1
00:00:00,760 --> 00:00:03,735
Šta nas održava zdravim i srećnim

2
00:00:03,760 --> 00:00:05,320
kako prolazimo kroz život?

3
00:00:06,520 --> 00:00:09,016
Ukoliko biste ulagali danas

4
00:00:09,040 --> 00:00:11,096
u najbolju verziju sebe u budućnosti,

5
00:00:11,120 --> 00:00:14,080
gde biste uložili svoje vreme i energiju?

6
00:00:15,120 --> 00:00:17,656
Nedavno je na milenijumskoj generaciji
urađena anketa,

7
00:00:17,656 --> 00:00:22,736
pitali su ih koji su im najvažniji
životni ciljevi

8
00:00:22,760 --> 00:00:24,776
i preko 80 procenata je reklo

9
00:00:24,800 --> 00:00:28,936
da im je najvažniji cilj da se obogate.

10
00:00:28,960 --> 00:00:33,296
A ostalih 50 procenata
iz iste generacije mladih

11
00:00:33,320 --> 00:00:35,856
je reklo da im je drugi važan životni cilj

12
00:00:35,880 --> 00:00:37,720
da budu poznati.

13
00:00:38,960 --> 00:00:40,176
(Smeh)

14
00:00:40,200 --> 00:00:46,856
I stalno nam govore da moramo
da zapnemo na poslu, da se više trudimo

15
00:00:46,880 --> 00:00:48,936
i da više postižemo.

16
00:00:48,960 --> 00:00:52,616
Stekli smo utisak da je to ono
što bismo trebali da sledimo

17
00:00:52,640 --> 00:00:54,456
kako bismo imali dobar život.

18
00:00:54,480 --> 00:00:56,696
Slike celokupnih života,

19
00:00:56,720 --> 00:01:01,936
izbora koje ljudi prave
i kako su im se ti izbori odvijali,

20
00:01:01,960 --> 00:01:04,840
te slike je gotovo nemoguće napraviti.

21
00:01:06,080 --> 00:01:09,136
Većina onoga što znamo o ljudskom životu

22
00:01:09,160 --> 00:01:12,616
znamo iz odgovora na pitanja
o sećanjima iz prošlosti

23
00:01:12,640 --> 00:01:17,416
i, koliko nam je poznato, osvrtanje
u prošlost uopšte nije pouzdano.

24
00:01:17,440 --> 00:01:21,136
Zaboravljamo ogromnu većinu onoga
što nam se desilo u životu

25
00:01:21,160 --> 00:01:24,040
i ponekad je sećanje istinski kreativno.

26
00:01:24,800 --> 00:01:29,176
Međutim, šta ako bismo mogli
da posmatramo celokupne živote

27
00:01:29,200 --> 00:01:32,056
kako se vremenom razvijaju?

28
00:01:32,080 --> 00:01:36,056
Šta kad bismo mogli da izučavamo ljude
od tinejdžerskog uzrasta

29
00:01:36,080 --> 00:01:38,816
sve do starosti,

30
00:01:38,840 --> 00:01:42,200
kako bismo otkrili šta ljude održava
srećnim i zdravim?

31
00:01:43,560 --> 00:01:44,760
Učinili smo to.

32
00:01:45,640 --> 00:01:47,856
Harvardovo istraživanje razvoja odraslih

33
00:01:47,880 --> 00:01:52,640
je možda najduže istraživanje
života odraslih koje je ikad sprovedeno.

34
00:01:53,720 --> 00:01:59,840
Tokom 75 godina smo pratili
živote 724 muškarca,

35
00:02:01,360 --> 00:02:05,856
godinu za godinom, pitali smo ih o poslu,
njihovim porodičnim životima, zdravlju

36
00:02:05,880 --> 00:02:10,256
i, naravno, pitali smo sve vreme
ne znajući kako će njihove životne priče

37
00:02:10,280 --> 00:02:11,720
ispasti.

38
00:02:13,280 --> 00:02:16,896
Ovakva istraživanja su izuzetno retka.

39
00:02:16,920 --> 00:02:20,976
Skoro svi slični projekti
se raspadnu u roku od jedne decenije

40
00:02:21,000 --> 00:02:24,176
jer prevelik broj ljudi
napusti istraživanje

41
00:02:24,200 --> 00:02:27,096
ili finansiranje istraživanja prestane

42
00:02:27,120 --> 00:02:29,376
ili istraživačima nešto drugo
odvuče pažnju

43
00:02:29,400 --> 00:02:33,480
ili umru i niko ne nastavi započeti posao.

44
00:02:34,280 --> 00:02:36,536
Međutim, kombinacijom sreće

45
00:02:36,560 --> 00:02:40,256
i upornosti
nekoliko generacija istraživača,

46
00:02:40,280 --> 00:02:41,840
ovo istraživanje je preživelo.

47
00:02:42,520 --> 00:02:47,016
Oko 60, od naša prvobitna 724 muškaraca,

48
00:02:47,040 --> 00:02:48,336
su i dalje živi,

49
00:02:48,360 --> 00:02:50,536
i dalje učestvuju u istraživanju,

50
00:02:50,560 --> 00:02:52,600
većina je u devedesetim godinama.

51
00:02:53,560 --> 00:02:55,456
I sada počinjemo da izučavamo

52
00:02:55,480 --> 00:02:58,840
preko 2000 dece ovih muškaraca.

53
00:02:59,680 --> 00:03:02,000
A ja sam četvrti direktor istraživanja.

54
00:03:03,400 --> 00:03:08,136
Od 1938, pratili smo živote
dve grupe muškaraca.

55
00:03:08,160 --> 00:03:10,296
Prva grupa je započela istraživanje

56
00:03:10,320 --> 00:03:13,016
kad su bili druga godina na Harvardu.

57
00:03:13,040 --> 00:03:15,856
Svi su završili fakultet
tokom Drugog svetskog rata,

58
00:03:15,880 --> 00:03:18,320
a potom je većina otišla u ratnu službu.

59
00:03:19,280 --> 00:03:21,416
A druga grupa koju smo pratili

60
00:03:21,440 --> 00:03:25,616
je bila grupa dečaka
iz najsiromašnijih četvrti Bostona,

61
00:03:25,640 --> 00:03:27,656
dečaci koji su izabrani za istraživanje

62
00:03:27,680 --> 00:03:31,016
baš zato što potiču
iz nekih od najproblematičnijih

63
00:03:31,040 --> 00:03:32,896
i najugroženijih porodica

64
00:03:32,920 --> 00:03:35,656
iz Bostona 1930-ih.

65
00:03:35,680 --> 00:03:40,280
većina je živela u lamelama, mnogi
nisu imali toplu, ni hladnu tekuću vodu.

66
00:03:42,520 --> 00:03:44,416
Kada su postali deo istraživanja,

67
00:03:44,440 --> 00:03:47,376
svi ovi tinejdžeri su intervjuisani.

68
00:03:47,400 --> 00:03:49,616
Obavljeni su medicinski pregledi na njima.

69
00:03:49,640 --> 00:03:53,176
Posetili smo njihove domove
i razgovarali sa njihovim roditeljima.

70
00:03:53,200 --> 00:03:55,576
A onda su ovi tinejdžeri
postali odrasli ljudi

71
00:03:55,600 --> 00:03:58,016
raznih zanimanja.

72
00:03:58,040 --> 00:04:04,136
Postali su fabrički radnici i pravnici
i zidari i doktori,

73
00:04:04,160 --> 00:04:06,520
jedan je postao predsednik SAD.

74
00:04:08,160 --> 00:04:12,400
Neki su postali alkoholičari.
Nekoliko je dobilo šizofreniju.

75
00:04:13,320 --> 00:04:15,616
Neki su se popeli na društvenoj lestvici,

76
00:04:15,640 --> 00:04:18,856
s dna skroz do samog vrha,

77
00:04:18,880 --> 00:04:22,160
a neki su išli obrnutim smerom.

78
00:04:23,520 --> 00:04:26,456
Osnivači ovog istraživanja

79
00:04:26,480 --> 00:04:28,496
ne bi ni u najluđim snovima

80
00:04:28,520 --> 00:04:33,056
mogli da zamisle da ću danas
da stojim ovde, 75 godina kasnije,

81
00:04:33,080 --> 00:04:36,160
i da vam govorim
da istraživanje i dalje traje.

82
00:04:37,280 --> 00:04:40,896
Svake dve godine, naše strpljivo
i posvećeno osoblje

83
00:04:40,920 --> 00:04:43,976
poziva naše muškarce
i pita ih da li možemo da im pošaljemo

84
00:04:44,000 --> 00:04:47,120
još jednu seriju pitanja
o njihovim životima.

85
00:04:48,040 --> 00:04:51,616
Mnogi od muškaraca
iz centralnog Bostona nas pitaju:

86
00:04:51,640 --> 00:04:55,520
"Zašto me i dalje izučavate?
Moj život prosto nije toliko zanimljiv."

87
00:04:56,600 --> 00:04:59,096
Muškarci sa Harvarda
nikad ne postavljaju to pitanje.

88
00:04:59,096 --> 00:05:04,200
(Smeh)

89
00:05:08,920 --> 00:05:11,776
Kako bismo imali jasniju sliku
ovih života,

90
00:05:11,800 --> 00:05:14,736
ne šaljemo im samo upitnike.

91
00:05:14,760 --> 00:05:17,216
Intervjuišemo ih
u njihovim dnevnim boravcima

92
00:05:17,240 --> 00:05:20,176
Uzimamo zdravstvene kartone
od njihovih doktora.

93
00:05:20,200 --> 00:05:22,696
Uzimamo im krv, skeniramo njihove mozgove,

94
00:05:22,720 --> 00:05:24,416
razgovaramo s njihovom decom.

95
00:05:24,440 --> 00:05:29,696
Snimamo ih dok razgovaraju sa suprugama
o svojim najvećim brigama.

96
00:05:29,720 --> 00:05:33,256
I kada smo, pre jedne decenije,
konačno upitali supruge

97
00:05:33,280 --> 00:05:35,656
da nam se pridruže
kao učesnice u istraživanju,

98
00:05:35,680 --> 00:05:38,376
mnoge žene su rekle:
"Znate, bilo je i vreme."

99
00:05:38,400 --> 00:05:39,456
(Smeh)

100
00:05:39,480 --> 00:05:41,176
Pa, šta smo naučili?

101
00:05:41,200 --> 00:05:46,416
Koje su lekcije proizašle
iz desetina hiljada stranica

102
00:05:46,440 --> 00:05:49,496
informacija koje smo sakupili

103
00:05:49,520 --> 00:05:50,720
o ovim životima?

104
00:05:51,720 --> 00:05:57,320
Pa, lekcije nisu o bogatstvu ili slavi
ili sve vrednijem i vrednijem radu.

105
00:05:58,520 --> 00:06:04,816
Najjasnija poruka koja nam je stigla
iz 75-ogodišnjeg istraživanja je sledeća:

106
00:06:04,840 --> 00:06:10,040
dobri odnosi nas održavaju
srećnijima i zdravijima, i tačka.

107
00:06:11,000 --> 00:06:14,816
Naučili smo tri važne lekcije o odnosima.

108
00:06:14,840 --> 00:06:18,936
Prva je da su društvene veze
zaista dobre po nas

109
00:06:18,960 --> 00:06:21,456
i da usamljenost ubija.

110
00:06:21,480 --> 00:06:25,136
Ispostavilo se da ljudi,
koji su društveno povezaniji

111
00:06:25,160 --> 00:06:28,256
s porodicom, prijateljima, društvom,

112
00:06:28,280 --> 00:06:32,976
su srećniji, fizički zdraviji i žive duže

113
00:06:33,000 --> 00:06:36,376
od ljudi koji su lošije povezani.

114
00:06:36,400 --> 00:06:39,816
A ispostavilo se
da je iskustvo usamljenosti otrovno.

115
00:06:39,840 --> 00:06:44,976
Ljudi koji su izolovaniji od drugih,
više nego što bi želeli da budu,

116
00:06:45,000 --> 00:06:48,216
otkrivaju da su manje srećni,

117
00:06:48,240 --> 00:06:51,196
zdravlje počnje da im se pogoršava
rano tokom srednjih godina,

118
00:06:51,200 --> 00:06:53,436
njihove moždane funkcije
ranije počnu da opadaju

119
00:06:53,440 --> 00:06:57,000
i žive kraće od ljudi koji nisu usamljeni.

120
00:06:58,040 --> 00:07:01,256
A tužna istina je da u bilo kom momentu,

121
00:07:01,280 --> 00:07:05,880
više od jednog od pet Amerikanaca
će reći da je usamljeno.

122
00:07:07,040 --> 00:07:09,696
I znamo da možete biti usamljeni u gomili

123
00:07:09,720 --> 00:07:12,376
i da možete biti usamljeni u braku,

124
00:07:12,400 --> 00:07:14,536
pa je sledeća velika lekcija
koju smo naučili

125
00:07:14,560 --> 00:07:17,656
ta da se ne radi samo o broju
prijatelja koje imate

126
00:07:17,680 --> 00:07:21,176
i ne radi se o tome
da li ste u privrženoj vezi,

127
00:07:21,200 --> 00:07:25,840
već je važan kvalitet vaših bliskih veza.


128
00:07:26,560 --> 00:07:31,336
Ispostavilo se da je život u središtu
konflikta zaista loš za vaše zdravlje.

129
00:07:31,360 --> 00:07:35,336
Izrazito konfliktni brakovi, na primer,
bez mnogo ljubavi,

130
00:07:35,360 --> 00:07:41,136
ispostavilo se da su veoma loši
po vaše zdravlje, možda i gori od razvoda.

131
00:07:41,160 --> 00:07:45,936
A život unutar dobre,
tople veze vas štiti.

132
00:07:45,960 --> 00:07:49,056
Kako smo pratili naše muškarce
sve do njihovih 80-ih,

133
00:07:49,080 --> 00:07:52,096
želeli smo da se osvrnemo na njih
tokom srednjih godina

134
00:07:52,120 --> 00:07:53,696
i da vidimo možemo li predvideti

135
00:07:53,720 --> 00:07:57,696
ko će da ostari u srećnog,
zdravog osamdesetogodišnjaka,

136
00:07:57,720 --> 00:07:58,920
a ko neće.

137
00:07:59,680 --> 00:08:03,896
I kada smo sakupili sve što znamo o njima

138
00:08:03,920 --> 00:08:05,280
kad su imali 50 godina,

139
00:08:06,080 --> 00:08:08,616
njihove vrednosti holesterola

140
00:08:08,640 --> 00:08:11,536
nisu te koje su predvidele
kako će da ostare.

141
00:08:11,560 --> 00:08:15,016
Već to koliko su zadovoljni
u svojim vezama.

142
00:08:15,040 --> 00:08:19,936
Ljudi koji su bili najzadovoljniji
u svojim vezama s 50 godina

143
00:08:19,960 --> 00:08:22,360
su bili najzdraviji sa 80 godina.

144
00:08:23,680 --> 00:08:26,856
A dobre, bliske veze čini se da ublažavaju

145
00:08:26,880 --> 00:08:29,640
bičeve i udarce starosti.

146
00:08:30,480 --> 00:08:34,456
Naši najsrećnije upareni muškarci i žene

147
00:08:34,480 --> 00:08:36,535
su izjavili, u svojim 80-im,

148
00:08:36,559 --> 00:08:39,496
da je u danima
kad su osećali više fizičkog bola,

149
00:08:39,520 --> 00:08:41,590
njihovo raspoloženje
ostajalo jednako vedro.

150
00:08:42,400 --> 00:08:45,656
Međutim, ljudi koji su bili
u nezadovoljavajućim vezama,

151
00:08:45,680 --> 00:08:48,616
u danima kada bi prijavili
više fizičkog bola,

152
00:08:48,640 --> 00:08:51,680
on je bio pojačan višim stepenom
emotivnog bola.

153
00:08:52,360 --> 00:08:56,736
A treća važna lekcija koju smo naučili
o vezama i našem zdravlju

154
00:08:56,760 --> 00:09:00,016
je da dobre veze, ne štite samo naša tela,

155
00:09:00,040 --> 00:09:01,520
već štite i naše mozgove.

156
00:09:02,440 --> 00:09:07,096
Ispostavilo se da kad ste
u sigurnoj i privrženoj vezi

157
00:09:07,120 --> 00:09:11,016
s drugom osobom, u svojim 80-im,
to je poput štita,

158
00:09:11,040 --> 00:09:13,016
da ljudi koji su u vezama

159
00:09:13,040 --> 00:09:17,176
u kojim osećaju da zaista mogu da računaju
na drugu osobu kad je to potrebno,

160
00:09:17,200 --> 00:09:20,896
sećanja tih ljudi duže ostaju jasna.

161
00:09:20,920 --> 00:09:22,416
A ljudi u vezama

162
00:09:22,440 --> 00:09:25,576
u kojim osećaju da zaista ne mogu
da računaju na drugu osobu,

163
00:09:25,600 --> 00:09:29,480
ti ljudi ranije doživljavaju
pogoršanje pamćenja.

164
00:09:30,520 --> 00:09:33,976
A te dobre veze,
ne moraju stalno da budu prijatne.

165
00:09:34,000 --> 00:09:37,576
Neki od naših osamdestogodišnjih
parova mogu zvocati jedno drugom

166
00:09:37,600 --> 00:09:39,330
po čitavi dan,

167
00:09:39,330 --> 00:09:42,626
međutim dokle god bi osećali da se zaista
mogu osloniti jedno na drugo

168
00:09:42,626 --> 00:09:44,406
kad dođe teško vreme,

169
00:09:44,406 --> 00:09:48,000
te svađe nisu uzimale danak
njihvom pamćenju.

170
00:09:49,600 --> 00:09:52,336
Dakle, ova poruka

171
00:09:52,360 --> 00:09:58,056
da su dobre, prisne veze
dobre za naše zdravlje i dobrobit,

172
00:09:58,080 --> 00:10:01,016
ova mudrost je stara kao Grčka.

173
00:10:01,040 --> 00:10:04,880
Zašto je ovo teško shvatiti
i lako zanemariti?

174
00:10:05,560 --> 00:10:07,016
Pa, ljudi smo.

175
00:10:07,040 --> 00:10:09,856
Mi bismo zaista želeli brza rešenja,

176
00:10:09,880 --> 00:10:11,576
nešto što možemo da uzmemo

177
00:10:11,600 --> 00:10:14,360
zbog čega će naši životi biti dobri
i takvi će i ostati.

178
00:10:15,320 --> 00:10:18,656
Veze su haotične i složene,

179
00:10:18,680 --> 00:10:22,496
a vredan rad na održavanju
porodice i prijatelja,

180
00:10:22,520 --> 00:10:25,176
nije ni seksi, ni glamurozan.

181
00:10:25,200 --> 00:10:28,536
Uz to je i celoživotan.
Nikad se ne završava.

182
00:10:28,560 --> 00:10:33,616
Ljudi iz našeg 75-ogodišnjeg istraživanja
koji su bili najsrećniji kao penzioneri

183
00:10:33,640 --> 00:10:39,456
su oni koji su aktivno radili na zameni
prijatelja s posla, onim za zabavu.

184
00:10:39,480 --> 00:10:42,456
Baš kao milenijumska generacija
u skorašnjem istraživanju,

185
00:10:42,480 --> 00:10:46,096
većina naših muškaraca,
na samom početku, kao mladići,

186
00:10:46,120 --> 00:10:50,136
zaista su verovali da su slava i bogatstvo
i velika dostignuća

187
00:10:50,160 --> 00:10:54,096
ono što moraju da jure
da bi imali dobar život.

188
00:10:54,120 --> 00:10:58,296
Ali iznova i iznova, tokom ovih 75 godina,
naše istraživanje je pokazivalo

189
00:10:58,320 --> 00:11:03,976
da su najdalje stigli
ljudi koji su se oslanjali na veze,

190
00:11:04,000 --> 00:11:07,240
s porodicom, prijateljima, zajednicom.

191
00:11:09,080 --> 00:11:11,056
Dakle, šta je s vama?

192
00:11:11,080 --> 00:11:14,840
Recimo da imate 25 ili 40 ili 60 godina.

193
00:11:15,800 --> 00:11:18,760
Kako bi oslanjanje na veze
uopšte izgledalo?

194
00:11:19,760 --> 00:11:22,880
Pa, mogućnosti su skoro neograničene.

195
00:11:23,600 --> 00:11:29,696
Moglo bi da bude nešto prosto kao menjanje
vremena ispred ekrana vremenom s ljudima

196
00:11:29,720 --> 00:11:34,176
ili oživljavanje učmale veze
novom zajedničkom aktivnošću,

197
00:11:34,200 --> 00:11:36,400
dugim šetnjama ili izlascima uveče

198
00:11:37,360 --> 00:11:42,216
ili posezanje za članom porodice
s kim niste razgovarali godinama

199
00:11:42,240 --> 00:11:45,736
jer sve te opšte poznate porodične svađe

200
00:11:45,760 --> 00:11:47,976
uzimaju užasan danak

201
00:11:48,000 --> 00:11:50,080
ljudima koji su zlopamtila.

202
00:11:52,000 --> 00:11:55,920
Želeo bih da završim citatom Marka Tvena.

203
00:11:57,280 --> 00:11:59,656
Pre više od jednog veka,

204
00:11:59,680 --> 00:12:02,296
osvrtao se na svoj život

205
00:12:02,320 --> 00:12:03,600
i napisao sledeće:

206
00:12:04,840 --> 00:12:08,536
"Nema vremena, tako kratak je život,

207
00:12:08,560 --> 00:12:13,720
za prepirke, izvinjenja,
prezir, pozivanja na odgovornost.

208
00:12:14,720 --> 00:12:17,536
Imamo samo vremena za ljubav,

209
00:12:17,560 --> 00:12:21,280
i to samo tren, tako reći, za to."

210
00:12:22,760 --> 00:12:27,136
Dobar život se gradi dobrim vezama.

211
00:12:27,160 --> 00:12:28,376
Hvala vam.

212
00:12:28,400 --> 00:12:33,840
(Aplauz)