WEBVTT

00:00:06.692 --> 00:00:10.852
Wyobraźcie sobie, że pewnego dnia
zostajecie wezwani przed komisję rządową.

00:00:10.852 --> 00:00:13.307
Mimo że nie popełniliście przestępstwa

00:00:13.307 --> 00:00:15.612
ani nie jesteście 
o nic formalnie oskarżeni,

00:00:15.612 --> 00:00:19.062
wielokrotnie pyta się was
o poglądy polityczne,

00:00:19.062 --> 00:00:21.083
oskarża o nielojalność,

00:00:21.083 --> 00:00:25.652
i oczekuje, że obciążycie oskarżeniami
swoich przyjaciół i współpracowników.

00:00:25.652 --> 00:00:30.482
Jeśli nie podejmiecie współpracy,
ryzykujecie więzieniem lub utratą pracy.

00:00:30.482 --> 00:00:35.062
Tak działo się w USA w latach 50.

00:00:35.062 --> 00:00:40.173
w ramach kampanii mającej na celu
demaskację komunistów.

00:00:40.173 --> 00:00:42.962
Zjawisko nazwane imieniem
jego głównego propagatora,

00:00:42.962 --> 00:00:49.573
czyli makkartyzm, 
zniszczyło życie i kariery tysięcy ludzi.

00:00:49.573 --> 00:00:54.402
Przez ponad dekadę czołowi amerykańscy
politycy deptali wolności demokratyczne

00:00:54.402 --> 00:00:57.274
w imię ich ochrony.

00:00:57.274 --> 00:00:59.418
W latach 30. i 40. w USA

00:00:59.418 --> 00:01:04.133
istniała niewielka, lecz prężnie
działająca partia komunistyczna.

00:01:04.133 --> 00:01:06.322
Opinie na temat jej działalności są różne.

00:01:06.322 --> 00:01:09.443
Odgrywała kluczową rolę w walce

00:01:09.443 --> 00:01:11.484
o prawa pracownicze i obywatelskie,

00:01:11.484 --> 00:01:14.794
ale wspierała też Związek Radziecki.

00:01:14.794 --> 00:01:18.163
Amerykańska Partia Komunistyczna 
od początku stawiała czoła atakom

00:01:18.163 --> 00:01:22.023
konserwatystów,
liderów biznesu i liberałów,

00:01:22.023 --> 00:01:26.083
krytykujących jej powiązania
z opresyjnym reżimem sowieckim.

00:01:26.083 --> 00:01:30.784
Podczas II wojny światowej, gdy USA i ZSRR
sprzymierzyły się przeciw Hitlerowi,

00:01:30.784 --> 00:01:35.333
niektórzy amerykańscy komuniści 
faktycznie szpiegowali na rzecz Rosjan.

00:01:35.333 --> 00:01:38.965
Gdy działania Zimnej Wojny nasiliły się,
a szpiegostwo zostało zdemaskowane,

00:01:38.965 --> 00:01:43.814
rodzimy komunizm zaczęto postrzegać 
jako zagrożenie dla bezpieczeństwa kraju.

00:01:43.814 --> 00:01:45.754
Próba wyeliminowania tego zagrożenia

00:01:45.754 --> 00:01:49.213
wkrótce zmieniła się w najdłuższy 
i najszerzej zakrojony rozdział

00:01:49.213 --> 00:01:52.735
represji politycznych 
w amerykańskiej historii.

00:01:52.735 --> 00:01:54.695
Napędzana przez sieć biurokratów,

00:01:54.695 --> 00:01:55.695
polityków,

00:01:55.695 --> 00:01:56.785
dziennikarzy

00:01:56.785 --> 00:01:58.014
i biznesmenów

00:01:58.014 --> 00:02:03.445
kampania wyolbrzymiała
niebezpieczeństwo dywersji komunistycznej.

00:02:03.445 --> 00:02:05.875
Ci, którzy za nią stali,
nękali każdego podejrzanego

00:02:05.875 --> 00:02:08.074
o posiadanie lewicowych poglądów

00:02:08.074 --> 00:02:11.934
lub sympatyzowanie z takimi osobami.

00:02:11.934 --> 00:02:14.285
Ozdabianie ścian sztuką nowoczesną,

00:02:14.285 --> 00:02:16.295
obracanie się w wielorasowych kręgach

00:02:16.295 --> 00:02:19.125
lub podpisanie petycji
przeciwko broni nuklearnej

00:02:19.125 --> 00:02:21.975
mogło świadczyć o byciu komunistą.

00:02:21.975 --> 00:02:23.636
Od końca lat 40.

00:02:23.636 --> 00:02:26.175
Dyrektor FBI, J. Edgar Hoover,

00:02:26.175 --> 00:02:30.467
wykorzystywał Biuro, aby polować
na domniemanych komunistów

00:02:30.467 --> 00:02:33.478
i usuwać ich z wpływowych stanowisk,

00:02:33.478 --> 00:02:36.389
które mogli zajmować
w amerykańskim społeczeństwie.

00:02:36.389 --> 00:02:39.478
Wąskie kryteria stosowane
przez Hoovera i jego sojuszników

00:02:39.478 --> 00:02:41.478
do prześwietlania pracowników federalnych

00:02:41.478 --> 00:02:44.369
znalazły zastosowanie w całym kraju.

00:02:44.369 --> 00:02:45.809
Wkrótce w studiach Hollywood,

00:02:45.809 --> 00:02:46.818
na uniwersytetach,

00:02:46.818 --> 00:02:48.179
w fabrykach samochodów

00:02:48.179 --> 00:02:51.228
i w tysiącach innych
państwowych i prywatnych firm

00:02:51.228 --> 00:02:57.159
zmuszano pracowników
do poddawania się testom politycznym.

00:02:57.171 --> 00:03:00.441
W tym czasie Kongres zajęty był
własnym polowaniem na czarownice,

00:03:00.441 --> 00:03:04.600
wzywając setki osób do składania zeznań
przed komisjami śledczymi,

00:03:04.600 --> 00:03:08.960
jak Komisja do spraw Badania
Działalności Antyamerykańskiej.

00:03:08.960 --> 00:03:12.351
W przypadku odmowy współpracy
można było zostać skazanym za obrazę

00:03:12.351 --> 00:03:16.310
lub stracić pracę i trafić na czarną listę.

00:03:16.310 --> 00:03:18.680
Ambitni politycy, jak Richard Nixon

00:03:18.680 --> 00:03:20.431
i Joseph McCarthy,

00:03:20.431 --> 00:03:23.711
wykorzystywali przesłuchania
jako broń polityczną,

00:03:23.711 --> 00:03:26.501
oskarżając demokratów
o zbyt łagodny stosunek do komunizmu

00:03:26.501 --> 00:03:30.821
i celową utratę Chin
na rzecz Bloku Wschodniego.

00:03:30.823 --> 00:03:33.832
McCarthy, senator z Wisconsin
z ramienia Republikanów,

00:03:33.832 --> 00:03:38.652
zasłynął upublicznianiem
wiecznie zmieniających się list

00:03:38.652 --> 00:03:41.283
rzekomych komunistów 
w Departamencie Stanu.

00:03:41.283 --> 00:03:43.094
Podjudzany przez innych polityków

00:03:43.094 --> 00:03:45.803
rzucał kolejne oskarżenia,

00:03:45.803 --> 00:03:49.403
posuwając się do wypaczania
i fabrykowania dowodów.

00:03:49.403 --> 00:03:53.523
Jedni piętnowali McCarthy'ego,
inni chwalili jego działania.

00:03:53.523 --> 00:03:57.833
Wybuch wojny koreańskiej wydawał się
usprawiedliwiać działania McCarthy'ego.

00:03:57.833 --> 00:03:59.873
Gdy w 1953 roku został przewodniczącym

00:03:59.873 --> 00:04:04.344
senackiej podkomisji śledczej,

00:04:04.344 --> 00:04:06.753
jego zuchwałość jeszcze wzrosła.

00:04:06.753 --> 00:04:09.504
Gdy jednak rozpoczął inwigilację armii,

00:04:09.504 --> 00:04:12.474
opinia publiczna zwróciła się
przeciwko McCarthy'emu,

00:04:12.474 --> 00:04:15.334
poważnie osłabiając jego władzę.

00:04:15.334 --> 00:04:17.765
Potępiony przez senatorów

00:04:17.765 --> 00:04:22.914
zmarł niecałe trzy lata później
prawdopodobnie z powodu alkoholizmu.

00:04:22.914 --> 00:04:24.895
Makkartyzm dobiegł końca.

00:04:24.895 --> 00:04:27.743
Zrujnował życie setkom,
może nawet tysiącom osób

00:04:27.743 --> 00:04:32.134
i drastycznie zawęził spektrum
amerykańskiej sceny politycznej.

00:04:32.134 --> 00:04:35.834
Zniszczenia dokonane w instytucjach
demokratycznych były długotrwałe.

00:04:35.834 --> 00:04:39.165
Najprawdopodobniej zarówno wśród
Demokratów, jak i Republikanów

00:04:39.165 --> 00:04:43.545
byli tacy, którzy wiedzieli, że czystki
antykomunistyczne były niesprawiedliwe.

00:04:43.545 --> 00:04:48.415
Bali się jednak bezpośrednio im 
przeciwstawić ze względu na karierę.

00:04:48.415 --> 00:04:51.344
Nawet Sąd Najwyższy
nie zdołał przerwać polowania,

00:04:51.344 --> 00:04:54.454
tolerując poważne pogwałcenie
praw konstytucyjnych

00:04:54.454 --> 00:04:57.334
w imię bezpieczeństwa narodowego.

00:04:57.334 --> 00:05:01.117
Czy komunizm faktycznie stanowił
zagrożenie dla amerykańskiego rządu?

00:05:01.117 --> 00:05:03.675
Możliwe, choć było ono niewielkie.

00:05:03.675 --> 00:05:08.000
Reakcja na nie była jednak tak skrajna,
że wyrządziła o wiele więcej szkód

00:05:08.000 --> 00:05:10.350
niż samo zagrożenie.

00:05:10.350 --> 00:05:13.500
Czy jeśli w niepewnych czasach
pojawiliby się nowi demagodzy

00:05:13.500 --> 00:05:17.611
atakujący w imię patriotyzmu
niemile widziane mniejszości,

00:05:17.611 --> 00:05:19.349
historia mogłaby się powtórzyć?