WEBVTT

00:00:00.640 --> 00:00:02.239
Jest coś nieodpartego w

00:00:02.239 --> 00:00:03.119
historiach przegrańców, w

00:00:03.119 --> 00:00:04.329
których niezwykli ludzie

00:00:04.329 --> 00:00:05.509


00:00:05.509 --> 00:00:08.308
aby robić niesamowite rzeczy
mimo wszystkich przeciwności.

00:00:08.308 --> 00:00:10.630
Ale mało jest historii dramatyczniejszych

00:00:10.630 --> 00:00:11.910
niż ta o Idzie B. Wells.

00:00:11.910 --> 00:00:13.989
Urodzona jako niewolnica w Mississippi

00:00:13.989 --> 00:00:15.369
w środku wojny secesyjnej,

00:00:15.369 --> 00:00:17.533
została dzielną dziennikarką śledczą

00:00:17.533 --> 00:00:19.511
i aktywistką społeczną,

00:00:19.511 --> 00:00:20.490


00:00:20.490 --> 00:00:22.569


00:00:22.569 --> 00:00:24.620
w erze niesprawiedliwości.

00:00:24.620 --> 00:00:25.959
Od dziecka, Wells nosiła

00:00:25.959 --> 00:00:28.321
wyjątkowe brzemienia z wyjątkową odwagą.

00:00:28.321 --> 00:00:29.803
Została głową swojej rodziny

00:00:29.803 --> 00:00:31.419
w wieku 16 lat, gdy jej rodzice

00:00:31.419 --> 00:00:33.581
nagle zginęli z żółtej febry.

00:00:33.581 --> 00:00:35.789
Aby wspierać pięcioro bratów i sióstr,

00:00:35.789 --> 00:00:37.672
kontynuowała edukację i zaczęła pracę

00:00:37.672 --> 00:00:39.834
jako nauczycielka w wioskach Mississippi.

00:00:40.204 --> 00:00:42.073
W wieku 21 lat, Wells wsiadła

00:00:42.073 --> 00:00:43.301
w pociąg do Memphis

00:00:43.301 --> 00:00:45.899
i usiadła w wagonie 1. klasy dla kobiet,

00:00:45.899 --> 00:00:47.880
jednak powiedziano jej, że czarnoskóre

00:00:47.880 --> 00:00:49.410
mogą korzystać tylko z 2. klasy.

00:00:49.410 --> 00:00:51.770
Oprócz ugryzienia konduktora, który

00:00:51.770 --> 00:00:53.680
próbował ją usunąć z wagonu, wkrótce

00:00:53.700 --> 00:00:55.970
pozwała firmę kolejową za dyskryminację.

00:00:56.270 --> 00:00:57.430
Początkowo wygrała;

00:00:57.430 --> 00:00:59.062
mimo, że werdykt zmieniono apelacją,

00:00:59.062 --> 00:01:00.620
artykuł, który o tym napisała

00:01:00.620 --> 00:01:02.952
pomógł jej zacząć karierę dziennikarki.

00:01:03.252 --> 00:01:05.590
Życie Wells zmieniło się na zawsze w 1892r

00:01:05.590 --> 00:01:07.110
gdy jej przyjaciela Thomasa Mossa

00:01:07.110 --> 00:01:08.450
zabił biały gang w Memphis

00:01:08.450 --> 00:01:10.221
wraz z 2 innymi czarnymi mężczyznami.

00:01:10.221 --> 00:01:12.461
Ich brutalne morderstwa zmotywowały Wells

00:01:12.461 --> 00:01:14.169
do protestu przeciw linczowaniu,

00:01:14.169 --> 00:01:16.084
coraz powszechniejszego narzędzia terroru

00:01:16.084 --> 00:01:17.700
używanego przeciw czarnoskórym tuż

00:01:17.700 --> 00:01:19.302
po wojnie secesyjnej.

00:01:19.302 --> 00:01:21.611
Często fałszywie oskarżano
czarnoskórych mężczyzn

00:01:21.611 --> 00:01:23.509
o gwałt, aby uzasadnić ich morderstwa.

00:01:23.509 --> 00:01:24.709
Ale w serii poczytnych

00:01:24.709 --> 00:01:26.090
artykułów i ulotek,

00:01:26.090 --> 00:01:28.061
Wells utrzymywała, że linczowanie nie

00:01:28.061 --> 00:01:29.372
jest związane z ochroną

00:01:29.372 --> 00:01:31.520
kobiet, tylko z ochroną władzy

00:01:31.520 --> 00:01:33.351
białych mężczyzn Południa.

00:01:33.351 --> 00:01:34.943
Jak wiele liderów praw osobistych

00:01:34.943 --> 00:01:36.430
którzy podążyli za jej śladem,w

00:01:36.430 --> 00:01:38.012
tym dzisiejsi liderzy praw osobistych

00:01:38.012 --> 00:01:39.641
jej krytyka była mocna ponieważ

00:01:39.641 --> 00:01:40.641
była skierowana nie

00:01:40.641 --> 00:01:42.342
tylko w występki pojedynczych ludzi

00:01:42.342 --> 00:01:44.696
ale w niesprawdzone powołania rasizmu

00:01:44.696 --> 00:01:46.061
i władzy stające za nimi.

00:01:46.061 --> 00:01:48.091
Jej przełomowa analiza zmieniła

00:01:48.091 --> 00:01:49.832
narodowe rozmowy o linczowaniu, a

00:01:49.832 --> 00:01:52.231
jej przyszły mentor Frederick Douglass

00:01:52.231 --> 00:01:53.231
nazwał swoje zapiski

00:01:53.231 --> 00:01:55.492
"marnymi" w porównaniu z jej pracą.

00:01:55.492 --> 00:01:56.841
Wells była współwłaścicielką

00:01:56.841 --> 00:01:58.432
i redaktorką gazety czarnoskórych

00:01:58.432 --> 00:01:59.971
Po tym jak jeden z jej artykułów

00:01:59.971 --> 00:02:01.861
przeciw linczowaniu obraził białoskórych

00:02:01.861 --> 00:02:04.151
wściekły tłum wszedł do biura gazety

00:02:04.151 --> 00:02:05.602
i je zniszczył.

00:02:06.472 --> 00:02:08.582
Z powodu gróźb śmierci, Wells

00:02:08.802 --> 00:02:10.301
zaczęła nosić ze sobą pistolet,

00:02:10.301 --> 00:02:11.624
ale odmówiła wycofania się

00:02:11.624 --> 00:02:13.514
ze swojej kampanii przeciw linczowaniu.

00:02:13.514 --> 00:02:14.844
Powiedziała, że lepiej jest

00:02:14.844 --> 00:02:17.833
umrzeć walcząc z niesprawiedliwością,

00:02:17.833 --> 00:02:19.893
niż umrzeć jak pies lub gryzoń w pułapce.

00:02:19.893 --> 00:02:21.532
Potem przeniosła się do Nowego Jorku

00:02:21.532 --> 00:02:23.055
gdzie zaczęła publikować prasę

00:02:23.055 --> 00:02:25.823
śledczą dla większej publiczności,

00:02:25.823 --> 00:02:27.943
w tym ulotki zawierające statystyki

00:02:28.233 --> 00:02:29.803
dotyczące linczowania na Południu

00:02:29.903 --> 00:02:31.247
Jej popularne przemowy w

00:02:31.247 --> 00:02:33.174
końcu przeniosły ją do Wielkiej Brytanii

00:02:33.174 --> 00:02:34.257
gdzie biali zdawali się

00:02:34.257 --> 00:02:35.100
bardziej wściekli

00:02:35.950 --> 00:02:37.643
niż wielu amerykańskich odpowiedników.

00:02:37.643 --> 00:02:39.363
Jej wycieczka z przemowami przeciw

00:02:39.363 --> 00:02:42.543
linczowaniu zainspirowała międzynarodowe
jego znienawidzenie,

00:02:42.673 --> 00:02:44.624
szczególnie ze strony brytyjskich gazet

00:02:44.624 --> 00:02:46.564
i polityków, czyniąc Wells najwidoczniejszym

00:02:47.204 --> 00:02:48.993
narodowym liderem przeciw linczowaniu.

00:02:48.993 --> 00:02:51.034
Mimo, że Wells często się krytykowała

00:02:51.034 --> 00:02:53.103
za bycie upartą i porywczą,

00:02:53.103 --> 00:02:55.764
te same cechy uczyniły ją 
zapalczywą oratorką

00:02:55.764 --> 00:02:57.404
i nieustającą wojowniczką przeciw
niesprawiedliwości.

00:02:57.404 --> 00:02:59.946


00:02:59.946 --> 00:03:01.614


00:03:01.614 --> 00:03:03.594


00:03:03.594 --> 00:03:05.304


00:03:05.304 --> 00:03:07.026


00:03:07.476 --> 00:03:09.174


00:03:09.174 --> 00:03:10.167


00:03:10.167 --> 00:03:12.265


00:03:12.265 --> 00:03:14.404


00:03:14.404 --> 00:03:15.865


00:03:15.865 --> 00:03:17.704


00:03:17.704 --> 00:03:19.014


00:03:19.014 --> 00:03:20.014


00:03:20.014 --> 00:03:21.514


00:03:21.514 --> 00:03:23.764


00:03:24.284 --> 00:03:25.885


00:03:25.885 --> 00:03:28.224


00:03:28.224 --> 00:03:30.136


00:03:30.136 --> 00:03:32.194


00:03:32.194 --> 00:03:34.375


00:03:34.375 --> 00:03:36.944


00:03:36.944 --> 00:03:39.176


00:03:39.176 --> 00:03:41.424


00:03:41.424 --> 00:03:44.315


00:03:44.315 --> 00:03:46.919


00:03:46.919 --> 00:03:49.004


00:03:49.004 --> 00:03:51.486


00:03:51.486 --> 00:03:53.809


00:03:53.809 --> 00:03:56.656


00:03:58.056 --> 00:03:59.475


00:03:59.475 --> 00:04:01.775


00:04:01.775 --> 00:04:03.655


00:04:03.655 --> 00:04:06.066


00:04:06.066 --> 00:04:07.574


00:04:07.574 --> 00:04:09.765


00:04:09.765 --> 00:04:11.985


00:04:11.985 --> 00:04:13.445


00:04:13.445 --> 00:04:15.455


00:04:15.455 --> 00:04:17.186


00:04:17.186 --> 00:04:19.725


00:04:19.725 --> 00:04:21.435


00:04:21.435 --> 00:04:24.096


00:04:24.096 --> 00:04:26.906


00:04:26.906 --> 00:04:29.216


00:04:29.216 --> 00:04:30.986


00:04:30.986 --> 00:04:32.366


00:04:32.366 --> 00:04:34.185


00:04:34.185 --> 00:04:35.676


00:04:35.676 --> 00:04:37.097


00:04:37.097 --> 00:04:39.905