WEBVTT

00:00:00.423 --> 00:00:05.309
गेल्या वर्षी मी भारतातल्या 
एका आदिवासी कुटुंबात राहत होते.

00:00:06.547 --> 00:00:08.228
एका दुपारी

00:00:08.252 --> 00:00:10.680
त्यांचा छोटा मुलगा जेवत होता,

00:00:10.704 --> 00:00:15.805
आणि मला पाहिल्याबरोबर त्याने 
लगबगीने भाजी आपल्या पाठीमागे लपवली.

00:00:16.694 --> 00:00:21.278
तो काय खात होता ते मला दाखवावं 
म्हणून फार आग्रह करावा लागला.

00:00:21.994 --> 00:00:25.345
त्या पतंगाच्या अळ्या होत्या.

00:00:25.369 --> 00:00:28.748
माडिया आदिवासींचे 
हे एक पारंपारिक पक्वान्न.

00:00:29.364 --> 00:00:30.575
मी ओरडले,

00:00:30.599 --> 00:00:33.067
"अरे देवा! या खातो आहेस तू!

00:00:33.091 --> 00:00:35.421
माझ्यासाठी थोड्या शिल्लक आहेत ना?"

00:00:36.466 --> 00:00:38.928
त्या मुलाने अविश्वासाने माझ्याकडे पाहिलं.

NOTE Paragraph

00:00:38.952 --> 00:00:40.833
"तुम्ही.. या खाता?"

NOTE Paragraph

00:00:42.388 --> 00:00:45.338
"मला या फार आवडतात!" मी उत्तर दिले.

NOTE Paragraph

00:00:46.513 --> 00:00:49.846
यावर त्याचा जराही विश्वास बसला नाही 
हे मला स्पष्ट दिसत होते.

00:00:50.678 --> 00:00:55.413
एका शहरी सुशिक्षित महिलेला 
त्याच्यासारखे अन्न आवडणे कसे शक्य आहे?

00:00:56.562 --> 00:01:00.277
नंतर मी त्याच्या वडिलांकडे हा विषय काढला.

00:01:00.301 --> 00:01:03.388
आणि ते प्रकरण फारच संवेदनशील निघाले.

00:01:04.793 --> 00:01:06.831
त्याचे वडील म्हणाले,

00:01:06.855 --> 00:01:10.190
"माझ्या फक्त ह्याच एका मुलाला
हे खाणे आवडते.

00:01:10.214 --> 00:01:13.084
आम्ही त्याला सांगतो, 
'ते खाऊ नकोस. ते वाईट असते.'

00:01:13.108 --> 00:01:14.978
पण तो ऐकत नाही.

00:01:15.002 --> 00:01:18.275
हे सर्व खाणे आम्ही 
बऱ्याच काळापूर्वी सोडून दिले आहे."

NOTE Paragraph

00:01:19.763 --> 00:01:21.831
"का?" मी विचारले.

00:01:22.752 --> 00:01:25.126
"हे तुमचे पारंपारिक अन्न आहे.

00:01:26.108 --> 00:01:28.700
हे तुमच्या परिसरात उपलब्ध आहे.

00:01:28.724 --> 00:01:30.170
हे पौष्टिक आहे.

00:01:30.194 --> 00:01:32.898
आणि मी खात्रीने सांगू शकते, की 
हे स्वादिष्ट आहे.

00:01:33.584 --> 00:01:35.554
हे खाण्यात काय चूक आहे?"

NOTE Paragraph

00:01:36.768 --> 00:01:38.437
ते निःशब्द झाले.

NOTE Paragraph

00:01:39.360 --> 00:01:40.529
मी विचारले,

00:01:40.998 --> 00:01:45.343
"तुम्हांला सांगितले गेले आहे का, की 
तुमचे अन्न वाईट आहे,

00:01:45.367 --> 00:01:48.472
किंवा ते खाणे हा मागासलेपणा आहे,

00:01:48.496 --> 00:01:49.984
असंस्कृत आहे?"

NOTE Paragraph

00:01:51.960 --> 00:01:53.683
त्यांनी शांतपणे मान हलवली.

NOTE Paragraph

00:01:55.069 --> 00:02:01.209
भारतातील आदिवासी लोकांबरोबर काम करताना 
अनेकदा घडले होते, तसे याही प्रसंगी

00:02:01.233 --> 00:02:03.537
मला अन्नाबद्दल वाटणारी शरम दिसून आली.

00:02:04.545 --> 00:02:08.171
शरमेमागचा समज असा, की 
आपल्याला अतिशय आवडणारे,

00:02:08.195 --> 00:02:11.372
आपल्या अनेक पिढ्यांनी खाल्लेले अन्न

00:02:11.396 --> 00:02:13.416
हे काही कारणामुळे निकृष्ठ असावे,

00:02:13.440 --> 00:02:14.813
मानवासाठी योग्य नसावे.

00:02:16.008 --> 00:02:21.152
आणि ही शरम फक्त विचित्र, किळसवाण्या
अन्नापुरती सीमित नाही,

00:02:21.176 --> 00:02:23.997
म्हणजे कीटक किंवा उंदीर वगैरे,

00:02:24.021 --> 00:02:27.203
तर ती सर्वसाधारण अन्नालाही लागू आहे.

00:02:27.227 --> 00:02:29.219
रानटी भाज्या,

00:02:29.243 --> 00:02:32.035
अळंबी, फुले --

00:02:32.059 --> 00:02:36.403
थोडक्यात, शेतात पिकवले न जाता
गोळा केले जाणारे काहीही.

NOTE Paragraph

00:02:37.172 --> 00:02:40.708
भारतातील आदिवासींमध्ये 
ही शरम सर्वत्र आढळते.

00:02:41.946 --> 00:02:43.700
कोणत्याही कारणाने ती बळावते.

00:02:44.308 --> 00:02:49.194
एका शाळेत एका उच्चवर्णी 
शाकाहारी शिक्षकांची नेमणूक झाली.

00:02:49.218 --> 00:02:53.666
काही आठवड्यांत मुले पालकांना सांगू लागली,
की खेकडे खाणे हे घाणेरडे आहे.

00:02:53.690 --> 00:02:55.364
किंवा मांस खाणे हे पाप आहे.

00:02:56.202 --> 00:03:00.272
एका सरकारी पौष्टिक अन्न योजनेद्वारे 
मऊ पांढरा भात पुरवला जातो.

00:03:00.296 --> 00:03:03.392
आता कोणालाही लाल तांदूळ 
किंवा ज्वारी बाजरी खावीशी वाटत नाही.

00:03:03.984 --> 00:03:08.798
एका गावात एक सेवाभावी संस्था गर्भवती 
मातांसाठी आदर्श आहाराचे तक्ते घेऊन गेली.

00:03:09.344 --> 00:03:10.640
त्याचा परिणाम लगेच झाला.

00:03:10.664 --> 00:03:13.015
सगळ्या गर्भवती माता दुःखी झाल्या.

00:03:13.039 --> 00:03:15.581
सफरचंद आणि द्राक्षे 
परवडणार नाहीत या विचाराने.

00:03:16.009 --> 00:03:19.219
आणि त्यांना इतर फळांचा विसर पडला,

00:03:19.243 --> 00:03:21.492
जी जंगलातून गोळा करून आणणे शक्य असते.

00:03:22.611 --> 00:03:23.999
आरोग्य सेवक,

00:03:25.086 --> 00:03:27.206
धर्म प्रचारक,

00:03:27.230 --> 00:03:29.668
कोणी सरकारी कर्मचारी,

00:03:29.692 --> 00:03:32.664
आणि त्यांची स्वतःची सुशिक्षित मुलेसुद्धा

00:03:32.688 --> 00:03:37.264
या आदिवासींना अक्षरशः ओरडून सांगताहेत

00:03:37.288 --> 00:03:40.562
की त्यांचे अन्न पुरेसे चांगले नाही.

00:03:40.586 --> 00:03:42.238
ते पुरेसे सुसंस्कृत नाही.

00:03:43.480 --> 00:03:46.024
आणि त्यामुळे हळू हळू थोडे थोडे अन्न

00:03:46.972 --> 00:03:48.519
नाहीसे होत आहे.

NOTE Paragraph

00:03:49.836 --> 00:03:54.185
मला प्रश्न पडतो, 
तुम्ही कधी विचारात घेतले आहे का,

00:03:54.209 --> 00:03:57.754
की तुमच्याही समाजांमध्ये
अन्नाचा असाच इतिहास असू शकतो.

00:03:59.468 --> 00:04:02.671
तुम्ही तुमच्या ९० वर्षांच्या आजीशी बोललात,

00:04:03.587 --> 00:04:07.493
तर तुम्ही कधी न पाहिलेल्या वा ऐकलेल्या 
अन्नाविषयी ती बोलेल का?

00:04:08.631 --> 00:04:11.390
तुम्हांला कल्पना आहे का, 
तुमच्या समाजाचे किती अन्न

00:04:11.414 --> 00:04:13.280
तुम्हांला आज उपलब्ध नाही?

NOTE Paragraph

00:04:14.652 --> 00:04:16.488
स्थानिक तज्ज्ञ मला सांगतात,

00:04:16.512 --> 00:04:22.374
दक्षिण आफ्रिकेतली अन्नाची अर्थव्यवस्था 
आज पूर्णपणे आयात अन्नावर आधारित आहे.

00:04:23.493 --> 00:04:25.637
मका हे मुख्य अन्न झाले आहे,

00:04:25.661 --> 00:04:31.635
तर स्थानिक ज्वारी, बाजरी, कंद 
हे सर्व नष्ट झाले आहेत.

00:04:32.384 --> 00:04:35.406
तशीच जंगलात उगवणारी कडधान्ये आणि भाज्या.

00:04:35.430 --> 00:04:39.058
लोक बटाटे आणि कांदे , 
कोबी आणि गाजर खाताहेत.

NOTE Paragraph

00:04:39.921 --> 00:04:41.771
माझ्या देशात

00:04:41.795 --> 00:04:44.598
अन्नाचा हा ऱ्हास 
प्रचंड प्रमाणावर झालेला आहे.

00:04:45.077 --> 00:04:49.144
आधुनिक भारत अडकला आहे तांदूळ, गहू

00:04:49.168 --> 00:04:51.352
आणि मधुमेह यांच्या विळख्यात.

00:04:52.220 --> 00:04:57.401
आपण काही अन्न पूर्णपणे विसरून गेलो आहोत.
उदाहरणार्थ, विविध प्रकारचे कंद,

00:04:57.425 --> 00:05:01.260
झाडांचे गोंद, मासे, कवचधारी मासे,

00:05:01.284 --> 00:05:03.176
तेलबिया,

00:05:03.200 --> 00:05:07.285
गोगलगायसदृश प्राणी, अळंबी, कीटक,

00:05:07.309 --> 00:05:10.436
नामशेष न झालेल्या छोट्या प्राण्यांचे मांस.

00:05:10.460 --> 00:05:14.629
हे सर्व आमच्या परिसरात उपलब्ध होते.

NOTE Paragraph

00:05:15.804 --> 00:05:17.645
मग हे सर्व अन्न कुठे गेले?

00:05:18.630 --> 00:05:21.719
अन्नधान्याच्या आपल्या आधुनिक टोपल्या 
इतक्या आखूड कशा झाल्या?

00:05:22.895 --> 00:05:29.044
आपण गुंतागुंतीच्या राजकीय, अर्थशास्त्रीय 
आणि पर्यावरणवादी कारणांविषयी बोलू शकतो.

00:05:29.068 --> 00:05:33.349
पण मी शरम या मानवी भावनेविषयी बोलणार आहे.

00:05:34.590 --> 00:05:38.315
कारण शरम हा निर्णायक बिंदू असतो,

00:05:38.339 --> 00:05:42.438
जिथे अन्न खरोखर 
तुमच्या ताटातून नाहीसे होते.

NOTE Paragraph

00:05:43.444 --> 00:05:44.900
शरम काय करते?

00:05:45.845 --> 00:05:48.512
शरम तुम्हांला खुजे वाटायला लावते,

00:05:48.536 --> 00:05:50.071
दुःखी,

00:05:50.095 --> 00:05:51.317
नालायक,

00:05:51.341 --> 00:05:52.715
अवमानवी.

00:05:53.543 --> 00:05:57.549
शरम आकलनात विसंगती निर्माण करते.

00:05:58.115 --> 00:05:59.906
ती अन्नविषयक सत्याचा विपर्यास करते.

NOTE Paragraph

00:06:00.963 --> 00:06:02.676
आपण हे एक उदाहरण घेऊ.

00:06:03.549 --> 00:06:05.793
तुम्हांला हे आवडेल का?

00:06:06.742 --> 00:06:08.945
एक अद्भुत, विविधोपयोगी प्राथमिक अन्न,

00:06:09.817 --> 00:06:13.113
जे तुमच्या परिसरात विपुलतेने उपलब्ध आहे.

00:06:13.137 --> 00:06:15.298
तुम्हांला फक्त ते गोळा करावे लागेल,

00:06:15.322 --> 00:06:17.695
वाळवावे लागेल, साठवावे लागेल.

00:06:17.719 --> 00:06:20.093
मग ते तुम्हांला वर्षभर पुरेल.

00:06:20.117 --> 00:06:24.033
तुम्ही त्यापासून हवे तितके 
विविध प्रकारचे पदार्थ बनवू शकाल.

00:06:24.701 --> 00:06:28.516
भारतात असेच एक अन्न होते, महुआ.

00:06:28.540 --> 00:06:29.981
हे त्याचे फूल.

00:06:30.989 --> 00:06:34.895
गेली तीन वर्षे 
मी या अन्नावर संशोधन करत आहे.

00:06:35.651 --> 00:06:40.230
हे अतिशय पौष्टिक आहे, 
हे आदिवासी परंपरा जाणते,

00:06:40.254 --> 00:06:42.311
तसेच विज्ञानही जाणते.

00:06:43.130 --> 00:06:44.997
आदिवासींसाठी

00:06:45.021 --> 00:06:49.398
वर्षातले चार ते सहा महिने 
हे मुख्य अन्न असे.

00:06:50.739 --> 00:06:54.447
हे अनेक प्रकारे तुमच्या 
स्थानिक मरुला सारखे आहे.

00:06:54.471 --> 00:06:57.403
फरक इतकाच, की हे फूल आहे, फळ नव्हे.

00:06:58.236 --> 00:07:00.169
जिथे जंगले समृद्ध असतात,

00:07:00.193 --> 00:07:03.548
तिथे लोकांना खाण्यासाठी 
वर्षभर भरपूर अन्न तर मिळतेच,

00:07:03.572 --> 00:07:05.441
आणि विकण्यासाठीही पुरेसे शिल्लक राहते.

NOTE Paragraph

00:07:06.292 --> 00:07:11.273
मला महुआचे ३५ प्रकारचे पदार्थ सापडले,

00:07:11.297 --> 00:07:13.971
जे आता कोणीही बनवत नाही.

00:07:15.225 --> 00:07:19.860
हे अन्न आता अन्न म्हणून 
ओळखलेसुद्धा जात नाही,

00:07:19.884 --> 00:07:22.036
तर दारूसाठी कच्चा माल म्हणून ओळखले जाते.

00:07:23.162 --> 00:07:25.830
हे घरात बाळगण्यासाठी अटक होऊ शकते.

00:07:26.417 --> 00:07:28.597
कारण? शरम.

00:07:29.211 --> 00:07:32.646
भारतभर सर्वत्र मी आदिवासींशी बोलले,

00:07:32.670 --> 00:07:35.211
महुआ खाणे बंद का झाले याविषयी.

00:07:35.701 --> 00:07:38.173
आणि मला सगळीकडे तेच एक उत्तर मिळाले.

00:07:39.237 --> 00:07:42.484
"आम्ही दरिद्री, भुकेकंगाल होतो,
तेव्हा ते खात होतो.

00:07:43.405 --> 00:07:45.224
आता आम्ही ते का खावं?

00:07:45.248 --> 00:07:47.375
आमच्याजवळ तांदूळ किंवा गहू आहे."

00:07:48.574 --> 00:07:50.869
आणि त्याच एका दमात,

00:07:50.893 --> 00:07:54.111
महुआ किती पौष्टिक आहे 
हेही लोक मला सांगतात.

00:07:54.835 --> 00:07:58.500
कोणी वृद्ध पूर्वी महुआ खात, 
त्यांच्या गोष्टी नेहमीच ऐकायला मिळतात.

00:07:59.222 --> 00:08:03.186
"आमच्या आजीला दहा मुले होती.

00:08:03.210 --> 00:08:07.543
तरीही ती किती कष्ट करत असे. 
कधी दमली नाही, की आजारी पडली नाही."

00:08:08.896 --> 00:08:13.584
प्रत्येक ठिकाणी अगदी हेच दुहेरी बोलणे.

00:08:14.634 --> 00:08:15.865
हे कसे काय?

00:08:16.442 --> 00:08:18.648
तेच अन्न

00:08:18.672 --> 00:08:23.764
एकाच वेळी अतिशय पौष्टिक 
आणि गरिबांचे अन्न कसे ठरते,

00:08:23.788 --> 00:08:25.706
तेही एका वाक्यात?

NOTE Paragraph

00:08:26.822 --> 00:08:28.906
जंगलातल्या इतर अन्नाचीही हीच कथा.

00:08:29.653 --> 00:08:32.612
मी एकामागून एक 
हृदयद्रावक कहाण्या ऐकल्या आहेत.

00:08:32.636 --> 00:08:35.528
दुष्काळ आणि उपासमारीच्या कहाण्या.

00:08:35.552 --> 00:08:39.376
जंगलातून गोळा केलेल्या कचऱ्यामुळे
जीव वाचल्याच्या कहाण्या.

00:08:40.455 --> 00:08:42.001
अन्न नव्हते, म्हणून.

00:08:43.207 --> 00:08:45.272
थोडे जास्त खोलात शिरल्यावर मला कळले,

00:08:45.296 --> 00:08:49.029
की अभाव सर्व अन्नाचा नव्हता,

00:08:49.053 --> 00:08:51.586
तर फक्त शिष्टसंमत अन्नाचा, जसे तांदूळ.

00:08:52.396 --> 00:08:54.061
मी त्यांना विचारले,

00:08:54.085 --> 00:08:57.838
"तुम्ही ज्याला कचरा म्हणता,
तो खाण्यास योग्य आहे हे कसे कळले?

00:08:59.141 --> 00:09:03.878
तुम्हांला कोणी सांगितले, की 
ते विशिष्ट कडू कंद गोड करण्यासाठी

00:09:03.902 --> 00:09:06.213
रात्रभर प्रवाहात ठेवावे?

00:09:07.380 --> 00:09:10.395
किंवा गोगलगायीच्या कवचातले 
मांस कसे काढावे?

00:09:10.419 --> 00:09:12.869
किंवा जंगली उंदिरासाठी सापळा कसा लावावा?"

00:09:14.085 --> 00:09:17.327
मग ते आपली डोकी खाजवू लागतात,

00:09:17.351 --> 00:09:20.487
आणि त्यांच्या लक्षात येते, की 
आपण हे वडिलधाऱ्यांकडून शिकलो आहोत.

00:09:21.347 --> 00:09:27.265
कित्येक शतके आपले पूर्वज 
या अन्नावर जगत होते, प्रगती करत होते.

00:09:27.289 --> 00:09:29.470
तांदूळ मिळण्यापूर्वी.

00:09:29.494 --> 00:09:32.529
आणि ते आपल्या या पिढीपेक्षा 
कितीतरी निरोगी होते.

NOTE Paragraph

00:09:34.029 --> 00:09:36.318
अशी ही अन्नाची कहाणी.

00:09:37.898 --> 00:09:39.467
ही आहे शरमेची करामत:

00:09:39.491 --> 00:09:45.857
लोकांच्या आयुष्यातून, आठवणीतून 
अन्न आणि अन्न परंपरा नाहीशा करणे.

00:09:45.881 --> 00:09:48.051
त्यांना जाणीवही होऊ न देता.

NOTE Paragraph

00:09:49.971 --> 00:09:52.914
हा कल कसा पालटावा?

00:09:53.847 --> 00:09:59.882
आपल्या नैसर्गिक अन्नवापराच्या सुंदर, 
व्यामिश्र पद्धती परत कशा मिळवाव्यात?

00:10:01.017 --> 00:10:05.818
धरणीमातेने तिच्या निसर्गचक्रानुसार 
आपल्याला प्रेमाने दिलेले अन्न,

00:10:06.718 --> 00:10:10.864
जे आपल्या आज्यापणज्यांनी आनंदाने रांधले,

00:10:10.888 --> 00:10:13.768
आणि आपल्या पितामहांनी जे कृतज्ञतेने खाल्ले

00:10:14.786 --> 00:10:19.487
असे पौष्टिक, स्थानिक, नैसर्गिक अन्न,

00:10:19.511 --> 00:10:22.311
विविधतेने नटलेले, स्वादिष्ट अन्न,

00:10:22.335 --> 00:10:25.312
जे पिकवावे लागत नाही,

00:10:25.336 --> 00:10:27.477
जे पर्यावरणाची हानी करत नाही,

00:10:27.501 --> 00:10:29.106
ज्यासाठी काही खर्च येत नाही?

00:10:30.360 --> 00:10:32.210
या अन्नाची आपल्या सर्वांना गरज आहे,

00:10:32.234 --> 00:10:35.338
मला वाटते, त्याचे कारण 
मी तुम्हांला सांगायला नको.

00:10:36.489 --> 00:10:40.093
जागतिक आरोग्यविषयक संकटाबद्दल
मी सांगण्याची गरज नाही.

00:10:40.117 --> 00:10:42.659
हवामान बदल, पाणीविषयक संकट

00:10:42.683 --> 00:10:44.023
मातीचा कस कमी होणे,

00:10:44.047 --> 00:10:46.039
कोलमडलेल्या शेतकी व्यवस्था,

00:10:46.063 --> 00:10:47.218
हे सर्व.

00:10:48.040 --> 00:10:52.333
पण माझ्यासाठी, या अन्नाच्या गरजेमागची 
दुसरी काही कारणे तितकीच महत्त्वाची आहेत,

00:10:52.357 --> 00:10:54.139
जी आपल्याला मनात खोलवर जाणवतात,

00:10:55.059 --> 00:10:57.652
कारण अन्न हे बरेच काही असते.

00:10:58.355 --> 00:11:02.072
अन्न म्हणजे पुष्टी, समाधान,

00:11:02.096 --> 00:11:04.861
सृजनशीलता, समाज,

00:11:04.885 --> 00:11:08.610
आनंद, सुरक्षितता, स्वत्व

00:11:08.634 --> 00:11:09.992
आणि इतरही बरेच काही.

NOTE Paragraph

00:11:10.708 --> 00:11:13.097
आपण अन्नाशी कसा संबंध जोडतो

00:11:13.121 --> 00:11:15.189
यावर आयुष्यात बरेचसे काही अवलंबून असते.

00:11:15.745 --> 00:11:18.280
त्यावरून आपण आपल्या शरीराशी 
कसा संबंध जोडतो हे ठरते,

00:11:19.027 --> 00:11:21.391
कारण आपले शरीर म्हणजे शेवटी अन्नच असते.

00:11:22.192 --> 00:11:25.759
अन्न हे एक मूलभूत संबंध जोडते,

00:11:25.783 --> 00:11:27.326
आपल्या अस्तित्वाशी.

00:11:28.464 --> 00:11:31.501
या अन्नाची आज सर्वात जास्त गरज आहे.

00:11:31.525 --> 00:11:35.376
मानवप्राणी म्हणून आपल्या अस्तित्वाची 
नवी व्याख्या करण्यासाठी

00:11:35.400 --> 00:11:37.677
निसर्गरचनेचा एक भाग या नात्याने.

00:11:38.507 --> 00:11:41.169
आज या नव्या व्याख्येची गरज आहे का?

NOTE Paragraph

00:11:43.692 --> 00:11:47.682
माझ्यासाठी, एकमेव खरे उत्तर आहे प्रेम.

00:11:49.261 --> 00:11:54.247
कारण प्रेम ही शरमेला विरोध करणारी 
एकमेव गोष्ट आहे.

00:11:55.571 --> 00:12:00.499
आपल्या अन्नाशी असणाऱ्या संबंधात 
जास्त प्रेम कसे आणावे?

00:12:02.285 --> 00:12:06.065
माझ्यासाठी, प्रेम म्हणजे प्रामुख्याने

00:12:06.089 --> 00:12:09.857
वेग जरा कमी करण्याची इच्छा.

00:12:10.826 --> 00:12:14.193
आपला वेळ देऊन

00:12:14.217 --> 00:12:18.470
संवेदना जाणवू देणे, ऐकणे, माहिती विचारणे.

NOTE Paragraph

00:12:19.704 --> 00:12:22.188
स्वतःच्या शरीराचे संकेत ऐकणे
हेही प्रेम म्हणता येईल.

00:12:22.875 --> 00:12:29.587
आपल्या शरीरांच्या काय गरजा असतात, 
खाण्याच्या सवयी, कल्पना,

00:12:30.188 --> 00:12:31.565
आणि व्यसनांच्या मुळाशी?

00:12:32.488 --> 00:12:36.497
या कल्पना तपासून पाहण्यासाठी वेळ देणे,
हेही प्रेम असू शकेल.

00:12:37.159 --> 00:12:38.756
त्या कल्पना कुठून आल्या?

00:12:39.586 --> 00:12:42.115
त्यासाठी कदाचित बालपणात मागे जावे लागेल.

00:12:43.012 --> 00:12:44.719
त्या वेळी कोणते अन्न आवडत होते?

00:12:45.577 --> 00:12:47.107
आता काय बदलले आहे?

00:12:47.940 --> 00:12:53.038
कदाचित प्रेम म्हणजे एखादी शांत संध्याकाळ
वडिलधाऱ्यांबरोबर घालवणे असेल.

00:12:53.062 --> 00:12:55.748
त्यांच्या अन्नविषयक आठवणी ऐकणे,

00:12:55.772 --> 00:12:58.697
त्यांच्या आवडीचे पदार्थ बनवण्यात 
त्यांना मदत करणे,

00:12:58.721 --> 00:13:00.162
आणि एकत्र भोजन घेणे.

00:13:02.035 --> 00:13:06.251
हे प्रेम म्हणजे आठवण ठेवणे, की

00:13:06.275 --> 00:13:08.433
मानवता अथांग आहे,

00:13:08.457 --> 00:13:10.279
आणि अन्नविषयक निवडी भिन्न असू शकतात.

00:13:11.018 --> 00:13:14.782
प्रेम म्हणजे आदर आणि जिज्ञासा दाखवणे.

00:13:14.806 --> 00:13:16.663
दोषारोप करणे नव्हे,

00:13:16.687 --> 00:13:20.375
कोणी एखादे पूर्णपणे अनोळखी अन्न 
खात असेल त्यावेळी.

00:13:22.344 --> 00:13:25.647
प्रेम म्हणजे चौकशी करण्यासाठी वेळ देणे,

00:13:26.591 --> 00:13:28.423
माहिती काढणे,

00:13:28.447 --> 00:13:30.326
संबंध जोडणे.

00:13:31.233 --> 00:13:34.598
फेनबॉस जंगलात शांतपणे फेरफटका करणे.

00:13:35.485 --> 00:13:39.969
एखादे झाड आपल्याशी बोलते का, ते पाहणे.

00:13:39.993 --> 00:13:41.159
तसे घडते.

00:13:41.183 --> 00:13:42.793
माझ्याशी झाडे नेहमी बोलतात.

00:13:44.936 --> 00:13:46.374
सर्वात महत्त्वाचे,

NOTE Paragraph

00:13:46.524 --> 00:13:51.100
ही छोटी छोटी संशोधनाची पावले

00:13:51.301 --> 00:13:55.011
आपल्याला मोठ्या उत्तराकडे नेऊ शकतील
असा विश्वास बाळगणे.

00:13:55.741 --> 00:13:58.496
कधी ही उत्तरे अतिशय आश्चर्यकारक असू शकतील.

00:13:59.759 --> 00:14:02.346
एकदा एका आदिवासी 
वैदू स्त्रीने मला सांगितले,

00:14:03.006 --> 00:14:06.361
प्रेम म्हणजे, धरणीमातेवर पावले टाकताना,

00:14:06.475 --> 00:14:08.918
आपण तिचे सर्वात लाडके मूल आहोत 
अशा भावनेने चालणे.

00:14:10.108 --> 00:14:14.369
असा विश्वास बाळगणे, की 
ती प्रामाणिक हेतूंचा आदर करते,

00:14:14.886 --> 00:14:17.454
आणि आपल्या पावलांना 
कसे मार्गदर्शन करावे हे ती जाणते.

00:14:17.814 --> 00:14:19.898
आशा आहे, की 
मी तुम्हांला प्रेरणा दिली असेल,

NOTE Paragraph

00:14:20.238 --> 00:14:23.330
पूर्वजांच्या अन्नाशी संबंध जोडण्यासाठी.

00:14:23.480 --> 00:14:24.478
ऐकण्याबद्दल धन्यवाद.

NOTE Paragraph

00:14:24.958 --> 00:14:27.257
(टाळ्या)