[Script Info]
Title: 
[Events]
Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text
Dialogue: 0,0:00:06.95,0:00:10.88,Default,,0000,0000,0000,,Bệnh tâm thần phân liệt được xác định\Ntừ hơn một thế kỷ trước,
Dialogue: 0,0:00:10.88,0:00:13.85,Default,,0000,0000,0000,,nhưng ta vẫn chưa biết rõ\Nnguyên nhân căn bệnh.
Dialogue: 0,0:00:13.85,0:00:18.77,Default,,0000,0000,0000,,Ngày nay nó là một trong số\Nnhững căn bệnh bị kì thị và hiểu lầm nhất.
Dialogue: 0,0:00:18.77,0:00:23.94,Default,,0000,0000,0000,,Hãy cùng điểm qua những gì ta đã biết - từ\Ntriệu chứng đến nguyên nhân và điều trị.
Dialogue: 0,0:00:23.94,0:00:26.82,Default,,0000,0000,0000,,Tâm thần phân liệt\Nđược xem là một hội chứng,
Dialogue: 0,0:00:26.82,0:00:30.26,Default,,0000,0000,0000,,tức là nó có thể bao gồm nhiều\Ndạng rối loạn liên quan
Dialogue: 0,0:00:30.26,0:00:33.96,Default,,0000,0000,0000,,có triệu chứng giống nhau\Nnhưng nguyên nhân khác nhau.
Dialogue: 0,0:00:33.96,0:00:38.02,Default,,0000,0000,0000,,Những người mắc bệnh tâm thần phân liệt\Ncó triệu chứng hơi khác nhau,
Dialogue: 0,0:00:38.02,0:00:44.10,Default,,0000,0000,0000,,và những dấu hiệu đầu tiên dễ bị bỏ qua\Nnhư sự thay đổi tính cách nhẹ, cau có hơn,
Dialogue: 0,0:00:44.10,0:00:47.70,Default,,0000,0000,0000,,hoặc dần hình thành\Ncác lối suy nghĩ bất thường.
Dialogue: 0,0:00:47.70,0:00:51.76,Default,,0000,0000,0000,,Bệnh nhân thường được chuẩn đoán\Nsau đợt rối loạn khởi phát đầu tiên,
Dialogue: 0,0:00:51.76,0:00:55.90,Default,,0000,0000,0000,,thường xảy ra vào giai đoạn thiếu niên\Nhoặc đầu tuổi 20 đối với nam giới
Dialogue: 0,0:00:55.90,0:00:59.04,Default,,0000,0000,0000,,và giai đoạn cuối tuổi 20\Nhoặc đầu tuổi 30 đối với nữ giới.
Dialogue: 0,0:00:59.04,0:01:03.61,Default,,0000,0000,0000,,Đợt rối loạn đầu tiên có thể bao gồm\Nhoang tưởng, ảo giác,
Dialogue: 0,0:01:03.61,0:01:06.16,Default,,0000,0000,0000,,và hành vi, lời nói hỗn loạn.
Dialogue: 0,0:01:06.16,0:01:08.32,Default,,0000,0000,0000,,Đó được gọi là triệu chứng dương tính,
Dialogue: 0,0:01:08.32,0:01:10.85,Default,,0000,0000,0000,,chỉ xuất hiện ở người mắc bệnh\Ntâm thần phân liệt
Dialogue: 0,0:01:10.85,0:01:13.55,Default,,0000,0000,0000,,và không có ở người thường nói chung.
Dialogue: 0,0:01:13.55,0:01:17.07,Default,,0000,0000,0000,,Nhiều người lầm tưởng là\Nbệnh nhân tâm thần phân liệt
Dialogue: 0,0:01:17.07,0:01:18.81,Default,,0000,0000,0000,,có đa nhân cách,
Dialogue: 0,0:01:18.81,0:01:23.18,Default,,0000,0000,0000,,nhưng các triệu chứng cho thấy \Nsự ngắt đoạn trong quá trình tư duy,
Dialogue: 0,0:01:23.18,0:01:26.75,Default,,0000,0000,0000,,chứ không phải sự hình thành\Nnhân cách mới.
Dialogue: 0,0:01:26.75,0:01:29.79,Default,,0000,0000,0000,,Tâm thần phân liệt cũng có những\Ntriệu chứng âm tính,
Dialogue: 0,0:01:29.79,0:01:33.68,Default,,0000,0000,0000,,đó là sự thiếu hụt một số phản ứng\Nở bệnh nhân tâm thần phân liệt,
Dialogue: 0,0:01:33.68,0:01:37.57,Default,,0000,0000,0000,,như thiếu động lực,\Nkhó bộc lộ cảm xúc hoặc giao tiếp.
Dialogue: 0,0:01:37.57,0:01:41.65,Default,,0000,0000,0000,,Ngoài ra còn có các triệu chứng nhận thức,\Nnhư là khó tập trung,
Dialogue: 0,0:01:41.65,0:01:45.01,Default,,0000,0000,0000,,khó ghi nhớ thông tin\Nvà thiếu quyết đoán.
Dialogue: 0,0:01:45.01,0:01:48.25,Default,,0000,0000,0000,,Vậy nguyên nhân của\Nchứng rối loạn này là gì?
Dialogue: 0,0:01:48.25,0:01:51.47,Default,,0000,0000,0000,,Có khả năng không chỉ có một nguyên nhân,\Nmà do nhiều yếu tố
Dialogue: 0,0:01:51.47,0:01:54.55,Default,,0000,0000,0000,,về di truyền và môi trường tạo thành.
Dialogue: 0,0:01:54.55,0:02:00.00,Default,,0000,0000,0000,,Tâm thần phân liệt là một trong các bệnh\Ntâm thần di truyền liên kết gen bền nhất.
Dialogue: 0,0:02:00.00,0:02:03.80,Default,,0000,0000,0000,,Mặc dù chỉ khoảng 1% dân số\Nmắc bệnh tâm thần phân liệt,
Dialogue: 0,0:02:03.80,0:02:08.24,Default,,0000,0000,0000,,người có anh, chị, em mắc bệnh\Ntâm thần phân liệt sẽ có nguy cơ mắc bệnh
Dialogue: 0,0:02:08.24,0:02:09.84,Default,,0000,0000,0000,,cao gấp mười lần,
Dialogue: 0,0:02:09.84,0:02:13.34,Default,,0000,0000,0000,,và nếu một người trong cặp\Nsinh đôi cùng trứng bị tâm thần phân liệt
Dialogue: 0,0:02:13.34,0:02:16.23,Default,,0000,0000,0000,,người còn lại sẽ có 40% nguy cơ mắc bệnh.
Dialogue: 0,0:02:16.23,0:02:19.40,Default,,0000,0000,0000,,Thông thường, gia đình ruột thịt\Ncủa người mắc bệnh
Dialogue: 0,0:02:19.40,0:02:23.25,Default,,0000,0000,0000,,sẽ biểu lộ một số đặc điểm liên quan\Nđến chứng rối loạn này ở mức độ nhẹ
Dialogue: 0,0:02:23.25,0:02:26.25,Default,,0000,0000,0000,,nhưng không đến mức cần chữa trị.
Dialogue: 0,0:02:26.25,0:02:29.22,Default,,0000,0000,0000,,Có nhiều gen gần như chắc chắn\Nlà nguyên nhân gây bệnh,
Dialogue: 0,0:02:29.22,0:02:32.74,Default,,0000,0000,0000,,nhưng ta không biết có bao nhiêu gen,\Nvà là những gen nào.
Dialogue: 0,0:02:32.74,0:02:37.70,Default,,0000,0000,0000,,Yếu tố môi trường như \Ntiếp xúc một số virus khi còn sơ sinh
Dialogue: 0,0:02:37.70,0:02:41.78,Default,,0000,0000,0000,,sẽ gia tăng nguy cơ mắc bệnh\Ntâm thần phân liệt,
Dialogue: 0,0:02:41.78,0:02:45.21,Default,,0000,0000,0000,,và việc sử dụng một số chất kích thích,\Nbao gồm cần sa,
Dialogue: 0,0:02:45.21,0:02:47.34,Default,,0000,0000,0000,,có thể kích hoạt đợt rối loạn đầu tiên
Dialogue: 0,0:02:47.34,0:02:50.16,Default,,0000,0000,0000,,ở người nhạy cảm với chất kích thích.
Dialogue: 0,0:02:50.16,0:02:53.16,Default,,0000,0000,0000,,Những yếu tố này không ảnh hưởng\Nmọi người như nhau.
Dialogue: 0,0:02:53.16,0:02:55.66,Default,,0000,0000,0000,,Với người ít nguy cơ di truyền,
Dialogue: 0,0:02:55.66,0:02:58.100,Default,,0000,0000,0000,,dù có tiếp xúc với\Nbao nhiêu yếu tố trên đi nữa
Dialogue: 0,0:02:58.100,0:03:01.57,Default,,0000,0000,0000,,cũng không khiến họ bị tâm thần phân liệt;
Dialogue: 0,0:03:01.57,0:03:07.77,Default,,0000,0000,0000,,Còn với người có nguy cơ di truyền cao, \Nchỉ tiếp xúc ít cũng rất nguy hiểm.
Dialogue: 0,0:03:07.77,0:03:12.44,Default,,0000,0000,0000,,Thuốc chống loạn thần để chữa bệnh này\Nđã giúp các nhà nghiên cứu
Dialogue: 0,0:03:12.44,0:03:16.95,Default,,0000,0000,0000,,quay về xuất phát điểm để tìm ra\Nđặc trưng căn bệnh từ bộ não.
Dialogue: 0,0:03:16.95,0:03:20.89,Default,,0000,0000,0000,,Thuốc chống loạn thần truyền thống\Nngăn cản thụ thể hấp thu dopamin.
Dialogue: 0,0:03:20.89,0:03:24.40,Default,,0000,0000,0000,,Thuốc hiệu quả đối với việc\Ngiảm thiểu các triệu chứng dương tính,
Dialogue: 0,0:03:24.40,0:03:28.66,Default,,0000,0000,0000,,vì triệu chứng dương tính liên quan đến sự\Nthừa dopamin ở một số đường dẫn thần kinh.
Dialogue: 0,0:03:28.66,0:03:32.20,Default,,0000,0000,0000,,Nhưng loại thuốc này cũng có thể\Nlàm triệu chứng âm tính chuyển biến xấu,
Dialogue: 0,0:03:32.20,0:03:35.64,Default,,0000,0000,0000,,và ta đã phát hiện triệu chứng âm tính\Ncó thể liên quan tới
Dialogue: 0,0:03:35.64,0:03:39.39,Default,,0000,0000,0000,,sự thiếu hụt dopamin ở một số vùng não bộ.
Dialogue: 0,0:03:39.39,0:03:42.79,Default,,0000,0000,0000,,Một số bệnh nhân tâm thần phân liệt\Nbị suy giảm mô thần kinh,
Dialogue: 0,0:03:42.79,0:03:47.28,Default,,0000,0000,0000,,và sự teo giảm này vẫn chưa được\Nxác định là do mắc bệnh
Dialogue: 0,0:03:47.28,0:03:50.58,Default,,0000,0000,0000,,hay là do sự kìm hãm dẫn truyền thần kinh\Nkhi sử dụng thuốc.
Dialogue: 0,0:03:50.58,0:03:55.09,Default,,0000,0000,0000,,May thay, nhiều loại\Nthuốc chống loạn thần mới đang giải quyết
Dialogue: 0,0:03:55.09,0:03:59.09,Default,,0000,0000,0000,,một số vấn đề trên bằng việc tập trung vào\Nnhiều chất dẫn truyền thần kinh,
Dialogue: 0,0:03:59.09,0:04:02.11,Default,,0000,0000,0000,,như là serotonin thay vì chỉ dopamin.
Dialogue: 0,0:04:02.11,0:04:07.11,Default,,0000,0000,0000,,Rõ ràng là không đường dẫn truyền riêng lẻ\Nnào có thể gây ra hết mọi triệu chứng,
Dialogue: 0,0:04:07.11,0:04:10.65,Default,,0000,0000,0000,,và vì các loại thuốc này\Nảnh hưởng đến toàn não bộ và cơ thể,
Dialogue: 0,0:04:10.65,0:04:14.18,Default,,0000,0000,0000,,nên chúng sẽ có\Ntác dụng phụ như tăng cân.
Dialogue: 0,0:04:14.18,0:04:18.66,Default,,0000,0000,0000,,Dẫu vậy, thuốc chống loạn thần\Nsẽ rất hiệu quả,
Dialogue: 0,0:04:18.66,0:04:21.68,Default,,0000,0000,0000,,nhất là khi kết hợp với\Ncác biện pháp chữa trị khác
Dialogue: 0,0:04:21.68,0:04:24.26,Default,,0000,0000,0000,,như liệu pháp nhận thức hành vi.
Dialogue: 0,0:04:24.26,0:04:28.53,Default,,0000,0000,0000,,Liệu pháp sốc điện,\Ntuy chỉ mang hiệu quả tạm thời,
Dialogue: 0,0:04:28.53,0:04:31.38,Default,,0000,0000,0000,,nhưng cũng đang được tái áp dụng\Nnhư một biện pháp hiệu quả,
Dialogue: 0,0:04:31.38,0:04:34.13,Default,,0000,0000,0000,,nhất là khi các biện pháp khác\Nkhông thành công.
Dialogue: 0,0:04:34.13,0:04:37.63,Default,,0000,0000,0000,,Việc can thiệp từ sớm\Ncũng rất quan trọng.
Dialogue: 0,0:04:37.63,0:04:40.69,Default,,0000,0000,0000,,Sau nhiều tháng hoặc nhiều năm\Nkhông chữa các rối loạn,
Dialogue: 0,0:04:40.69,0:04:45.18,Default,,0000,0000,0000,,một vài rối loạn sẽ ăn sâu vào\Ntính cách của bệnh nhân.
Dialogue: 0,0:04:45.18,0:04:49.13,Default,,0000,0000,0000,,Ấy vậy mà sự dè bỉu thiếu nhân tính\Nmỗi khi nhắc đến căn bệnh này
Dialogue: 0,0:04:49.13,0:04:51.87,Default,,0000,0000,0000,,có thể khiến người bệnh\Ne ngại tìm kiếm sự giúp đỡ.
Dialogue: 0,0:04:51.87,0:04:55.50,Default,,0000,0000,0000,,Bệnh nhân tâm thần phân liệt\Nthường bị cho là mối nguy hại,
Dialogue: 0,0:04:55.50,0:04:59.21,Default,,0000,0000,0000,,nhưng thật chất họ thường là\Nnhững nạn nhân chịu sự bạo lực
Dialogue: 0,0:04:59.21,0:05:01.02,Default,,0000,0000,0000,,hơn là những phạm nhân.
Dialogue: 0,0:05:01.02,0:05:04.39,Default,,0000,0000,0000,,Và sự chữa trị phù hợp có thể\Ngiảm thiểu nguy cơ bạo lực
Dialogue: 0,0:05:04.39,0:05:06.72,Default,,0000,0000,0000,,liên quan đến tâm thần phân liệt.
Dialogue: 0,0:05:06.72,0:05:11.27,Default,,0000,0000,0000,,Vì vậy mà sự giáo dục - cho bệnh nhân,\Ngia đình và cộng đồng của bệnh nhân -
Dialogue: 0,0:05:11.27,0:05:15.29,Default,,0000,0000,0000,,sẽ giúp xóa bỏ sự dè bỉu\Nvà nâng cao khả năng được điều trị.