[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.95,0:00:10.88,Default,,0000,0000,0000,,Şizofreninin tanımlanması\Nüzerinden yüz yıldan fazla geçti
Dialogue: 0,0:00:10.88,0:00:13.85,Default,,0000,0000,0000,,fakat hâlâ kesin nedenlerini bilmiyoruz.
Dialogue: 0,0:00:13.85,0:00:18.77,Default,,0000,0000,0000,,Günümüzde halen en çok yanlış anlaşılan\Nve yaftalanan hastalıklarından biridir.
Dialogue: 0,0:00:18.77,0:00:23.94,Default,,0000,0000,0000,,Semptomlarından, nedenlerine, tedavilere,\Nbildiklerimize bir göz atalım.
Dialogue: 0,0:00:23.94,0:00:26.82,Default,,0000,0000,0000,,Şizofreni bir sendrom sayılıyor,
Dialogue: 0,0:00:26.82,0:00:30.26,Default,,0000,0000,0000,,yani benzer semptomları\Nfakat değişen nedenleri olan
Dialogue: 0,0:00:30.26,0:00:33.96,Default,,0000,0000,0000,,bir takım bağlantılı\Nrahatsızlıkları da kapsayabilir.
Dialogue: 0,0:00:33.96,0:00:38.02,Default,,0000,0000,0000,,Şizofrenisi olan her bireyde\Nhafifçe farklı semptomlar vardır
Dialogue: 0,0:00:38.02,0:00:44.10,Default,,0000,0000,0000,,ve hafif kişilik değişimi, asabiyet \Nveya alışılmadık düşüncelerin
Dialogue: 0,0:00:44.10,0:00:47.70,Default,,0000,0000,0000,,kademeli ilerlemesi gibi ilk belirtiler\Nkolayca gözden kaçabilir.
Dialogue: 0,0:00:47.70,0:00:51.76,Default,,0000,0000,0000,,Erkeklerde genelde yirmili yaşların\Nbaşında veya onlu yaşların sonunda,
Dialogue: 0,0:00:51.76,0:00:55.90,Default,,0000,0000,0000,,kadınlarda ise genelde yirmili yaşların\Nsonunda ve otuzlu yaşların başında görülen
Dialogue: 0,0:00:55.90,0:00:59.04,Default,,0000,0000,0000,,psikoz başlangıcı sonrasında\Nhastalara tanı konur.
Dialogue: 0,0:00:59.04,0:01:02.77,Default,,0000,0000,0000,,İlk psikoz görünümü, sanrı, halüsinasyon,
Dialogue: 0,0:01:02.77,0:01:06.16,Default,,0000,0000,0000,,konuşma ve davranışta bozulma\Nözelliklerini taşıyabilir.
Dialogue: 0,0:01:06.16,0:01:08.32,Default,,0000,0000,0000,,Bunlara pozitif semptomlar denir,
Dialogue: 0,0:01:08.32,0:01:10.85,Default,,0000,0000,0000,,yani şizofrenili bireylerde ortaya çıkar
Dialogue: 0,0:01:10.85,0:01:13.55,Default,,0000,0000,0000,,fakat genel nüfusta görülmezler.
Dialogue: 0,0:01:13.55,0:01:17.07,Default,,0000,0000,0000,,Şizofrenili bireylerin\Nçoklu kişiliğe sahip olması
Dialogue: 0,0:01:17.07,0:01:19.02,Default,,0000,0000,0000,,yaygın bir yanlış algıdır
Dialogue: 0,0:01:19.02,0:01:23.18,Default,,0000,0000,0000,,ancak bu semptomlar\Ndiğer kişiliğin dışavurumundan çok,
Dialogue: 0,0:01:23.18,0:01:26.86,Default,,0000,0000,0000,,düşünce süreçlerindeki\Nbir aksaklığa işaret eder.
Dialogue: 0,0:01:26.86,0:01:29.79,Default,,0000,0000,0000,,Şizofreninin ayrıca\Nnegatif semptomları da vardır,
Dialogue: 0,0:01:29.79,0:01:33.68,Default,,0000,0000,0000,,bunlar şizofrenili bireylerde\Nazalan özelliklerdir;
Dialogue: 0,0:01:33.68,0:01:37.57,Default,,0000,0000,0000,,motivasyon, duyguları ifade etme\Nveya konuşma gibi.
Dialogue: 0,0:01:37.57,0:01:41.65,Default,,0000,0000,0000,,Ayrıca bilişsel semptomlar da vardır;\Nkonsantrasyon zorluğu,
Dialogue: 0,0:01:41.65,0:01:45.01,Default,,0000,0000,0000,,bilgi hatırlama \Nve karar vermede zorluk gibi.
Dialogue: 0,0:01:45.01,0:01:48.25,Default,,0000,0000,0000,,Peki psikoz başlangıcının nedenleri nedir?
Dialogue: 0,0:01:48.25,0:01:51.78,Default,,0000,0000,0000,,Bunun için tek bir neden yoktur\Nfakat katkı sağlayan
Dialogue: 0,0:01:51.78,0:01:54.87,Default,,0000,0000,0000,,genetik ve çevresel risk faktörlerinin\Nbirleşimi vardır.
Dialogue: 0,0:01:54.87,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Şizofreni, psikiyatrik hastalıkların bazı\Nen güçlü genetik bağlantılarına sahiptir.
Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:03.56,Default,,0000,0000,0000,,İnsanların yaklaşık %1'inde\Nşizofreni olsa da
Dialogue: 0,0:02:03.56,0:02:08.18,Default,,0000,0000,0000,,şizofrenili bireylerin çocukları\Nveya kardeşlerinde hastalığın gelişmesi
Dialogue: 0,0:02:08.18,0:02:09.99,Default,,0000,0000,0000,,on kat daha olasıdır
Dialogue: 0,0:02:09.99,0:02:13.04,Default,,0000,0000,0000,,ve şizofrenili bir bireyin\Ntek yumurta ikizinin
Dialogue: 0,0:02:13.04,0:02:16.23,Default,,0000,0000,0000,,etkilenme olasılığı %40'dır.
Dialogue: 0,0:02:16.23,0:02:19.40,Default,,0000,0000,0000,,Çoğu kez, şizofrenili bireylerin\Nbirinci derece akrabaları
Dialogue: 0,0:02:19.40,0:02:23.25,Default,,0000,0000,0000,,hastalıkla bağlantılı özelliklerin\Ndaha ılımlı biçimlerini sergileyebilir
Dialogue: 0,0:02:23.25,0:02:26.50,Default,,0000,0000,0000,,fakat tedavi gerektiren\Nbir boyutta değildir.
Dialogue: 0,0:02:26.50,0:02:29.22,Default,,0000,0000,0000,,Birden fazla gen neredeyse kesin rol oynar
Dialogue: 0,0:02:29.22,0:02:32.74,Default,,0000,0000,0000,,ama sayısını veya hangileri\Nolduğunu bilmiyoruz.
Dialogue: 0,0:02:32.74,0:02:37.70,Default,,0000,0000,0000,,Erken bebeklik döneminde belirli virüslere\Nmaruz kalmak gibi çevresel faktörler de
Dialogue: 0,0:02:37.70,0:02:41.52,Default,,0000,0000,0000,,bireyin şizofreni geliştirme olasılığını
Dialogue: 0,0:02:41.52,0:02:45.21,Default,,0000,0000,0000,,veya esrar dahil bazı uyuşturucuları\Nkullanma olasılığını artırabilir
Dialogue: 0,0:02:45.21,0:02:47.88,Default,,0000,0000,0000,,ve bu, yüksek derecede duyarlı bireylerde
Dialogue: 0,0:02:47.88,0:02:50.37,Default,,0000,0000,0000,,psikoz başlangıcını tetikleyebilir.
Dialogue: 0,0:02:50.37,0:02:53.16,Default,,0000,0000,0000,,Bu faktörler herkesi\Naynı biçimde etkilemez.
Dialogue: 0,0:02:53.16,0:02:55.66,Default,,0000,0000,0000,,Çok düşük genetik riski olanlarda
Dialogue: 0,0:02:55.66,0:02:58.100,Default,,0000,0000,0000,,çevresel risk faktörlerine maruz kalmak
Dialogue: 0,0:02:58.100,0:03:01.57,Default,,0000,0000,0000,,şizofreni gelişimine yol açmaz;
Dialogue: 0,0:03:01.57,0:03:07.77,Default,,0000,0000,0000,,çok yüksek riskli bireyler için,\Nhafif ek riskler sonucu değiştirebilir.
Dialogue: 0,0:03:07.77,0:03:12.44,Default,,0000,0000,0000,,Şizofreniyi tedavi eden antipsikotik\Nilaçlar, araştırmacıların geriye dönerek
Dialogue: 0,0:03:12.44,0:03:16.95,Default,,0000,0000,0000,,beyindeki rahatsızlığın\Nizini sürmelerinde yardımcı oldu.
Dialogue: 0,0:03:16.95,0:03:20.89,Default,,0000,0000,0000,,Geleneksel antipsikotikler\Ndopamin reseptörlerini durdurur.
Dialogue: 0,0:03:20.89,0:03:24.40,Default,,0000,0000,0000,,Belirli beyin yollarındaki\Naşırı dopaminle bağlantılı olan
Dialogue: 0,0:03:24.40,0:03:28.78,Default,,0000,0000,0000,,pozitif semptomları azaltmada\Nçok etkili olabilirler.
Dialogue: 0,0:03:28.78,0:03:32.06,Default,,0000,0000,0000,,Fakat aynı ilaçlar negatif semptomları\Ndaha da kötüleştirebilir
Dialogue: 0,0:03:32.06,0:03:35.64,Default,,0000,0000,0000,,ve şizofreninin negatif semptomlarının\Nbeynin diğer bölgelerindeki dopaminin
Dialogue: 0,0:03:35.64,0:03:39.39,Default,,0000,0000,0000,,çok az olması ile bağlantılı\Nolabileceği sonucuna ulaştık.
Dialogue: 0,0:03:39.39,0:03:42.79,Default,,0000,0000,0000,,Şizofrenili bazı bireylerde\Nsinirsel doku kaybı görülür
Dialogue: 0,0:03:42.79,0:03:47.28,Default,,0000,0000,0000,,ve bu körelmenin, hastalıktan mı\Nyoksa ilacın tetiklediği sinyal baskılama
Dialogue: 0,0:03:47.28,0:03:50.58,Default,,0000,0000,0000,,sonucunda mı oluştuğu belirsizdir.
Dialogue: 0,0:03:50.58,0:03:55.09,Default,,0000,0000,0000,,Neyse ki dopamine ek olarak\Nserotonin gibi yeni nesil antipsikotikler
Dialogue: 0,0:03:55.09,0:03:59.09,Default,,0000,0000,0000,,birden çok sinir taşıyıcısını hedef alarak
Dialogue: 0,0:03:59.09,0:04:02.11,Default,,0000,0000,0000,,bu sorunların bazılarına\Ncevap vermeyi amaçlıyor.
Dialogue: 0,0:04:02.11,0:04:07.11,Default,,0000,0000,0000,,Bütün semptomlardan tek bir taşıyıcı\Nsistemin sorumlu olmadığı açıktır
Dialogue: 0,0:04:07.11,0:04:10.65,Default,,0000,0000,0000,,ve bu ilaçlar beyin ve vücuttaki\Nsinyalleri etkilediği için
Dialogue: 0,0:04:10.65,0:04:14.18,Default,,0000,0000,0000,,kilo alma gibi yan etkileri de olabilir.
Dialogue: 0,0:04:14.18,0:04:18.66,Default,,0000,0000,0000,,Bu komplikasyonlara rağmen \Nantipsikotikler çok etkili olabilir,
Dialogue: 0,0:04:18.66,0:04:21.92,Default,,0000,0000,0000,,özellikle de\Nbilişsel davranışçı terapi gibi
Dialogue: 0,0:04:21.92,0:04:24.26,Default,,0000,0000,0000,,diğer tedavilerle\Nbirlikte yapıldıkları zaman.
Dialogue: 0,0:04:24.26,0:04:28.53,Default,,0000,0000,0000,,Elektroşok tedavisi\Nnispeten kısa süreli rahatlama sağlar,
Dialogue: 0,0:04:28.53,0:04:31.38,Default,,0000,0000,0000,,ayrıca özellikle diğer seçenekler\Nbaşarısız olduğunda
Dialogue: 0,0:04:31.38,0:04:34.13,Default,,0000,0000,0000,,etkili bir tedavi olarak\Nyeniden gündeme gelmektedir.
Dialogue: 0,0:04:34.13,0:04:37.63,Default,,0000,0000,0000,,Erken müdahale de\Nson derece önemlidir.
Dialogue: 0,0:04:37.63,0:04:40.69,Default,,0000,0000,0000,,Aylar veya yıllar boyu\Ntedavi edilmeyen psikozlarda
Dialogue: 0,0:04:40.69,0:04:45.18,Default,,0000,0000,0000,,belirli psikozlar\Nbireyin kişiliğine yerleşebilir.
Dialogue: 0,0:04:45.18,0:04:49.13,Default,,0000,0000,0000,,Fakat bu tanının getirdiği\Ncanavarlaştırma yaftası
Dialogue: 0,0:04:49.13,0:04:51.87,Default,,0000,0000,0000,,bireylerin yardım istemesine\Nengel olabilir.
Dialogue: 0,0:04:51.87,0:04:55.50,Default,,0000,0000,0000,,Şizofrenili bireylerin genelde\Ntehlikeli oldukları düşünülür
Dialogue: 0,0:04:55.50,0:04:58.17,Default,,0000,0000,0000,,fakat aslında suç işlemekten ziyade
Dialogue: 0,0:04:58.17,0:05:01.02,Default,,0000,0000,0000,,şiddet kurbanı olmaları daha olasıdır.
Dialogue: 0,0:05:01.02,0:05:04.39,Default,,0000,0000,0000,,Uygun tedavi, şizofreniyle bağlantılı\Nşiddet olasılığını
Dialogue: 0,0:05:04.39,0:05:06.72,Default,,0000,0000,0000,,azaltmada yardımcı olabilir.
Dialogue: 0,0:05:06.72,0:05:11.27,Default,,0000,0000,0000,,Bu yüzden eğitim, hastalar,\Naileleri ve çevreleri için,
Dialogue: 0,0:05:11.27,0:05:15.73,Default,,0000,0000,0000,,yaftayı silmeye yardımcı olur\Nve tedaviye erişimi artırır.