[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.80,0:00:09.82,Default,,0000,0000,0000,,4300 năm trước, \Nở nền văn minh cổ đại Sumer,
Dialogue: 0,0:00:09.82,0:00:15.64,Default,,0000,0000,0000,,người quyền lực nhất thành bang Ur\Nđã bị lưu đày đến nơi sa mạc hoang vu.
Dialogue: 0,0:00:15.64,0:00:17.75,Default,,0000,0000,0000,,Tên cô ấy là Enheduanna.
Dialogue: 0,0:00:17.75,0:00:22.41,Default,,0000,0000,0000,,Cô là nữ thượng tế của thần mặt trăng, \Nvà là nhà văn đầu tiên trong lịch sử.
Dialogue: 0,0:00:22.41,0:00:27.78,Default,,0000,0000,0000,,Tính đến thời gian bị lưu đày, cô đã viết \Nđược 42 bản thánh ca và ba bài thơ sử thi.
Dialogue: 0,0:00:27.78,0:00:30.96,Default,,0000,0000,0000,,Và Sumer còn chưa tìm được hết\Ntất cả các tác phẩm của cô.
Dialogue: 0,0:00:30.96,0:00:34.70,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna sống vào \Nkhoảng 1700 năm trước Sappho,
Dialogue: 0,0:00:34.70,0:00:36.97,Default,,0000,0000,0000,,1500 năm trước Homer,
Dialogue: 0,0:00:36.97,0:00:41.14,Default,,0000,0000,0000,,và khoảng 500 năm trước \Ntổ phụ Abraham trong Kinh Thánh.
Dialogue: 0,0:00:41.14,0:00:45.80,Default,,0000,0000,0000,,Cô sinh ra ở vùng Lưỡng Hà, vùng đất \Nnằm giữa hai con sông Tigris và Euphrates,
Dialogue: 0,0:00:45.80,0:00:49.23,Default,,0000,0000,0000,,nơi khai sinh nhiều thành bang\Nvà văn hóa đầu tiên trên thế giới.
Dialogue: 0,0:00:49.23,0:00:53.19,Default,,0000,0000,0000,,Cha cô chính là Sargon Đại đế, \Nhoàng đế đầu tiên trong lịch sử,
Dialogue: 0,0:00:53.19,0:00:58.19,Default,,0000,0000,0000,,người đã chinh phục các thành bang ở vùng\NLưỡng Hà và thống nhất thành đế quốc.
Dialogue: 0,0:00:58.19,0:01:01.69,Default,,0000,0000,0000,,Sargon là người Bắc Semit,\Nnói tiếng Akkad,
Dialogue: 0,0:01:01.69,0:01:06.13,Default,,0000,0000,0000,,và các thành vùng Sumer ở phía nam\Nxem ông là kẻ xâm lược ngoại bang.
Dialogue: 0,0:01:06.13,0:01:09.30,Default,,0000,0000,0000,,Họ thường nổi dậy tấn công\Nđể giành lại độc lập,
Dialogue: 0,0:01:09.30,0:01:11.69,Default,,0000,0000,0000,,làm lung lay triều đại mới của ông.
Dialogue: 0,0:01:11.69,0:01:13.72,Default,,0000,0000,0000,,Đế gắn kết các thành bang lại với nhau,
Dialogue: 0,0:01:13.72,0:01:17.82,Default,,0000,0000,0000,,Sargon phong con gái ông, \NEnheduanna, thành nữ tư tế
Dialogue: 0,0:01:17.82,0:01:20.24,Default,,0000,0000,0000,,tại đền thờ quan trọng nhất vương quốc.
Dialogue: 0,0:01:20.24,0:01:22.97,Default,,0000,0000,0000,,Nữ hoàng gia thường \Nlo việc tôn giáo,
Dialogue: 0,0:01:22.97,0:01:27.54,Default,,0000,0000,0000,,và cô còn được dạy đọc và viết \Nhai thứ tiếng: Sumer và Akkad,
Dialogue: 0,0:01:27.54,0:01:30.34,Default,,0000,0000,0000,,và cả cách làm toán.
Dialogue: 0,0:01:30.34,0:01:34.25,Default,,0000,0000,0000,,Chữ viết đầu tiên trên thế giới bắt nguồn\Ntừ Sumer là một hệ thống tính toán,
Dialogue: 0,0:01:34.25,0:01:39.12,Default,,0000,0000,0000,,giúp các thương nhân liên lạc \Nvới nhau xuyên biên giới.
Dialogue: 0,0:01:39.12,0:01:42.84,Default,,0000,0000,0000,,Chữ tượng hình của họ phát triển\Nthành một hệ thống chữ viết
Dialogue: 0,0:01:42.84,0:01:46.07,Default,,0000,0000,0000,,vào khoảng 300 năm trước\Nkhi Enheduanna sinh ra.
Dialogue: 0,0:01:46.07,0:01:49.00,Default,,0000,0000,0000,,Cách viết đầu tiên này,\Ngọi là chữ hình nêm,
Dialogue: 0,0:01:49.00,0:01:54.30,Default,,0000,0000,0000,,được viết lên đất sét ẩm bằng bút sậy \Nthành các kí tự hình nêm.
Dialogue: 0,0:01:54.30,0:01:56.15,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng đến thời Enheduanna,
Dialogue: 0,0:01:56.15,0:02:00.01,Default,,0000,0000,0000,,thì chữ viết này chỉ dùng\Ncho việc lưu giữ và sao chép,
Dialogue: 0,0:02:00.01,0:02:04.77,Default,,0000,0000,0000,,chứ chưa từng được dùng cho văn chương.
Dialogue: 0,0:02:04.77,0:02:09.57,Default,,0000,0000,0000,,Ur là một thành phố cổ với 34000 người \Nsinh sống, với các con phố hẹp,
Dialogue: 0,0:02:09.57,0:02:13.59,Default,,0000,0000,0000,,các căn nhà bằng gạch nhiều tầng, \Nkho thóc, và các con kênh.
Dialogue: 0,0:02:13.59,0:02:17.50,Default,,0000,0000,0000,,Là nữ tư tế, Enheduanna có \Nquản lý việc tích trữ thóc của thành,
Dialogue: 0,0:02:17.50,0:02:21.40,Default,,0000,0000,0000,,giám thị các nhân công ở đền thờ, \Ngiải mã những giấc mơ thánh thiêng,
Dialogue: 0,0:02:21.40,0:02:23.77,Default,,0000,0000,0000,,và chủ trì lễ hội trăng non hàng tháng
Dialogue: 0,0:02:23.77,0:02:27.22,Default,,0000,0000,0000,,và các nghi lễ cho dịp\Nxuân phân và thu phân.
Dialogue: 0,0:02:27.22,0:02:30.58,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna bắt đầu\Nhợp nhất văn hóa Sumer
Dialogue: 0,0:02:30.58,0:02:32.85,Default,,0000,0000,0000,,với nền văn minh của người Akkad.
Dialogue: 0,0:02:32.85,0:02:36.29,Default,,0000,0000,0000,,Để làm được điều đó,\Ncô viết nên 42 bản thánh ca
Dialogue: 0,0:02:36.29,0:02:38.62,Default,,0000,0000,0000,,với thần thoại của cả hai nền văn hóa.
Dialogue: 0,0:02:38.62,0:02:41.89,Default,,0000,0000,0000,,Mỗi thành bang vùng Lưỡng Hà \Nđược bảo hộ bởi những vị thần
Dialogue: 0,0:02:41.89,0:02:46.15,Default,,0000,0000,0000,,nên cô viết các bài thánh ca dành cho\Ncác vị thần của những thành bang lớn.
Dialogue: 0,0:02:46.15,0:02:49.99,Default,,0000,0000,0000,,Cô ca ngợi các vị thần, \Nnhững ngôi đền ở các thành bang,
Dialogue: 0,0:02:49.99,0:02:54.25,Default,,0000,0000,0000,,và giảng giải cho người dân về mối quan hệ\Ngiữa Thượng Để với các vị thần khác.
Dialogue: 0,0:02:54.25,0:02:58.28,Default,,0000,0000,0000,,Trong các tác phẩm của mình,\Ncô đồng cảm với những vị thần từng hờ hững
Dialogue: 0,0:02:58.28,0:03:03.61,Default,,0000,0000,0000,,giờ đây lại đau khổ, đấu tranh, yêu thương\Nvà đáp ứng những van nài của nhân loại.
Dialogue: 0,0:03:03.61,0:03:06.41,Default,,0000,0000,0000,,Tác phẩm có giá trị nhất của Enheduanna
Dialogue: 0,0:03:06.41,0:03:10.50,Default,,0000,0000,0000,,là bài thơ viết về Inanna, \Nnữ thần chiến tranh và tham dục,
Dialogue: 0,0:03:10.50,0:03:14.84,Default,,0000,0000,0000,,và là nguồn năng lượng hỗn mang\Nđã dựng nên vũ trụ.
Dialogue: 0,0:03:14.84,0:03:18.13,Default,,0000,0000,0000,,Inanna say mê tất cả các thể loại\Ncủa hành vi tình dục
Dialogue: 0,0:03:18.13,0:03:21.30,Default,,0000,0000,0000,,và bà quyền lực đến nỗi có thể vượt qua\Ncả ranh giới của giới tính,
Dialogue: 0,0:03:21.30,0:03:24.41,Default,,0000,0000,0000,,cũng như những người tôn thờ bà.
Dialogue: 0,0:03:24.41,0:03:27.86,Default,,0000,0000,0000,,Họ có thể là gái điếm,\Nhoạn quan, hay người mặc đồ ngược phái.
Dialogue: 0,0:03:27.86,0:03:33.41,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna thờ phụng Inanna như \Nvị thần quyền năng nhất tất cả.
Dialogue: 0,0:03:33.41,0:03:38.32,Default,,0000,0000,0000,,Bài thơ về Inanna của cô đánh dấu lần đầu \Ntiên một nhà văn sử dụng ngôi xưng "tôi,"
Dialogue: 0,0:03:38.32,0:03:43.49,Default,,0000,0000,0000,,cũng như lần đầu một tác phẩm được dùng \Nđể khám phá những cảm xúc riêng tư.
Dialogue: 0,0:03:43.49,0:03:47.11,Default,,0000,0000,0000,,Sau khi Sargon Đại đế, \Ncha của Enheduanna, băng hà,
Dialogue: 0,0:03:47.11,0:03:51.12,Default,,0000,0000,0000,,một vị tướng đã lợi dụng điều này \Nvà thực hiện một cuộc đảo chính.
Dialogue: 0,0:03:51.12,0:03:55.55,Default,,0000,0000,0000,,Vì là một thành viên quan trọng của \Ngia đình hoàng gia, Enheduanna bị nhắm tới
Dialogue: 0,0:03:55.55,0:03:58.07,Default,,0000,0000,0000,,và vị tướng này lưu đày cô \Nra khỏi thành Ur.
Dialogue: 0,0:03:58.07,0:04:02.12,Default,,0000,0000,0000,,Cháu của cô, Naram-Sin, \Nvị vua vĩ đại người Sumer,
Dialogue: 0,0:04:02.12,0:04:07.15,Default,,0000,0000,0000,,đã dập tan cuộc nổi dậy và phục hồi \Nchức danh nữ thượng tế cho cô.
Dialogue: 0,0:04:07.15,0:04:11.75,Default,,0000,0000,0000,,Enheduanna đã giữ \Nchức vị này trong 40 năm.
Dialogue: 0,0:04:11.75,0:04:14.46,Default,,0000,0000,0000,,Sau khi qua đời, cô được \Nmột số người thờ phụng
Dialogue: 0,0:04:14.46,0:04:18.100,Default,,0000,0000,0000,,và thơ của cô được sao chép, nghiên cứu\Nvà trình diễn ở khắp Đế chế
Dialogue: 0,0:04:18.100,0:04:21.18,Default,,0000,0000,0000,,trong suốt hơn 500 năm.
Dialogue: 0,0:04:21.18,0:04:24.19,Default,,0000,0000,0000,,Thơ của cô có ảnh hưởng \Nđến Cựu Ước của người Do Thái,
Dialogue: 0,0:04:24.19,0:04:27.34,Default,,0000,0000,0000,,sử thi Homer, và các \Nbài thánh ca của Kitô giáo.
Dialogue: 0,0:04:27.34,0:04:30.56,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay, di sản của Enheduanna\Nvẫn còn đó,
Dialogue: 0,0:04:30.56,0:04:33.30,Default,,0000,0000,0000,,trên các phiến đất sét \Nmãi trường tồn với thời gian.