0:00:00.423,0:00:05.309
गेल्या वर्षी मी भारतातल्या [br]एका आदिवासी कुटुंबात राहत होते.

0:00:06.547,0:00:08.228
एका दुपारी

0:00:08.252,0:00:10.680
त्यांचा छोटा मुलगा जेवत होता,

0:00:10.704,0:00:15.805
आणि मला पाहिल्याबरोबर त्याने [br]लगबगीने भाजी आपल्या पाठीमागे लपवली.

0:00:16.694,0:00:21.278
तो काय खात होता ते मला दाखवावं [br]म्हणून फार आग्रह करावा लागला.

0:00:21.994,0:00:25.345
त्या पतंगाच्या अळ्या होत्या.

0:00:25.369,0:00:28.748
माडिया आदिवासींचे [br]हे एक पारंपारिक पक्वान्न.

0:00:29.364,0:00:30.575
मी ओरडले,

0:00:30.599,0:00:33.067
"अरे देवा! या खातो आहेस तू!

0:00:33.091,0:00:35.421
माझ्यासाठी थोड्या शिल्लक आहेत ना?"

0:00:36.466,0:00:38.928
त्या मुलाने अविश्वासाने माझ्याकडे पाहिलं.

0:00:38.952,0:00:40.833
"तुम्ही.. या खाता?"

0:00:42.388,0:00:45.338
"मला या फार आवडतात!" मी उत्तर दिले.

0:00:46.513,0:00:49.846
यावर त्याचा जराही विश्वास बसला नाही [br]हे मला स्पष्ट दिसत होते.

0:00:50.678,0:00:55.413
एका शहरी सुशिक्षित महिलेला [br]त्याच्यासारखे अन्न आवडणे कसे शक्य आहे?

0:00:56.562,0:01:00.277
नंतर मी त्याच्या वडिलांकडे हा विषय काढला.

0:01:00.301,0:01:03.388
आणि ते प्रकरण फारच संवेदनशील निघाले.

0:01:04.793,0:01:06.831
त्याचे वडील म्हणाले,

0:01:06.855,0:01:10.190
"माझ्या फक्त ह्याच एका मुलाला[br]हे खाणे आवडते.

0:01:10.214,0:01:13.084
आम्ही त्याला सांगतो, [br]'ते खाऊ नकोस. ते वाईट असते.'

0:01:13.108,0:01:14.978
पण तो ऐकत नाही.

0:01:15.002,0:01:18.275
हे सर्व खाणे आम्ही [br]बऱ्याच काळापूर्वी सोडून दिले आहे."

0:01:19.763,0:01:21.831
"का?" मी विचारले.

0:01:22.752,0:01:25.126
"हे तुमचे पारंपारिक अन्न आहे.

0:01:26.108,0:01:28.700
हे तुमच्या परिसरात उपलब्ध आहे.

0:01:28.724,0:01:30.170
हे पौष्टिक आहे.

0:01:30.194,0:01:32.898
आणि मी खात्रीने सांगू शकते, की [br]हे स्वादिष्ट आहे.

0:01:33.584,0:01:35.554
हे खाण्यात काय चूक आहे?"

0:01:36.768,0:01:38.437
ते निःशब्द झाले.

0:01:39.360,0:01:40.529
मी विचारले,

0:01:40.998,0:01:45.343
"तुम्हांला सांगितले गेले आहे का, की [br]तुमचे अन्न वाईट आहे,

0:01:45.367,0:01:48.472
किंवा ते खाणे हा मागासलेपणा आहे,

0:01:48.496,0:01:49.984
असंस्कृत आहे?"

0:01:51.960,0:01:53.683
त्यांनी शांतपणे मान हलवली.

0:01:55.069,0:02:01.209
भारतातील आदिवासी लोकांबरोबर काम करताना [br]अनेकदा घडले होते, तसे याही प्रसंगी

0:02:01.233,0:02:03.537
मला अन्नाबद्दल वाटणारी शरम दिसून आली.

0:02:04.545,0:02:08.171
शरमेमागचा समज असा, की [br]आपल्याला अतिशय आवडणारे,

0:02:08.195,0:02:11.372
आपल्या अनेक पिढ्यांनी खाल्लेले अन्न

0:02:11.396,0:02:13.416
हे काही कारणामुळे निकृष्ठ असावे,

0:02:13.440,0:02:14.813
मानवासाठी योग्य नसावे.

0:02:16.008,0:02:21.152
आणि ही शरम फक्त विचित्र, किळसवाण्या[br]अन्नापुरती सीमित नाही,

0:02:21.176,0:02:23.997
म्हणजे कीटक किंवा उंदीर वगैरे,

0:02:24.021,0:02:27.203
तर ती सर्वसाधारण अन्नालाही लागू आहे.

0:02:27.227,0:02:29.219
रानटी भाज्या,

0:02:29.243,0:02:32.035
अळंबी, फुले --

0:02:32.059,0:02:36.403
थोडक्यात, शेतात पिकवले न जाता[br]गोळा केले जाणारे काहीही.

0:02:37.172,0:02:40.708
भारतातील आदिवासींमध्ये [br]ही शरम सर्वत्र आढळते.

0:02:41.946,0:02:43.700
कोणत्याही कारणाने ती बळावते.

0:02:44.308,0:02:49.194
एका शाळेत एका उच्चवर्णी [br]शाकाहारी शिक्षकांची नेमणूक झाली.

0:02:49.218,0:02:53.666
काही आठवड्यांत मुले पालकांना सांगू लागली,[br]की खेकडे खाणे हे घाणेरडे आहे.

0:02:53.690,0:02:55.364
किंवा मांस खाणे हे पाप आहे.

0:02:56.202,0:03:00.272
एका सरकारी पौष्टिक अन्न योजनेद्वारे [br]मऊ पांढरा भात पुरवला जातो.

0:03:00.296,0:03:03.392
आता कोणालाही लाल तांदूळ [br]किंवा ज्वारी बाजरी खावीशी वाटत नाही.

0:03:03.984,0:03:08.798
एका गावात एक सेवाभावी संस्था गर्भवती [br]मातांसाठी आदर्श आहाराचे तक्ते घेऊन गेली.

0:03:09.344,0:03:10.640
त्याचा परिणाम लगेच झाला.

0:03:10.664,0:03:13.015
सगळ्या गर्भवती माता दुःखी झाल्या.

0:03:13.039,0:03:15.581
सफरचंद आणि द्राक्षे [br]परवडणार नाहीत या विचाराने.

0:03:16.009,0:03:19.219
आणि त्यांना इतर फळांचा विसर पडला,

0:03:19.243,0:03:21.492
जी जंगलातून गोळा करून आणणे शक्य असते.

0:03:22.611,0:03:23.999
आरोग्य सेवक,

0:03:25.086,0:03:27.206
धर्म प्रचारक,

0:03:27.230,0:03:29.668
कोणी सरकारी कर्मचारी,

0:03:29.692,0:03:32.664
आणि त्यांची स्वतःची सुशिक्षित मुलेसुद्धा

0:03:32.688,0:03:37.264
या आदिवासींना अक्षरशः ओरडून सांगताहेत

0:03:37.288,0:03:40.562
की त्यांचे अन्न पुरेसे चांगले नाही.

0:03:40.586,0:03:42.238
ते पुरेसे सुसंस्कृत नाही.

0:03:43.480,0:03:46.024
आणि त्यामुळे हळू हळू थोडे थोडे अन्न

0:03:46.972,0:03:48.519
नाहीसे होत आहे.

0:03:49.836,0:03:54.185
मला प्रश्न पडतो, [br]तुम्ही कधी विचारात घेतले आहे का,

0:03:54.209,0:03:57.754
की तुमच्याही समाजांमध्ये[br]अन्नाचा असाच इतिहास असू शकतो.

0:03:59.468,0:04:02.671
तुम्ही तुमच्या ९० वर्षांच्या आजीशी बोललात,

0:04:03.587,0:04:07.493
तर तुम्ही कधी न पाहिलेल्या वा ऐकलेल्या [br]अन्नाविषयी ती बोलेल का?

0:04:08.631,0:04:11.390
तुम्हांला कल्पना आहे का, [br]तुमच्या समाजाचे किती अन्न

0:04:11.414,0:04:13.280
तुम्हांला आज उपलब्ध नाही?

0:04:14.652,0:04:16.488
स्थानिक तज्ज्ञ मला सांगतात,

0:04:16.512,0:04:22.374
दक्षिण आफ्रिकेतली अन्नाची अर्थव्यवस्था [br]आज पूर्णपणे आयात अन्नावर आधारित आहे.

0:04:23.493,0:04:25.637
मका हे मुख्य अन्न झाले आहे,

0:04:25.661,0:04:31.635
तर स्थानिक ज्वारी, बाजरी, कंद [br]हे सर्व नष्ट झाले आहेत.

0:04:32.384,0:04:35.406
तशीच जंगलात उगवणारी कडधान्ये आणि भाज्या.

0:04:35.430,0:04:39.058
लोक बटाटे आणि कांदे , [br]कोबी आणि गाजर खाताहेत.

0:04:39.921,0:04:41.771
माझ्या देशात

0:04:41.795,0:04:44.598
अन्नाचा हा ऱ्हास [br]प्रचंड प्रमाणावर झालेला आहे.

0:04:45.077,0:04:49.144
आधुनिक भारत अडकला आहे तांदूळ, गहू

0:04:49.168,0:04:51.352
आणि मधुमेह यांच्या विळख्यात.

0:04:52.220,0:04:57.401
आपण काही अन्न पूर्णपणे विसरून गेलो आहोत.[br]उदाहरणार्थ, विविध प्रकारचे कंद,

0:04:57.425,0:05:01.260
झाडांचे गोंद, मासे, कवचधारी मासे,

0:05:01.284,0:05:03.176
तेलबिया,

0:05:03.200,0:05:07.285
गोगलगायसदृश प्राणी, अळंबी, कीटक,

0:05:07.309,0:05:10.436
नामशेष न झालेल्या छोट्या प्राण्यांचे मांस.

0:05:10.460,0:05:14.629
हे सर्व आमच्या परिसरात उपलब्ध होते.

0:05:15.804,0:05:17.645
मग हे सर्व अन्न कुठे गेले?

0:05:18.630,0:05:21.719
अन्नधान्याच्या आपल्या आधुनिक टोपल्या [br]इतक्या आखूड कशा झाल्या?

0:05:22.895,0:05:29.044
आपण गुंतागुंतीच्या राजकीय, अर्थशास्त्रीय [br]आणि पर्यावरणवादी कारणांविषयी बोलू शकतो.

0:05:29.068,0:05:33.349
पण मी शरम या मानवी भावनेविषयी बोलणार आहे.

0:05:34.590,0:05:38.315
कारण शरम हा निर्णायक बिंदू असतो,

0:05:38.339,0:05:42.438
जिथे अन्न खरोखर [br]तुमच्या ताटातून नाहीसे होते.

0:05:43.444,0:05:44.900
शरम काय करते?

0:05:45.845,0:05:48.512
शरम तुम्हांला खुजे वाटायला लावते,

0:05:48.536,0:05:50.071
दुःखी,

0:05:50.095,0:05:51.317
नालायक,

0:05:51.341,0:05:52.715
अवमानवी.

0:05:53.543,0:05:57.549
शरम आकलनात विसंगती निर्माण करते.

0:05:58.115,0:05:59.906
ती अन्नविषयक सत्याचा विपर्यास करते.

0:06:00.963,0:06:02.676
आपण हे एक उदाहरण घेऊ.

0:06:03.549,0:06:05.793
तुम्हांला हे आवडेल का?

0:06:06.742,0:06:08.945
एक अद्भुत, विविधोपयोगी प्राथमिक अन्न,

0:06:09.817,0:06:13.113
जे तुमच्या परिसरात विपुलतेने उपलब्ध आहे.

0:06:13.137,0:06:15.298
तुम्हांला फक्त ते गोळा करावे लागेल,

0:06:15.322,0:06:17.695
वाळवावे लागेल, साठवावे लागेल.

0:06:17.719,0:06:20.093
मग ते तुम्हांला वर्षभर पुरेल.

0:06:20.117,0:06:24.033
तुम्ही त्यापासून हवे तितके [br]विविध प्रकारचे पदार्थ बनवू शकाल.

0:06:24.701,0:06:28.516
भारतात असेच एक अन्न होते, महुआ.

0:06:28.540,0:06:29.981
हे त्याचे फूल.

0:06:30.989,0:06:34.895
गेली तीन वर्षे [br]मी या अन्नावर संशोधन करत आहे.

0:06:35.651,0:06:40.230
हे अतिशय पौष्टिक आहे, [br]हे आदिवासी परंपरा जाणते,

0:06:40.254,0:06:42.311
तसेच विज्ञानही जाणते.

0:06:43.130,0:06:44.997
आदिवासींसाठी

0:06:45.021,0:06:49.398
वर्षातले चार ते सहा महिने [br]हे मुख्य अन्न असे.

0:06:50.739,0:06:54.447
हे अनेक प्रकारे तुमच्या [br]स्थानिक मरुला सारखे आहे.

0:06:54.471,0:06:57.403
फरक इतकाच, की हे फूल आहे, फळ नव्हे.

0:06:58.236,0:07:00.169
जिथे जंगले समृद्ध असतात,

0:07:00.193,0:07:03.548
तिथे लोकांना खाण्यासाठी [br]वर्षभर भरपूर अन्न तर मिळतेच,

0:07:03.572,0:07:05.441
आणि विकण्यासाठीही पुरेसे शिल्लक राहते.

0:07:06.292,0:07:11.273
मला महुआचे ३५ प्रकारचे पदार्थ सापडले,

0:07:11.297,0:07:13.971
जे आता कोणीही बनवत नाही.

0:07:15.225,0:07:19.860
हे अन्न आता अन्न म्हणून [br]ओळखलेसुद्धा जात नाही,

0:07:19.884,0:07:22.036
तर दारूसाठी कच्चा माल म्हणून ओळखले जाते.

0:07:23.162,0:07:25.830
हे घरात बाळगण्यासाठी अटक होऊ शकते.

0:07:26.417,0:07:28.597
कारण? शरम.

0:07:29.211,0:07:32.646
भारतभर सर्वत्र मी आदिवासींशी बोलले,

0:07:32.670,0:07:35.211
महुआ खाणे बंद का झाले याविषयी.

0:07:35.701,0:07:38.173
आणि मला सगळीकडे तेच एक उत्तर मिळाले.

0:07:39.237,0:07:42.484
"आम्ही दरिद्री, भुकेकंगाल होतो,[br]तेव्हा ते खात होतो.

0:07:43.405,0:07:45.224
आता आम्ही ते का खावं?

0:07:45.248,0:07:47.375
आमच्याजवळ तांदूळ किंवा गहू आहे."

0:07:48.574,0:07:50.869
आणि त्याच एका दमात,

0:07:50.893,0:07:54.111
महुआ किती पौष्टिक आहे [br]हेही लोक मला सांगतात.

0:07:54.835,0:07:58.500
कोणी वृद्ध पूर्वी महुआ खात, [br]त्यांच्या गोष्टी नेहमीच ऐकायला मिळतात.

0:07:59.222,0:08:03.186
"आमच्या आजीला दहा मुले होती.

0:08:03.210,0:08:07.543
तरीही ती किती कष्ट करत असे. [br]कधी दमली नाही, की आजारी पडली नाही."

0:08:08.896,0:08:13.584
प्रत्येक ठिकाणी अगदी हेच दुहेरी बोलणे.

0:08:14.634,0:08:15.865
हे कसे काय?

0:08:16.442,0:08:18.648
तेच अन्न

0:08:18.672,0:08:23.764
एकाच वेळी अतिशय पौष्टिक [br]आणि गरिबांचे अन्न कसे ठरते,

0:08:23.788,0:08:25.706
तेही एका वाक्यात?

0:08:26.822,0:08:28.906
जंगलातल्या इतर अन्नाचीही हीच कथा.

0:08:29.653,0:08:32.612
मी एकामागून एक [br]हृदयद्रावक कहाण्या ऐकल्या आहेत.

0:08:32.636,0:08:35.528
दुष्काळ आणि उपासमारीच्या कहाण्या.

0:08:35.552,0:08:39.376
जंगलातून गोळा केलेल्या कचऱ्यामुळे[br]जीव वाचल्याच्या कहाण्या.

0:08:40.455,0:08:42.001
अन्न नव्हते, म्हणून.

0:08:43.207,0:08:45.272
थोडे जास्त खोलात शिरल्यावर मला कळले,

0:08:45.296,0:08:49.029
की अभाव सर्व अन्नाचा नव्हता,

0:08:49.053,0:08:51.586
तर फक्त शिष्टसंमत अन्नाचा, जसे तांदूळ.

0:08:52.396,0:08:54.061
मी त्यांना विचारले,

0:08:54.085,0:08:57.838
"तुम्ही ज्याला कचरा म्हणता,[br]तो खाण्यास योग्य आहे हे कसे कळले?

0:08:59.141,0:09:03.878
तुम्हांला कोणी सांगितले, की [br]ते विशिष्ट कडू कंद गोड करण्यासाठी

0:09:03.902,0:09:06.213
रात्रभर प्रवाहात ठेवावे?

0:09:07.380,0:09:10.395
किंवा गोगलगायीच्या कवचातले [br]मांस कसे काढावे?

0:09:10.419,0:09:12.869
किंवा जंगली उंदिरासाठी सापळा कसा लावावा?"

0:09:14.085,0:09:17.327
मग ते आपली डोकी खाजवू लागतात,

0:09:17.351,0:09:20.487
आणि त्यांच्या लक्षात येते, की [br]आपण हे वडिलधाऱ्यांकडून शिकलो आहोत.

0:09:21.347,0:09:27.265
कित्येक शतके आपले पूर्वज [br]या अन्नावर जगत होते, प्रगती करत होते.

0:09:27.289,0:09:29.470
तांदूळ मिळण्यापूर्वी.

0:09:29.494,0:09:32.529
आणि ते आपल्या या पिढीपेक्षा [br]कितीतरी निरोगी होते.

0:09:34.029,0:09:36.318
अशी ही अन्नाची कहाणी.

0:09:37.898,0:09:39.467
ही आहे शरमेची करामत:

0:09:39.491,0:09:45.857
लोकांच्या आयुष्यातून, आठवणीतून [br]अन्न आणि अन्न परंपरा नाहीशा करणे.

0:09:45.881,0:09:48.051
त्यांना जाणीवही होऊ न देता.

0:09:49.971,0:09:52.914
हा कल कसा पालटावा?

0:09:53.847,0:09:59.882
आपल्या नैसर्गिक अन्नवापराच्या सुंदर, [br]व्यामिश्र पद्धती परत कशा मिळवाव्यात?

0:10:01.017,0:10:05.818
धरणीमातेने तिच्या निसर्गचक्रानुसार [br]आपल्याला प्रेमाने दिलेले अन्न,

0:10:06.718,0:10:10.864
जे आपल्या आज्यापणज्यांनी आनंदाने रांधले,

0:10:10.888,0:10:13.768
आणि आपल्या पितामहांनी जे कृतज्ञतेने खाल्ले

0:10:14.786,0:10:19.487
असे पौष्टिक, स्थानिक, नैसर्गिक अन्न,

0:10:19.511,0:10:22.311
विविधतेने नटलेले, स्वादिष्ट अन्न,

0:10:22.335,0:10:25.312
जे पिकवावे लागत नाही,

0:10:25.336,0:10:27.477
जे पर्यावरणाची हानी करत नाही,

0:10:27.501,0:10:29.106
ज्यासाठी काही खर्च येत नाही?

0:10:30.360,0:10:32.210
या अन्नाची आपल्या सर्वांना गरज आहे,

0:10:32.234,0:10:35.338
मला वाटते, त्याचे कारण [br]मी तुम्हांला सांगायला नको.

0:10:36.489,0:10:40.093
जागतिक आरोग्यविषयक संकटाबद्दल[br]मी सांगण्याची गरज नाही.

0:10:40.117,0:10:42.659
हवामान बदल, पाणीविषयक संकट

0:10:42.683,0:10:44.023
मातीचा कस कमी होणे,

0:10:44.047,0:10:46.039
कोलमडलेल्या शेतकी व्यवस्था,

0:10:46.063,0:10:47.218
हे सर्व.

0:10:48.040,0:10:52.333
पण माझ्यासाठी, या अन्नाच्या गरजेमागची [br]दुसरी काही कारणे तितकीच महत्त्वाची आहेत,

0:10:52.357,0:10:54.139
जी आपल्याला मनात खोलवर जाणवतात,

0:10:55.059,0:10:57.652
कारण अन्न हे बरेच काही असते.

0:10:58.355,0:11:02.072
अन्न म्हणजे पुष्टी, समाधान,

0:11:02.096,0:11:04.861
सृजनशीलता, समाज,

0:11:04.885,0:11:08.610
आनंद, सुरक्षितता, स्वत्व

0:11:08.634,0:11:09.992
आणि इतरही बरेच काही.

0:11:10.708,0:11:13.097
आपण अन्नाशी कसा संबंध जोडतो

0:11:13.121,0:11:15.189
यावर आयुष्यात बरेचसे काही अवलंबून असते.

0:11:15.745,0:11:18.280
त्यावरून आपण आपल्या शरीराशी [br]कसा संबंध जोडतो हे ठरते,

0:11:19.027,0:11:21.391
कारण आपले शरीर म्हणजे शेवटी अन्नच असते.

0:11:22.192,0:11:25.759
अन्न हे एक मूलभूत संबंध जोडते,

0:11:25.783,0:11:27.326
आपल्या अस्तित्वाशी.

0:11:28.464,0:11:31.501
या अन्नाची आज सर्वात जास्त गरज आहे.

0:11:31.525,0:11:35.376
मानवप्राणी म्हणून आपल्या अस्तित्वाची [br]नवी व्याख्या करण्यासाठी

0:11:35.400,0:11:37.677
निसर्गरचनेचा एक भाग या नात्याने.

0:11:38.507,0:11:41.169
आज या नव्या व्याख्येची गरज आहे का?

0:11:43.692,0:11:47.682
माझ्यासाठी, एकमेव खरे उत्तर आहे प्रेम.

0:11:49.261,0:11:54.247
कारण प्रेम ही शरमेला विरोध करणारी [br]एकमेव गोष्ट आहे.

0:11:55.571,0:12:00.499
आपल्या अन्नाशी असणाऱ्या संबंधात [br]जास्त प्रेम कसे आणावे?

0:12:02.285,0:12:06.065
माझ्यासाठी, प्रेम म्हणजे प्रामुख्याने

0:12:06.089,0:12:09.857
वेग जरा कमी करण्याची इच्छा.

0:12:10.826,0:12:14.193
आपला वेळ देऊन

0:12:14.217,0:12:18.470
संवेदना जाणवू देणे, ऐकणे, माहिती विचारणे.

0:12:19.704,0:12:22.188
स्वतःच्या शरीराचे संकेत ऐकणे[br]हेही प्रेम म्हणता येईल.

0:12:22.875,0:12:29.587
आपल्या शरीरांच्या काय गरजा असतात, [br]खाण्याच्या सवयी, कल्पना,

0:12:30.188,0:12:31.565
आणि व्यसनांच्या मुळाशी?

0:12:32.488,0:12:36.497
या कल्पना तपासून पाहण्यासाठी वेळ देणे,[br]हेही प्रेम असू शकेल.

0:12:37.159,0:12:38.756
त्या कल्पना कुठून आल्या?

0:12:39.586,0:12:42.115
त्यासाठी कदाचित बालपणात मागे जावे लागेल.

0:12:43.012,0:12:44.719
त्या वेळी कोणते अन्न आवडत होते?

0:12:45.577,0:12:47.107
आता काय बदलले आहे?

0:12:47.940,0:12:53.038
कदाचित प्रेम म्हणजे एखादी शांत संध्याकाळ[br]वडिलधाऱ्यांबरोबर घालवणे असेल.

0:12:53.062,0:12:55.748
त्यांच्या अन्नविषयक आठवणी ऐकणे,

0:12:55.772,0:12:58.697
त्यांच्या आवडीचे पदार्थ बनवण्यात [br]त्यांना मदत करणे,

0:12:58.721,0:13:00.162
आणि एकत्र भोजन घेणे.

0:13:02.035,0:13:06.251
हे प्रेम म्हणजे आठवण ठेवणे, की

0:13:06.275,0:13:08.433
मानवता अथांग आहे,

0:13:08.457,0:13:10.279
आणि अन्नविषयक निवडी भिन्न असू शकतात.

0:13:11.018,0:13:14.782
प्रेम म्हणजे आदर आणि जिज्ञासा दाखवणे.

0:13:14.806,0:13:16.663
दोषारोप करणे नव्हे,

0:13:16.687,0:13:20.375
कोणी एखादे पूर्णपणे अनोळखी अन्न [br]खात असेल त्यावेळी.

0:13:22.344,0:13:25.647
प्रेम म्हणजे चौकशी करण्यासाठी वेळ देणे,

0:13:26.591,0:13:28.423
माहिती काढणे,

0:13:28.447,0:13:30.326
संबंध जोडणे.

0:13:31.233,0:13:34.598
फेनबॉस जंगलात शांतपणे फेरफटका करणे.

0:13:35.485,0:13:39.969
एखादे झाड आपल्याशी बोलते का, ते पाहणे.

0:13:39.993,0:13:41.159
तसे घडते.

0:13:41.183,0:13:42.793
माझ्याशी झाडे नेहमी बोलतात.

0:13:44.936,0:13:46.374
सर्वात महत्त्वाचे,

0:13:46.524,0:13:51.100
ही छोटी छोटी संशोधनाची पावले

0:13:51.301,0:13:55.011
आपल्याला मोठ्या उत्तराकडे नेऊ शकतील[br]असा विश्वास बाळगणे.

0:13:55.741,0:13:58.496
कधी ही उत्तरे अतिशय आश्चर्यकारक असू शकतील.

0:13:59.759,0:14:02.346
एकदा एका आदिवासी [br]वैदू स्त्रीने मला सांगितले,

0:14:03.006,0:14:06.361
प्रेम म्हणजे, धरणीमातेवर पावले टाकताना,

0:14:06.475,0:14:08.918
आपण तिचे सर्वात लाडके मूल आहोत [br]अशा भावनेने चालणे.

0:14:10.108,0:14:14.369
असा विश्वास बाळगणे, की [br]ती प्रामाणिक हेतूंचा आदर करते,

0:14:14.886,0:14:17.454
आणि आपल्या पावलांना [br]कसे मार्गदर्शन करावे हे ती जाणते.

0:14:17.814,0:14:19.898
आशा आहे, की [br]मी तुम्हांला प्रेरणा दिली असेल,

0:14:20.238,0:14:23.330
पूर्वजांच्या अन्नाशी संबंध जोडण्यासाठी.

0:14:23.480,0:14:24.478
ऐकण्याबद्दल धन्यवाद.

0:14:24.958,0:14:27.257
(टाळ्या)