0:00:14.324,0:00:15.986
Merhaba insanlar.

0:00:15.986,0:00:17.695
Benim adım Matt

0:00:17.695,0:00:19.450
ve önümüzdeki birkaç dakika boyunca

0:00:19.450,0:00:21.945
beni dinleyeceksiniz.

0:00:21.945,0:00:24.715
Ha, ha, ha, ha, ha.

0:00:24.715,0:00:27.346
Pardon. Şaka yapıyordum.

0:00:29.458,0:00:31.735
İşte benim normal sesim.

0:00:31.735,0:00:33.204
Daha önce bilgisayardan gelen

0:00:33.204,0:00:36.070
bir sesin komutlarını [br]takip etmiş miydin?

0:00:36.070,0:00:38.281
Etmedin mi? Harika!

0:00:38.281,0:00:40.227
Seninle bir deney yapmak istiyorum

0:00:40.227,0:00:42.521
ama deneyin içeriği hakkında [br]bir şey söyleyemem,

0:00:42.521,0:00:43.528
çünkü eğer söylersem,

0:00:43.528,0:00:44.800
işe yaramayabilir.

0:00:44.800,0:00:46.706
Bana güven.

0:00:46.706,0:00:49.051
Her şey az sonra [br]anlamlı hale gelecek,

0:00:49.051,0:00:50.467
umarım.

0:00:50.467,0:00:51.621
Eğer oturuyorsan

0:00:51.621,0:00:54.436
ayağa kalk ve sandalyeden[br]biraz uzaklaş.

0:00:54.436,0:00:56.522
Biraz sonra seni hareket ettireceğim,

0:00:56.522,0:00:59.011
bu yüzden kendine yer aç.

0:00:59.011,0:01:01.259
Birkaç eşyanın yerini [br]değiştirmen mi gerekiyor?

0:01:01.259,0:01:02.305
Tamam, acelemiz yok.

0:01:02.305,0:01:03.608
Beklerim.

0:01:04.778,0:01:05.880
Ben "üç" deyince

0:01:05.880,0:01:08.408
tek ayak üzerinde [br]zıplamaya başlayacaksın.

0:01:08.408,0:01:10.433
Hazır mısın?

0:01:10.433,0:01:11.478
Bir,

0:01:11.478,0:01:12.808
iki,

0:01:12.808,0:01:13.811
üç!

0:01:13.811,0:01:14.696
Zıpla,

0:01:14.696,0:01:15.521
zıpla,

0:01:15.521,0:01:16.104
zıpla,

0:01:16.104,0:01:17.567
zıpla,

0:01:17.567,0:01:19.015
zıpla.

0:01:19.015,0:01:20.267
Çok güzel!

0:01:20.267,0:01:22.111
Şimdi zıplamaya devam ederken

0:01:22.111,0:01:25.020
köpek gibi havlamaya da başla.

0:01:25.020,0:01:26.450
Hav, hav;

0:01:26.450,0:01:27.733
hav, hav;

0:01:27.733,0:01:29.619
hav, hav.

0:01:29.619,0:01:31.765
İşte böyle!

0:01:31.765,0:01:33.080
Birkaç defa daha.

0:01:33.080,0:01:35.798
Hav, hav, hav.

0:01:35.798,0:01:37.071
Ve üç,

0:01:37.071,0:01:37.938
iki,

0:01:37.938,0:01:38.843
bir,

0:01:38.843,0:01:40.130
dur!

0:01:40.130,0:01:42.590
Rahatla, oturup biraz dinlen.

0:01:42.590,0:01:45.033
Şimdi, benim "Başla" komutumla [br]tek ayak üzerinde

0:01:45.033,0:01:46.805
zıplamaya başladığın andan

0:01:46.805,0:01:48.606
"dur!" dediğim ana kadar

0:01:48.606,0:01:50.433
geçen süreyi düşünmeni istiyorum.

0:01:50.433,0:01:51.835
Bir tahmin yap.

0:01:51.835,0:01:55.523
Bu sürenin net saniye ya da [br]dakika tahminini bekliyorum.

0:01:55.523,0:01:58.455
Şimdi, bu sayıyı bir kağıda yaz.

0:01:59.520,0:02:00.875
Yazdın mı?

0:02:00.875,0:02:04.529
Geçen süre tam olarak 26 saniyeydi.

0:02:04.529,0:02:06.083
Daha fazla mı hesapladın?

0:02:06.083,0:02:07.993
Büyük ihtimalle.

0:02:07.993,0:02:10.102
Peki, neden hata yaptın?

0:02:10.102,0:02:12.637
Hatanın nedeni zaman algısıydı.

0:02:12.637,0:02:16.005
Zaman hakkında şaşırtıcı derecede[br]isabetli tahminler yapabilsek de

0:02:16.005,0:02:19.001
yeni, alışılmadık ya da dinamik [br]bir deneyim esnasında,

0:02:19.001,0:02:20.644
tek ayak üstünde zıplamak,

0:02:20.644,0:02:23.455
bilgisayardan gelen [br]bir sesin komutlarını takip etmek,

0:02:23.455,0:02:26.006
ya da uçaktan atlamak gibi anlarda

0:02:26.006,0:02:29.178
geçen süreleri genelde[br]yanlış tahmin ederiz.

0:02:29.178,0:02:31.416
Yani, eğer ilk defa [br]bungee jumping yaptığında

0:02:31.416,0:02:34.916
aşağıya iniş süren sana[br]10 saniye gibi gelse de

0:02:34.916,0:02:37.440
kayıt süresi atlayışın aslında

0:02:37.440,0:02:39.836
5 saniyeden fazla [br]sürmediğini gösterecektir.

0:02:39.836,0:02:41.821
Bu farkın sebebi ise

0:02:41.821,0:02:43.943
vücudunun fiziksel düşüşünün aksine

0:02:43.943,0:02:46.370
beyninin algıladığı zamanın, [br]iki nokta arasında

0:02:46.370,0:02:48.827
düz bir çizgi izlememesidir.

0:02:48.827,0:02:50.620
Bazı bilim insanları,[br]düşüş esnasında

0:02:50.620,0:02:52.860
beynin kavisli bir yol[br]izlediğine inanıyor.

0:02:52.860,0:02:54.933
Bu yol, düşerken algıladığın

0:02:54.933,0:02:57.346
bilginin miktarından etkileniyor.

0:02:57.346,0:02:59.125
Baylor College of Medicine'da

0:02:59.125,0:03:01.710
bir nörolog olan David Egleman,

0:03:01.710,0:03:04.377
zaman algısının büyük ölçüde

0:03:04.377,0:03:06.501
beynine kaydedilen anı ve bilgilerin

0:03:06.501,0:03:08.384
sayısından etkinlendiğini düşünüyor.

0:03:08.384,0:03:09.802
Yeni bir deneyimi yaşarken,

0:03:09.802,0:03:12.323
örneğin ilk defa yüksek dalış yaparken

0:03:12.323,0:03:14.169
duyuların güçlenir.

0:03:14.169,0:03:15.704
Görüntüleri, sesleri ve kokuları

0:03:15.704,0:03:17.850
normalden çok daha

0:03:17.850,0:03:19.521
ayrıntılı bir biçimde algılarsın.

0:03:19.521,0:03:21.219
Beyninde daha fazla bilgiyi

0:03:21.219,0:03:23.231
hafıza biçiminde depolarsın.

0:03:23.231,0:03:25.396
Beynine kaydettiğin bilgiler[br]ne kadar fazlaysa

0:03:25.396,0:03:28.206
örneğin, yüksek atlayışta[br]algıladığın klorin kokusu

0:03:28.206,0:03:30.296
ya da suyun rengi gibi,

0:03:30.296,0:03:33.288
o deneyimi o kadar uzun algılarsın.

0:03:33.288,0:03:34.817
Yani, beynine kaydettiğin

0:03:34.817,0:03:36.711
anı ve verilerin sayısı

0:03:36.711,0:03:38.956
o deneyimin süresine dair inancını

0:03:38.956,0:03:41.215
doğrudan etkiler.

0:03:41.215,0:03:42.763
Daha önce, birinin geçirdiği

0:03:42.763,0:03:45.236
bir trafik kazasını anlattığına [br]tanık oldun mu?

0:03:45.236,0:03:48.553
Otomobil kazaları genelde [br]saniyeler sürse de

0:03:48.553,0:03:50.887
kazaya karışanlar genelde kazanın

0:03:50.887,0:03:54.377
çok daha uzun sürdüğünü [br]hissetiğini söyler.

0:03:54.377,0:03:56.664
Zaman algısı, çocukluk döneminin

0:03:56.664,0:03:59.614
neden hiç bitmeyecekmiş [br]gibi hissedildiğini de açıklayabilir.

0:03:59.614,0:04:02.940
Yetişkinlikte bir yıl,[br]göz açıp kapayıncaya kadar geçebilir

0:04:02.940,0:04:06.012
ama çocuklar beyinlerine [br]çok daha fazla bilgi kaydeder.

0:04:06.012,0:04:08.202
Bunun sebebi, çocukken karşılaşılan

0:04:08.202,0:04:12.071
çoğu deneyimin yeni olmasıdır.

0:04:12.071,0:04:14.075
Aklında yer eden tüm anılar

0:04:14.075,0:04:16.993
o kadar yoğundur ki onları hatırlamak

0:04:16.993,0:04:20.256
seni o deneyimin yıllar boyu [br]sürmüş olduğuna inandırabilir.

0:04:20.256,0:04:22.122
Buna ek olarak, 5 yaşındayken

0:04:22.122,0:04:25.093
bir yıl, hayatının 1/5'idir.

0:04:25.093,0:04:28.623
Ama 25 yaşındaysan,[br]bir yıl, 1/25'i yapar,

0:04:28.623,0:04:31.219
zaman algın üzerinde [br]daha uzak bir etkiye sahiptir.

0:04:31.219,0:04:32.616
Yetişkin bir bireysen

0:04:32.616,0:04:34.295
uzak bir ülkeye ilk defa gittiğin

0:04:34.295,0:04:37.334
bir tatili hatırlamaya çalış.

0:04:37.334,0:04:40.093
O yeni yeri keşfettiğin iki hafta

0:04:40.093,0:04:43.512
14 günden çok daha uzun sürmüş[br]gibi gelmiyor mu?

0:04:43.512,0:04:44.973
Zaman algısı, bilimsel olması[br]

0:04:44.973,0:04:46.991
ve teorik alt yapısının yanı sıra,

0:04:46.991,0:04:49.043
hayatımızı nasıl yaşamamız[br]gerektiğine dair

0:04:49.043,0:04:50.684
çok önemli bir ders veriyor.

0:04:50.684,0:04:52.279
Eminim sen de

0:04:52.279,0:04:53.999
hayatını koltukta oturarak

0:04:53.999,0:04:56.096
harcamaman [br]gerektiğini duymuşsundur.

0:04:56.096,0:04:58.586
İşte, zaman algısı bize [br]bunun sebebini açıklıyor.

0:04:58.586,0:05:00.027
Eğer dünyayla iç içe olur,

0:05:00.027,0:05:01.445
yeni deneyimler yaşarsan,

0:05:01.445,0:05:03.948
bu deneyim, tek ayak üzerinde zıplarken

0:05:03.948,0:05:05.668
bir köpek gibi havlamak olsa bile,

0:05:05.668,0:05:07.246
hayatını daha uzun

0:05:07.246,0:05:10.421
ve dolu dolu yaşadığını [br]hissedeceğinden emin olabilirsin.