изјавиле дека во деновите кога имале

00:08:37.935 --> 00:08:41.150
повеќе физичка болка останале исто среќни.

00:08:41.150 --> 00:08:45.080
Но, луѓето кои биле во несреќни врски, во

00:08:45.080 --> 00:08:47.626
деновите кога покажале повеќе физичка

00:08:47.626 --> 00:08:50.756
болка, таа била зголемена со поголема

00:08:50.756 --> 00:08:52.190
емоционална болка.

NOTE Paragraph

00:08:52.360 --> 00:08:55.346
Третата голема лекција која ја научивме за

00:08:55.346 --> 00:08:57.702
односите и нашето здравје е дека добрите

00:08:57.702 --> 00:09:00.632
односи не ги чуваат само нашите тела,туку

00:09:00.632 --> 00:09:01.868
и нашите мозоци.

00:09:02.730 --> 00:09:06.626
Се чини дека сигурните и посветени односи

00:09:06.626 --> 00:09:10.802
со друга личност во 80тите се заштитнички.

00:09:11.330 --> 00:09:14.016
Луѓето кои се во врски каде тие вистина

00:09:14.016 --> 00:09:16.182
можат да се потпрат на другата личност

00:09:16.182 --> 00:09:18.678
кога имаат потреба, 
меморијата на тие луѓе е

00:09:18.678 --> 00:09:23.394
поостра. А, луѓето во врски каде што не

00:09:23.394 --> 00:09:26.644
можат да се потпрат еден на друг, тие луѓе

00:09:26.644 --> 00:09:30.100
искусуваат рано губење на меморијата.

00:09:30.970 --> 00:09:33.906
Добрите односи, тие не мора да бидат мирни

00:09:33.906 --> 00:09:35.822
цело време. Некои од осумдесетгодишните

00:09:35.822 --> 00:09:39.728
парови можеби се карале секој ден, но

00:09:39.728 --> 00:09:42.134
сѐ додека чувствувале дека можат да се

00:09:42.134 --> 00:09:44.474
потпрат еден на друг,
кога ќе станело тешко

00:09:44.474 --> 00:09:47.144
тие караници немале влијание на нивните

00:09:47.144 --> 00:09:49.144
сеќавања.

NOTE Paragraph

00:09:49.600 --> 00:09:52.336
Оваа порака,

00:09:52.360 --> 00:09:55.886
дека добри, блиски односи се добри за

00:09:55.886 --> 00:09:58.522
нашето здравје и благосостојба, oва е

00:09:58.522 --> 00:10:02.352
прастара мудрост. Зошто е ова тешко да се

00:10:02.352 --> 00:10:06.628
сфати и лесно да се игнорира? Сите сме

00:10:06.628 --> 00:10:09.800
луѓе. Тоа што ни треба e брз ремонт,
нешто што

00:10:09.800 --> 00:10:11.726
можеме да добиеме и што ќе ги направи

00:10:11.726 --> 00:10:14.360
нашите животи добри и ќе ги зачува.

00:10:15.320 --> 00:10:18.796
Односите се замрсени и сложени

00:10:18.796 --> 00:10:21.380
и напорно е да се обрнува внимание на

00:10:21.380 --> 00:10:24.070
семејството и пријателите, не е ни секси

00:10:24.070 --> 00:10:27.250
ни гламурзно. И трае доживотно. Никогаш не

00:10:27.250 --> 00:10:31.706
завршува. Луѓето во 75год. студија кои беа

00:10:31.706 --> 00:10:34.212
најсреќни кога се пензионираа, беа луѓе

00:10:34.212 --> 00:10:36.368
кои всушност активно работеле да ги

00:10:36.368 --> 00:10:39.004
заменат колегите со нови
пријатели за забава,

00:10:39.664 --> 00:10:41.840
Исто како луѓето родени во 2000 год. во

00:10:41.840 --> 00:10:44.030
неодамнешната анкета, многу од мажите

00:10:44.030 --> 00:10:48.026
кога биле млади адолесценти мислеле дека

00:10:48.026 --> 00:10:49.952
славата, богатството и високите

00:10:49.952 --> 00:10:52.032
достигнувања се нештата по кои требало да

00:10:52.032 --> 00:10:55.252
се стремат за да имаат добар живот. 
Но, одново и

00:10:55.252 --> 00:10:57.597
одново, за време на овие 75год. студијата

00:10:57.597 --> 00:10:59.860
покажала дека луѓето кои поминале

00:10:59.860 --> 00:11:03.657
најдобро се оние кои се впуштиле во односи

00:11:03.997 --> 00:11:07.226
со семејството, пријателите, општеството.

NOTE Paragraph

00:11:09.356 --> 00:11:11.116
Што е со вас?

00:11:11.116 --> 00:11:14.840
Да речеме дека имате 25, 40 или 60 год.

00:11:15.800 --> 00:11:18.760
Како воопшто изгледа впуштањето во врски?

NOTE Paragraph

00:11:19.760 --> 00:11:24.160
Можностите се бескрајни. Може да е нешто

00:11:24.160 --> 00:11:27.066
едноставно како замена на времето

00:11:27.066 --> 00:11:29.062
поминато пред екраните со време поминато

00:11:29.062 --> 00:11:32.712
со луѓе, оживување на здодевна врска со

00:11:32.712 --> 00:11:35.288
нова заедничка активност, долги прошетки

00:11:35.288 --> 00:11:39.204
или вечерни состаноци, или повтоно контакт

00:11:39.204 --> 00:11:41.446
со роднина со кој не си зборувал со години

00:11:42.386 --> 00:11:45.096
бидејќи тие чести семејни непријателства

00:11:45.096 --> 00:11:49.296
имаат ужасни последици врз луѓето кои

00:11:49.296 --> 00:11:51.462
држат лутина.

NOTE Paragraph

00:11:52.020 --> 00:11:55.786
Сакам да завршам со цитат на Марк Твен.

00:11:57.496 --> 00:12:00.810
Пред повеќе од еден век,гледал
назад на својот

00:12:00.810 --> 00:12:06.506
животот и го напишал ова: "Нема време,

00:12:06.506 --> 00:12:09.646
животот е толку краток за 
надмудрувања, извинувања,

00:12:09.646 --> 00:12:13.560
каења и префрлувања.

00:12:15.000 --> 00:12:19.060
Има време само за сакање, 
и ако смеам да речам

00:12:19.060 --> 00:12:21.410
имаме само еден миг за тоа.“


NOTE Paragraph

00:12:22.620 --> 00:12:26.224
Добриот живот е изграден 
од добри односи.

NOTE Paragraph

00:12:26.884 --> 00:12:28.630
Ви благодарам!

NOTE Paragraph

00:12:28.630 --> 00:12:30.730
(Аплауз)