1
00:00:06,692 --> 00:00:10,852
Zamislite da vas jednog dana
pozovu pred vladinu komisiju.

2
00:00:10,852 --> 00:00:13,307
Iako niste počinili bilo kakav zločin,

3
00:00:13,307 --> 00:00:15,612
niti ste formalno gonjeni za nešto,

4
00:00:15,612 --> 00:00:19,062
iznova vas ispituju
o političkim stavovima,

5
00:00:19,062 --> 00:00:21,083
optužuju za nelojalnost

6
00:00:21,083 --> 00:00:25,652
i zahtevaju da okrivite
prijatelje i saradnike.

7
00:00:25,652 --> 00:00:30,482
Ako ne budete sarađivali, rizikujete
odlazak u zatvor ili gubitak posla.

8
00:00:30,482 --> 00:00:35,062
Baš ovo se desilo
u Sjedinjenim Državama tokom 1950-ih

9
00:00:35,062 --> 00:00:40,173
kao deo kampanje razotkrivanja
navodnih komunista.

10
00:00:40,173 --> 00:00:42,962
Nazvana po njenom
najzloglasnijem izvršiocu,

11
00:00:42,962 --> 00:00:49,573
pojava poznata kao makartizam
je uništila hiljade života i karijera.

12
00:00:49,573 --> 00:00:54,402
Više od deceniju, američke političke
vođe su gazile demokratske slobode

13
00:00:54,402 --> 00:00:57,274
u ime njihove zaštite.

14
00:00:57,274 --> 00:00:59,418
Tokom 1930-ih i 1940-ih,

15
00:00:59,418 --> 00:01:04,313
u Sjedinjenim Državama je postojala
aktivna, ali mala komunistička partija.

16
00:01:04,313 --> 00:01:06,322
Njen značaj je mešovit.

17
00:01:06,322 --> 00:01:09,443
Dok je igrala ključne uloge
u većim progresivnim borbama

18
00:01:09,443 --> 00:01:11,484
za prava radnika i građana,

19
00:01:11,484 --> 00:01:14,794
takođe je podržavala Sovjetski Savez.

20
00:01:14,794 --> 00:01:18,163
Od početka se Američka
komunistička partija suočavala s napadima

21
00:01:18,163 --> 00:01:20,793
od strane konzervativaca i poslovnih vođa,

22
00:01:20,793 --> 00:01:26,083
kao i liberala koji su kritikovali njene
veze s ugnjetačkim sovjetskim režimom.

23
00:01:26,083 --> 00:01:30,784
Tokom Drugog svetskog rata, kad su SAD
i SSSR bili saveznici protiv Hitlera,

24
00:01:30,784 --> 00:01:35,333
neki američki komunisti
su zapravo špijunirali za Ruse.

25
00:01:35,333 --> 00:01:38,965
Kada je izbio Hladni rat
i špijunaža obznanjena,

26
00:01:38,965 --> 00:01:43,814
počelo se gledati na domaći komunizam
kao na opasnost po nacionalnu bezbednost.

27
00:01:43,814 --> 00:01:45,754
Međutim, pokušaj da se ukloni pretnja

28
00:01:45,754 --> 00:01:49,213
uskoro se pretvorio u najdužu
i najrasprostranjeniju epizodu

29
00:01:49,213 --> 00:01:52,735
političkog ugnjetavanja
u američkoj istoriji.

30
00:01:52,735 --> 00:01:54,695
Podstaknuta mrežom birokrata,

31
00:01:54,695 --> 00:01:55,695
političara,

32
00:01:55,695 --> 00:01:56,785
novinara

33
00:01:56,785 --> 00:01:58,014
i poslovođa,

34
00:01:58,014 --> 00:02:03,465
kampanja je krajnje preuveličavala
opasnost od komunističke subverzije.

35
00:02:03,465 --> 00:02:05,225
Ljudi iza nje su maltretirali svakoga

36
00:02:05,225 --> 00:02:08,074
ko je bio osumnjičen
da ima političke stavove levo od centra

37
00:02:08,074 --> 00:02:11,934
ili je povezan s nekim ko je imao iste.

38
00:02:11,934 --> 00:02:14,285
Ako ste okačili modernu umetnost
na svoje zidove,

39
00:02:14,285 --> 00:02:16,295
imali multikulturalni društveni krug

40
00:02:16,295 --> 00:02:19,125
ili ste potpisali peticiju
protiv nuklearnog oružja,

41
00:02:19,125 --> 00:02:21,975
baš ste vi mogli da budete komunista.

42
00:02:21,975 --> 00:02:23,636
Počevši od kasnih 1940-ih,

43
00:02:23,636 --> 00:02:26,175
direktor FBI-a Dž. Edgar Huver

44
00:02:26,175 --> 00:02:30,467
je koristio resurse svoje agencije
da lovi osumnjičene za komunizam

45
00:02:30,467 --> 00:02:33,478
i da ih ukloni sa bilo kakve
uticajne pozicije

46
00:02:33,478 --> 00:02:36,389
unutar američkog društva.

47
00:02:36,389 --> 00:02:39,478
A uski kriterijum koji su Huver
i njegovi saveznici koristili

48
00:02:39,478 --> 00:02:41,478
kako bi proveravali federalne uposlenike

49
00:02:41,478 --> 00:02:44,369
se proširio na ostatak zajednice.

50
00:02:44,369 --> 00:02:45,809
Uskoro, holivudski studiji,

51
00:02:45,809 --> 00:02:46,818
univerziteti,

52
00:02:46,818 --> 00:02:48,179
proizvođači automobila

53
00:02:48,179 --> 00:02:51,228
i hiljade drugih javnih
i privatnih poslodavaca

54
00:02:51,228 --> 00:02:53,721
su nametali iste političke testove

55
00:02:53,721 --> 00:02:57,171
muškarcima i ženama
koji su radili za njih.

56
00:02:57,171 --> 00:03:00,441
U međuvremenu, kongres
je sprovodio sopstveni lov na veštice

57
00:03:00,441 --> 00:03:04,600
pozivajući na sud stotine ljudi
da svedoče pred istražnim telima,

58
00:03:04,600 --> 00:03:08,960
poput Kuće komiteta
neameričkih aktivnosti.

59
00:03:08,960 --> 00:03:12,351
Ako bi odbili da sarađuju, mogli
su da odu u zatvor zbog nepoštovanja

60
00:03:12,351 --> 00:03:16,310
ili što je bilo uobičajenije,
da ih otpuste i stave na crnu listu.

61
00:03:16,310 --> 00:03:18,680
Ambiciozni političari,
poput Ričarda Niksona

62
00:03:18,680 --> 00:03:20,431
i Džozefa Makartija

63
00:03:20,431 --> 00:03:23,711
su koristili slična saslušanja
kao partijsko oružje,

64
00:03:23,711 --> 00:03:26,501
optužujući demokrate
da su popustljivi prema komunistima

65
00:03:26,501 --> 00:03:30,821
i da su namerno predali Kinu
Komunističkom bloku.

66
00:03:30,823 --> 00:03:33,832
Makarti, republikanski senator
iz Viskonsina

67
00:03:33,832 --> 00:03:38,652
je postao ozloglašen jer se razmetao
novim spiskovima navodnih komunista

68
00:03:38,652 --> 00:03:41,083
unutar Stejt departmenta.

69
00:03:41,083 --> 00:03:43,094
Podstaknut od strane drugih političara,

70
00:03:43,094 --> 00:03:45,803
nastavio je da pravi skandalozne optužbe,

71
00:03:45,803 --> 00:03:49,403
izvrćući ili podmećući dokaze.

72
00:03:49,403 --> 00:03:53,523
Mnogi građani su ružili Makartija
dok su ga drugi hvalili.

73
00:03:53,523 --> 00:03:57,533
A kad je izbio Korejski rat,
činilo se da je Makarti oslobođen sumnji.

74
00:03:57,533 --> 00:03:59,873
Čim je postao predsedavajući

75
00:03:59,873 --> 00:04:04,344
u senatovom trajnom
potkomitetu za istrage 1953. godine,

76
00:04:04,344 --> 00:04:06,613
Makartijeva nesmotrenost se povećala.

77
00:04:06,613 --> 00:04:12,704
Njegovo istraživanje vojske
je konačno okrenulo javnost protiv njega

78
00:04:12,704 --> 00:04:15,334
i umanjilo mu je moć.

79
00:04:15,334 --> 00:04:17,765
Makartijeve kolege iz senata
su ga cenzurisali

80
00:04:17,765 --> 00:04:22,914
i umro je manje od tri godine kasnije,
verovatno zbog alkoholizma.

81
00:04:22,914 --> 00:04:24,895
Te je i makartizam okončan.

82
00:04:24,895 --> 00:04:27,743
Uništio je stotine, ako ne hiljade, života

83
00:04:27,743 --> 00:04:32,134
i drastično je suzio
američki politički spektar.

84
00:04:32,134 --> 00:04:35,834
Šteta koju je naneo demokratskim
institucijama je bila dugoročna.

85
00:04:35,834 --> 00:04:39,165
Sve su prilike da je i među
demokratama i republikancima bilo onih

86
00:04:39,165 --> 00:04:43,545
koji su znali da su antikomunističke
čistke bile krajnje nepravedne,

87
00:04:43,545 --> 00:04:48,415
ali su strahovali da će direktnim otporom
ugroziti svoje karijere.

88
00:04:48,415 --> 00:04:51,344
Čak ni Vrhovni sud nije uspeo
da zaustavi lov na veštice,

89
00:04:51,344 --> 00:04:54,454
opraštajući ozbiljna kršenja
ustavnih prava

90
00:04:54,454 --> 00:04:57,334
u ime nacionalne bezbednosti.

91
00:04:57,334 --> 00:05:01,117
Da li je domaći komunizam
bio stvarna pretnja amerčkoj vladi?

92
00:05:01,117 --> 00:05:03,675
Možda, ali mala.

93
00:05:03,675 --> 00:05:08,000
Međutim, reakcija na nju je bila tolika
da je nanela više štete

94
00:05:08,000 --> 00:05:10,350
od same pretnje.

95
00:05:10,350 --> 00:05:13,500
A ako bi se pojavili novi demagozi
u neizvesnim vremenima

96
00:05:13,500 --> 00:05:17,626
koji bi napadali nepopularne manjine
u ime patriotizma,

97
00:05:17,626 --> 00:05:19,995
da li bi se ovo moglo ponovo desiti?