1
00:00:06,250 --> 00:00:11,075
Có một vở kịch có sức ảnh hưởng mạnh 
đến mức một mê tín cổ cho rằng

2
00:00:11,075 --> 00:00:16,036
không bao giờ được phép nhắc đến
tên nó trong nhà hát,

3
00:00:16,036 --> 00:00:20,676
một vở kịch mở đầu bằng ma thuật


4
00:00:20,676 --> 00:00:23,466
và kết thúc 
với cái đầu bị chặt đứt đầy máu me,

5
00:00:23,466 --> 00:00:26,667
một vở kịch đầy những bí ẩn, 
lời tiên đoán, ảo ảnh ác mộng,

6
00:00:26,667 --> 00:00:28,968
và rất nhiều những vụ giết người ghê rợn,

7
00:00:28,968 --> 00:00:34,537
một vở kịch của William Shakespeare
đôi khi được gọi là "Vở kịch Scotland"

8
00:00:34,537 --> 00:00:38,018
hay "Tấn bi kịch của Macbeth".

9
00:00:38,018 --> 00:00:41,697
Được biểu diễn lần đầu tại Nhà hát Globe 
ở Luân Đôn, năm 1606,

10
00:00:41,697 --> 00:00:44,933
"Macbeth" là bi kịch ngắn nhất 
của Shakespeare.

11
00:00:44,933 --> 00:00:48,194
Nó cũng là một trong những vở 
đầy kịch tính nhất.

12
00:00:48,194 --> 00:00:51,515
Trong năm hồi kịch, ông kể lại câu chuyện
của một quý tộc Scotland,

13
00:00:51,515 --> 00:00:53,381
người đã chiếm lấy ngai vàng,

14
00:00:53,381 --> 00:00:55,635
thống trị một triều đại kinh hoàng,

15
00:00:55,635 --> 00:00:58,810
và sau đó, phải chịu một kết cục đẫm máu.

16
00:00:58,810 --> 00:01:02,317
Xuyên suốt vở kịch đặt ra
các câu hỏi quan trọng

17
00:01:02,317 --> 00:01:04,336
về tham vọng, quyền lực,
và bạo lực

18
00:01:04,336 --> 00:01:08,721
liên quan trực tiếp đến chính trị 
vào thời đại của Shakespeare

19
00:01:08,721 --> 00:01:12,922
và dư âm vẫn còn đến
tận ngày hôm nay.

20
00:01:12,922 --> 00:01:17,212
Nước Anh vào đầu thế kỷ 17 
có nền chính trị không ổn định.

21
00:01:17,212 --> 00:01:21,561
Nữ hoàng Elizabeth I mất vào năm 1603
mà không có người nối dõi,

22
00:01:21,561 --> 00:01:23,778
và với một quyết định bất ngờ,

23
00:01:23,778 --> 00:01:29,352
những người cố vấn của bà đã truyền ngôi 
cho James Stewart, Vua của Scotland.

24
00:01:29,352 --> 00:01:32,502
Hai năm sau, James lọt vào tầm ngắm
của một âm mưu ám sát

25
00:01:32,502 --> 00:01:35,632
gọi là Âm mưu Thuốc súng.

26
00:01:35,632 --> 00:01:38,503
Các câu hỏi về điều làm nên
một vị vua chính thống

27
00:01:38,503 --> 00:01:41,243
được tất cả mọi người bàn tán.

28
00:01:41,243 --> 00:01:44,963
Vậy nên, Shakespeare chắc hẳn 
đã biết rằng ông có đủ chất liệu

29
00:01:44,963 --> 00:01:47,742
khi đúc kết và chuyển thể 
những câu chuyện

30
00:01:47,742 --> 00:01:51,353
về một vị vua tàn bạo người Scotland 
ở thế kỷ 11 tên là Macbeth

31
00:01:51,353 --> 00:01:55,432
và một vài những quý tộc 
người Scotland khác.

32
00:01:55,432 --> 00:01:59,233
Ông tìm thấy biên niên sử của họ 
trong "Sử biên niên" của Hollinshed,

33
00:01:59,233 --> 00:02:03,325
một lược sử nổi tiếng vào thế kỷ 16 
của Vương quốc Anh và Ireland.

34
00:02:03,325 --> 00:02:06,583
Shakespeare hẳn cũng đã biết rằng 
ông cần phải kể chuyện

35
00:02:06,583 --> 00:02:09,354
theo cách mà 
sẽ ngay lập tức thu hút

36
00:02:09,354 --> 00:02:13,254
bộ phận khán giả đa dạng 
và huyên náo của mình.

37
00:02:13,254 --> 00:02:16,055
Nhà hát Globe mở cửa 
cho mọi tầng lớp xã hội.

38
00:02:16,055 --> 00:02:19,263
Những chủ nô giàu có 
quan sát vở kịch từ ban công có mái che

39
00:02:19,263 --> 00:02:22,336
trong khi những người nghèo hơn 
trả một xu để coi buổi biểu diễn

40
00:02:22,336 --> 00:02:25,715
từ khu vực ngoài trời 
được gọi là sàn nhà hát.

41
00:02:25,715 --> 00:02:30,924
Nói chuyện, giễu cợt và cổ vũ
là bình thường trong các buổi diễn.

42
00:02:30,924 --> 00:02:36,545
Có cả trường hợp khán giả 
ném đồ đạc lên khi vở kịch thất bại.

43
00:02:36,545 --> 00:02:40,015
"Macbeth" mở màn 
với một tiếng nổ đúng nghĩa.

44
00:02:40,015 --> 00:02:42,946
Tiếng sấm gầm
và ba mụ phù thủy xuất hiện.

45
00:02:42,946 --> 00:02:45,646
Họ tuyên bố đang tìm
một quý tộc người Scotland

46
00:02:45,646 --> 00:02:48,345
và một anh hùng chiến tranh tên Macbeth,

47
00:02:48,345 --> 00:02:54,126
và bay đi sau khi gieo một lời nguyền
tiên đoán về một thế giới loạn lạc.

48
00:02:54,126 --> 00:03:01,106
"Chuyện đời thật giả khó lường 
Sương mù, khí bẩn vẫn thường trộn nhau."

49
00:03:01,106 --> 00:03:05,403
Có thể thấy sau đó, chúng tìm thấy Macbeth
và người bạn quý tộc Banquo của ông.

50
00:03:05,403 --> 00:03:14,054
"Macbeth vạn tuế," chúng tiên đoán,
"một ngày kia, ngươi sẽ làm vua!"

51
00:03:14,054 --> 00:03:16,745
"Vua?" Macbeth tự hỏi.

52
00:03:16,745 --> 00:03:20,674
Chính xác là ông phải làm gì 
để giành lấy ngôi vua?

53
00:03:20,674 --> 00:03:23,215
Macbeth và vợ của mình 
là Phu nhân Macbeth

54
00:03:23,215 --> 00:03:27,550
nhanh chóng lên kế hoạch cho một chuỗi 
giết người, dối trá và phản bội.

55
00:03:27,550 --> 00:03:31,311
Trong cuộc tắm máu sau đó,
Shakespeare đã đưa đến cho người đọc

56
00:03:31,311 --> 00:03:35,102
một vài những đoạn văn đáng nhớ nhất
trong văn học nước Anh.

57
00:03:35,102 --> 00:03:40,565
"Cút đi, vết bẩn khốn khiếp! Ta nói, cút!"
Phu nhân Macbeth khóc khi tin rằng

58
00:03:40,565 --> 00:03:44,675
không thể lau sạch máu từ nạn nhân
khỏi tay của mình.

59
00:03:44,675 --> 00:03:49,266
Sự ám ảnh với tội lỗi của bà là 
một trong những chủ đề xuyên suốt vở kịch,

60
00:03:49,266 --> 00:03:52,676
cùng với nó là xu hướng 
lạm dụng quyền lực phổ biến,

61
00:03:52,676 --> 00:03:56,280
vòng quay luẩn quẩn 
của bạo hành và phản bội,

62
00:03:56,280 --> 00:03:59,316
sự xung đột chính trị đầy thách thức.

63
00:03:59,316 --> 00:04:01,521
Điển hình với ngôn ngữ của Shakespeare,

64
00:04:01,521 --> 00:04:04,186
một số cụm từ xuất hiện trong vở kịch

65
00:04:04,186 --> 00:04:08,886
được lặp lại nhiều lần đến nỗi 
trở thành những cụm từ phổ biến ngày nay.

66
00:04:08,886 --> 00:04:12,014
Bao gồm 
"nhân chi sơ, tính bổn thiện",

67
00:04:12,014 --> 00:04:14,257
"chuyện gì đã qua thì cho qua"

68
00:04:14,257 --> 00:04:16,520
và câu thần chú nổi tiếng 
của mụ phù thủy,

69
00:04:16,520 --> 00:04:24,177
"Gấp đôi, gấp đôi, vất vả và khó khăn
Lửa bùng cháy và vạc sôi bong bóng."

70
00:04:24,177 --> 00:04:28,579
Nhưng Shakespeare giữ lại phần hay nhất
cho bản thân Macbeth.

71
00:04:28,579 --> 00:04:32,998
Về cuối vở kịch, Macbeth ngẫm nghĩ
về tính phổ quát của cái chết

72
00:04:32,998 --> 00:04:35,879
và sự phù phiếm của cuộc sống.

73
00:04:35,879 --> 00:04:40,187
"Tắt, tắt, cây nến nhỏ!" ông kêu than.

74
00:04:40,187 --> 00:04:42,401
"Cuộc đời là gì ngoài 
một cái bóng vất vưởng,

75
00:04:42,401 --> 00:04:47,207
một diễn viên nghèo đi khuệnh khoạng và
gặm nhấm thời gian của mình trên sân khấu

76
00:04:47,207 --> 00:04:49,739
rồi sau đó chẳng được ai nhớ tới.

77
00:04:49,739 --> 00:04:54,437
Đó là câu chuyện được kể bởi 
một tên ngốc, đầy âm thanh và sự thịnh nộ

78
00:04:54,437 --> 00:04:57,699
nhưng lại hoàn toàn vô nghĩa."

79
00:04:57,699 --> 00:05:02,977
Cuộc đời có thể là câu chuyện được kể bởi 
một tên ngốc, nhưng "Macbeth" thì khác.

80
00:05:02,977 --> 00:05:06,709
Ngôn ngữ và nhân vật của Shakespeare 
đã đi vào tiềm thức văn hóa của chúng ta

81
00:05:06,709 --> 00:05:08,818
tới mức độ hiếm thấy.

82
00:05:08,818 --> 00:05:12,189
Đạo diễn thường dùng câu chuyện này 
để phơi bày sự lạm dụng quyền lực,

83
00:05:12,189 --> 00:05:14,120
từ băng nhóm tội phạm mafia ở Mỹ

84
00:05:14,120 --> 00:05:17,229
cho tới những kẻ độc tài 
trên toàn thế giới.

85
00:05:17,229 --> 00:05:19,610
Vở kịch này nhiều lần 
được chuyển thể thành phim,

86
00:05:19,610 --> 00:05:22,870
bao gồm "Ngôi vàng đẫm máu" 
của Akira Kurosawa,

87
00:05:22,870 --> 00:05:25,201
đặt trong thời phong kiến Nhật Bản,

88
00:05:25,201 --> 00:05:28,569
và một phiên bản hiện đại
tên là "Scotland, PA,"

89
00:05:28,569 --> 00:05:30,531
trong đó, Macbeth và những kẻ thù địch

90
00:05:30,531 --> 00:05:34,450
là quản lý của những cửa hàng 
thức ăn nhanh đang cạnh tranh lẫn nhau.

91
00:05:34,450 --> 00:05:36,190
Dù cách trình bày như thế nào,

92
00:05:36,190 --> 00:05:38,640
những câu hỏi về đạo đức,

93
00:05:38,640 --> 00:05:42,661
chính trị và quyền lực vẫn được nhắc tới
trong cuộc sống hiện tại,

94
00:05:42,661 --> 00:05:47,100
vậy nên, trông như là, 
"Macbeth" của Shakespeare cũng thế.