WEBVTT

00:00:06.960 --> 00:00:08.411
Vào thế kỉ thứ 18,

00:00:08.411 --> 00:00:13.208
Nhà thực vật học Thuỵ Điển
Carolus Linnaeus thiết kế ra đồng hồ hoa,

00:00:13.208 --> 00:00:16.466
đồng hồ làm từ những cây hoa

00:00:16.466 --> 00:00:20.657
nở và khép lại vào các thời điểm
nhất định trong ngày.

00:00:20.657 --> 00:00:25.029
kế hoạch của Linnaeus không hoàn hảo,
nhưng ý tưởng trong đó lại rất đúng dắn.

00:00:25.029 --> 00:00:29.363
Hoa có cảm nhận về thời gian,
ở một chừng mực nào đó.

00:00:29.363 --> 00:00:33.762
Hoa <i>morning glory</i> nở những cảnh hoa
giống như đồng hồ vào mỗi buổi sáng sớm.

00:00:33.762 --> 00:00:38.032
Hoa súng trắng khép lại
báo hiệu đã là chiều muộn.

00:00:38.032 --> 00:00:43.339
và hoa <i>mặt trăng</i>, như cái tên của nó,
chỉ nở vào ban đêm.

00:00:43.339 --> 00:00:46.776
Nhưng cái gì đã cho thực vật
khả năng cảm nhận thời gian đó?

00:00:46.776 --> 00:00:48.673
Thực ra, không chỉ có cây côi.

00:00:48.673 --> 00:00:51.889
Rất nhiều sinh vật trên Trái Đất có
cảm nhận dường như được di truyền

00:00:51.889 --> 00:00:54.993
về thời điểm trong một ngày.

00:00:54.993 --> 00:00:57.215
Nó là do nhịp điệu theo ngày,

00:00:57.215 --> 00:01:02.288
chiếc đồng hồ chạy bên trong
các sinh vật sống.

00:01:02.288 --> 00:01:06.750
Những chiếc đồng hồ sinh học này cho phép
sinh vật theo dõi được thời gian

00:01:06.750 --> 00:01:11.024
và chọn ra những tín hiệu của môi trường
mà giúp chúng thích nghi.

00:01:11.024 --> 00:01:14.230
Điều này là quan trọng, do sự tự quay
và xoay vòng của Trái Đất

00:01:14.230 --> 00:01:17.257
đặt chúng ta vào trong trạng thái
không ngừng biến đổi,

00:01:17.257 --> 00:01:21.011
mặc dù nó xảy ra theo một cách
dễ hiểu và có thể đoán trước.

00:01:21.011 --> 00:01:23.708
Nhịp sinh học kết hợp
các tín hiệu khác nhau

00:01:23.708 --> 00:01:27.505
để điều khiển sinh vật
khi nào nên thức, nên ngủ,

00:01:27.505 --> 00:01:30.031
và thực hiện các hoạt động nhất định.

00:01:30.031 --> 00:01:34.561
Với thực vật, ánh sáng và nhiệt độ là
những dấu hiệu kích hoạt những phản ứng

00:01:34.561 --> 00:01:37.259
diễn ra ở cấp độ phân tử.

00:01:37.259 --> 00:01:42.051
Các tế bào ở thân cây, lá và hoa
chứa phytochrome,

00:01:42.051 --> 00:01:45.039
những phân tử rất nhỏ phát hiện ánh sáng.

00:01:45.039 --> 00:01:49.853
Khi điều đó xảy ra, phytochrome
gây ra một chuỗi các phản ứng hoá học,

00:01:49.853 --> 00:01:53.490
đưa tín hiệu vào nhân tế bào.

00:01:53.490 --> 00:01:57.496
Ở đó, sự sao chép lại của các yếu tố
kích hoạt việc sản xuất protein

00:01:57.496 --> 00:02:01.256
cần thiết để thực hiện các quá trình
phụ thuộc vào ánh sáng,

00:02:01.256 --> 00:02:03.246
như quang hợp.

00:02:03.246 --> 00:02:07.006
Chất phytochrome không chỉ cảm nhận
lượng ánh sáng thực vật nhận được,

00:02:07.006 --> 00:02:09.382
mà còn phát hiện được sự khác biệt rất nhỏ

00:02:09.382 --> 00:02:13.779
ở bước sóng từ nguồn ánh sáng mà thực vật
thu nhận.

00:02:13.779 --> 00:02:15.638
Với 'cảm biến' được tinh chỉnh này,

00:02:15.638 --> 00:02:18.570
phytochrome cho phép thực vật
nhận biết được cả thời gian,

00:02:18.570 --> 00:02:21.813
sự khác nhau giữa trưa và tối,

00:02:21.813 --> 00:02:26.051
địa điểm, liệu chúng đang ở
dưới ánh mặt trời hay trong bóng dâm,

00:02:26.051 --> 00:02:30.933
cho phép cây chọn các phản ứng hoá học
phù hợp với môi trường.

00:02:30.933 --> 00:02:33.086
Điều này giúp ích cho nhưng loài
ưa sáng sớm.

00:02:33.086 --> 00:02:37.203
Vài tiếng trước khi mặt trời mọc,
một số loài cây hoạt động,

00:02:37.203 --> 00:02:42.142
tạo nên mạch mẫu MRNA
cho cỗ máy quang hợp của chúng.

00:02:42.142 --> 00:02:44.684
Khi phytochrome phát hiện
sự gia tăng của ánh sáng,

00:02:44.684 --> 00:02:47.248
thực vật chuẩn bị các
phân tử thu nhận ánh sáng

00:02:47.248 --> 00:02:51.708
để đó nó có thể quang hợp
và phát triển trong suốt buổi sáng.

00:02:51.708 --> 00:02:53.579
Sau khi thu nhận ánh sáng ban ngày,

00:02:53.579 --> 00:02:57.370
cây cối sử dụng phần còn lại của ngày
để xây dựng chuỗi năng lượng

00:02:57.370 --> 00:03:01.154
dưới dạng chuỗi polyme glucose,
như tinh bột.

00:03:01.154 --> 00:03:04.045
Mặt trời lặn, và công việc
một ngày được hoàn thành,

00:03:04.045 --> 00:03:07.580
nhưng cây cối cũng không nghỉ ngơi 
vào đêm.

00:03:07.580 --> 00:03:09.121
Trong tình trạng thiếu ánh sáng,

00:03:09.121 --> 00:03:11.176
chúng hô hấp và lớn lên,

00:03:11.176 --> 00:03:15.413
phá vỡ các tinh bột tạo được từ trước.

00:03:15.413 --> 00:03:18.240
Rất nhiều loài cây cũng có nhịp điệu
hoạt động theo mùa.

00:03:18.240 --> 00:03:20.336
Khi mùa xuân làm tan chảy
băng giá mùa đông

00:03:20.336 --> 00:03:24.414
phytochrome cảm nhận được ngày dài hơn,
sự gia tăng của ánh sáng,

00:03:24.414 --> 00:03:28.684
và một cơ chế vẫn chưa được biết đến
phát hiện sự thay đổi của nhiệt độ.

00:03:28.684 --> 00:03:31.315
Những hệ thống này đưa thông tin
đến toàn bộ cơ thể thực vật.

00:03:31.315 --> 00:03:33.668
và khiến cho cây tạo hoa

00:03:33.668 --> 00:03:37.576
để chuẩn bị cho sự thụ phấn
nhờ có thời tiết ấm hơn.

00:03:37.576 --> 00:03:41.977
Nhịp sinh học này liên kết
giữa cây với môi trường.

00:03:41.977 --> 00:03:45.088
Sự giao động này xuất phát
từ chính cây cối.

00:03:45.088 --> 00:03:47.564
Mỗi loài cây có một nhịp điệu riêng.

00:03:47.564 --> 00:03:50.809
Dù vậy, đồng hồ sinh học cũng
điều chỉnh các giao động cho phù hợp

00:03:50.809 --> 00:03:53.919
với sự thay đổi và tín hiệu
của môi trường.

00:03:53.919 --> 00:03:55.853
Trên một hành tinh mà
luôn có sự biến đổi

00:03:55.853 --> 00:04:00.764
Những nhịp điệu đó giúp thực vật
sống đúng theo lịch trình

00:04:00.764 --> 00:04:03.144
và giữ thời gian riêng của chúng