0:00:00.423,0:00:05.309
Geçen yıl Hindistan'daki[br]bir yerli aileyle yaşıyordum.

0:00:06.547,0:00:08.228
Bir öğleden sonra

0:00:08.252,0:00:10.680
küçük oğlu yemek yiyordu

0:00:10.704,0:00:15.805
ve beni görünce yemeğini[br]hızla arkasına sakladı.

0:00:16.694,0:00:21.278
Bana ne yediğini göstermesi için[br]çok fazla ikna gerekiyordu.

0:00:21.994,0:00:25.345
Güve larvaları olduğu ortaya çıktı,

0:00:25.369,0:00:28.748
bu, Madia yerli halkının[br]geleneksel bir lezzetidir.

0:00:29.364,0:00:30.575
Şöyle haykırdım:

0:00:30.599,0:00:33.067
"Aman Tanrım bunları yiyorsun!

0:00:33.091,0:00:35.421
Umarım bana da biraz kalmıştır! "

0:00:36.466,0:00:38.928
Çocuğun gözünde inançsızlık gördüm.

0:00:38.952,0:00:40.833
"Sen, bunları yer misin?"

0:00:42.388,0:00:45.338
"Bunları seviyorum" diye yanıtladım.

0:00:46.513,0:00:49.846
Bana birazcık bile [br]güvenmediğini görebiliyordum.

0:00:50.678,0:00:55.413
Şehirli, eğitimli bir kadın[br]onunla aynı yemeği nasıl sevebilirdi?

0:00:56.562,0:01:00.277
Daha sonra konuyu babasıyla paylaştım

0:01:00.301,0:01:03.388
ve muazzam bir hassas mesele[br]olduğu ortaya çıktı.

0:01:04.793,0:01:06.831
Şöyle bir şey dedi:

0:01:06.855,0:01:10.190
"Ah sadece bu oğlum onu yemeyi sever.

0:01:10.214,0:01:13.084
Ona diyoruz ki "Vazgeç, o kötü."

0:01:13.108,0:01:14.978
Dinlemiyor işte.

0:01:15.002,0:01:18.275
Tüm bunları yemeyi yıllar önce bıraktık."

0:01:19.763,0:01:21.831
"Neden?" diye sordum.

0:01:22.752,0:01:25.126
"Bu sizin geleneksel yemeğiniz.

0:01:26.108,0:01:30.194
Sizin çevrenizde elde[br]edilebilir, besleyicidir

0:01:30.194,0:01:32.898
ve garanti ederim ki lezzetlidir.

0:01:33.584,0:01:35.554
Bunu yemek neden yanlış olsun ki?"

0:01:36.768,0:01:38.437
Adam sessizliğe büründü,

0:01:39.388,0:01:45.343
"Size yemeğinizin kötü olduğu söylendi mi?

0:01:45.367,0:01:48.072
Bunu yemek çağ dışı mı?

0:01:48.072,0:01:49.984
Yoksa medeni değil mi?" diye sordum.

0:01:51.960,0:01:53.683
Sessizce başını salladı.

0:01:55.069,0:02:01.209
Bu, Hindistan'daki yerli insanlarla[br]yaptığım çalışmalarda

0:02:01.233,0:02:03.537
yemek konusunda

0:02:04.545,0:02:08.171
ve yemeyi sevdikleri yiyecekten[br]utanmalarına şahit olduğum,

0:02:08.195,0:02:11.372
nesillerdir yenen yiyeceklerin

0:02:11.396,0:02:13.608
bir şekilde değersiz,[br]insanlık dışı bile olduğu

0:02:13.616,0:02:15.133
birçok andan birisiydi.

0:02:16.008,0:02:21.152
Bu utanç, böcekler ve sıçanlar gibi[br]alışılmamış tiksindirici yiyeceklerle

0:02:21.176,0:02:23.997
sınırlı değil

0:02:24.021,0:02:27.203
fakat alışılmış gıdalara kadar uzanır:

0:02:27.227,0:02:29.219
beyaz sebzeler,

0:02:29.243,0:02:32.035
mantarlar, çiçekler,

0:02:32.059,0:02:36.403
temel olarak ekili olmaktan ziyade[br]yem olan herhangi bir şey.

0:02:37.172,0:02:40.708
Yerli Hindistan'da bu utanç[br]her yerde mevcut.

0:02:41.946,0:02:43.700
Her şey bunu tetikleyebilir.

0:02:44.308,0:02:49.194
Bir üst sosyal sınıftan olan vejetaryen[br]okul müdürü bir okulda görevlendirilir,

0:02:49.218,0:02:53.666
haftalar içinde çocuklar[br]ailelerine yengeç yemenin iğrenç

0:02:53.690,0:02:55.744
ya da et yemenin günah[br]olduğunu söylüyorlar.

0:02:56.202,0:03:00.272
Bir hükümetin beslenme programı[br]yumuşak beyaz pirinç servis eder,

0:03:00.296,0:03:03.392
şimdi kimse kırmızı pirinç[br]veya darı yemek istemiyor.

0:03:03.794,0:03:05.304
Kâr amacı gütmeyen bir kuruluş,

0:03:05.304,0:03:08.801
hamile kadınlar için ideal bir[br]diyet tablosu ile bu köye ulaşır.

0:03:09.344,0:03:10.640
İşte böyle.

0:03:10.664,0:03:13.015
Tüm hamile anneler,

0:03:13.039,0:03:15.581
elma ve krep alamayacakları[br]için üzgün hissediyorlar.

0:03:16.009,0:03:21.359
İnsanlar sadece orman örtüsünden[br]toplanabilen meyveleri unutuyorlar.

0:03:22.611,0:03:23.999
Sağlık çalışanları,

0:03:25.086,0:03:27.206
dini misyonerler,

0:03:27.230,0:03:29.668
rastgele hükümet çalışanları,

0:03:29.692,0:03:32.664
hatta kendi eğitimli çocukları bile

0:03:32.688,0:03:37.264
kelimenin tam anlamıyla yerli insanlara[br]yiyeceklerinin yeterince iyi olmadığını,

0:03:37.288,0:03:42.111
yeterince uygar olmadığını[br]bas bas bağırıyorlar.

0:03:43.480,0:03:48.281
Böylece yiyecekler her seferinde[br]biraz daha kayboluyor.

0:03:49.836,0:03:54.185
Hepinizin, topluluklarınızın[br]yiyecek konusunda

0:03:54.209,0:03:58.044
benzer bir geçmişe sahip olup olmadığını[br]düşünüp düşünmediğinizi merak ediyorum.

0:03:59.468,0:04:02.671
90 yaşındaki büyükannenle konuşsaydınız

0:04:03.587,0:04:07.493
daha önce görmediğiniz veya duymadığınız[br]yiyecekler hakkında konuşur muydu?

0:04:08.631,0:04:13.752
Topluluğunuzun yiyeceklerinin ne kadarının[br]artık kullanılmadığının farkında mısınız?

0:04:14.652,0:04:16.488
Yerel uzmanlar bana,

0:04:16.512,0:04:22.374
Güney Afrika gıda ekonomisinin tamamen[br]ithal gıdalara dayandığını söylüyor.

0:04:23.493,0:04:25.535
Mısır temel gıda maddesi haline gelirken

0:04:25.535,0:04:31.384
yerel süpürge darısı, darılar,[br]çiçek soğanları ve yumru kökleri,

0:04:31.384,0:04:32.384
hepsi yok oldu.

0:04:32.384,0:04:35.406
İnsanlar patates ve soğan,[br]lahana ve havuç yerken

0:04:35.430,0:04:39.058
yabani baklagiller ve sebzeler de[br]temel gıda maddesi haline geldi.

0:04:39.921,0:04:41.771
Benim ülkemde

0:04:41.795,0:04:44.598
bu yiyecek kaybı çok büyük.

0:04:45.077,0:04:49.144
Modern Hindistan,

0:04:49.168,0:04:51.352
pirinç, buğday ve diyabet ile sıkışmış.

0:04:52.220,0:04:57.401
Hepsi çevremizde mevcut olan [br]çok çeşitli yumrular,

0:04:57.425,0:05:01.260
ağaç reçineleri, balık,[br]kabuklu deniz ürünleri,

0:05:01.284,0:05:03.176
yağlı tohumlar,

0:05:03.200,0:05:07.285
yumuşakçalar, mantarlar, böcekler,

0:05:07.309,0:05:10.436
küçük, nesli tükenmeyen hayvan etleri gibi

0:05:10.460,0:05:14.629
yiyecekleri tamamen unuttuk.

0:05:15.804,0:05:17.645
Bu yiyecekler nereye gitti?

0:05:18.630,0:05:21.719
Modern yemek sepetlerimiz[br]neden bu kadar kısıtlı?

0:05:22.895,0:05:29.044
Karmaşık olan politik, ekonomik[br]ve ekolojik nedenlerden bahsedebiliriz

0:05:29.068,0:05:33.349
ama ben insani utanç olgusundan[br]bahsetmek için buradayım

0:05:34.590,0:05:38.315
çünkü utanç, yemeğin tabağınızdan

0:05:38.339,0:05:42.438
gerçekten kaybolduğu en önemli nokta.

0:05:43.444,0:05:44.900
Utanç ne yapar?

0:05:45.845,0:05:48.512
Utanç sizi küçük,

0:05:48.512,0:05:51.341
üzgün, değersiz,

0:05:51.341,0:05:52.715
insanlık dışı hissettirir.

0:05:53.543,0:05:57.549
Utanç, bilişsel bir uyumsuzluk yaratır.

0:05:58.115,0:05:59.906
Yiyecek hikâyelerini çarpıtır.

0:06:00.963,0:06:02.676
Bu örneği ele alalım.

0:06:03.549,0:06:05.793
Çevrenizde bol miktarda bulunan

0:06:06.742,0:06:08.945
harika, çok yönlü bir temel gıda maddesine

0:06:09.817,0:06:13.113
nasıl sahip olmak istersiniz?

0:06:13.137,0:06:15.298
Tek yapmanız gereken onu toplamak,

0:06:15.322,0:06:17.695
kurutmak, stoklamak

0:06:17.719,0:06:20.093
ve bütün yıl boyunca

0:06:20.117,0:06:24.033
istediğiniz kadar farklı yemek[br]pişirmek için ona sahip olursunuz.

0:06:24.701,0:06:28.516
Hindistan'da "mahua"[br]adı verilen bir yiyecek vardı,

0:06:28.540,0:06:29.981
o çiçek işte şurada.

0:06:30.989,0:06:34.895
Son üç yıldır bu yiyeceği araştırıyorum.

0:06:35.651,0:06:40.230
Yerli geleneğe ve bilimsel bilgiye göre

0:06:40.254,0:06:42.311
oldukça besleyici olduğu biliniyor.

0:06:43.130,0:06:44.997
Yerliler için

0:06:45.021,0:06:49.398
yılda dört ile altı ay boyunca[br]temel bir besin maddesiydi.

0:06:50.739,0:06:54.447
Birçok yönden yerel marulaya çok benzer,

0:06:54.471,0:06:57.403
tek fark bir meyve değil,[br]bir çiçek olması.

0:06:58.236,0:07:00.169
Ormanların zengin olduğu yerlerde,

0:07:00.193,0:07:03.548
insanlar hâlâ tüm yıl[br]boyunca yeterince yemek

0:07:03.572,0:07:05.851
ve satmak için yeterli[br]stoğu elde edebilirler.

0:07:06.292,0:07:11.273
Artık kimsenin pişirmediği

0:07:11.297,0:07:13.971
35 farklı mahua yemeği buldum.

0:07:15.225,0:07:19.860
Bu yiyecek artık yiyecek olarak tanınmıyor

0:07:19.884,0:07:22.136
fakat likör için ham madde[br]olarak kullanılıyor.

0:07:23.162,0:07:25.830
Evinizde olduğu için tutuklanabilirsiniz.

0:07:26.417,0:07:28.597
Peki ya sebebi, sebep utanç.

0:07:29.211,0:07:32.646
Hindistan'ın her yerindeki[br]yerli insanlarla

0:07:32.670,0:07:35.211
mahuanın artık neden yenilmediği[br]hakkında konuştum.

0:07:35.701,0:07:38.173
Aynı cevabı aldım.

0:07:39.237,0:07:42.484
"Onu çok yoksulken[br]ve açlıktan ölürken yerdik.

0:07:43.405,0:07:45.224
Şimdi neden yiyelim?

0:07:45.248,0:07:47.375
Artık pirinç ve buğdaya sahibiz."

0:07:48.574,0:07:50.869
Neredeyse her nefeste,

0:07:50.893,0:07:54.111
insanlar bana mahuanın ne kadar[br]besleyici olduğunu da söylediler.

0:07:54.835,0:07:58.500
Her zaman, mahua yiyen[br]yaşlıların hikâyeleri vardır.

0:07:59.222,0:08:03.186
"Bu büyükannemizin 10 çocuğu vardı

0:08:03.210,0:08:07.543
ve hâlâ çok çalışıyordu,[br]hiç yorulmadı, asla hasta değildi. "

0:08:08.896,0:08:13.584
Her yerde aynı ikili anlatım vardı.

0:08:14.634,0:08:15.865
Nasıl olur?

0:08:16.442,0:08:18.648
Aynı yiyecekler neredeyse aynı cümlede,

0:08:18.672,0:08:25.424
nasıl çok besleyici ve yoksullar için[br]bir yiyecek olarak görülüyor?

0:08:26.722,0:08:29.046
Aynı şey diğer orman[br]gıdaları için de geçerli.

0:08:29.653,0:08:32.612
Ormanın dışındaki çöplerde[br]yiyecek arayarak hayatta kalan

0:08:32.636,0:08:35.528
ve açlık çeken insanların

0:08:35.552,0:08:39.376
yürek parçalayan hikâyelerini duydum

0:08:40.455,0:08:42.001
çünkü orada yiyecek yoktu.

0:08:43.207,0:08:45.272
Eğer biraz daha derine inersem

0:08:45.296,0:08:49.029
bu eksikliğin aslında yiyecek[br]olmadığı ortaya çıkacaktır

0:08:49.053,0:08:51.586
ama pirinç gibi saygın bir şey.

0:08:52.396,0:08:54.061
Onlara şöyle sordum:

0:08:54.085,0:08:57.838
"Sözde çöpün yenilebilir[br]olduğunu nasıl öğrendiniz?

0:08:59.141,0:09:03.878
Bazı acı yumruların gece boyunca bir dere[br]içinde bırakılarak tatlandırılabileceğini

0:09:03.902,0:09:06.213
kim söyledi?

0:09:07.380,0:09:10.395
Eti salyangoz kabuğundan[br]nasıl çıkarabilirim?

0:09:10.419,0:09:12.869
Ya da vahşi bir fare için[br]tuzak nasıl kurulur?"

0:09:14.085,0:09:17.327
Kafalarını kaşımaya başladıklarında

0:09:17.351,0:09:20.487
ve pirinçler gelmeden yüzyıllar boyunca

0:09:21.347,0:09:27.265
bu yiyecekleri, yaşayan ve yemekleri[br]yapmada başarılı olan atalarından,

0:09:27.289,0:09:29.470
kendi büyüklerinden öğrendiklerini

0:09:29.494,0:09:32.989
ve onların kendi nesillerinden[br]daha sağlıklı olduklarını fark ettiler.

0:09:34.029,0:09:36.318
Yiyeceklerin ve utancın

0:09:37.688,0:09:39.491
nasıl işe yaradığı işte böyle:

0:09:39.491,0:09:41.969
yiyecek ve yemek geleneklerini,

0:09:41.969,0:09:48.051
onlar farkında bile olmadan insanların[br]hayatlarından ve anılarından silmektir.

0:09:49.971,0:09:52.914
Peki bu eğilimi nasıl geri alacağız?

0:09:53.847,0:09:59.882
Güzel ve karmaşık olan[br]doğal gıda sistemlerimizi,

0:10:01.017,0:10:05.818
doğanın kendi ritmine göre[br]sevgiyle bize verdiği yiyecekleri,

0:10:06.718,0:10:10.864
kadın atalarımız tarafından[br]keyifle hazırlanan

0:10:10.888,0:10:13.768
ve erkek atalarımız tarafından[br]şükranla yenilen,

0:10:14.786,0:10:19.487
sağlıklı, yerel, doğal,

0:10:19.511,0:10:22.311
çeşitli, lezzetli,

0:10:22.335,0:10:25.312
toprağı işleme gerektirmeyen,

0:10:25.336,0:10:27.477
ekolojimize zarar vermeyen,

0:10:27.501,0:10:30.360
hiçbir maliyeti olmayan yiyecekleri[br]nasıl geri kazanabiliriz?

0:10:30.360,0:10:32.210
Hepimizin bu yiyeceğe ihtiyacı var

0:10:32.234,0:10:35.338
ve size nedenini söylemem[br]gerektiğini sanmıyorum.

0:10:36.489,0:10:40.093
Size küresel sağlık krizinden,

0:10:40.117,0:10:42.659
mevsim değişikliğinden, su krizinden,

0:10:42.659,0:10:43.943
toprak yorgunluğundan,

0:10:43.943,0:10:45.659
çökmekte olan tarım sistemlerinden,

0:10:45.659,0:10:47.798
bunların hepsinden[br]bahsetmek zorunda değilim.

0:10:48.040,0:10:50.463
Fakat bana göre,[br]yiyeceklere olan ihtiyacımızın

0:10:50.463,0:10:54.139
neden eşit derecede önemli olduğu[br]çok hisse dokunan bir şey.

0:10:55.059,0:10:57.652
Yiyecek çok şey demektir.

0:10:58.355,0:11:02.072
Gıda; beslenme, rahatlık,

0:11:02.096,0:11:04.861
yaratıcılık, topluluk,

0:11:04.885,0:11:08.610
zevk, güvenlik, kimlik

0:11:08.634,0:11:09.992
ve daha birçoğu.

0:11:10.708,0:11:13.097
Yiyeceklerimizle nasıl bağlantı kurduğumuz

0:11:13.121,0:11:15.189
hayatımızdaki çok şeyi tanımlar.

0:11:15.745,0:11:18.280
Vücudumuzla nasıl bağlantı[br]kurduğumuzu tanımlar

0:11:19.027,0:11:21.391
çünkü bedenlerimiz nihayetinde besindir.

0:11:22.192,0:11:27.329
Varoluşumuzla temel[br]bağlantı anlayışımızı tanımlar.

0:11:28.464,0:11:31.501
Günümüzde bu şeylerin doğal[br]düzeni içinde insanlar olarak,

0:11:31.525,0:11:35.376
mekanımızı yeniden tanımlayabilmek için

0:11:35.400,0:11:37.677
bu gıdalara ihtiyacımız var.

0:11:38.507,0:11:41.169
Bugün böyle bir yeniden[br]tanımlamaya ihtiyacımız var mı?

0:11:43.692,0:11:47.682
Benim için tek doğru cevap sevgidir

0:11:49.261,0:11:54.247
çünkü utançla mücadele[br]eden tek şey sevgidir.

0:11:55.571,0:12:00.499
Bu sevgiden daha fazlasını yiyeceklerimize[br]olan bağlantılarımıza nasıl getirebiliriz?

0:12:02.285,0:12:06.065
Benim için sevgi;

0:12:06.089,0:12:09.857
büyük ölçüde yavaşlama,

0:12:10.826,0:12:14.193
hissetmek için

0:12:14.217,0:12:18.470
algılamak, dinlemek ve sorgulamak için[br]zaman ayırma isteğiyle ilgilidir.

0:12:19.704,0:12:22.188
Bedenlerimizi dinliyor olabilir.

0:12:22.875,0:12:29.587
Yeme alışkanlıklarımızın, inançlarımızın

0:12:30.008,0:12:32.488
ve bağımlılıklarımızın altında[br]neye ihtiyaçları var?

0:12:32.488,0:12:36.497
Bu inançları incelemek zaman alabilir.

0:12:37.159,0:12:38.756
Nereden geldiler?

0:12:39.586,0:12:42.115
Çocukluğumuza[br]geri dönmekle ilgili olabilir.

0:12:43.012,0:12:44.719
O zaman hangi yiyecekleri sevdik

0:12:45.577,0:12:47.107
ve ne değişti?

0:12:47.940,0:12:53.038
Yaşlı biriyle sakin bir akşam geçirmek,

0:12:53.062,0:12:55.748
yemek hatıralarını dinlemek,

0:12:55.748,0:12:58.721
hatta sevdikleri bir şeyi pişirmelerine

0:12:58.721,0:13:01.262
ve bir yemeği paylaşmalarına[br]yardımcı olmak olabilir.

0:13:02.035,0:13:06.251
Sevgi, insanlığın engin olduğunu

0:13:06.275,0:13:08.433
ve yiyecek seçimlerinin farklı olduğunu

0:13:08.457,0:13:10.279
hatırlamakla ilgili olabilir.

0:13:11.018,0:13:14.782
Birisinin gerçekten alışık olmadığı[br]bir yiyeceği zevkle yediğini gördüğümüzde

0:13:14.806,0:13:16.663
onu kınamak yerine

0:13:16.687,0:13:20.375
saygı ve merak[br]göstermekle ilgili olabilir.

0:13:22.344,0:13:25.647
Sevgi; sorgulamak,

0:13:26.591,0:13:28.013
bilgiyi kazımak,

0:13:28.013,0:13:30.646
bağlantılara ulaşmak için[br]zaman alıyor olabilir.

0:13:31.233,0:13:34.598
Hatta belirli bir bitkinin

0:13:35.485,0:13:37.463
sizinle konuşup konuşmadığını görmek için

0:13:37.463,0:13:39.993
Fynbos bitki örtüsünde[br]sessiz bir yürüyüş de olabilir.

0:13:39.993,0:13:41.159
Böyle şeyler olur.

0:13:41.183,0:13:42.793
Benimle her zaman konuşurlar.

0:13:44.940,0:13:46.493
En önemlisi,

0:13:46.517,0:13:51.271
sevgi, bu küçük keşif adımlarının

0:13:51.295,0:13:54.812
bizi daha büyük bir şeye götürme[br]potansiyeline sahip olduğuna,

0:13:55.738,0:13:58.605
bazen de gerçekten[br]şaşırtıcı cevaplarına güvenmektir.

0:13:59.756,0:14:02.831
Yerli bir tıp kadını bana bir defa,

0:14:02.831,0:14:06.778
sevginin, onun en sevdiği çocuğu olarak[br]toprak ana üzerinde yürümek olduğunu,

0:14:06.778,0:14:08.859
dürüst niyetli olduğuna inanmak olduğunu

0:14:10.108,0:14:14.866
ve adımlarımızı nasıl yönlendireceğimizi

0:14:14.890,0:14:17.044
bilmek olduğunu söyledi.

0:14:17.808,0:14:21.896
Umarım atalarınızın yiyecekleriyle[br]yeniden bağlantı kurmaya başlamanız için

0:14:21.896,0:14:23.453
size ilham verdim.

0:14:23.453,0:14:25.080
Dinlediğiniz için teşekkür ederim.

0:14:25.080,0:14:27.141
(Alkış)