WEBVTT

00:00:07.250 --> 00:00:11.075
شانۆگەریەکی زۆر بەهێز هەیە
کەوا ئەفسانە کۆنەکە دەڵێت

00:00:11.075 --> 00:00:16.036
ئەو ناوە پێویستی دەکرد هەرگیز
لە سەر ستەیجی شانۆ بڵاونەکرێتەوە،

00:00:16.036 --> 00:00:21.676
شانۆگەرییەکە بە جادووگەری دەست پێدەکات
و بە سەرێکی بڕاوی خوێناوی کۆتای دێت،

00:00:21.676 --> 00:00:26.167
شانۆگەرییەکە پڕە لە مەتەڵ،
پێشبینی، بینینی کابووسەکان،

00:00:26.167 --> 00:00:28.968
و پڕە لە کوشتاری وەحشیگەری،

00:00:28.968 --> 00:00:34.537
شانۆگەرێکەی ویلیام شکسپیرە هەندێكجار
بە" شانۆگەریە سکۆتلەندیەکە" ناسراوە

00:00:34.537 --> 00:00:38.018
یاخود" تراژێدیای ماکبێس."

00:00:38.018 --> 00:00:41.697
یەکەمجار ساڵی ١٦٠٦ لەسەر شانۆی جیهانی
لە لەندەن نمایشکرا،

00:00:41.697 --> 00:00:44.933
"ماکبێس" 
کورتترین تراژیدیایی شکسپیرە.

00:00:44.933 --> 00:00:48.194
هەروەها یەکێکە لە بەرهەم دڵخوازەکان.

00:00:48.194 --> 00:00:51.515
لە پێنج بەش پێکدێت، چیرۆکی
پیاوێکی خانەدانی سکۆتلەندی دەگێڕێتەوە

00:00:51.515 --> 00:00:53.381
کەوا تەختی پادشایەتی دزیوە،

00:00:53.381 --> 00:00:55.635
فەرمانڕەوایەتیکردنەکەی توقێنەر بووە،

00:00:55.635 --> 00:00:58.810
کەوا دەسەڵاتەکەی بە کوشتار و
خوێنڕشتن کۆتای هاتووە.

00:00:58.810 --> 00:01:02.317
لەم ڕێگەیەش، پرسیاری گرنگی کردوە
سەبارەت بە بەرزخوازی،

00:01:02.317 --> 00:01:03.266
دەسەڵات،

00:01:03.266 --> 00:01:04.311
و توندوتیژی

00:01:04.311 --> 00:01:08.721
کەوا ڕاستەوخۆ قسەی بۆ
سیاسەتمەدارەکانی سەردەمی شکسپیر کردوە

00:01:08.721 --> 00:01:12.922
و بەردەوام بووە لە لاسایکردنەوە بۆ
دەنگدانەوە لە نێوخۆمان.

00:01:12.922 --> 00:01:17.212
ئینگلتەرا لە سەرەتاکانی سەدەی ١٧
بە بارودۆخێکی سیاسی خراپ تێدەپەڕی.

00:01:17.212 --> 00:01:21.971
شاژنە ئیلیزابێسی یه‌كه‌م لە ساڵی ١٦٠٣ مرد
بەبێ هیچ جێنشیننێک،

00:01:21.971 --> 00:01:23.458
و لە جولەیەکی شۆککەر.

00:01:23.458 --> 00:01:29.352
ڕاوێژکارەکانی تاجەکەیان دا بە پادشا
جەیمس ستیوارت، پادشای سکۆتلەند.

00:01:29.352 --> 00:01:32.502
دوو ساڵ دواتر، جەیمس کرایە ئامانج
لە هەوڵێکی کوشتن

00:01:32.502 --> 00:01:35.632
ناسراوە بە پلانی بارووت.

00:01:35.632 --> 00:01:37.963
پرسیارەکانی چی
پادشایەکی ماقوڵ دروست دەکات

00:01:37.963 --> 00:01:41.243
لەسەر لێوی هەموو کەس بوون.

00:01:41.243 --> 00:01:44.593
هەربۆیە شکسپیر پێویستە بزانێت
ماددەی بەهێزی هەیە

00:01:44.593 --> 00:01:47.152
کاتێک ئەو تێکەڵی دەکا و
هەڵی دەگرێتەوە چیرۆکەکانی

00:01:47.152 --> 00:01:51.353
کوشتاری سەدەی ١١
پادشای سکۆتلەندی بەناوی ماکبێس

00:01:51.353 --> 00:01:55.432
و لەگەڵ هەندێک خانەدانی دیکە
سکۆتلەندی.

00:01:55.432 --> 00:01:58.793
ئەو مێژووی خۆیانی 
لە تۆمارە مێژوویەکانی هۆلینشێت دۆزیەوە،

00:01:58.793 --> 00:02:03.325
کەوا لەسەدەی ١٦ مێژووییەکی بەناوبانگی
بەریتانی و ئیرلەندەییەکان بوو.

00:02:03.325 --> 00:02:06.583
هەروەها شکسپیر بەوە ناسرا بوو
کە پێویستە چیرۆکەکانی بگێڕێتەوە

00:02:06.583 --> 00:02:09.354
بەو ڕێگەیەی بە خێرا
سەرنجی

00:02:09.354 --> 00:02:13.254
بینەرە هەمجۆر و ئاژاوەچییەکانی ڕادەکێشێت.

00:02:13.254 --> 00:02:16.055
شانۆی جیهان بەخێرهاتنی
هەموو چینەکانی کۆمەڵگەی دەکرد.

00:02:16.055 --> 00:02:19.383
چینی پارێزگاری دەوڵەمەند لە باڵکۆنە
داپۆشراوەکانەوە سەیری سەکۆیان دەکرد

00:02:19.383 --> 00:02:22.336
لەکاتێکدا خەڵکە هەژارەکان
پێنسێکیان ده‌دا تا شوێنێک

00:02:22.336 --> 00:02:25.715
لە بەشی هەوای کراوە بگرن 
کە ناسراوبوو بە کانە خەڵوز.

00:02:25.715 --> 00:02:30.924
قسەکردن، خۆشی و شادی، و پێکەنین
ئاسای بوو لە ماوەی نمایشکردنەکە دا.

00:02:30.924 --> 00:02:36.545
تەنانەت هەندێک بینەر کەلوپەلیان دەهاویشت
کاتیک شانۆگەریەکە بۆ ناخۆشی بگۆڕاییە.

00:02:36.545 --> 00:02:40.015
بۆیە"ماکبێس" تەقینەوەیەکی ئەدەبی دەکاتەوە.

00:02:40.015 --> 00:02:42.946
هەورەتریشقە و سێ جادووگەر دەردەکەون،

00:02:42.946 --> 00:02:44.466
ڕایدەگەیەنن دەگەڕێن

00:02:44.466 --> 00:02:48.345
بۆ خانەدانێکی سکۆتلەندی و
پاڵەوانی جەنگ بەناوی ماکبێس،

00:02:48.345 --> 00:02:54.126
پاشان لەکاتی دیارنەمان گۆرانیەکی نەفرین
دەچڕن کە پێشبینی جیهانێکی خراپ دەکەن.

00:02:54.126 --> 00:03:01.576
جوانی چەپەڵە و چەپەڵی جوانییە."
لەناو تەم و هەوای پیس گێژدەخوات."

00:03:01.576 --> 00:03:05.403
بەشی دواتر، جادووگەرەکان ماکبێس و هاوڕێکەی
خانەدانەکەی بانکۆ دەدۆزنەوە.

00:03:05.403 --> 00:03:14.054
"تەمەن درێژی بۆ ماکبێس،" پێشبینی دەکەن،
"کەوا ماکبێس لە داهاتوو دەبێتە پادشا!"

00:03:14.054 --> 00:03:16.745
"پادشا؟" ماکبێس خەیاڵی کرد.

00:03:16.745 --> 00:03:20.674
تەنها پێویستە چی بکات تا
تاجەکە بەدەست بهێنێت؟

00:03:20.674 --> 00:03:23.215
ماکبێس و هاوژینەکەی خاتوو ماکبێس

00:03:23.215 --> 00:03:27.550
هەرزوو پیلانی کوشتن و
درۆکردن و ناپاکیان داڕشت.

00:03:27.550 --> 00:03:28.991
لە شوێنکەوتنی خوێنڕێژی،

00:03:28.991 --> 00:03:32.768
شکسپیر هەندێک لە وتارە
لەبیرنەکراوەکان بۆ بینەر دەسەلمێنێ

00:03:32.768 --> 00:03:35.172
لە ئەدەبی ئینگلیزی.

00:03:35.172 --> 00:03:40.565
بسڕێوە، پەڵەی نەفرەتی! بسڕێوە، دەڵێم
بسڕێوە! خاتوو ماکبێس دەگرێت کاتێک پێیوایە

00:03:40.565 --> 00:03:44.675
ناتوانێت خوێنی قوربانیەکە
لەسەر دەستەکانی بسڕێتەوە.

00:03:44.675 --> 00:03:49.266
هەستکردنی بە تاوان یەکێک لە هەرە
بابەتە سەرەکییەکان لە تەواوی شانۆگەریەکە،

00:03:49.266 --> 00:03:52.676
لەگەڵ لایەنگیری جیهانی 
بۆ ڕسواکردنی دەسەڵات،

00:03:52.676 --> 00:03:56.280
بازنەیەکی بێ کۆتای توندوتیژی و ناپاکی،

00:03:56.280 --> 00:03:59.316
ڕەتکردنەوەی ململانێی سیاسی.

00:03:59.316 --> 00:04:01.521
هەروەکو سادەیی زمانی شکسپیر،

00:04:01.521 --> 00:04:04.186
ژمارەیەک دەستەواژە
کەوا لە سەرەتاوە لە شانۆگەریەکە دان

00:04:04.186 --> 00:04:08.886
زۆر جار دووبارە کراونەتەوە
کەوا ئێستا وەکو شتێکی ئاساییان لێهاتووە.

00:04:08.886 --> 00:04:12.014
وەکو "بایەخ و میهرەبانی بە مرۆڤایەتی،"

00:04:12.014 --> 00:04:14.257
" ئەم کارەی کراوە تازە ئەنجام دراوە،"

00:04:14.257 --> 00:04:16.520
و جادووە بەناوبانگەکەی جادووگەرەکان،

00:04:16.520 --> 00:04:24.177
" دوو ئەوەندە، دوو ئەوەندە کاری زەحمەت و
گرفت، ئاگر بسووتێ و مەنجەڵێ ڕەش بقوڵپێنە."

00:04:24.177 --> 00:04:28.579
بەڵام شکیسپیر کەمێک لە خۆشترین کاتەکان
بۆ خودی ماکبێس هەڵدەگرێت.

00:04:28.579 --> 00:04:32.998
لە پێش کۆتایی شانۆگەریەکە،
ماکبێس بیردەکاتەوە لە جیهانی بوونی مردن

00:04:32.998 --> 00:04:35.879
و بێکەڵکی ژیان.

00:04:35.879 --> 00:04:40.187
"بکوژێوە، بکوژێوە، مۆمی بچووک!" 
ئەو دەناڵێنێت.

00:04:40.187 --> 00:04:42.401
" ژیان هیچ نییە جگە لە تارمایەکی ڕۆشتوو،

00:04:42.401 --> 00:04:47.207
شانۆکارە داماوەکە لە ماوەی یەک کاتژمێر
لەسەر ئەو شانۆیە لەنجە دەکات و توڕە دەبێت

00:04:47.207 --> 00:04:49.739
و پاشان چیتر نابیستیت.

00:04:49.739 --> 00:04:54.437
ئەمه‌ چیرۆکێکە لەلایەن گەمژەیەکەوە
گێڕدراوەتەوە پڕە لە دەنگ و شەڕانگێزی

00:04:54.437 --> 00:04:57.699
هیچ شتێک ڕوون ناکاتەوە."

00:04:57.699 --> 00:05:02.977
لەوانەیە ژیان چیرۆکێک بێت گەمژەیەک
گێڕابێتیەوە، بەڵام"ماکبێس" وانییە.

00:05:02.977 --> 00:05:06.709
زمان و کارەکتەرەکانی شکسپیر
هاتۆتنە ناو هۆشیاری کلتورمانەوە

00:05:06.709 --> 00:05:08.668
بۆ بوارێکی دەگمەن.

00:05:08.668 --> 00:05:12.339
زۆربەی جار دەرهێنەرەکان چیرۆکەکە بۆ ڕوون
کردنەوەی ڕسواکردنی دەسەڵات بەکاردێنن،

00:05:12.339 --> 00:05:14.120
لە مافیاکانی ئەمریکا دەست پێدەکات

00:05:14.120 --> 00:05:17.229
تا دیکتاتۆرەکانی سەرانسەری جیهان.

00:05:17.229 --> 00:05:19.780
زۆر جار شانۆگەریەکە فلیمە
سینەماییەکان هەڵیانگرتۆتەوە،

00:05:19.780 --> 00:05:22.870
وەکو ئەکیرا کورۆساوە
" تەختی پادشای خوێن،"

00:05:22.870 --> 00:05:25.201
کەوا لە دەرەبەگایەتی یابان شوێنێک دەگرێت،

00:05:25.201 --> 00:05:28.569
و لە شێوازی نوێ دا
پێیدەڵێن" سکۆتلەند، PA,"

00:05:28.569 --> 00:05:30.531
کەوا ماکبێس و هاوتاکانی

00:05:30.531 --> 00:05:34.450
بەڕێوبەری ڕێستورانتە پێشبڕكێکەرەکانی
خۆراکی خێزان.

00:05:34.450 --> 00:05:36.190
پێشکەشکردنەکەی گرینگ نییە،

00:05:36.190 --> 00:05:37.890
پرسیارەکانی ڕەوشت،

00:05:37.890 --> 00:05:39.141
سیاسەت،

00:05:39.141 --> 00:05:42.612
و دەسەڵات تا ئەمرۆش بوونیان هەیە،

00:05:42.612 --> 00:05:46.290
ئەوە دەردەکەوێت "ماکبێس" ی شکسپیرە.