WEBVTT

00:00:00.841 --> 00:00:04.572
Wiem, że TED skupia się
na rzeczach wielkich,

00:00:04.596 --> 00:00:08.126
a ja chcę wam opowiedzieć
o czymś bardzo małym.

00:00:08.150 --> 00:00:10.308
Tak małym, że zawiera się w jednym słowie.

00:00:11.093 --> 00:00:12.649
To słowo to "odmieniec".

00:00:13.347 --> 00:00:16.966
To jedno z moich ulubionych słów, 
ponieważ jest tak dosłowne.

00:00:17.403 --> 00:00:21.349
Mam na myśli osobę, 
która nie do końca pasuje.

00:00:21.752 --> 00:00:24.048
lub osobę, która jest dopasowana źle.

00:00:24.658 --> 00:00:27.581
Albo: "osobę,
która jest słabo przystosowana

00:00:27.605 --> 00:00:30.473
do nowych sytuacji i środowiska".

00:00:31.298 --> 00:00:33.520
Jestem odmieńcem.

00:00:34.307 --> 00:00:37.140
Jestem tutaj dla innych 
odmieńców na tej sali,

00:00:37.164 --> 00:00:38.975
bo nigdy nie jestem jedyna.

00:00:39.995 --> 00:00:41.880
Opowiem wam odmienną historię,

NOTE Paragraph

00:00:43.237 --> 00:00:45.769
Niedługo po skończeniu trzydziestki

00:00:45.793 --> 00:00:49.355
marzenie o zostaniu pisarką 
przyszło pod moje drzwi.

00:00:49.498 --> 00:00:51.802
Właściwie przyszło
do mojej skrzynki pocztowej.

00:00:51.826 --> 00:00:55.485
w formie listu, który mówił, 
że wygrałam ogromną literacką nagrodę

00:00:55.509 --> 00:00:57.434
za nowelę, którą napisałam.

00:00:58.183 --> 00:01:01.944
Ta nowela opowiadała
o moim życiu zawodowej pływaczki,

00:01:02.632 --> 00:01:04.687
o moim gównianym życiu domowym,

00:01:05.258 --> 00:01:10.155
i troszkę o tym, jak smutek i strata 
mogą doprowadzić do szaleństwa.

00:01:11.829 --> 00:01:15.912
Nagrodą była wycieczka do Nowego Jorku
na spotkanie z wielkimi redaktorami,

00:01:15.912 --> 00:01:17.850
agentami i innymi autorami.

00:01:18.278 --> 00:01:21.342
Marzenie każdego pisarza, prawda?

00:01:22.573 --> 00:01:25.413
Wiecie, co zrobiłam po otrzymaniu listu?

00:01:26.037 --> 00:01:27.835
Ponieważ jestem sobą,

00:01:27.859 --> 00:01:30.056
położyłam list na kuchennym stole,

00:01:30.080 --> 00:01:33.522
nalałam sobie wielką szklankę wódki

00:01:33.922 --> 00:01:36.292
z lodem i limonką,

00:01:36.722 --> 00:01:40.926
i siedziałam tak w samej bieliźnie
przez cały dzień,

00:01:40.950 --> 00:01:43.032
gapiąc się tylko na list.

00:01:44.608 --> 00:01:47.753
Myślałam o wszystkich sposobach,
na jakie psułam sobie życie.

00:01:47.777 --> 00:01:50.951
Kim ja do cholery jestem, 
żeby jechać do Nowego Jorku

00:01:50.975 --> 00:01:52.705
i udawać pisarkę?

00:01:53.681 --> 00:01:55.046
Kim byłam?

NOTE Paragraph

00:01:55.070 --> 00:01:56.268
Powiem wam.

00:01:56.745 --> 00:01:57.912
Byłam odmieńcem.

00:01:58.625 --> 00:02:00.988
Jak wiele innych dzieci

00:02:01.908 --> 00:02:04.276
pochodziłam z toksycznej rodziny,

00:02:04.300 --> 00:02:06.956
skąd ledwo uszłam z życiem.

00:02:07.727 --> 00:02:12.218
Mam za sobą dwa
epicko nieudane małżeństwa.

00:02:12.242 --> 00:02:15.208
Zawaliłam studia nie raz, a dwa

00:02:15.232 --> 00:02:18.424
i może nawet trzy, 
ale o tym wam nie powiem.

NOTE Paragraph

00:02:18.448 --> 00:02:20.258
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:20.582 --> 00:02:24.243
Miałam epizod na odwyku narkotykowym

00:02:24.795 --> 00:02:29.245
i dwa urocze pobyty w więzieniu.

00:02:30.228 --> 00:02:32.132
Więc wyjątkowo tu pasuję.

NOTE Paragraph

00:02:33.680 --> 00:02:35.770
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:02:36.744 --> 00:02:40.237
Ale prawdziwym powodem,
dla którego uważam się za odmieńca,

00:02:40.261 --> 00:02:43.523
jest to, że moja córka zmarła 
w dniu w którym się urodziła,

00:02:43.547 --> 00:02:46.666
i wciąż nie wiem, jak z tym żyć.

00:02:48.233 --> 00:02:53.360
Po śmierci córki długo byłam bezdomna,

00:02:53.384 --> 00:02:55.328
mieszkałam pod wiaduktem

00:02:55.352 --> 00:02:59.570
w stanie głębokiego żalu i straty,

00:02:59.594 --> 00:03:02.108
który niektórzy napotykają na swej drodze.

00:03:02.132 --> 00:03:04.863
Może nawet każdy,
jeśli żyje wystarczająco długo.

00:03:06.240 --> 00:03:10.237
Bezdomni są najbardziej
heroicznymi odmieńcami,

00:03:10.261 --> 00:03:13.357
bo zaczynali jak my.

00:03:14.670 --> 00:03:20.088
Zawaliłam każdą z tych kategorii:

00:03:20.112 --> 00:03:24.580
córki, żony, matki, studentki.

00:03:25.474 --> 00:03:27.973
Marzenie zostania pisarką

00:03:27.997 --> 00:03:33.438
było jak mały smutny kamyczek w gardle.

NOTE Paragraph

00:03:34.906 --> 00:03:38.375
Trochę wbrew sobie wsiadłam do samolotu

00:03:38.399 --> 00:03:40.786
i poleciałam do Nowego Jorku,

00:03:40.810 --> 00:03:42.366
gdzie są pisarze.

00:03:43.168 --> 00:03:46.843
Inni odmieńcy,
prawie widzę, jak świecą wam głowy.

00:03:46.867 --> 00:03:48.779
Mogę wskazać was na tej sali.

00:03:48.803 --> 00:03:51.241
Początek wyjazdu by się wam podobał.

00:03:51.265 --> 00:03:54.217
Trzeba wybrać trzech sławnych pisarzy,
których chcecie spotkać,

00:03:54.241 --> 00:03:56.599
i ktoś ich dla was znajdzie.

00:03:56.623 --> 00:03:59.413
Dostajecie pokój w Gramercy Park Hotel,

00:03:59.437 --> 00:04:02.071
gdzie pijecie szkocką późną nocą

00:04:02.095 --> 00:04:04.586
z fajnymi, bystrymi szpanerami.

00:04:04.610 --> 00:04:09.119
Trzeba udawać, że też jesteście
fajni, bystrzy i szpanerscy.

00:04:09.143 --> 00:04:12.331
Poznajecie kilku redaktorów,
autorów i agentów

00:04:12.355 --> 00:04:16.418
na bardzo, bardzo wystawnych
lunchach i kolacjach.

00:04:17.377 --> 00:04:19.005
Spytajcie, jak wystawnych.

NOTE Paragraph

00:04:19.735 --> 00:04:21.696
Widownia: Jak wystawnych?

NOTE Paragraph

00:04:22.077 --> 00:04:26.395
Lidia Yuknavitch: Przyznam się:
ukradłam trzy lniane serwetki

NOTE Paragraph

00:04:26.419 --> 00:04:27.990
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:28.014 --> 00:04:29.671
z trzech różnych restauracji.

00:04:30.430 --> 00:04:32.696
I wpakowałam menu do spodni.

NOTE Paragraph

00:04:32.720 --> 00:04:34.796
(Śmiech)

NOTE Paragraph

00:04:34.820 --> 00:04:38.526
Chciałam tylko jakieś pamiątki,
żebym po powrocie do domu

00:04:38.550 --> 00:04:41.145
mogła uwierzyć, że to
naprawdę mi się przydarzyło.

00:04:41.241 --> 00:04:42.470
Wiecie?

NOTE Paragraph

00:04:43.467 --> 00:04:45.131
Pisarki, które chciałam spotkać,

00:04:45.155 --> 00:04:47.964
to Carole Maso,
Lynne Tilman i Peggy Phelan.

00:04:48.496 --> 00:04:51.550
To nie były sławne autorki bestsellerów,

00:04:51.574 --> 00:04:54.881
ale dla mnie to gigantki pisarstwa.

00:04:55.700 --> 00:04:59.262
Książka Carole Maso stała się
moją artystyczną biblią.

00:05:00.056 --> 00:05:02.557
Lynne Tillman pozwoliła mi wierzyć,

00:05:02.581 --> 00:05:06.062
że jest szansa, aby moje historie
były częścią świata.

00:05:06.839 --> 00:05:08.793
A Peggy Phelan przypomniała mi,

00:05:08.817 --> 00:05:13.826
że mózg może być ważniejszy od piersi.

00:05:15.500 --> 00:05:18.184
To nie były czołowe pisarki,

00:05:18.208 --> 00:05:21.985
ale wytyczały ścieżkę do głównego nurtu

00:05:22.009 --> 00:05:23.342
przez swoje historie.

00:05:24.294 --> 00:05:28.429
Coś na podobieństwo
wody drążącej Wielki Kanion.

NOTE Paragraph

00:05:29.371 --> 00:05:31.082
Radość prawie mnie rozniosła,

00:05:31.106 --> 00:05:34.947
spędzanie czasu z tymi trzema 
ponad 50-letnimi pisarkami.

00:05:34.971 --> 00:05:37.897
Roznosiło mnie,

00:05:37.921 --> 00:05:40.384
bo nigdy dotąd nie doznałam
takiej przyjemności.

00:05:40.384 --> 00:05:42.350
Nigdy nie byłam w takim towarzystwie.

00:05:42.350 --> 00:05:44.618
Moja matka nigdy nie poszła na studia.

00:05:44.747 --> 00:05:47.236
Moja kariera twórcza do tego momentu

00:05:47.260 --> 00:05:51.712
była czymś małym, smutnym, poronionym.

00:05:53.394 --> 00:05:56.673
Przez te pierwsze noce w Nowym Jorku
właściwie chciałam umrzeć.

00:05:56.697 --> 00:06:00.137
To było jak: "Zabij mnie teraz. 
Jest mi dobrze. To jest piękne".

00:06:01.187 --> 00:06:04.335
Niektórzy z was zrozumieją,
co stało się potem.

NOTE Paragraph

00:06:04.935 --> 00:06:09.230
Najpierw zabrali mnie do biur 
Farrar, Straus i Giroux.

00:06:09.863 --> 00:06:13.038
Farrar, Straus i Giroux
to wydawcy jak z wypasionego snu.

00:06:13.062 --> 00:06:16.753
Tam publikują się T.S. Eliot
i Flannery O'Conor.

00:06:17.418 --> 00:06:21.793
Główny redaktor posadził mnie
i długo do mnie mówił,

00:06:21.817 --> 00:06:24.135
próbując przekonać mnie
do napisania książki

00:06:24.159 --> 00:06:25.864
o moim życiu pływaczki.

00:06:26.498 --> 00:06:27.785
Coś jak życiorys.

00:06:28.630 --> 00:06:30.866
Gdy tak do mnie mówił,

00:06:30.890 --> 00:06:34.595
siedziałam, uśmiechałam się 
i przytakiwałam, jak drętwa idiotka,

00:06:35.509 --> 00:06:37.361
ze skrzyżowanymi ramionami,

00:06:37.385 --> 00:06:42.302
niezdolna wykrztusić słowa.

00:06:43.875 --> 00:06:47.242
Na koniec poklepał mnie po ramieniu

00:06:47.266 --> 00:06:48.847
jak trener pływacki.

00:06:49.580 --> 00:06:51.415
Życzył mi szczęścia,

00:06:51.439 --> 00:06:53.877
dał kilka darmowych książek

00:06:53.901 --> 00:06:55.692
i odprowadził do drzwi.

NOTE Paragraph

00:06:57.588 --> 00:07:00.855
Potem zabrali mnie do biura W.W. Nortona,

00:07:00.879 --> 00:07:03.579
gdzie spodziewałam się,
że zaraz mnie wyrzucą

00:07:03.603 --> 00:07:05.492
za noszenie Martensów.

00:07:06.190 --> 00:07:07.639
Ale tak się nie stało.

00:07:08.512 --> 00:07:10.941
Wizyta w biurze Nortona

00:07:10.965 --> 00:07:15.437
była jak sięganie nieba w nocy
i dotykanie księżyca,

00:07:15.461 --> 00:07:19.098
podczas gdy gwiazdy w kosmosie
układają się w litery twojego imienia.

00:07:19.599 --> 00:07:21.744
To była dla mnie olbrzymia rzecz.

00:07:21.768 --> 00:07:22.949
Łapiecie?

00:07:23.567 --> 00:07:26.065
Ich główna redaktorka, Carol Houck Smith,

00:07:26.089 --> 00:07:30.432
pochyliła się nade mną ze swoimi
paciorkowatymi, jasnymi, groźnymi oczami

00:07:30.456 --> 00:07:33.566
i powiedziała:
"Wyślij mi coś natychmiast!".

00:07:34.328 --> 00:07:36.620
Większość ludzi, zwłaszcza na TED,

00:07:36.644 --> 00:07:38.984
pobiegłoby do skrzynki, prawda?

00:07:39.651 --> 00:07:42.929
Zajęło mi dekadę samo wyobrażenie sobie,

00:07:42.953 --> 00:07:46.830
że wkładam coś do koperty i liżę znaczek.

NOTE Paragraph

00:07:48.741 --> 00:07:50.315
W ostatniego wieczora

00:07:50.339 --> 00:07:53.608
miałam duży odczyt 
dla Narodowego Klubu Poezji.

00:07:54.342 --> 00:07:56.289
Pod koniec odczytu

00:07:56.313 --> 00:08:00.616
Katharine Kidde z agencji literackiej
Kidde, Hoyt & Picard

00:08:00.640 --> 00:08:03.227
podeszła, uścisnęła mi dłoń

00:08:03.251 --> 00:08:06.429
i z miejsca oświadczyła,
że chce mnie reprezentować.

00:08:08.558 --> 00:08:11.545
Stałam jak ogłuszona.

00:08:11.569 --> 00:08:13.155
Mieliście tak kiedyś?

00:08:13.703 --> 00:08:15.815
Prawie się rozpłakałam,

00:08:15.839 --> 00:08:19.764
bo wszystkie osoby w sali
były tak pięknie ubrane,

00:08:19.788 --> 00:08:22.941
Wydusiłam z siebie tylko:

00:08:22.965 --> 00:08:26.075
"Nie wiem. Muszę to przemyśleć".

00:08:26.805 --> 00:08:31.097
Ona odpowiedziała: "OK" i odeszła.

00:08:32.884 --> 00:08:39.403
Wszystkie te wyciągnięte do mnie dłonie, 
ten mały, smutny kamyczek w gardle...

NOTE Paragraph

00:08:39.427 --> 00:08:43.365
Staram się powiedzieć wam coś 
o ludziach takich jak ja.

00:08:43.389 --> 00:08:47.442
My, odmieńcy, nie zawsze wiemy,
jak zaufać albo powiedzieć "tak"

00:08:47.466 --> 00:08:49.077
lub wybrać to, co ważne,

00:08:49.101 --> 00:08:51.247
nawet jeśli stoi nam przed nosem.

00:08:51.271 --> 00:08:52.890
To wstyd, który w sobie nosimy.

00:08:52.914 --> 00:08:54.905
To wstyd pragnienia czegoś dobrego.

00:08:54.929 --> 00:08:56.921
To wstyd czucia czegoś dobrego.

00:08:56.945 --> 00:09:01.327
To wstyd za niewiarę w to, że zasługujemy
na przebywanie w jednym pokoju

00:09:01.351 --> 00:09:03.468
z ludźmi, których podziwiamy.

NOTE Paragraph

00:09:04.472 --> 00:09:07.398
Gdybym mogła, cofnęłabym czas
i pouczyła sama siebie.

00:09:07.422 --> 00:09:11.765
Byłabym jak te 50-letnie kobiety,
które mi pomogły.

00:09:11.789 --> 00:09:13.690
Nauczyłabym siebie, jak chcieć czegoś,

00:09:13.714 --> 00:09:16.054
jak wstać i poprosić o to.

00:09:16.078 --> 00:09:20.384
Powiedziałabym, "Ty! Tak, ty! 
Też tu przynależysz".

00:09:20.408 --> 00:09:22.680
Ten blask spada na każdego z nas

00:09:22.704 --> 00:09:25.615
i jesteśmy niczym bez siebie nawzajem.

00:09:27.041 --> 00:09:30.313
Zamiast tego, poleciałam
z powrotem do Oregonu,

00:09:30.337 --> 00:09:36.029
znów patrzyłam na zieleń i deszcz,

00:09:36.053 --> 00:09:40.345
wypiłam wiele samolotowych buteleczek 
trunku "żal mi samej siebie".

00:09:41.491 --> 00:09:46.333
Myślałam o tym, że jestem
jakąś dziwną pisarką.

00:09:47.244 --> 00:09:48.153
Chodzi o to,

00:09:48.153 --> 00:09:50.431
że wróciłam do Oregonu
bez żadnego kontraktu,

00:09:50.455 --> 00:09:51.606
bez agenta,

00:09:51.630 --> 00:09:54.115
tylko z głową i sercem 
pełnymi wspomnień o tym,

00:09:54.139 --> 00:09:57.287
Jak siedziałam sobie

00:09:57.311 --> 00:09:59.581
obok pięknych pisarek.

00:10:00.278 --> 00:10:03.684
Pamięć była jedyną nagrodą, 
na jaką sobie pozwoliłam.

NOTE Paragraph

00:10:05.175 --> 00:10:08.304
I teraz, w domu, w ciemności,

00:10:09.272 --> 00:10:10.835
z powrotem w samej bieliźnie,

00:10:11.788 --> 00:10:13.518
wciąż słyszę ich głosy.

00:10:14.264 --> 00:10:18.305
Mówią: "Nie słuchaj nikogo, 
kto chce cię uciszyć

00:10:18.329 --> 00:10:19.880
lub zmienić twoją historię".

00:10:20.861 --> 00:10:24.540
Mówią: "Daj głos historii, 
którą tylko ty potrafisz opowiedzieć".

00:10:24.564 --> 00:10:26.994
Mówią: "Czasami opowiadanie historii

00:10:27.018 --> 00:10:30.064
ratuje ci życie".

NOTE Paragraph

00:10:31.703 --> 00:10:35.393
Teraz, jak widzicie, 
jestem po pięćdziesiątce.

00:10:36.278 --> 00:10:37.453
I jestem pisarką.

00:10:38.516 --> 00:10:39.743
I matką.

00:10:40.441 --> 00:10:41.978
Zostałam też nauczycielką.

00:10:42.970 --> 00:10:45.742
Zgadnijcie, kim są
moi ulubieni uczniowie.

00:10:46.604 --> 00:10:48.232
Choć nie stało się to dnia,

00:10:48.256 --> 00:10:50.510
w którym dostałam wymarzony list,

00:10:50.534 --> 00:10:52.207
napisałam życiorys

00:10:52.231 --> 00:10:54.064
pod tytułem "Chronologia Wody".

00:10:54.889 --> 00:10:59.588
Są w nim historie o tym,
ile razy musiałam się odrodzić

00:10:59.612 --> 00:11:02.016
z ruin swoich wyborów,

00:11:02.575 --> 00:11:07.985
historie o tym, jak moje pozorne porażki
były tak naprawdę dziwnymi drogami

00:11:08.009 --> 00:11:09.531
do czegoś pięknego.

00:11:10.309 --> 00:11:13.761
Musiałam tylko dać głos historii.

NOTE Paragraph

00:11:15.552 --> 00:11:19.798
Jest taki mit w większości kultur
o tym, żeby podążać za marzeniami.

00:11:20.664 --> 00:11:22.385
Nazywa się to podróżą bohatera.

00:11:23.679 --> 00:11:25.503
Ale ja wolę inny mit,

00:11:25.527 --> 00:11:27.306
z nieco innej strony

00:11:27.330 --> 00:11:28.487
lub pod powierzchnią.

00:11:29.089 --> 00:11:30.941
Jest to mit odmieńca.

00:11:31.763 --> 00:11:33.028
I idzie tak:

00:11:33.623 --> 00:11:35.878
nawet w chwili niepowodzenia,

00:11:35.902 --> 00:11:38.480
właśnie wtedy, jesteś pięknem.

00:11:39.585 --> 00:11:40.737
Jeszcze tego nie wiesz,

00:11:40.761 --> 00:11:43.938
ale możesz się odradzać

00:11:43.962 --> 00:11:45.160
w nieskończoność.

00:11:45.184 --> 00:11:46.778
To właśnie twoje piękno.

NOTE Paragraph

00:11:47.694 --> 00:11:49.210
Możesz być pijakiem,

00:11:49.234 --> 00:11:51.583
pochodzić z toksycznego środowiska,

00:11:51.607 --> 00:11:53.043
możesz być byłym więźniem,

00:11:53.067 --> 00:11:54.565
nie mieć domu,

00:11:54.589 --> 00:11:57.867
stracić pieniądze, pracę lub męża

00:11:57.891 --> 00:12:00.305
albo żonę, albo najgorsze ze wszystkiego

00:12:00.329 --> 00:12:01.479
- dziecko.

00:12:01.864 --> 00:12:03.917
Możesz nawet stracić rozum.

00:12:03.941 --> 00:12:08.010
Możesz stać po środku swojej porażki,

00:12:08.034 --> 00:12:10.912
a ja wciąż jestem tu po to,

00:12:10.936 --> 00:12:13.049
żeby mówić o twoim pięknie.

00:12:13.073 --> 00:12:15.372
Twoja historia zasługuje na to,

00:12:15.396 --> 00:12:19.669
żeby ktoś o niej usłyszał,
bo jesteś fenomenalnym odmieńcem,

00:12:19.693 --> 00:12:21.949
nowym gatunkiem,

00:12:22.568 --> 00:12:24.537
wyjątkiem,

00:12:24.561 --> 00:12:26.177
który może opowiedzieć historię

00:12:26.201 --> 00:12:28.609
w swoim własnym stylu.

00:12:29.710 --> 00:12:31.220
I ja będę słuchała.

NOTE Paragraph

00:12:32.863 --> 00:12:34.039
Dziękuję.

NOTE Paragraph

00:12:34.063 --> 00:12:45.423
(Brawa)