Unë e di që TED
merret me gjëra të mëdha,
por unë dua të flas me ju
për diçka shumë të vogël.
Shumë e vogël,
është një fjalë e vetme.
Fjala është "mospërputhje. "
Ndër t'preferuarat e mia
se është fjalë direkte.
Dua të them është një person
që nuk arrin të përputhet.
Ose dikush që përputhet keq.
Ose "një person i cili përputhet dobët
ndaj situatave dhe mjediseve të reja."
Jam një e mospërputhur e zyrtarizuar.
Dhe këtu jam për të tjerë
të mospërputhur në sallë,
sepse unë kurrë nuk jam e vetmja.
Do t'jua tregoj një rrëfim
të mospërputhjes.
Diku në fillim të moshës 30 vjec,
ëndrra për t'u bërë shkrimtare
erdhi mu tek pragu im.
N'fakt, erdhi nga kutia postare
në formë të letrës ku thoshte se
kam fituar një çmim gjigand letrar
për një histori të shkurtër
që kisha shkruar.
Historia e shkurtër ishte
për jetën time si një notare konkurruese
dhe për jetën time të ndyrë në shtëpi,
dhe pak për atë se si pikëllimi
dhe humbja mund t'ju bëjnë të çmendur.
Çmimi ishte një udhëtim në qytetin
e New York-ut
për të takuar redaktorët,
agjentët më të njohur dhe autorë të tjerë.
Disi ishte ëndrra e të bërit
një shkrimtare, apo jo?
E dini se çfarë bëra
ditën kur erdhi letra në shtëpinë time?
Sepse kështu jam unë,
e vendosa letrën
në tryezën time të kuzhinës,
i mbusha vetes një gotë gjigande me vodka
me akull dhe limon,
dhe qëndrova ulur në mbathje
për një ditë të tërë,
thjesht duke i'a ngulur sytë letrës.
Po mendoja për të gjitha mënyrat
se si e kisha dreqosur jetën time.
Kush dreqin isha unë që të
shkoja në qytetin New York-ut
dhe të shtiresha sikur t'isha shkrimtare
Kush isha une?
Do t'jua them.
Unë isha një e mospërputhur.
Si shumica e fëmijëve të tjerë,
unë erdha nga një familje abuzive
që mezi shpëtova veten.
Tashmë kisha dy martesa
mjerisht të dështuara.
Unë ngela nga kolegji
jo një herë, por dy herë
dhe ndoshta edhe një herë të tretë
që nuk do t'jua tregoj.
(Të qeshura)
Si dhe kam kaluar një periudhë
rehabilitimi për përdorimin e drogave.
Dhe kam kaluar dy periudha
të mahnitshme në burg.
Pra po përshtatem shumë me këtë skenë.
(Të qeshura)
Por arsyeja e vërtetë, që
unë mendoj, se kam qenë një mospërputhje,
është se vajza ime vdiq ditën që lindi,
dhe unë akoma nuk kam arritur
si t'ja dal kësaj.
Pasi vajza ime vdiq, gjithashtu
kalova një kohë të gjatë si e pastrehë,
duke jetuar nën një mbikalim
në një pikëllim të thellë dhe humbje
që disa prej nesh i hasim në rrugë.
Mbase të gjithë ne
nëse jetoni mjaftueshëm gjatë.
E dini, të pastrehët janë disa nga
mospërputhjet tona më heroike mes nesh,
sepse ato fillojnë si ne.
Siç mund ta shihni, unë nuk arrija
të përputhesha në pothuajse çdo kategori:
bijë, grua, nënë, studente.
Dhe ëndrra për të qenë shkrimtare
ishte vërtetë si një gur i vogël
dhe i trishtuar në fyt.
Ishte shumë kundra meje, që unë
hipa në aeroplan
dhe udhëtova drejt qytetit
të New York-ut,
aty ku gjenden shkrimtarët.
Kolegë të mospërputhjes, mund
t’i shoh si shkëlqejnë sytë tuaj.
Mund ta dalloj këtë shumë mirë në sallë.
Në fillim, ju do ta kishit adhuruar.
Keni për të zgjedhur tre shkrimtarë
të famshëm që donit t’i takoni,
po këta shkuan dhe ju gjetën juve.
Ju vendosin në Hotelin Gramercy Park,
ku do të pini Scotch vonë natën
me njerëz të lezetshëm, të mençur
dhe të krekosur.
Dhe duhet t'shtiresh si e lezetshme
e mençur dhe e krekosur, njashtu.
Dhe do të takoni një grumbull
redaktorësh, autorësh dhe agjentësh
në dreka dhe darka tejet luksoze.
Më pyesni sa luksoze.
Publiku: Sa luksoze?
Lidia Yuknavitch: Po ju rrëfej diçka:
mora tre peceta pëlhure
(Të qeshura)
nga tre restaurante të ndryshme.
Dhe fsheha një meny poshtë pantallonave.
(Të qeshura)
Thjesht doja të kisha disa përkujtues,
që kur të shkoj në shtëpi,
të besoja që me të vërtetë ka ndodhur.
E keni parasysh?
Tre shkrimtarët që doja t’i takoja
ishin Carole Maso, Lynne Tillman
dhe Peggy Phelan.
Këto nuk ishin autore të famshme,
me më së shumti shitje,
por për mua, ato ishin shkrimtare titane.
Carole Maso shkroi librin
që më vonë u bë libri im i shenjtë.
Lynne Tillman më dha mundësinë të besoja
se ekzistonte një mundësi
që tregimet e mia t'ishin pjesë e botës.
Peggy Phelan më kujtoi mua
se mbase truri im mund të ishte
më i rëndësishëm se gjoksi im.
Ato nuk ishin shkrimtaret kryesore,
por ato po kalonin një shteg
të rrjedhës kryesore
me tregimet e tyre,
më pëlqen të mendoj, sikur uji
që kalon nëpër Kanionin e Madh.
Pothuajse vdiqa nga gëzimi
që të rrija me këto tre shkrimtare
të vjetra mbi 50-vjeç.
Dhe arsyeja se desh vdiqa nga gëzimi
është se kurrë nuk do të
përjetoja një gëzim të tillë.
Unë kurrë nuk do të gjindesha
në një dhomë si kjo.
Nëna ime nuk shkoi kurrë në universitet.
Dhe karriera ime krijuese
deri në atë pikë
ishte një diçka e vogël, e trishtuar,
e porsalindur.
Kështu që në ato netët e para
në New York doja të vdisja atje.
Unë isha ashtu si, "Më vritni tani.
Unë jam mirë. Kjo është e bukur".
Disa nga ju në sallë do të kuptoni
se çfarë ndodhi më pas.
Së pari, ata më çuan në zyrat
e Farrar, Straus dhe Giroux.
Farrar, Straus dhe Giroux ishin
si shtypi im mega-ëndërr.
E kam fjalën, T.S. Eliot
dhe Flannery O'Connor u botuan atje.
Redaktori kryesor më uli
dhe më foli për një kohë të gjatë,
duke u përpjekur të më bindte
që buronte një libër tek un
për jetën time si notare.
E dini, si një biografi.
Gjatë gjithë kohës që ai po fliste me mua,
unë isha ulur atje duke buzëqeshur
dhe duke u tundur si një idiote e mpirë,
me krahët e kryqëzuar
mbi gjoksin tim,
ndërsa asgjë, as edhe një fjalë
nuk doli nga goja ime.
Kështu që në fund,
ai më përkëdheli mbi supe
si një trajner i notit.
Dhe më uroi fat
dhe më dha disa libra falas
dhe më udhëhoqi drejt derës.
Më pas, ata më çuan
në zyrat e W. W Norton,
ku isha mjaft e sigurt se
do të shoqërohesha nga ndërtesa
vetëm se kisha veshur
Doc Martens.
Por kjo nuk ndodhi.
Të qënurit në zyrat e Nortonit
më bëri të ndihem sikur po arrija
në qiell dhe po prekja hënën
ndërsa yjet po thurrnin emrin tim
nëpër kozmos.
Dua të them, kjo ishte diçka
po kaq e madhe për mua.
E kuptoni?
Redaktori i tyre kryesor,
Carol Houck Smith,
u përkul drejt me fytyrës sime
me ata sy t'çelur, t'ndritshëm, t'ashpër
dhe tha, "Mirë pra, më dërgoni
diçka atëherë, menjëherë!"
Shihni, tani shumica e njerëzve,
veçanërisht njerëzit e TED,
do të vraponin
drejt kutisë së postës, apo jo?
M’u desh më shumë se një dekadë
vetëm të imagjinoja
të fusja diçka në një zarf
dhe të vendosja një pullë.
Në natën e fundit,
dhashë një lexim të madh
në Klubin Nacional të Poezisë.
Dhe në fund të leximit,
Katharine Kidde e Kidde, Hoyt
& Agjencia Letrare Picard,
ecën drejt meje dhe më shtrënguan dorën
dhe më ofruan përfaqësim,
aty për aty.
Unë rrija aty dhe u bëra si e shurdhër.
A ju ka ndodhur kjo ndonjëherë juve?
Dhe pothuajse fillova të qaja
sepse të gjithë njerëzit në sallë
ishin të veshur shumë bukur,
dhe e gjitha që doli nga goja ime ishte:
"Nuk e di. Duhet të mendoj për këtë."
Dhe ajo tha: "Në rregull, atëherë"
dhe u largua.
Gjithë ato duar të hapura për mua,
ai gur i vogël dhe i trishtuar në fyt.
E shihni, unë jam duke u përpjekur
t'ju tregoj diçka për njerëz si unë.
Njerëzit e mospërputhur, ne s'dimë
gjithmonë si t'shpresojmë ose t'themi po
ose t'zgjedhim gjënë e madhe,
edhe kur ajo është mu para neve.
Është një turp që ne kemi.
Është turpi i të dëshiruarit
diçka të mirë.
Është turpi të ndjejmë diçka të mirë.
Është turpi i të besuarit
se vërtetë e meritojmë të jemi në dhomë
me njerëzit që i admirojmë.
Nëse do të mundja,
do të kthehesha dhe do të stërvitja vetën.
Do të isha pikërisht si ato gra
mbi 50-vjeçare që më ndihmuan.
Do ta mësoja veten se si t'i dua gjërat,
si të ngrihem, si t'i kërkoj ato.
Unë do të thoja: "Ti! Po, ti!
Ti je pjesë e dhomës gjithashtu".
Shkëlqimi bie mbi të gjithë ne,
dhe ne jemi asgjë pa njëri-tjetrin.
Në vend të kësaj,
unë fluturova përsëri në Oregon,
dhe posa pashë që blerimi i përhershëm
dhe shiu u kthyen në pamje,
Unë thjesht piva disa shishe t'vogla
në aeroplan "ndjej keqardhje për veten."
Mendova se, nëse do t'isha shkrimtare,
do të isha një shkrimtare e mospëputhur.
Ajo që po them është,
fluturova përsëri në Oregon
pa një marrëveshje libri,
pa një agjendë,
dhe vetëm me një kokë dhe zemër
me plotë kujtime
e të pasurit kaq pranë
shkrimtarët më të bukur.
Kujtimet ishin çmimi i vetëm
që i lejova vetës.
Dhe akoma, në shtëpi në errësirë,
përsëri në mbathje,
ende mund të dëgjoja zërat e tyre.
Ata thanë: "Mos dëgjo këdo që përpiqet
të të bëjë të heshtësh
ose të ndryshosh historinë tënde".
Ata thanë, "Jepini zë historisë që
vetëm ti di si ta tregosh."
Ata thanë: "Ndonjëherë të tregosh histori
është gjëja që shpëton jetën tënde".
Tani unë jam, siç mund ta shihni,
gruaja mbi të 50-tat.
Dhe unë jam një shkrimtare.
Dhe unë jam një nënë.
Dhe u bëra një mësuese.
Qellojani se kush janë nxënësit
e mi të preferuar.
Edhe pse nuk ndodhi ditën
kur letra e ëndrrave erdhi
përmes kutisë sime postare,
Unë shkrujta një biografi,
të quajtur "Kronologjia e Ujit."
Në të janë tregimet se sa herë
më është dashur të rikrijoj një vetvete
nga rrënojat e zgjedhjeve të mia,
historitë se si dështimet e mia
në dukje ishin po aq t'çuditshme
sikur portat për diçka të bukur.
Gjithë çfarë duhej të bëja
ishte t’i jepja zë tregimit.
Ekziston një mit në shumicën
e kulturave rreth ndjekjes së ëndrrave.
Quhet udhëtimi i heroit.
Por unë preferoj një mit tjetër,
që është pak a shumë në anën e tij
ose poshtë tij.
Quhet miti i mospërshtatjes.
Dhe shkon kështu:
edhe në momentin e dështimit tuaj,
pikërisht atëherë, ju jeni të bukur.
Ju nuk e dini akoma,
por ju keni aftësinë të rizbuloni vetën
pafund.
Kjo është bukuria juaj.
Ti mund të jesh një i dehur,
ti mund të jesh një
i mbijetuar i abuzimeve
ti mund të jesh një ish i burgosur,
mund të jesh një i pastrehë,
mund t'i humbasësh të gjitha
paratë, punën ose burrin tënd
ose gruan tënde, ose më e keqja
nga të gjitha,
një fëmijë.
Ju madje mund të humbni mëndjen tuaj.
Ju mund të qëndroni në qendër
si i vdekur në mes të dështimit tuaj
dhe prapë, unë jam këtu
për të ju thënë,
ju jeni shumë të bukur.
Historia juaj meriton të dëgjohet,
sepse ju, ju të mospërputhur
të rrallë dhe fenomenal
ju lloj i ri,
jeni të vetmit në dhomë
që mund të tregoni një histori
në atë mënyrë që vetëm ju do ta bënit.
Dhe unë do ta dëgjoja.
Ju falemnderit.
(Duartrokitje)