WEBVTT

00:00:07.000 --> 00:00:11.075
Υπάρχει ένα τόσο ισχυρό θεατρικό έργο 
για το οποίο μία παλιά δεισιδαιμονία λέει

00:00:11.075 --> 00:00:15.088
ότι το όνομά του δεν πρέπει ούτε καν 
να εκστομιστεί μέσα σε θέατρο,

00:00:15.746 --> 00:00:20.716
ένα έργο που ξεκινά με μαγεία
και τελειώνει με έναν αποκεφαλισμό,

00:00:21.536 --> 00:00:26.067
ένα έργο γεμάτο γρίφους, προφητείες,
εφιαλτικά οράματα,

00:00:26.067 --> 00:00:28.438
και πολλούς βάναυσους φόνους,

00:00:28.798 --> 00:00:34.447
ένα έργο του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
αναφερόμενο συχνά ως «το Σκωτσέζικο Έργο»

00:00:34.537 --> 00:00:36.888
ή «Η Τραγωδία Του Μάκβεθ».

00:00:37.838 --> 00:00:41.697
Ανεβασμένο για πρώτη φορά το 1606
στο θέατρο Globe του Λονδίνου,

00:00:41.697 --> 00:00:44.469
ο «Μάκβεθ» αποτελεί την πιο σύντομη 
τραγωδία του Σαίξπηρ.

00:00:44.711 --> 00:00:47.713
Επιπλέον, είναι η πιο συναρπαστική 
και γεμάτη δράση.

00:00:47.713 --> 00:00:51.493
Σε πέντε πράξεις, αφηγείται την ιστορία
ενός Σκωτσέζου ευγενικής καταγωγής

00:00:51.495 --> 00:00:53.381
που κλέβει τον θρόνο,

00:00:53.381 --> 00:00:55.635
βασιλεύει με τον τρόμο,

00:00:55.635 --> 00:00:58.270
και τέλος, έχει ένα αιματηρό τέλος.

00:00:58.810 --> 00:01:02.317
Κατά τη διάρκεια του έργου, θίγονται
σημαντικά ζητήματα περί φιλοδοξίας,

00:01:02.317 --> 00:01:03.266
εξουσίας,

00:01:03.266 --> 00:01:04.311
και βίας

00:01:04.311 --> 00:01:08.481
τα οποία κάνουν άμεση αναφορά
στην πολιτική της εποχής του Σαίξπηρ,

00:01:08.481 --> 00:01:11.920

και συνεχίζουν να αντηχούν στην δική μας.

00:01:12.512 --> 00:01:16.932
Η Αγγλία στις αρχές του 17ου αιώνα
ήταν πολιτικά επισφαλής.

00:01:17.212 --> 00:01:21.921
Η βασίλισσα Ελισάβετ Α' πέθανε το 1603
χωρίς να αφήσει απογόνους,

00:01:21.921 --> 00:01:23.498
και με μία αιφνίδια κίνηση,

00:01:23.498 --> 00:01:28.632
οι σύμβουλοί της πρόσφεραν το στέμμα
στον Τζέιμς Στιούαρτ, βασιλιά της Σκωτίας.

00:01:29.132 --> 00:01:32.502
Δύο χρόνια μετά, έγινε απόπειρα 
δολοφονίας κατά του Τζέιμς,

00:01:32.502 --> 00:01:35.082
η λεγόμενη Συνωμοσία της Πυρίτιδας.

00:01:35.432 --> 00:01:38.383
Ερωτήματα για το τι είναι αυτό
που κάνει έναν βασιλιά νόμιμο

00:01:38.383 --> 00:01:40.093
τίθονταν από πολλούς.

00:01:41.023 --> 00:01:44.593
Προφανώς ο Σαίξπηρ είχε αντιληφθεί 
ότι είχε σημαντικό υλικό

00:01:44.593 --> 00:01:47.152
όταν συνδύασε και μετέφερε 
στο θέατρο τις ιστορίες

00:01:47.152 --> 00:01:51.243
ενός δολοφονικού Σκωτσέζου βασιλιά
του 11ου αιώνα, ονόματι Μάκβεθ,

00:01:51.553 --> 00:01:54.642
και αυτές πολλών άλλων Σκωτσέζων ευγενών.

00:01:55.342 --> 00:01:58.793
Βρήκε ιστορικές αναφορές 
στο «Χρονικά» του Χόλινσεντ,

00:01:58.793 --> 00:02:02.545
ένα δημοφιλές βιβλίο ιστορίας 
της Βρετανίας και της Ιρλανδίας.

00:02:03.185 --> 00:02:06.583
O Σαίξπηρ θα ήξερε επίσης 
ότι έπρεπε να πει την ιστορία του

00:02:06.583 --> 00:02:09.354
με έναν τρόπο που θα τραβούσε 
αμέσως την προσοχή

00:02:09.354 --> 00:02:12.594
ενός κοινού πολύμορφου και ζόρικου.

00:02:13.144 --> 00:02:15.885
To Globe ήταν ανοιχτό
σε όλες τις κοινωνικές ομάδες.

00:02:16.055 --> 00:02:19.263
Πλούσιοι χορηγοί παρακολουθούσαν 
το έργο από στεγασμένα θεωρεία,

00:02:19.263 --> 00:02:21.676
ενώ οι φτωχότεροι θεατές πλήρωναν μία πένα

00:02:21.676 --> 00:02:25.285
για να το δουν από ένα ανοιχτό τμήμα, 
τη λεγόμενη αρένα.

00:02:25.635 --> 00:02:30.504
Ομιλίες, γιουχαΐσματα και ζητωκραυγές 
ήταν συνήθη στη διάρκεια των παραστάσεων.

00:02:30.804 --> 00:02:35.665
Υπάρχουν ακόμα και αναφορές για θεατές
να πετάνε έπιπλα όταν το έργο ήταν φιάσκο.

00:02:36.425 --> 00:02:40.015
Έτσι ο «Μάκβεθ» ξεκινά με ένα 
κυριολεκτικά εκκωφαντικό θόρυβο.

00:02:40.015 --> 00:02:42.946
Ένας κεραυνός σκάει και 
τρεις μάγισσες εμφανίζονται.

00:02:42.946 --> 00:02:44.466
Ανακοινώνουν ότι ψάχνουν

00:02:44.466 --> 00:02:48.255
έναν Σκωτσέζο ευγενή και ήρωα
πολέμου, ονόματι Μάκβεθ,

00:02:48.255 --> 00:02:53.906
έπειτα πετούν μακρύα κραυγάζοντας μία
κατάρα που προβλέπει έναν τρελαμένο κόσμο.

00:02:54.046 --> 00:03:01.366
«Είν' τα ωραία φρίκη, φρίκη τα καλά.
Άνεμοι πάρετέ μας, πάχνη κρύψε μας».

00:03:01.566 --> 00:03:05.403
Αργότερα βλέπουμε ότι βρίσκουν τον Μάκβεθ
και τον ευγενή φίλο του Μπάνκο.

00:03:06.053 --> 00:03:13.394
«Χαίρε, ω Μακβέθ,» προφητεύουν,
«Βασιλεύς μετέπειτα θα γίνεις!»

00:03:13.874 --> 00:03:16.135
«Βασιλιάς;» αναρωτιέται ο Μάκβεθ.

00:03:16.655 --> 00:03:20.044
Τι θα έπρεπε να κάνει
ώστε να κερδίσει το στέμμα;

00:03:20.584 --> 00:03:23.215
Ο Μάκβεθ και η γυναίκα του, 
η λαίδη Μάκβεθ,

00:03:23.215 --> 00:03:27.190
σύντομα σχεδιάζουν μια σειρά 
από φόνους, ψέματα και προδοσίες.

00:03:27.460 --> 00:03:29.231
Στο λουτρό αίματος που ακολουθεί,

00:03:29.231 --> 00:03:32.768
ο Σαίξπηρ παρέχει στους θεατές 
κάποια από τα πιο γνωστά αποσπάσματα

00:03:32.768 --> 00:03:34.672
της αγγλικής λογοτεχνίας.

00:03:35.092 --> 00:03:40.565
«Έβγα, κηλίς κατηραμένη! Έβγα!»
ουρλιάζει η λαίδη Μάκβεθ πιστεύοντας

00:03:40.565 --> 00:03:44.245
ότι δεν μπορεί να σκουπίσει το αίμα
του θύματός της από τα χέρια της.

00:03:44.575 --> 00:03:49.026
Η εμμονή της με τις ενοχές είναι ένα
από τα πολλά θέματα που θίγονται στο έργο,

00:03:49.266 --> 00:03:52.866
μαζί με την καθολική τάση 
κατάχρησης της εξουσίας,

00:03:52.916 --> 00:03:56.080
τον ατέρμονα κύκλο βίας και προδοσίας,

00:03:56.280 --> 00:03:59.146
την αψήφιστη πολιτική διαμάχη.

00:03:59.316 --> 00:04:01.591
Είναι χαρακτηριστικό
της γλώσσας του Σαίξπηρ,

00:04:01.591 --> 00:04:04.186
ότι κάποιες φράσεις
που πρωτοεμφανίστηκαν στο έργο,

00:04:04.186 --> 00:04:08.306
έχουν επαναληφθεί τόσες φορές
που έχουν γίνει μέρος της καθημερινότητας.

00:04:08.656 --> 00:04:12.014
Μεταξύ αυτών,
«Γλυκύ της ευσπλαχνίας γάλα»,

00:04:12.014 --> 00:04:14.257
«'Ο,τι εγένετο, εγένετο»,

00:04:14.257 --> 00:04:16.520
και το διάσημο ξόρκι των μαγισσών,

00:04:16.520 --> 00:04:23.667
«Γύριζε, βάζε, βράζε, ανακάτονε.
Καίε φωτιά και τρίζε, κόχλαζε νερό!»

00:04:23.897 --> 00:04:28.349
Αλλά ο Σαίξπηρ φυλάει το καλύτερο
για τον ίδιο τον Μάκβεθ.

00:04:28.489 --> 00:04:32.998
Προς το τέλος του έργου, ο Μάκβεθ
συλλογίζεται την καθολικότητα του θανάτου

00:04:32.998 --> 00:04:35.659
και την ματαιότητα της ζωής.

00:04:35.759 --> 00:04:39.757
«Σβήσε, λιγόζωε δαυλέ!» θρηνεί.

00:04:40.077 --> 00:04:42.401
«Δεν είν' ο βίος άλλο
παρά σκιά που περπατεί,

00:04:42.401 --> 00:04:47.207
παρά θεάτρου μίμος οπού πηγαινοέρχεται 
μιαν ώραν 'ς την σκηνήν του

00:04:47.207 --> 00:04:49.399
και πλέον δεν ακούεται.

00:04:49.739 --> 00:04:54.437
Είν' ένα παραμύθι που λέγει ένας παλαβός, 
βοήν, θυμούς γεμάτον,

00:04:54.437 --> 00:04:56.929
αλλά δεν έχει νόημα.»

00:04:57.589 --> 00:05:02.807
Ίσως η ζωή είναι ιστορία που διηγείται 
ένας τρελός, αλλά ο «Μάκβεθ» δεν είναι.

00:05:02.907 --> 00:05:05.469
Τόσο η γλώσσα του Σαίξπηρ
όσο και οι χαρακτήρες του

00:05:05.469 --> 00:05:08.818
έχουν γίνει μέρος της κουλτούρας μας
με ένα σπάνιο τρόπο.

00:05:08.818 --> 00:05:10.949
Σκηνοθέτες συχνά χρησιμοποιούν την ιστορία

00:05:10.949 --> 00:05:13.270
ώστε να ρίξουν φως 
σε καταχρήσεις εξουσίας,

00:05:13.270 --> 00:05:16.689
τόσο από την Αμερικανική μαφία
όσο και από δικτάτορες ανά τον κόσμο.

00:05:17.229 --> 00:05:19.580
Το έργο μεταφέρθηκε στη μεγάλη οθόνη
πολλές φορές,

00:05:19.580 --> 00:05:22.790
συμπεριλαμβανομένου
του «Θρόνος του Αίματος» του Κουροσάβα

00:05:22.790 --> 00:05:25.201
που λαμβάνει χώρα στη φεουδαρχική Ιαπωνία,

00:05:25.201 --> 00:05:28.349
και της εκμοντερνισμένης εκδοχής
ονόματι «Scotland, PA»,

00:05:28.349 --> 00:05:30.531
στην οποία ο Μάκβεθ και οι αντίπαλοί του

00:05:30.531 --> 00:05:33.640
είναι διαχειριστές 
ανταγωνιστικών εστιατορίων.

00:05:34.280 --> 00:05:36.190
Ανεξαρτήτως της παρουσίασης,

00:05:36.190 --> 00:05:37.890
ζητήματα ηθικής,

00:05:37.890 --> 00:05:40.171
πολιτικής και εξουσίας,

00:05:40.171 --> 00:05:42.583
συνεχίζουν να είναι επίκαιρα 
στις μέρες μας,

00:05:42.583 --> 00:05:46.736
όσο είναι και ο «Μάκβεθ» του Σαίξπηρ.