0:00:00.887,0:00:04.415
Konuşmama, tarihi bir [br]gizemle başlayacağım.

0:00:05.037,0:00:08.006
1957'de aynı politik grubun üyesi olan,

0:00:08.030,0:00:09.385
aynı şehirde yaşayan

0:00:09.409,0:00:10.893
ve yirmilerinde olan

0:00:10.917,0:00:13.753
iki genç kadın vardı.

0:00:14.751,0:00:18.591
O yıl, ikisi de şiddet saldırısı [br]işlemeye karar verdi.

0:00:19.284,0:00:23.413
Bir tanesi silahını aldı ve denetleme [br]noktasında bir askere yaklaştı.

0:00:24.300,0:00:29.078
Diğeri, bir bomba aldı[br]ve kalabalık bir kafeye gitti.

0:00:30.287,0:00:31.986
Ama olay şu ki

0:00:32.429,0:00:36.138
kızlardan biri saldırıyı gerçekleştirdi

0:00:37.028,0:00:40.048
ama diğeri vazgeçti.

0:00:41.303,0:00:42.997
Farklılık yaratan şey neydi?

0:00:44.157,0:00:47.414
Ben davranışsal tarihçiyim

0:00:47.438,0:00:49.553
ve toplumsal hareketlerdeki saldırganlık,

0:00:49.553,0:00:52.592
ahlaki biliş ve karar verme [br]üzerine çalışıyorum.

0:00:52.616,0:00:54.613
Bu söylemesi zor bir kelime. (Güler)

0:00:54.637,0:00:57.287
Başka bir şekilde söylemek gerekirse

0:00:57.311,0:01:01.689
bir bireyin tetiği çekmeye [br]karar verdiği anı,

0:01:02.113,0:01:06.153
o ana yol açan gündelik kararları

0:01:06.565,0:01:09.433
ve o davranışın[br]neden haklı olduğuyla alakalı

0:01:09.433,0:01:12.896
kendilerine anlattıkları [br]hikâyeler üzerine çalışıyorum.

0:01:13.468,0:01:14.724
Bu konu,

0:01:14.748,0:01:17.418
benim için sadece bilimsel bir şey değil.

0:01:17.442,0:01:19.227
Aslında biraz kişisel bir konu.

0:01:19.251,0:01:22.612
Idaho'daki Kootenai County'de büyüdüm

0:01:22.636,0:01:24.724
ve bu çok önemli.

0:01:25.147,0:01:29.669
Bu, Idaho'nun patatesiyle[br]ünlü olan bölgesi değil.

0:01:29.693,0:01:32.111
Bu bölgede patates yok.

0:01:32.135,0:01:34.372
Eğer bana patatesler hakkında [br]soru sorarsanız

0:01:34.372,0:01:35.483
sizi bulurum.

0:01:35.507,0:01:36.726
(Gülüşmeler)

0:01:36.750,0:01:40.198
Idaho'nun bu bölgesi dağ gölleriyle,

0:01:40.222,0:01:42.047
at binmeleriyle,

0:01:42.071,0:01:43.319
kayakçılığıyla biliniyor.

0:01:43.684,0:01:46.938
Maalesef 1980'lerden itibaren

0:01:46.962,0:01:50.969
Aryan milletinin genel merkezlerinin

0:01:50.993,0:01:52.984
burada olmasıyla da biliniyor.

0:01:53.348,0:01:56.911
Her yıl neo-Nazi topluluğu gelir

0:01:56.935,0:01:59.924
ve kasabamızda yürüyüş yapar.

0:01:59.982,0:02:04.523
Yine her yıl kasabamızın üyeleri gelir [br]ve onları protesto eder.

0:02:04.547,0:02:08.395
2001 yılında liseden mezun oldum

0:02:08.419,0:02:12.577
ve New York şehrinde [br]üniversiteye başladım.

0:02:12.601,0:02:16.553
2001'in Ağustos'unda oraya gittim

0:02:17.482,0:02:19.766
ve birçoğunuzun da haberdar olduğu üzere

0:02:19.790,0:02:21.681
3 hafta sonra

0:02:21.705,0:02:23.500
İkiz Kuleler yıkıldı.

0:02:24.243,0:02:27.997
Şok olmuştum,

0:02:28.503,0:02:30.878
inanılmaz derecede öfkeliydim.

0:02:32.613,0:02:34.222
Bir şeyler yapmak istiyordum

0:02:34.246,0:02:38.396
ama o zamanlar yapmayı düşündüğüm tek şey

0:02:38.420,0:02:40.623
Arapça öğrenmekti.

0:02:41.955,0:02:43.786
İtiraf etmeliyim ki sınıfta,

0:02:43.786,0:02:49.223
onların bizden neden nefret ettiklerini[br]öğrenmek isteyen o kız bendim.

0:02:49.247,0:02:52.638
Arapça öğrenmeye[br]çok yanlış sebeplerle başladım.

0:02:53.265,0:02:55.200
Ama beklenmedik bir şey oldu.

0:02:55.224,0:02:58.194
İsrail'de okumak için burs kazandım.

0:02:58.718,0:03:01.535
Idaholu kız Orta Doğu'ya gitti.

0:03:01.559,0:03:06.045
Oradayken Filistinli Müslümanlarla,

0:03:06.069,0:03:08.101
Filistinli Hristiyanlarla,

0:03:08.125,0:03:09.282
İsrailli yerleşimcilerle

0:03:09.306,0:03:11.501
ve İsrailli barış [br]aktivistleriyle tanıştım.

0:03:11.501,0:03:16.035
Her eylemin bir ekolojisi [br]olduğunu öğrendim.

0:03:16.696,0:03:18.125
Hepsinin bir kaynağı var.

0:03:20.074,0:03:23.627
O zamandan beri dünya çapında dolaştım,

0:03:23.651,0:03:27.565
şiddet hareketleri üzerine çalıştım,

0:03:27.589,0:03:32.554
Irak'ta, Suriye'de, Vietnam'da, [br]Balkanlar'da ve Küba'da

0:03:32.578,0:03:36.676
sivil toplum örgütleri[br]ve eski mücahitlerle çalıştım.

0:03:38.422,0:03:40.817
Tarih bölümünde doktora yaptım

0:03:40.841,0:03:43.355
ve şu anda farklı arşivlere giderek,

0:03:43.379,0:03:45.600
belgeleri karıştırarak

0:03:45.624,0:03:50.337
polis itiraflarını, dava dosyalarını,

0:03:51.870,0:03:56.796
şiddet saldırılarında yer almış bireylerin[br]beyanname ve günlüklerini arıyorum.

0:03:57.110,0:03:59.946
Bütün bu belgeleri [br]bir araya topladığınızda

0:04:00.320,0:04:01.730
size ne söylüyorlar?

0:04:01.754,0:04:06.081
Öyle görünüyor ki beynimiz,[br]bir sebebi olan gizemleri seviyor.

0:04:06.157,0:04:09.107
Ne zaman bir saldırı haberi görsek

0:04:09.131,0:04:11.563
tek bir soru sormaya meyilliyiz.

0:04:11.587,0:04:12.889
"Neden?"

0:04:12.913,0:04:14.404
"Neden bu oldu?"

0:04:14.428,0:04:18.352
Binlerce beyanname okudum ve bulduğum şey

0:04:18.352,0:04:21.913
aslında hepsinin bir taklit olduğu.

0:04:21.937,0:04:25.506
Güç aldıkları politik hareketi [br]taklit ediyorlar.

0:04:25.530,0:04:29.543
Bu yüzden belirli bir vakayla ilgili[br]karar verme konusunda

0:04:29.567,0:04:32.224
bize çok fazla şey söylemiyorlar.

0:04:32.224,0:04:36.542
Tamamen farklı sorular sormayı [br]kendimize öğretmeliyiz.

0:04:36.566,0:04:40.144
"Neden?" yerine "Nasıl?" diye sormalıyız.

0:04:40.168,0:04:43.079
Bireyler bu saldırıları[br]nasıl gerçekleştirdi?

0:04:43.103,0:04:48.381
Karar verme ekolojileri, şiddet içeren [br]davranışlarını nasıl etkiledi?

0:04:48.781,0:04:53.799
Bu tarz soruları sorarak [br]öğrendiğim birkaç şey var.

0:04:53.823,0:04:55.895
Öğrendiğim en önemli şey

0:04:55.919,0:04:58.955
politik şiddetin kültürel olarak [br]yaygın olmadığı.

0:04:58.979,0:05:00.359
Onu biz yaratıyoruz.

0:05:00.383,0:05:02.673
Fark etsek de etmesek de

0:05:02.697,0:05:09.570
gündelik alışkanlıklarımız, çevremizdeki[br]şiddetin yaratımını etkiliyor.

0:05:09.762,0:05:14.978
İşte şiddette payı olduğunu [br]öğrendiğim birkaç alışkanlık:

0:05:16.322,0:05:19.562
Saldırganların, bir şiddet eylemine[br]kendilerini hazırlarken

0:05:19.586,0:05:23.392
yaptıkları ilk şeylerden birisi

0:05:23.416,0:05:27.111
kendilerini bir bilgi[br]baloncuğuyla çevrelemekti.

0:05:27.135,0:05:29.693
Yalan haberleri duyduk, değil mi?

0:05:29.717,0:05:32.094
Beni şok eden şey,

0:05:32.118,0:05:35.616
üzerine çalıştığım her grubun[br]bir çeşit yalan haber sloganı olması.

0:05:35.640,0:05:39.028
Fransız komünistler bunu [br]"iğrenç basın" olarak,

0:05:39.052,0:05:43.149
Fransız aşırı milliyetçiler [br]"satılmış basın"

0:05:43.173,0:05:45.365
ve "hain basın" olarak,

0:05:45.389,0:05:48.900
Mısır'daki İslamcılar [br]"ahlaksız haberler" olarak

0:05:48.924,0:05:52.927
ve Mısırlı komünistler[br]"yalan haber" olarak adlandırdı.

0:05:53.290,0:05:57.796
Peki neden gruplar bilgi baloncuklarını [br]yaratmak için çok fazla zaman harcıyor?

0:05:57.820,0:06:00.701
Cevap aslında çok basit.

0:06:00.725,0:06:05.220
Güvendiğimiz bilgilere dayanarak [br]kararlar veririz, değil mi?

0:06:05.244,0:06:09.087
Eğer kötü bilgiye güvenirsek

0:06:09.111,0:06:12.086
kötü kararlar veririz.

0:06:12.110,0:06:15.100
Bireylerin şiddet saldırısı [br]gerçekleştirmek istediklerinde

0:06:15.124,0:06:18.067
kullandıkları bir diğer[br]ilginç alışkanlık da

0:06:18.091,0:06:21.621
kurbanlarını bir birey olarak değil,

0:06:21.645,0:06:24.356
karşı takımın bir üyesi [br]olarak görmeleriydi.

0:06:25.006,0:06:26.737
Bu cidden çok tuhaflaşıyor.

0:06:27.554,0:06:31.889
Bu tarz bir düşüncenin etkili olmasının [br]ardında eğlenceli bir beyin bilimi var.

0:06:31.913,0:06:35.441
Diyelim ki sizi iki takıma böldüm.

0:06:35.465,0:06:36.617
Mavi takım

0:06:36.641,0:06:37.945
ve kırmızı takım.

0:06:37.969,0:06:41.437
Sizden bir oyunda birbirinize karşı[br]yarışmanızı istedim.

0:06:41.553,0:06:48.002
İşin komik yanı diğer takımın üyelerine[br]kötü bir şey olmaya başladığında

0:06:48.002,0:06:55.129
milisaniyeler içinde[br]zevk almaya başlayacaksınız.

0:06:55.814,0:06:59.898
Bunun komik tarafı da [br]eğer mavi takımdan birisine gidip

0:06:59.922,0:07:02.127
kırmızı takıma katılmasını söylersem

0:07:02.805,0:07:04.797
beyniniz yeniden kalibre edecek

0:07:04.821,0:07:06.195
ve milisaniyeler içinde

0:07:06.219,0:07:09.126
eski takımınızdaki üyelere[br]kötü bir şey olmaya başladığında

0:07:09.126,0:07:12.294
zevk almaya başlayacaksınız.

0:07:14.064,0:07:18.409
Politik çevremizde biz-onlar düşüncesinin

0:07:18.409,0:07:22.463
neden tehlikeli olduğuyla alakalı[br]güzel bir örnek.

0:07:22.487,0:07:26.828
Saldırganların bir saldırı için [br]kendilerine gaz vermek üzere kullandıkları

0:07:26.852,0:07:29.524
bir diğer alışkanlık [br]farklılıklara odaklanmalarıydı.

0:07:29.524,0:07:32.201
Başka bir deyişle kurbanlarına baktılar

0:07:33.075,0:07:37.261
ve "Bu kişiyle hiçbir ortak yanım yok.[br]Benden tamamen farklı." diye düşündüler.

0:07:38.829,0:07:41.995
Kulağa basit bir kavram gibi gelebilir

0:07:42.019,0:07:46.676
ama bunun işe yaramasının ardında [br]büyüleyici bir bilim var.

0:07:47.209,0:07:52.438
Diyelim ki size farklı renklerdeki eller[br]ve bu farklı renklerdeki ellere batırılan

0:07:52.462,0:07:56.237
sivri raptiyeler içeren[br]bir video gösterdim.

0:07:56.261,0:07:57.411
Tamam mı?

0:07:58.360,0:08:00.219
Eğer beyaz tenliyseniz

0:08:00.243,0:08:05.954
muhtemelen en çok sempatik hareketlenmeyi

0:08:05.978,0:08:07.541
ve en çok acıyı

0:08:07.565,0:08:10.936
raptiyenin beyaz ele batırıldığını [br]gördüğünüzde yaşayacaksınız.

0:08:12.053,0:08:15.447
Eğer Latin Amerikalı, [br]Arap ya da siyahiyseniz

0:08:15.471,0:08:19.038
en çok sempatik hareketlenmeyi[br]muhtemelen raptiyenin

0:08:19.062,0:08:23.926
sizin elinize en çok benzeyen ele [br]batırıldığını gördüğünüzde yaşayacaksınız.

0:08:26.846,0:08:30.718
İyi haber şu ki bu, biyolojik olarak [br]değişmez bir şey değil.

0:08:30.742,0:08:32.537
Bu, öğrenilmiş davranış.

0:08:33.252,0:08:37.730
Diğer etnik komitelerle [br]ne kadar çok zaman geçirirsek

0:08:37.754,0:08:44.623
onları o kadar çok kendimize benzer [br]ve takımımızın bir parçası olarak görürüz

0:08:44.647,0:08:46.875
ve o kadar çok acılarını hissederiz.

0:08:46.899,0:08:49.650
Bahsedeceğim son alışkanlık, [br]saldırganların dışarı çıkıp

0:08:49.650,0:08:54.537
o eylemlerden birini gerçekleştirmek için[br]kendilerini hazırladıklarında

0:08:54.561,0:08:57.227
belirli duygusal ipuçlarına odaklanmaları.

0:08:57.251,0:09:03.117
Örneğin aylarca öfke işaretlerine[br]odaklanıp kendilerini hazırlıyorlar.

0:09:03.141,0:09:06.163
Bundan bahsediyorum[br]çünkü şu sıralar oldukça popüler bir şey.

0:09:06.163,0:09:09.547
Blogları ve haberleri okursanız

0:09:09.571,0:09:13.550
laboratuvar biliminden iki konseptin [br]konuşulduğunu görürsünüz:

0:09:13.574,0:09:16.779
amigdala ele geçirmesi [br]ve duygusal ele geçirme.

0:09:16.803,0:09:21.900
Amigdala ele geçirmesi, [br]size bir işaret gösterdiğimde,

0:09:21.900,0:09:23.489
diyelim ki bir silah,

0:09:23.513,0:09:28.554
beyninizin o işarete otomatik bir[br]tehdit yanıtıyla tepki göstermesi.

0:09:28.623,0:09:31.148
Duygusal ele geçirme [br]buna benzer bir konsept.

0:09:31.148,0:09:36.179
Size bir öfke işareti gösterdiğimde

0:09:36.203,0:09:41.292
beyninizin o işarete [br]otomatik bir öfke yanıtıyla

0:09:41.316,0:09:42.643
tepki gösterdiği fikri.

0:09:42.667,0:09:46.646
Bence kadınlar bunu[br]erkeklerden daha çok anlıyor. (Güler)

0:09:46.670,0:09:47.677
(Gülüşmeler)

0:09:47.701,0:09:51.227
Bu tür bir ele geçirme anlatısı [br]dikkatimizi çekiyor,

0:09:51.251,0:09:54.016
sadece "ele geçirme" kelimesi bile[br]dikkatimizi çekiyor.

0:09:54.621,0:10:00.472
Mesele şu ki çoğunlukla işaretler[br]gerçek hayatta bu şekilde işe yaramaz.

0:10:00.970,0:10:03.256
Eğer tarih üzerine okursanız[br]bulduğunuz şey

0:10:03.256,0:10:08.271
her gün yüz binlerce işaretle[br]etrafımızın sarılmış olduğu olur.

0:10:08.801,0:10:10.908
Yaptığımız şey süzmeyi öğrenmek.

0:10:10.932,0:10:12.776
Bazı işaretleri görmezden geliyoruz,

0:10:12.800,0:10:14.979
diğer işaretlere dikkatimizi veriyoruz.

0:10:15.003,0:10:18.631
Politik şiddet için bu oldukça önemli

0:10:18.655,0:10:24.566
çünkü saldırganların genellikle [br]sadece bir öfke işareti görüp

0:10:24.590,0:10:26.825
sonra aniden hareket etmediği [br]anlamına geliyor.

0:10:26.825,0:10:28.288
Bunun yerine

0:10:28.312,0:10:31.701
politikacılar, sosyal aktivistler

0:10:31.701,0:10:39.878
çevreyi öfke işaretleriyle doldurmak için[br]haftalar, aylar, yıllar harcıyor

0:10:39.902,0:10:43.595
ve saldırganlar bu işaretlere[br]dikkat veriyorlar.

0:10:44.388,0:10:46.914
Bu işaretlere güveniyorlar,

0:10:46.938,0:10:48.486
onlara odaklanıyorlar

0:10:48.510,0:10:51.112
hatta o işaretleri ezberliyorlar.

0:10:51.136,0:10:57.613
Bütün bunlar tarih üzerine okumanın [br]ne kadar önemli olduğunu gösteriyor.

0:10:57.637,0:11:01.607
Görülecek bir şey de işaretlerin [br]laboratuvar şartlarında nasıl çalıştığı.

0:11:01.631,0:11:05.245
O laboratuvar deneyleri [br]inanılmaz derecede önemli.

0:11:05.269,0:11:09.491
Vücudumuzun nasıl çalıştığıyla alakalı [br]bize birçok veri veriyorlar.

0:11:10.269,0:11:15.488
Ama o işaretlerin gerçek hayatta [br]nasıl çalıştığını görmek de çok önemli.

0:11:18.535,0:11:22.700
Peki tüm bunlar bize [br]politik şiddet hakkında ne söylüyor?

0:11:23.908,0:11:27.496
Politik şiddet,[br]kültürel olarak yaygın değil.

0:11:27.985,0:11:33.208
Çevresel uyarıcılara karşı otomatik, [br]önceden belirlenmiş bir yanıt değil.

0:11:33.523,0:11:34.706
Onu biz üretiyoruz.

0:11:35.356,0:11:37.429
Günlük alışkanlıklarımız üretiyor.

0:11:38.945,0:11:42.906
Başlangıçta bahsettiğim[br]o iki kadına geri dönelim.

0:11:43.940,0:11:49.518
Birinci kadın o hakaret kampanyalarına[br]dikkatini vermişti,

0:11:49.542,0:11:50.965
bu yüzden silahını aldı

0:11:50.989,0:11:53.258
ve denetleme noktasında [br]bir askere yaklaştı.

0:11:55.302,0:11:58.685
Ama o anda çok ilginç bir şey oldu.

0:11:58.819,0:12:01.088
Askere baktı

0:12:01.822,0:12:03.775
ve kendi kendine

0:12:06.180,0:12:08.762
"Benimle aynı yaşta.

0:12:09.435,0:12:10.953
Bana benziyor." diye düşündü.

0:12:12.724,0:12:15.262
Silahı indirdi ve yürüyüp gitti.

0:12:16.179,0:12:18.602
Sadece o küçük benzerlik sayesinde.

0:12:20.128,0:12:23.702
İkinci kız bambaşka bir sonuca vardı.

0:12:25.533,0:12:28.382
O da hakaret kampanyalarını dinlemişti

0:12:28.406,0:12:33.098
ama etrafını şiddet destekçisi bireyler,

0:12:33.098,0:12:35.994
onun şiddetini destekleyen[br]akranlarıyla kuşattı.

0:12:36.707,0:12:39.983
Kendini bir bilgi baloncuğuyla çevreledi.

0:12:40.747,0:12:44.397
Aylarca belirli[br]duygusal ipuçlarına odaklandı.

0:12:44.421,0:12:50.013
Kendine şiddete karşı olan belirli [br]kültürel engelleri umursamamayı öğretti.

0:12:50.037,0:12:51.784
Planına çalıştı,

0:12:51.808,0:12:54.055
kendine yeni alışkanlıklar edindi,

0:12:54.079,0:12:58.201
zamanı geldiğinde[br]bombayı alıp kafeye gitti

0:12:58.225,0:13:00.526
ve saldırıyı gerçekleştirdi.

0:13:03.592,0:13:06.403
Bu bir tepki değildi.

0:13:06.903,0:13:08.576
Bu öğrenmeydi.

0:13:10.463,0:13:14.345
Toplumumuzdaki kutuplaşma bir tepki değil,

0:13:14.369,0:13:15.715
öğrenme.

0:13:16.391,0:13:19.318
Her gün kendimize

0:13:19.342,0:13:21.304
tıkladığımız haberleri,

0:13:21.328,0:13:23.372
odaklandığımız duyguları,

0:13:23.396,0:13:27.756
kırmızı takım ya da mavi takım hakkında [br]bulundurduğumuz düşünceleri öğretiyoruz.

0:13:28.284,0:13:30.549
Fark etsek de etmesek de

0:13:30.573,0:13:32.696
bütün bunlar öğrenmeye katkı sağlıyor.

0:13:32.696,0:13:34.324
İyi haber şu ki

0:13:35.570,0:13:41.441
üzerine çalıştığım bireyler çoktan [br]kararlarını vermiş olsalar da

0:13:41.465,0:13:43.885
yörüngemizi hâlâ değiştirebiliriz.

0:13:45.164,0:13:48.824
Onların verdiği kararları[br]asla vermeyebiliriz

0:13:48.848,0:13:52.997
ama şiddet ekolojilerine[br]katkı sağlamayı durdurabiliriz.

0:13:53.552,0:13:58.038
İçinde bulunduğumuz[br]haber baloncuğundan çıkabilir,

0:13:58.062,0:14:02.106
odaklandığımız duygusal ipuçları

0:14:02.130,0:14:04.263
ve tıkladığımız hakaret tuzakları hakkında

0:14:04.263,0:14:05.782
daha dikkatli olabiliriz.

0:14:06.422,0:14:07.602
Ama en önemlisi

0:14:07.626,0:14:12.127
birbirimizi sadece kırmızı takımın [br]ya da mavi takımın üyesi olarak

0:14:12.151,0:14:13.545
görmeyi bırakabiliriz.

0:14:13.959,0:14:19.856
Çünkü Hristiyan, Müslüman, Yahudi, Ateist,

0:14:19.880,0:14:22.364
Demokrat ya da Cumhuriyetçi de olsak

0:14:22.388,0:14:23.544
biz insanız.

0:14:23.568,0:14:24.843
Biz insanoğluyuz.

0:14:25.992,0:14:29.494
Sıklıkla oldukça benzer [br]alışkanlıklar paylaşıyoruz.

0:14:30.224,0:14:32.057
Farklılıklarımız var.

0:14:32.081,0:14:34.296
O farklılıklar güzel

0:14:34.320,0:14:36.761
ve oldukça önemli.

0:14:36.785,0:14:44.295
Ama geleceğimiz, diğer tarafla[br]ortak görüş bulabilmemize bağlı.

0:14:45.785,0:14:49.120
Beyinlerimizi yeniden eğitmemizin

0:14:49.144,0:14:51.867
ve şiddet ekolojilerine katkıda [br]bulunmayı bırakmamızın

0:14:51.867,0:14:55.547
bu kadar önemli olmasının sebebi de bu.

0:14:56.272,0:14:57.444
Teşekkür ederim.

0:14:57.468,0:14:59.374
(Alkış)