[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.95,0:00:10.88,Default,,0000,0000,0000,,Schizofrenię rozpoznano\Npo raz pierwszy ponad 100 lat temu,
Dialogue: 0,0:00:10.88,0:00:13.85,Default,,0000,0000,0000,,lecz nadal nie wiadomo, co ją wywołuje.
Dialogue: 0,0:00:13.85,0:00:18.77,Default,,0000,0000,0000,,Pozostaje do dziś jedną z najbardziej\Nstygmatyzowanych i niezrozumianych chorób.
Dialogue: 0,0:00:18.77,0:00:23.94,Default,,0000,0000,0000,,Prześledźmy więc to, co wiemy - począwszy\Nod objawów, przez przyczyny i leczenie.
Dialogue: 0,0:00:23.94,0:00:26.82,Default,,0000,0000,0000,,Schizofrenia uznawana jest za syndrom,
Dialogue: 0,0:00:26.82,0:00:30.26,Default,,0000,0000,0000,,co oznacza, że może obejmować\Nszereg powiązanych zaburzeń
Dialogue: 0,0:00:30.26,0:00:33.96,Default,,0000,0000,0000,,o podobnych symptomach,\Nróżniących się jednak przyczynami.
Dialogue: 0,0:00:33.96,0:00:38.02,Default,,0000,0000,0000,,Każda osoba cierpiąca na schizofrenię\Nzmaga się z nieco innymi objawami,
Dialogue: 0,0:00:38.02,0:00:44.10,Default,,0000,0000,0000,,a pierwszą oznakę łatwo przeoczyć;\Ndelikatną zmianę osobowości, drażliwość,
Dialogue: 0,0:00:44.10,0:00:47.70,Default,,0000,0000,0000,,czy stopniowe wdzieranie się\Nniecodziennych myśli.
Dialogue: 0,0:00:47.70,0:00:51.76,Default,,0000,0000,0000,,Pacjentów zazwyczaj diagnozuje się\Npo wystąpieniu u nich psychozy,
Dialogue: 0,0:00:51.76,0:00:55.86,Default,,0000,0000,0000,,która zwykle pojawia się u mężczyzn\Nna przełomie 20 roku życia,
Dialogue: 0,0:00:55.86,0:00:59.04,Default,,0000,0000,0000,,a u kobiet przed i nieco po trzydziestce.
Dialogue: 0,0:00:59.04,0:01:03.61,Default,,0000,0000,0000,,Pierwszy epizod psychotyczny może\Ncechować się urojeniami, halucynacjami
Dialogue: 0,0:01:03.61,0:01:06.16,Default,,0000,0000,0000,,oraz zaburzeniami mowy i zachowania.
Dialogue: 0,0:01:06.16,0:01:08.32,Default,,0000,0000,0000,,Nazywa się je objawami pozytywnymi,
Dialogue: 0,0:01:08.32,0:01:10.85,Default,,0000,0000,0000,,co oznacza, że pojawiają się\Nu osób ze schizofrenią,
Dialogue: 0,0:01:10.85,0:01:13.55,Default,,0000,0000,0000,,a nie w populacji ogólnej.
Dialogue: 0,0:01:13.55,0:01:17.07,Default,,0000,0000,0000,,Błędne jest postrzeganie,\Nże osoby dotknięte schizofrenią
Dialogue: 0,0:01:17.07,0:01:19.02,Default,,0000,0000,0000,,mają tak zwaną "osobowość mnogą".
Dialogue: 0,0:01:19.02,0:01:23.18,Default,,0000,0000,0000,,Wymienione objawy sugerują raczej\Nzakłócenie procesu myślowego,
Dialogue: 0,0:01:23.18,0:01:26.86,Default,,0000,0000,0000,,niż przejaw innej osobowości.
Dialogue: 0,0:01:26.86,0:01:30.46,Default,,0000,0000,0000,,Schizofrenia charakteryzuje się\Nteż objawami negatywnymi, czyli cechami,
Dialogue: 0,0:01:30.46,0:01:33.68,Default,,0000,0000,0000,,które u osób chorych są ograniczone,
Dialogue: 0,0:01:33.68,0:01:37.57,Default,,0000,0000,0000,,takimi jak motywacja,\Nwyrażanie emocji czy mowa.
Dialogue: 0,0:01:37.57,0:01:41.65,Default,,0000,0000,0000,,Istnieją też objawy poznawcze,\Ntakie jak kłopoty z koncentracją,
Dialogue: 0,0:01:41.65,0:01:45.01,Default,,0000,0000,0000,,zapamiętywaniem informacji\Nczy podejmowaniem decyzji.
Dialogue: 0,0:01:45.01,0:01:48.07,Default,,0000,0000,0000,,Co więc wywołuje psychozę?
Dialogue: 0,0:01:48.07,0:01:51.76,Default,,0000,0000,0000,,Prawdopodobnie nie ma jednego powodu,\Nale cała kombinacja przyczyniających się
Dialogue: 0,0:01:51.76,0:01:54.97,Default,,0000,0000,0000,,genetycznych i środowiskowych\Nczynników ryzyka.
Dialogue: 0,0:01:54.97,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Schizofrenia to jedna z najsilniej\Nzwiązanych z genetyką chorób psychicznych.
Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:03.56,Default,,0000,0000,0000,,Mimo że 1% ludzkości\Nzmaga się ze schizofrenią,
Dialogue: 0,0:02:03.56,0:02:08.18,Default,,0000,0000,0000,,dzieci oraz rodzeństwo chorych\Nsą dziesięciokrotnie bardziej podatni
Dialogue: 0,0:02:08.18,0:02:09.99,Default,,0000,0000,0000,,na wystąpienie u nich tego schorzenia,
Dialogue: 0,0:02:09.99,0:02:13.04,Default,,0000,0000,0000,,a u identycznego bliźniaka pacjenta\Nchorego na schizofrenię
Dialogue: 0,0:02:13.04,0:02:16.23,Default,,0000,0000,0000,,występuje 40% ryzyka zachorowania.
Dialogue: 0,0:02:16.23,0:02:19.40,Default,,0000,0000,0000,,Często u najbliższych krewnych\Nosób cierpiących na schizofrenię
Dialogue: 0,0:02:19.40,0:02:23.25,Default,,0000,0000,0000,,obserwuje się łagodniejsze wersje\Ncech powiązanych z owym zaburzeniem,
Dialogue: 0,0:02:23.25,0:02:26.50,Default,,0000,0000,0000,,jednak nie do tego stopnia,\Nżeby wymagali leczenia.
Dialogue: 0,0:02:26.50,0:02:29.22,Default,,0000,0000,0000,,Niemalże pewne jest,\Nże kilka genów odgrywa rolę,
Dialogue: 0,0:02:29.22,0:02:32.74,Default,,0000,0000,0000,,ale nie wiadomo, ile dokładnie, ani które.
Dialogue: 0,0:02:32.74,0:02:37.70,Default,,0000,0000,0000,,Czynniki środowiskowe, takie jak narażenie\Nna pewne wirusy we wczesnym niemowlęctwie
Dialogue: 0,0:02:37.70,0:02:41.78,Default,,0000,0000,0000,,potrafią zwiększyć ryzyko\Nrozwinięcia schizofrenii.
Dialogue: 0,0:02:41.78,0:02:45.21,Default,,0000,0000,0000,,Z kolei zażywanie niektórych\Nnarkotyków, w tym marihuany,
Dialogue: 0,0:02:45.21,0:02:47.34,Default,,0000,0000,0000,,może wywołać wystąpienie psychozy
Dialogue: 0,0:02:47.34,0:02:50.16,Default,,0000,0000,0000,,u ludzi silnie podatnych.
Dialogue: 0,0:02:50.16,0:02:53.16,Default,,0000,0000,0000,,Czynniki te nie wpływają na każdego\Nw jednakowy sposób.
Dialogue: 0,0:02:53.16,0:02:55.66,Default,,0000,0000,0000,,U osób o bardzo małym stopniu\Nryzyka genetycznego,
Dialogue: 0,0:02:55.66,0:02:59.10,Default,,0000,0000,0000,,nawet największe wystawienie na działanie\Nśrodowiskowych czynników ryzyka
Dialogue: 0,0:02:59.10,0:03:01.57,Default,,0000,0000,0000,,nie doprowadzi\Ndo rozwinięcia schizofrenii.
Dialogue: 0,0:03:01.57,0:03:07.77,Default,,0000,0000,0000,,U ludzi o wysokim stopniu zagrożenia,\Ndodatkowe ryzyko może przechylić szalę.
Dialogue: 0,0:03:07.77,0:03:12.44,Default,,0000,0000,0000,,Leki przeciwpsychotyczne, wykorzystywane\Nw leczeniu schizofrenii, pomogły naukowcom
Dialogue: 0,0:03:12.44,0:03:16.95,Default,,0000,0000,0000,,zacząć od końca w celu śledzenia\Noznak choroby w mózgu.
Dialogue: 0,0:03:16.95,0:03:20.89,Default,,0000,0000,0000,,Tradycyjne leki przeciwpsychotyczne\Nblokują receptory dopaminy.
Dialogue: 0,0:03:20.89,0:03:24.40,Default,,0000,0000,0000,,Mogą być bardzo skuteczne\Nw redukowaniu objawów pozytywnych,
Dialogue: 0,0:03:24.40,0:03:28.78,Default,,0000,0000,0000,,związanych z nadmiarem dopaminy\Nw poszczególnych ścieżkach w mózgu.
Dialogue: 0,0:03:28.78,0:03:32.06,Default,,0000,0000,0000,,Jednak te same lekarstwa mogą\Npogorszyć objawy negatywne.
Dialogue: 0,0:03:32.06,0:03:35.64,Default,,0000,0000,0000,,Odkryto, że objawy negatywne\Nschizofrenii mogą być związane
Dialogue: 0,0:03:35.64,0:03:39.28,Default,,0000,0000,0000,,ze zbyt małą ilością dopaminy\Nw pozostałych obszarach mózgu.
Dialogue: 0,0:03:39.28,0:03:42.99,Default,,0000,0000,0000,,Niektóre osoby cierpiące na schizofrenię\Ncechują się ubytkami w tkance nerwowej
Dialogue: 0,0:03:42.99,0:03:47.28,Default,,0000,0000,0000,,i nie wiadomo, czy atrofia to skutek\Nchoroby samej w sobie,
Dialogue: 0,0:03:47.28,0:03:50.58,Default,,0000,0000,0000,,czy polekowego zahamowania sygnalizowania.
Dialogue: 0,0:03:50.58,0:03:55.09,Default,,0000,0000,0000,,Na szczęście nowsze generacje leków\Nprzeciwpsychotycznych są ukierunkowane
Dialogue: 0,0:03:55.09,0:03:59.09,Default,,0000,0000,0000,,na niektóre z tych kwestii\Nprzez celowanie w liczne neuroprzekaźniki,
Dialogue: 0,0:03:59.09,0:04:02.11,Default,,0000,0000,0000,,na przykład serotoninę, oprócz dopaminy.
Dialogue: 0,0:04:02.11,0:04:07.11,Default,,0000,0000,0000,,Więcej niż jeden system przekaźników\Nodpowiada za wszystkie objawy,
Dialogue: 0,0:04:07.11,0:04:10.65,Default,,0000,0000,0000,,a ponieważ leki wpływają\Nna przesył sygnałów przez mózg i ciało,
Dialogue: 0,0:04:10.65,0:04:14.18,Default,,0000,0000,0000,,mogą one powodować inne skutki uboczne,\Ntakie jak wzrost masy ciała.
Dialogue: 0,0:04:14.18,0:04:15.74,Default,,0000,0000,0000,,Niezależnie od tych komplikacji,
Dialogue: 0,0:04:15.74,0:04:18.66,Default,,0000,0000,0000,,leki przeciwpsychotyczne\Nmogą być skuteczne,
Dialogue: 0,0:04:18.66,0:04:21.68,Default,,0000,0000,0000,,zwłaszcza, gdy połączy się je\Nz innymi działaniami,
Dialogue: 0,0:04:21.68,0:04:24.26,Default,,0000,0000,0000,,takimi jak terapia poznawczo-behawioralna.
Dialogue: 0,0:04:24.26,0:04:28.53,Default,,0000,0000,0000,,Terapia elektrowstrząsowa,\Nmimo że zapewnia stosunkowo krótką ulgę,
Dialogue: 0,0:04:28.53,0:04:31.31,Default,,0000,0000,0000,,powraca jako skuteczne leczenie,
Dialogue: 0,0:04:31.31,0:04:34.33,Default,,0000,0000,0000,,zwłaszcza, gdy inne opcje\Nnie przynoszą oczekiwanych rezultatów.
Dialogue: 0,0:04:34.33,0:04:37.63,Default,,0000,0000,0000,,Wczesne działanie też jest\Nniezwykle ważne.
Dialogue: 0,0:04:37.63,0:04:40.69,Default,,0000,0000,0000,,Po miesiącach czy latach nieleczenia,
Dialogue: 0,0:04:40.69,0:04:45.18,Default,,0000,0000,0000,,określone psychozy mogą utrwalić się\Nw czyjejś osobowości.
Dialogue: 0,0:04:45.18,0:04:49.06,Default,,0000,0000,0000,,A jednak, uwłaczające piętno\Nodciśnięte na diagnozie tej choroby
Dialogue: 0,0:04:49.06,0:04:52.45,Default,,0000,0000,0000,,niejednokrotnie potrafi powstrzymać ludzi\Nprzed skorzystaniem z pomocy.
Dialogue: 0,0:04:52.45,0:04:55.50,Default,,0000,0000,0000,,Ludzie ze schizofrenią są często\Npostrzegani jako niebezpieczni,
Dialogue: 0,0:04:55.50,0:04:59.21,Default,,0000,0000,0000,,jednak tak naprawdę można ich bardziej\Nporównać do ofiar przemocy,
Dialogue: 0,0:04:59.21,0:05:00.95,Default,,0000,0000,0000,,niż do jej sprawców.
Dialogue: 0,0:05:00.95,0:05:04.44,Default,,0000,0000,0000,,Odpowiednie leczenie może pomóc\Nzminimalizować prawdopodobieństwo agresji
Dialogue: 0,0:05:04.44,0:05:06.72,Default,,0000,0000,0000,,związanej ze schizofrenią.
Dialogue: 0,0:05:06.72,0:05:11.27,Default,,0000,0000,0000,,Dlatego edukacja zarówno pacjentów,\Nich rodzin i społeczności,
Dialogue: 0,0:05:11.27,0:05:15.29,Default,,0000,0000,0000,,przyczynia się do ograniczenia piętnowania\Ni ułatwia dostęp do leczenia.