0:00:06.795,0:00:09.825
4300 jaar geleden werd in het oude Soemer

0:00:09.825,0:00:15.263
de machtigste mens uit de stad Ur verjaagd[br]naar een zwervend bestaan in de woestijn.

0:00:15.643,0:00:17.753
Haar naam was Enheduanna.

0:00:17.753,0:00:22.078
Ze was de hogepriesteres van de maangod[br]en de eerste gekende auteur ooit.

0:00:22.410,0:00:27.776
Bij haar verbanning had ze al 42 hymnen [br]en drie heldendichten geschreven.

0:00:27.776,0:00:30.496
En Soemer was nog niet van haar af.

0:00:30.956,0:00:34.700
Enheduanna leefde 1700 jaar voor Sappho,

0:00:34.700,0:00:36.970
1500 jaar voor Homeros,

0:00:36.970,0:00:41.140
en ongeveer 500 jaar voor [br]de Bijbelse aartsvader Abraham.

0:00:41.140,0:00:45.800
Ze werd geboren in Mesopotamië,[br]het land tussen de Tigris en Eufraat,

0:00:45.800,0:00:49.230
en de bakermat van de eerste steden[br]en de eerste hoge beschavingen.

0:00:49.230,0:00:53.192
Haar vader was koning Sargon de Grote,[br]de eerste stichter van een groot rijk.

0:00:53.192,0:00:58.190
Hij verenigde de onafhankelijke stadstaten[br]van Mesopotamië tot één rijk.

0:00:58.190,0:01:01.690
Sargon was een Noord-Semiet[br]die Akkadisch sprak.

0:01:01.690,0:01:06.132
De oudere Soemerische steden in het zuiden[br]zagen hem als een vreemde indringer.

0:01:06.132,0:01:09.296
Ze kwamen vaak in opstand[br]om hun onafhankelijkheid terug te eisen,

0:01:09.296,0:01:11.692
en ondermijnden zo zijn nieuwe dynastie.

0:01:11.692,0:01:13.722
Om de kloof tussen de culturen te dichten

0:01:13.722,0:01:17.822
benoemde Sargon zijn enige dochter [br]Enheduanna, tot hogepriesteres

0:01:17.822,0:01:20.242
in de voornaamste tempel van het rijk.

0:01:20.242,0:01:22.972
Vrouwelijke adel bekleedde gewoonlijk[br]religieuze functies.

0:01:22.972,0:01:27.411
Ze had leren lezen en schrijven[br]in zowel Soemerisch als Akkadisch,

0:01:27.411,0:01:29.870
en kon ook berekeningen maken.

0:01:30.340,0:01:34.252
Het eerste schriftsysteem werd in Soemer[br]vooral gebruikt voor boekhouding.

0:01:34.252,0:01:39.117
Het liet kooplui toe over lange afstanden[br]te communiceren met andere handelaars.

0:01:39.117,0:01:42.837
Dit pictogrammensysteem[br]ontwikkelde zich tot een schrift,

0:01:42.837,0:01:46.071
ongeveer 300 jaar[br]voor Enheduanna's geboorte.

0:01:46.071,0:01:49.001
Bij dit vroege schrijfsysteem,[br]spijkerschrift genoemd,

0:01:49.001,0:01:54.304
maakte men met een rieten stylus[br]spijkervormige inkepingen in zachte klei.

0:01:54.304,0:01:56.154
Maar vóór Enheduanna

0:01:56.154,0:02:00.011
gebruikte men dit schrift enkel[br]voor boekhouding en afschriften,

0:02:00.011,0:02:04.208
en niet voor originele werken,[br]toe te schrijven aan individuele auteurs.

0:02:04.768,0:02:08.398
Enheduanna's Ur was een stad[br]van 34.000 inwoners

0:02:08.398,0:02:11.223
met smalle straten,[br]stenen huizen met etages,

0:02:11.223,0:02:13.591
graansilo's en irrigatie.

0:02:13.591,0:02:17.496
Als hogepriesteres beheerde Enheduanna[br]de graanopslag voor de stad,

0:02:17.496,0:02:21.366
gaf leiding aan honderden tempelwerkers,[br]verklaarde heilige visioenen,

0:02:21.366,0:02:23.846
en leidde de maandelijkse viering [br]van de nieuwe maan

0:02:23.846,0:02:26.696
en de rituelen ter viering van de equinox.

0:02:27.216,0:02:30.576
Enheduanna begon met het eenmaken[br]van de oudere Soemerische cultuur

0:02:30.576,0:02:32.846
en de nieuwere Akkadische beschaving.

0:02:32.846,0:02:36.286
Om dat te bewerkstelligen[br]schreef ze 42 religieuze hymnes

0:02:36.286,0:02:38.616
die beide mythologieën samenbrachten.

0:02:38.616,0:02:41.886
Elke Mesopotamische stad[br]had een beschermgod.

0:02:41.886,0:02:46.146
Haar hymnes waren dus gewijd[br]aan de beschermgoden van elke grote stad.

0:02:46.146,0:02:49.986
Ze eerde de tempel van de stad,[br]hemelde de kenmerken van de goden op,

0:02:49.986,0:02:54.251
en beschreef de relatie van de godheid[br]tot de andere goden in het pantheon.

0:02:54.251,0:02:58.276
In haar werken vermenselijkte ze[br]de ooit zo afstandelijke goden --

0:02:58.276,0:03:03.608
nu zagen ze af, vochten ze, beminden ze[br]en aanhoorden ze de menselijke gebeden.

0:03:03.608,0:03:06.408
Enheduanna's waardevolste[br]literaire bijdrage

0:03:06.408,0:03:10.501
was de poëzie die ze schreef voor Inanna,[br]godin van oorlog en verlangen,

0:03:10.501,0:03:14.836
de goddelijke chaotische energie[br]die het universum levenskracht geeft.

0:03:14.836,0:03:18.131
Inanna had plezier in alle vormen[br]van seksuele expressie

0:03:18.131,0:03:22.301
en werd gezien als zo machtig[br]dat ze de geslachtsgrenzen oversteeg.

0:03:22.301,0:03:27.856
Ook haar aardse dienaars konden[br]prostituee, eunuch of travestiet zijn.

0:03:27.856,0:03:33.406
Enheduanna plaatste Indanna [br]bovenaan het pantheon als machtigste god.

0:03:33.406,0:03:38.317
Haar odes aan Inanna zijn de eerste werken[br]geschreven vanuit de 'ik'-persoon,

0:03:38.317,0:03:42.906
en de eerste werken geschreven[br]om diepe, individuele emoties te uiten.

0:03:43.486,0:03:47.106
Na de dood van haar vader, koning Sargon,

0:03:47.106,0:03:51.118
profiteerde een generaal[br]van het machtsvacuüm en pleegde een coup.

0:03:51.118,0:03:55.550
Als machtig lid van de koninklijke familie[br]was Enheduanna een doelwit.

0:03:55.550,0:03:58.072
De generaal verbande haar uit Ur.

0:03:58.072,0:04:02.118
Haar neefje, de legendarische [br]Soemerische koning Naram-Sin,

0:04:02.118,0:04:07.148
sloeg de opstand uiteindelijk neer,[br]en herstelde de positie van zijn tante.

0:04:07.148,0:04:11.753
In totaal was Enheduanna [br]gedurende 40 jaar hogepriesteres.

0:04:11.753,0:04:14.463
Na haar dood werd ze aanbeden[br]als een kleine godheid,

0:04:14.463,0:04:18.996
en haar poëzie werd gekopieerd,[br]bestudeerd en opgevoerd in heel het rijk

0:04:18.996,0:04:21.181
gedurende meer dan 500 jaar.

0:04:21.181,0:04:24.186
Haar gedichten beïnvloedden [br]het Hebreeuwse Oude Testament,

0:04:24.186,0:04:27.006
de epen van Homeros [br]en christelijke hymnes.

0:04:27.396,0:04:30.556
Tot op vandaag houdt [br]Enheduanna's erfenis stand,

0:04:30.556,0:04:33.296
op kleitabletten die de tand des tijds[br]weerstaan hebben.