[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.80,0:00:09.82,Default,,0000,0000,0000,,4300 lat temu\Nw starożytnym Sumerze
Dialogue: 0,0:00:09.82,0:00:15.64,Default,,0000,0000,0000,,najpotężniejsza osoba miasta Ur\Nzostała wygnana na pustynię.
Dialogue: 0,0:00:15.64,0:00:17.75,Default,,0000,0000,0000,,Na imię miała Enheduanna.
Dialogue: 0,0:00:17.75,0:00:22.41,Default,,0000,0000,0000,,Była arcykapłanką boga księżyca \Ni pierwszą znaną autorką w historii.
Dialogue: 0,0:00:22.41,0:00:27.78,Default,,0000,0000,0000,,Przed wygnaniem napisała\Njuż 42 hymny i trzy eposy,
Dialogue: 0,0:00:27.78,0:00:30.96,Default,,0000,0000,0000,,a to nie był ostatni raz,\Nkiedy usłyszano o niej w Sumerze.
Dialogue: 0,0:00:30.96,0:00:34.70,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna żyła 1700 lat przed Safoną,
Dialogue: 0,0:00:34.70,0:00:36.97,Default,,0000,0000,0000,,1500 lat przed Homerem
Dialogue: 0,0:00:36.97,0:00:41.14,Default,,0000,0000,0000,,i około 500 lat przed biblijnym\Npatriarchą Abrahamem.
Dialogue: 0,0:00:41.14,0:00:45.80,Default,,0000,0000,0000,,Urodziła się w Mezopotamii,\Nkrainie między Tygrysem i Eufratem,
Dialogue: 0,0:00:45.80,0:00:49.23,Default,,0000,0000,0000,,kolebce pierwszych miast i cywilizacji.
Dialogue: 0,0:00:49.23,0:00:53.19,Default,,0000,0000,0000,,Jej ojcem był król Sargon Wielki,\Ntwórca pierwszego imperium w historii,
Dialogue: 0,0:00:53.19,0:00:58.05,Default,,0000,0000,0000,,który podbił niezależne\Npaństwa-miasta w Mezopotamii.
Dialogue: 0,0:00:58.05,0:01:01.69,Default,,0000,0000,0000,,Sargon był północnym Semitą\Nmówiącym po akadyjsku,
Dialogue: 0,0:01:01.69,0:01:06.13,Default,,0000,0000,0000,,więc stare miasta sumeryjskie z południa\Nwidziały w nim obcego najeźdźcę.
Dialogue: 0,0:01:06.13,0:01:09.30,Default,,0000,0000,0000,,Żeby odzyskać niepodległość,\Nciągle się buntowały,
Dialogue: 0,0:01:09.30,0:01:11.69,Default,,0000,0000,0000,,osłabiając nowo założoną dynastię.
Dialogue: 0,0:01:11.69,0:01:13.72,Default,,0000,0000,0000,,Żeby zmniejszyć przepaść międzykulturową
Dialogue: 0,0:01:13.72,0:01:16.83,Default,,0000,0000,0000,,Sargon mianował jedyną córkę Enheduannę
Dialogue: 0,0:01:16.83,0:01:20.24,Default,,0000,0000,0000,,arcykapłanką najważniejszej\Nświątyni w imperium.
Dialogue: 0,0:01:20.24,0:01:22.97,Default,,0000,0000,0000,,Kobiety z królewskich rodów\Nzwykle pełniły role religijne,
Dialogue: 0,0:01:22.97,0:01:27.54,Default,,0000,0000,0000,,więc nauczono ją czytać,\Npisać po sumeryjsku i akadyjsku
Dialogue: 0,0:01:27.54,0:01:30.34,Default,,0000,0000,0000,,oraz liczyć.
Dialogue: 0,0:01:30.34,0:01:34.25,Default,,0000,0000,0000,,Pierwsze pismo w Sumerze\Nbyło systemem księgowania,
Dialogue: 0,0:01:34.25,0:01:39.12,Default,,0000,0000,0000,,umożliwiającym kupcom\Nkomunikację na długich dystansach.
Dialogue: 0,0:01:39.12,0:01:43.94,Default,,0000,0000,0000,,System piktogramów\Nstał się pismem około 300 lat
Dialogue: 0,0:01:43.94,0:01:46.07,Default,,0000,0000,0000,,przed narodzinami Enheduanny.
Dialogue: 0,0:01:46.07,0:01:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Zwano go pismem klinowym.
Dialogue: 0,0:01:49.00,0:01:54.30,Default,,0000,0000,0000,,Do pisania używano kawałka trzciny,\Nktórym odciskano kliny w miękkiej glinie.
Dialogue: 0,0:01:54.30,0:01:56.15,Default,,0000,0000,0000,,Przed pojawieniem się Enheduanny
Dialogue: 0,0:01:56.15,0:02:00.01,Default,,0000,0000,0000,,pisma używano głównie\Ndo spisywania transakcji,
Dialogue: 0,0:02:00.01,0:02:04.77,Default,,0000,0000,0000,,a nie oryginalnych prac\Nkonkretnych autorów.
Dialogue: 0,0:02:04.77,0:02:09.57,Default,,0000,0000,0000,,Ur za czasów Enheduanny liczyło\N34 000 ludzi, miało wąskie uliczki,
Dialogue: 0,0:02:09.57,0:02:13.59,Default,,0000,0000,0000,,wielopiętrowe domy z cegły,\Nspichlerze i system irygacji.
Dialogue: 0,0:02:13.59,0:02:17.50,Default,,0000,0000,0000,,Jako arcykapłanka Enheduanna\Nzarządzała miejskimi zapasami zboża,
Dialogue: 0,0:02:17.50,0:02:21.36,Default,,0000,0000,0000,,nadzorowała setki pracowników świątyni,\Ninterpretowała objawienia senne,
Dialogue: 0,0:02:21.36,0:02:23.78,Default,,0000,0000,0000,,prowadziła comiesięczne\Nuroczystości w nów księżyca
Dialogue: 0,0:02:23.78,0:02:27.22,Default,,0000,0000,0000,,i rytuały z okazji równonocy.
Dialogue: 0,0:02:27.22,0:02:30.58,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna starała się\Nzjednoczyć starą kulturę sumeryjską
Dialogue: 0,0:02:30.58,0:02:32.85,Default,,0000,0000,0000,,z nowszą cywilizacją akadyjską.
Dialogue: 0,0:02:32.85,0:02:36.29,Default,,0000,0000,0000,,W tym celu napisała 42 hymny religijne
Dialogue: 0,0:02:36.29,0:02:38.62,Default,,0000,0000,0000,,łączące obie mitologie.
Dialogue: 0,0:02:38.62,0:02:41.89,Default,,0000,0000,0000,,Każdym z mezopotamskich miast\Nrządziło bóstwo opiekuńcze,
Dialogue: 0,0:02:41.89,0:02:46.15,Default,,0000,0000,0000,,więc jej hymny zadedykowano\Nbóstwom każdego większego miasta.
Dialogue: 0,0:02:46.15,0:02:49.99,Default,,0000,0000,0000,,Chwaliła miejską świątynię,\Nsławiła przymioty bogów
Dialogue: 0,0:02:49.99,0:02:54.25,Default,,0000,0000,0000,,i wyjaśniała relacje\Nmiędzy bogami w panteonie.
Dialogue: 0,0:02:54.25,0:02:58.28,Default,,0000,0000,0000,,W dziełach humanizowała\Nniedostępne bóstwa.
Dialogue: 0,0:02:58.28,0:03:03.61,Default,,0000,0000,0000,,Teraz bogowie cierpieli, walczyli,\Nkochali i odpowiadali na ludzkie wołanie.
Dialogue: 0,0:03:03.61,0:03:06.41,Default,,0000,0000,0000,,Jej najcenniejszy wkład w literaturę
Dialogue: 0,0:03:06.41,0:03:10.50,Default,,0000,0000,0000,,to poezja napisana do Isztar,\Nbogini wojny i pożądania,
Dialogue: 0,0:03:10.50,0:03:14.84,Default,,0000,0000,0000,,boskiej energii chaosu,\Nktóra rozświetla wszechświat.
Dialogue: 0,0:03:14.84,0:03:18.13,Default,,0000,0000,0000,,Isztar lubiła wszelkie\Nformy seksualnej ekspresji.
Dialogue: 0,0:03:18.13,0:03:22.30,Default,,0000,0000,0000,,Uważano ją za tak potężną,\Nże mogła przekraczać granicę płci,
Dialogue: 0,0:03:22.30,0:03:27.86,Default,,0000,0000,0000,,jak i jej ziemscy wysłannicy:\Nprostytutki, eunuchowie, transwestyci.
Dialogue: 0,0:03:27.86,0:03:33.41,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna umieściła Isztar\Nw panteonie jako najpotężniejsze bóstwo.
Dialogue: 0,0:03:33.41,0:03:38.32,Default,,0000,0000,0000,,Hymny do Isztar to pierwszy przypadek,\Nkiedy autor używa zaimka "ja",
Dialogue: 0,0:03:38.32,0:03:43.49,Default,,0000,0000,0000,,a tekst zgłębia intymne emocje.
Dialogue: 0,0:03:43.49,0:03:47.11,Default,,0000,0000,0000,,Po śmierci ojca Enheduanny, króla Sargona,
Dialogue: 0,0:03:47.11,0:03:51.12,Default,,0000,0000,0000,,generał wykorzystał\Nbezkrólewie i dokonał przewrotu.
Dialogue: 0,0:03:51.12,0:03:55.55,Default,,0000,0000,0000,,Jako wpływowy członek rodziny rządzącej\NEnheduanna stała się celem ataku
Dialogue: 0,0:03:55.55,0:03:58.07,Default,,0000,0000,0000,,i została wygnana z Ur przez generała.
Dialogue: 0,0:03:58.07,0:04:02.12,Default,,0000,0000,0000,,Jej bratanek, legendarny\Nkról Sumerów Naram-Sin
Dialogue: 0,0:04:02.12,0:04:07.11,Default,,0000,0000,0000,,stłumił powstanie, przywracając\Nciotce funkcję arcykapłanki.
Dialogue: 0,0:04:07.11,0:04:11.75,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna służyła jako\Narcykapłanka łącznie przez 40 lat.
Dialogue: 0,0:04:11.75,0:04:14.46,Default,,0000,0000,0000,,Po śmierci stała się półbóstwem,
Dialogue: 0,0:04:14.46,0:04:18.100,Default,,0000,0000,0000,,a jej poezję kopiowano, studiowano\Ni wystawiano w całym imperium
Dialogue: 0,0:04:18.100,0:04:21.18,Default,,0000,0000,0000,,przez ponad 500 lat.
Dialogue: 0,0:04:21.18,0:04:24.19,Default,,0000,0000,0000,,Jej wiersze wpłynęły na Biblię Hebrajską,
Dialogue: 0,0:04:24.19,0:04:27.34,Default,,0000,0000,0000,,eposy Homera i chrześcijańskie hymny.
Dialogue: 0,0:04:27.34,0:04:30.56,Default,,0000,0000,0000,,Spuścizna Enheduanny jest obecna
Dialogue: 0,0:04:30.56,0:04:33.30,Default,,0000,0000,0000,,na glinianych tabliczkach,\Nktóre przetrwały próbę czasu.