[Script Info] Title: [Events] Format: Layer, Start, End, Style, Name, MarginL, MarginR, MarginV, Effect, Text Dialogue: 0,0:00:00.50,0:00:02.44,Default,,0000,0000,0000,,Elementlər tərkibindəki Dialogue: 0,0:00:02.44,0:00:04.35,Default,,0000,0000,0000,,protonların sayına görə təyin olunur. Dialogue: 0,0:00:04.35,0:00:05.40,Default,,0000,0000,0000,,Misal üçün, kalium. Dialogue: 0,0:00:05.40,0:00:07.15,Default,,0000,0000,0000,,Bu, elementlərin dövri cədvəlidir. Dialogue: 0,0:00:07.15,0:00:09.70,Default,,0000,0000,0000,,Bütün cədvəl deyil, cədvəlin sadəcə Dialogue: 0,0:00:09.70,0:00:10.72,Default,,0000,0000,0000,,bir hissəsidir. Dialogue: 0,0:00:10.72,0:00:12.92,Default,,0000,0000,0000,,Kaliumun 19 protonu var. Dialogue: 0,0:00:12.92,0:00:14.36,Default,,0000,0000,0000,,Bunu belə yaza bilərdik, Dialogue: 0,0:00:14.36,0:00:15.82,Default,,0000,0000,0000,,ancaq 19-u yazmağa ehtiyac yoxdur. Dialogue: 0,0:00:15.82,0:00:18.28,Default,,0000,0000,0000,,Çünki, kalium atomlarının 19 protonu\Nolduğunu bilirik. Dialogue: 0,0:00:18.28,0:00:20.72,Default,,0000,0000,0000,,Həmçinin, əgər, bir atomun 19 protonu\Nvarsa, Dialogue: 0,0:00:20.72,0:00:23.26,Default,,0000,0000,0000,,demək, o, kalium elementinin atomudur. Dialogue: 0,0:00:23.26,0:00:28.92,Default,,0000,0000,0000,,Lakin elementlərin atomlarındakı Dialogue: 0,0:00:28.92,0:00:31.26,Default,,0000,0000,0000,,neytron sayı fərqlənə bilər. Dialogue: 0,0:00:31.26,0:00:33.75,Default,,0000,0000,0000,,Elementin müxtəlif neytron sayına Dialogue: 0,0:00:33.75,0:00:35.07,Default,,0000,0000,0000,,malik atomlarına Dialogue: 0,0:00:35.07,0:00:37.64,Default,,0000,0000,0000,,izotoplar deyilir. Dialogue: 0,0:00:37.64,0:00:40.93,Default,,0000,0000,0000,,Kaliumun Dialogue: 0,0:00:40.93,0:00:43.98,Default,,0000,0000,0000,,tərkibində 20 neytron olan formasını Dialogue: 0,0:00:43.98,0:00:45.23,Default,,0000,0000,0000,,kalium-39 adlandırırıq. Dialogue: 0,0:00:48.19,0:00:50.76,Default,,0000,0000,0000,,39 kütlə ədədidir. Dialogue: 0,0:00:50.76,0:00:56.71,Default,,0000,0000,0000,,19 proton və 20 neytronun cəmindən\Nibarətdir. Dialogue: 0,0:00:56.71,0:00:59.78,Default,,0000,0000,0000,,Əslində, bu, ən geniş yayılan\Nkalium izotopudur. Dialogue: 0,0:00:59.78,0:01:03.36,Default,,0000,0000,0000,,Yer üzərindəki kaliumun Dialogue: 0,0:01:03.36,0:01:08.76,Default,,0000,0000,0000,,93,3%-ni təşkil edir. Dialogue: 0,0:01:08.76,0:01:12.04,Default,,0000,0000,0000,,İndi isə kaliumun bir neçə başqa\Nizotopuna nəzər salaq. Dialogue: 0,0:01:12.04,0:01:14.24,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-41-dən başlayaq. Dialogue: 0,0:01:14.24,0:01:16.49,Default,,0000,0000,0000,,Əvvəldə də qeyd etdiyim kimi, Dialogue: 0,0:01:16.49,0:01:18.53,Default,,0000,0000,0000,,19-un yazılması gərəksizdir. Dialogue: 0,0:01:18.53,0:01:20.46,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-41-in 22 neytronu var. Dialogue: 0,0:01:20.46,0:01:22.58,Default,,0000,0000,0000,,22 və 19-un cəmi 41 edir. Dialogue: 0,0:01:22.58,0:01:28.18,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-41 bütün planetdəki kaliumun\Ntəxminən 6.7%-ini təşkil edir. Dialogue: 0,0:01:28.18,0:01:30.55,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-40 adlı izotopa isə Dialogue: 0,0:01:30.55,0:01:33.89,Default,,0000,0000,0000,,çox az rast gəlinir. Dialogue: 0,0:01:33.89,0:01:38.03,Default,,0000,0000,0000,,Aydındır ki, kalium-40-da 21 neytron var. Dialogue: 0,0:01:38.03,0:01:40.38,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-40-a, doğrudan da, çox çox\Naz rast gəlinir. Dialogue: 0,0:01:40.38,0:01:46.01,Default,,0000,0000,0000,,O, Yerdəki kaliumun yalnız 0,0117% -ni\Ntəşkil edir. Dialogue: 0,0:01:46.01,0:01:48.59,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq bu kalium izotopu qədim süxurların, Dialogue: 0,0:01:48.59,0:01:51.35,Default,,0000,0000,0000,,xüsusilə də, qədim vulkanik süxurların \Ntarixi baxımından Dialogue: 0,0:01:51.35,0:01:56.49,Default,,0000,0000,0000,,bizim üçün olduqca maraqlıdır. Dialogue: 0,0:01:56.49,0:01:59.68,Default,,0000,0000,0000,,Qədim vulkanik süxurların hansı tarixə\Naid olduğunun müəyyən edilməsi Dialogue: 0,0:01:59.68,0:02:01.53,Default,,0000,0000,0000,,başqa süxur növləri və ya Dialogue: 0,0:02:01.53,0:02:03.81,Default,,0000,0000,0000,,qədim vulkanik süxurların arasına\Nsıxışmış Dialogue: 0,0:02:03.81,0:02:06.90,Default,,0000,0000,0000,,qalıqların tarixinin\Nmüəyyənləşdirilməsinə də imkan yaradır. Dialogue: 0,0:02:06.90,0:02:10.57,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-40 haqqında ,həqiqətən,\Nmaraqlı olan şey Dialogue: 0,0:02:10.57,0:02:15.19,Default,,0000,0000,0000,,yarı ömrünün 1.25 milyard il\Nolmasıdır. Bunun yaxşı tərəfi odur ki, Dialogue: 0,0:02:15.19,0:02:17.40,Default,,0000,0000,0000,,kalium-40 karbon-14-dən fərqli olaraq, Dialogue: 0,0:02:17.40,0:02:19.95,Default,,0000,0000,0000,,çox qədim şeylərin tarixinin\Nmüəyyənləşdirilməsində Dialogue: 0,0:02:19.95,0:02:21.52,Default,,0000,0000,0000,,istifadə oluna bilər. Dialogue: 0,0:02:21.52,0:02:27.16,Default,,0000,0000,0000,,Və hər 1,25 milyard ildən bir - bunu belə yazım, Dialogue: 0,0:02:27.16,0:02:32.66,Default,,0000,0000,0000,,bu onun yarı ömrüdür - istənilən kalium-40 Dialogue: 0,0:02:32.66,0:02:36.46,Default,,0000,0000,0000,,nümunəsinin 50% -i çürümüş olacaqdır. Dialogue: 0,0:02:36.46,0:02:40.78,Default,,0000,0000,0000,,Və çürümüş kalium-40-ın 11%-i arqon-40-a\Nçevriləcəkdir. Dialogue: 0,0:02:45.88,0:02:47.53,Default,,0000,0000,0000,,Bu, arqondur. Dialogue: 0,0:02:47.53,0:02:49.69,Default,,0000,0000,0000,,18 protonu var. Dialogue: 0,0:02:49.69,0:02:51.96,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-40 arqon-40-a çevrildiyində Dialogue: 0,0:02:51.96,0:02:54.05,Default,,0000,0000,0000,,1 proton itirsə də, Dialogue: 0,0:02:54.05,0:02:56.06,Default,,0000,0000,0000,,kütlə sayı eyni qalıb. Dialogue: 0,0:02:56.06,0:02:59.64,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, protonlardan biri neytrona\Nçevrilmiş olmalıdır. Dialogue: 0,0:02:59.64,0:03:02.24,Default,,0000,0000,0000,,Əslində, o, daxili elektronlardan\Nbirini ələ keçirir, Dialogue: 0,0:03:02.24,0:03:03.83,Default,,0000,0000,0000,,daha sonra müxtəlif hissəciklər Dialogue: 0,0:03:03.83,0:03:05.66,Default,,0000,0000,0000,,buraxır və s. Dərinliyinə gedib Dialogue: 0,0:03:05.66,0:03:07.38,Default,,0000,0000,0000,,kvant fizikasından danışmayacağam. Dialogue: 0,0:03:07.38,0:03:12.69,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq nəticədə 11%-i arqon-40-a,\N89%- isə kalsium-40-a çevrilir. Dialogue: 0,0:03:12.69,0:03:15.06,Default,,0000,0000,0000,,Dövri cədvəldən də göründüyü kimi,\Nkalsiumun Dialogue: 0,0:03:15.06,0:03:16.48,Default,,0000,0000,0000,,20 protonu var. Dialogue: 0,0:03:16.48,0:03:18.76,Default,,0000,0000,0000,,Burada neytronlardan biri Dialogue: 0,0:03:18.76,0:03:20.29,Default,,0000,0000,0000,,protona çevrilir. Dialogue: 0,0:03:20.29,0:03:22.12,Default,,0000,0000,0000,,Burada isə protonlardan biri Dialogue: 0,0:03:22.12,0:03:23.71,Default,,0000,0000,0000,,neytrona çevrilir. Dialogue: 0,0:03:23.71,0:03:25.64,Default,,0000,0000,0000,,Bizim üçün bu hissə Dialogue: 0,0:03:25.64,0:03:29.52,Default,,0000,0000,0000,,daha maraqlıdır. Dialogue: 0,0:03:29.52,0:03:32.17,Default,,0000,0000,0000,,Çünki, arqonun özünəməxsus bir cəhəti var. Dialogue: 0,0:03:32.17,0:03:36.15,Default,,0000,0000,0000,,O, heç bir maddə ilə reaksiyaya girməyən\Nnəcib qazdır. Dialogue: 0,0:03:36.15,0:03:39.23,Default,,0000,0000,0000,,Ona görə də, arqonu maye halında olan Dialogue: 0,0:03:39.23,0:03:42.31,Default,,0000,0000,0000,,bir şeyin içinə yerləşdirdikdə\Nköpüklənir. Dialogue: 0,0:03:42.31,0:03:46.16,Default,,0000,0000,0000,,Heç bir şeylə rabitə qurmadığına görə Dialogue: 0,0:03:46.16,0:03:48.95,Default,,0000,0000,0000,,köpüklənərək atmosferə qalxır. Dialogue: 0,0:03:50.99,0:03:54.95,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin vulkan püskürməsi zamanı\Nnə baş verdiyinə baxaq. Dialogue: 0,0:03:54.95,0:03:57.41,Default,,0000,0000,0000,,Buraya bir vulkan çəkirəm. Dialogue: 0,0:03:57.41,0:04:00.67,Default,,0000,0000,0000,,Bu bizim vulkanımızdır. Dialogue: 0,0:04:00.67,0:04:04.16,Default,,0000,0000,0000,,Keçmişdə nə vatxsa püskürüb. Dialogue: 0,0:04:04.16,0:04:08.80,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar püskürdüyü lavalardır. Dialogue: 0,0:04:12.73,0:04:16.07,Default,,0000,0000,0000,,Bu lavanın tərkibində bir qədər\Nkalium-40 var. Dialogue: 0,0:04:16.07,0:04:17.78,Default,,0000,0000,0000,,Hətta artıq bir hissəsi Dialogue: 0,0:04:17.78,0:04:18.80,Default,,0000,0000,0000,,arqon-40-a çevrilib. Dialogue: 0,0:04:22.57,0:04:24.41,Default,,0000,0000,0000,,Nə qədər ki, Dialogue: 0,0:04:24.41,0:04:27.60,Default,,0000,0000,0000,,lava maye halındadır.. Dialogue: 0,0:04:27.60,0:04:30.40,Default,,0000,0000,0000,,Təsəvvür edin ki, bu lavadır. Dialogue: 0,0:04:30.40,0:04:33.89,Default,,0000,0000,0000,,Bir az da çəkim. Dialogue: 0,0:04:37.08,0:04:39.02,Default,,0000,0000,0000,,Bunun içində kalium-40 var. Dialogue: 0,0:04:39.02,0:04:41.60,Default,,0000,0000,0000,,Kaliumu fərqli bir rəngdə çəkmək\Nistəyirəm. Dialogue: 0,0:04:41.60,0:04:44.01,Default,,0000,0000,0000,,Qırmızımtıl bənövşəyi rəngdə çəkəcəyəm. Dialogue: 0,0:04:44.01,0:04:48.09,Default,,0000,0000,0000,,Bunlar kalium-40-dır. Dialogue: 0,0:04:48.09,0:04:49.09,Default,,0000,0000,0000,,Deyəsən, çox çəkdim. Dialogue: 0,0:04:49.09,0:04:50.94,Default,,0000,0000,0000,,Normalda kalium-40-a çox az rast gəlinir. Dialogue: 0,0:04:50.94,0:04:53.04,Default,,0000,0000,0000,,Ancaq lavanın içində bir az\Nkalium-40 olur. Dialogue: 0,0:04:53.04,0:05:01.28,Default,,0000,0000,0000,,Ola bilər ki, artıq içində bir qədər\Narqon-40 da var. Dialogue: 0,0:05:01.28,0:05:03.19,Default,,0000,0000,0000,,Nəcib qaz adını alan arqon-40 Dialogue: 0,0:05:03.19,0:05:04.52,Default,,0000,0000,0000,,heç bir maddə ilə reaksiyaya girmir. Dialogue: 0,0:05:04.52,0:05:06.98,Default,,0000,0000,0000,,Lava maye halında olduğu müddətcə Dialogue: 0,0:05:06.98,0:05:10.09,Default,,0000,0000,0000,,köpüklənərək Dialogue: 0,0:05:10.09,0:05:11.42,Default,,0000,0000,0000,,yuxarıya doğru qalxacaq. Dialogue: 0,0:05:11.42,0:05:12.64,Default,,0000,0000,0000,,Heç bir maddə ilə kimyəvi Dialogue: 0,0:05:12.64,0:05:14.69,Default,,0000,0000,0000,,rabitəsi olmadığı üçün sadəcə\Nbuxarlanır. Dialogue: 0,0:05:14.69,0:05:15.77,Default,,0000,0000,0000,,Buxarlanma dedikdə, yəni Dialogue: 0,0:05:15.77,0:05:17.72,Default,,0000,0000,0000,,heç bir şeylə birləşmədiyinə görə Dialogue: 0,0:05:17.72,0:05:19.46,Default,,0000,0000,0000,,lava maye halında ikən Dialogue: 0,0:05:19.46,0:05:24.99,Default,,0000,0000,0000,,köpüklənərək bir növ axıb aradan çıxacaq,\Natmosferə qalxacaq. Dialogue: 0,0:05:24.99,0:05:26.82,Default,,0000,0000,0000,,Maraqlısı budur ki, Dialogue: 0,0:05:26.82,0:05:28.78,Default,,0000,0000,0000,,vulkan püskürməsi baş verdikdə Dialogue: 0,0:05:28.78,0:05:32.90,Default,,0000,0000,0000,,lavalar vulkanik süxurlara çevrilib\Nbərkiyənə kimi -- Dialogue: 0,0:05:32.90,0:05:38.49,Default,,0000,0000,0000,,vulkanik süxurları başqa bir rəngdə\Nçəkəcəyəm. Dialogue: 0,0:05:38.49,0:05:42.23,Default,,0000,0000,0000,,Aha, lavalar vulkanik süxurlara çevrilib Dialogue: 0,0:05:42.23,0:05:45.91,Default,,0000,0000,0000,,bərkiyənə kimi Dialogue: 0,0:05:45.91,0:05:49.36,Default,,0000,0000,0000,,arqon-40 yox olacaq. Artıq bərkimiş Dialogue: 0,0:05:49.36,0:05:50.96,Default,,0000,0000,0000,,lavanın tərkibində olmayacaq. Dialogue: 0,0:05:50.96,0:05:53.68,Default,,0000,0000,0000,,Vulkanik hadisə Dialogue: 0,0:05:53.68,0:05:55.80,Default,,0000,0000,0000,,bu süxurları mayeyə çevirərək bir növ Dialogue: 0,0:05:55.80,0:05:58.60,Default,,0000,0000,0000,,arqon-40 miqdarını yenidən tənzimləyir. Dialogue: 0,0:05:58.60,0:06:01.31,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, nəticədə burada yalnız kalium-40\Nqalacaq. Dialogue: 0,0:06:04.28,0:06:06.28,Default,,0000,0000,0000,,Elə buna görə də, arqon-40 daha\Nmaraqlıdır. Dialogue: 0,0:06:06.28,0:06:09.32,Default,,0000,0000,0000,,Çünki, kalsium-40 arqon-40 kimi mütləq\Nsızıb aradan çıxmır. Dialogue: 0,0:06:09.32,0:06:11.40,Default,,0000,0000,0000,,Məsələn, burada da kalsium-40-a\Nrast gələ bilərik. Dialogue: 0,0:06:11.40,0:06:12.78,Default,,0000,0000,0000,,Çünki, dediyimiz kimi, Dialogue: 0,0:06:12.78,0:06:15.01,Default,,0000,0000,0000,,kalsium-40 sızmır, amma arqon-40 sızır. Dialogue: 0,0:06:15.01,0:06:16.56,Default,,0000,0000,0000,,Yəni vulkanik hadisə bir növ Dialogue: 0,0:06:16.56,0:06:19.28,Default,,0000,0000,0000,,arqon-40-ın miqdarını tənzimləyir. Dialogue: 0,0:06:21.86,0:06:23.24,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, Dialogue: 0,0:06:23.24,0:06:27.58,Default,,0000,0000,0000,,lavalar artıq bərkimiş olduqda tərkibində Dialogue: 0,0:06:27.58,0:06:28.98,Default,,0000,0000,0000,,heç arqon-40 qalmır. Dialogue: 0,0:06:28.98,0:06:32.85,Default,,0000,0000,0000,,Təsəvvür edin ki, gələcəyə gedirik. Dialogue: 0,0:06:32.85,0:06:35.84,Default,,0000,0000,0000,,Qoyun əvvəlcə bu nümunəni buraya\Nkopyalayıb yapışdırım. Dialogue: 0,0:06:40.38,0:06:44.98,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, əgər, gələcək bir tarixə getsək, Dialogue: 0,0:06:44.98,0:06:51.54,Default,,0000,0000,0000,,çəkdiyimiz süxur nümunəsində bir az\Narqon-40-a da rast gələrik. Dialogue: 0,0:06:51.54,0:06:54.35,Default,,0000,0000,0000,,Bu süxur əvvəlki vulkanik\Nhadisələr nəticəsində Dialogue: 0,0:06:54.35,0:06:57.45,Default,,0000,0000,0000,,əmələ gəlmiş vulkanik süxurdur. Dialogue: 0,0:06:57.45,0:07:02.68,Default,,0000,0000,0000,,Tərkibindəki arqon-40 isə vulkanik\Nhadisədən sonra çürümüş kalium-40-dan qalıb. Dialogue: 0,0:07:08.23,0:07:12.19,Default,,0000,0000,0000,,Çünki, maye halında olan lavanın içindəki Dialogue: 0,0:07:12.19,0:07:14.71,Default,,0000,0000,0000,,bütün arqon-40 uçub havaya qarışır. Dialogue: 0,0:07:14.71,0:07:17.25,Default,,0000,0000,0000,,Lava maye halında olduğu müddətcə\Nsızıb aradan çıxır. Dialogue: 0,0:07:17.25,0:07:19.76,Default,,0000,0000,0000,,Yəni süxurun içində arqon-40-ın\Nmövcud ola bilməsinin Dialogue: 0,0:07:19.76,0:07:22.67,Default,,0000,0000,0000,,yeganə yolu lava bərkiyib\Nsüxur olduqdan sonra Dialogue: 0,0:07:22.67,0:07:25.56,Default,,0000,0000,0000,,süxurun tərkibindəki kalium-40-ın\Nbir hissəsinin çürüyüb Dialogue: 0,0:07:25.56,0:07:28.92,Default,,0000,0000,0000,,arqon-40-a çevrilməsidir. Dialogue: 0,0:07:28.92,0:07:30.72,Default,,0000,0000,0000,,Gəlin nisbətə nəzər yetirək. Dialogue: 0,0:07:30.72,0:07:36.17,Default,,0000,0000,0000,,Bizə məlumdur ki, kalium 40-ın 11%-i\Nçürüyərək arqon-40-a, 89%-i isə Dialogue: 0,0:07:36.17,0:07:40.58,Default,,0000,0000,0000,,kalsium-40-a çevrilir. Dialogue: 0,0:07:40.58,0:07:43.65,Default,,0000,0000,0000,,Deməli, hər 1 arqon-40-ın payına Dialogue: 0,0:07:43.65,0:07:49.15,Default,,0000,0000,0000,,təxminən 9 kalsium-40 düşür. Dialogue: 0,0:07:49.15,0:07:52.94,Default,,0000,0000,0000,,Beləliklə, 1 arqon-40-ın\Nəmələ gəlməsi üçün Dialogue: 0,0:07:52.94,0:07:56.42,Default,,0000,0000,0000,,10 kalium-40 lazımdır. Dialogue: 0,0:07:56.42,0:07:57.80,Default,,0000,0000,0000,,Bu nisbətlə nə edə bilərik? Dialogue: 0,0:07:57.80,0:08:00.84,Default,,0000,0000,0000,,Süxurun tərkibindəki kalium-40 miqdarının Dialogue: 0,0:08:00.84,0:08:03.33,Default,,0000,0000,0000,,nisbətinə baxaraq, süxurun Dialogue: 0,0:08:03.33,0:08:05.90,Default,,0000,0000,0000,,hansı tarixdən qaldığını öyrənə bilərik. Dialogue: 0,0:08:05.90,0:08:07.36,Default,,0000,0000,0000,,Növbəti videoda isə bu tarixi Dialogue: 0,0:08:07.36,0:08:09.14,Default,,0000,0000,0000,,müəyyənləşdirmək üçün istifadə edilən Dialogue: 0,0:08:09.14,0:08:11.11,Default,,0000,0000,0000,,riyazi hesablama üsulunu gözdən keçirəcəyik. Dialogue: 0,0:08:11.11,0:08:12.61,Default,,0000,0000,0000,,Bu üsul, doğrudan da, Dialogue: 0,0:08:12.61,0:08:15.11,Default,,0000,0000,0000,,çox yararlıdır. Dialogue: 0,0:08:15.11,0:08:18.18,Default,,0000,0000,0000,,Vulkan püskürmələri hər gün baş vermir, Dialogue: 0,0:08:18.18,0:08:20.72,Default,,0000,0000,0000,,ancaq bir neçə milyon illik zaman ölçüsünə Dialogue: 0,0:08:20.72,0:08:22.22,Default,,0000,0000,0000,,nəzər salsaq, əslində, Dialogue: 0,0:08:22.22,0:08:25.52,Default,,0000,0000,0000,,kifayət qədər tez-tez baş verdiklərini\Ngörə bilərik. Dialogue: 0,0:08:25.52,0:08:27.04,Default,,0000,0000,0000,,İndi isə gəlin bir az torpaq qazaq. Dialogue: 0,0:08:27.04,0:08:29.45,Default,,0000,0000,0000,,Torpağımız buradadır. Dialogue: 0,0:08:29.45,0:08:33.60,Default,,0000,0000,0000,,Kifayət qədər qazdıqdan sonra\Nvulkan püskürməsindən qalmış Dialogue: 0,0:08:33.60,0:08:37.12,Default,,0000,0000,0000,,vulkanik süxurlar görünür. Dialogue: 0,0:08:37.12,0:08:38.24,Default,,0000,0000,0000,,Qazmağa davam edirik. Dialogue: 0,0:08:38.24,0:08:42.44,Default,,0000,0000,0000,,Başqa bir vulkanik süxur qatına Dialogue: 0,0:08:42.44,0:08:44.85,Default,,0000,0000,0000,,rast gəlirik. Dialogue: 0,0:08:47.82,0:08:50.46,Default,,0000,0000,0000,,Hər birinin tərkibində müəyyən miqdarda Dialogue: 0,0:08:50.46,0:08:51.90,Default,,0000,0000,0000,,kalium-40 var. Dialogue: 0,0:08:51.90,0:08:55.42,Default,,0000,0000,0000,,Burada da bir az kalium-40 var. Dialogue: 0,0:08:55.42,0:08:59.06,Default,,0000,0000,0000,,Tutaq ki, bunun tərkibindəki arqon-40\Nmiqdarı daha çoxdur. Dialogue: 0,0:08:59.06,0:09:00.41,Default,,0000,0000,0000,,Bunda isə daha azdır. Dialogue: 0,0:09:00.41,0:09:02.91,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-40-ın yarı ömrü, həmçinin arqon-40 Dialogue: 0,0:09:02.91,0:09:04.79,Default,,0000,0000,0000,,və ya qalan kalium-40 miqdarının Dialogue: 0,0:09:04.79,0:09:07.82,Default,,0000,0000,0000,,nisbətindən istifadə edərək Dialogue: 0,0:09:07.82,0:09:12.19,Default,,0000,0000,0000,,növbəti videoda öyrənəcəyimiz Dialogue: 0,0:09:12.19,0:09:16.20,Default,,0000,0000,0000,,riyazi hesablamanı apardıqdan sonra Dialogue: 0,0:09:16.20,0:09:20.60,Default,,0000,0000,0000,,süxurun, tutaq ki, 100 milyon il Dialogue: 0,0:09:20.60,0:09:23.09,Default,,0000,0000,0000,,bundan əvvəl bərkidiyini, Dialogue: 0,0:09:23.09,0:09:25.91,Default,,0000,0000,0000,,bu süxur qatının isə, tutaq ki, Dialogue: 0,0:09:25.91,0:09:27.70,Default,,0000,0000,0000,,150 milyon il bundan əvvəl Dialogue: 0,0:09:27.70,0:09:30.22,Default,,0000,0000,0000,,bərkidiyini deyə bilərik. Dialogue: 0,0:09:30.22,0:09:32.87,Default,,0000,0000,0000,,Və bu torpağın daha əvvəl\Nheç qazılmadığından, Dialogue: 0,0:09:32.87,0:09:34.81,Default,,0000,0000,0000,,qarışdırılmadığından da son dərəcə əminik. Dialogue: 0,0:09:34.81,0:09:36.81,Default,,0000,0000,0000,,Buradakı torpaq nümunələrinə baxanda Dialogue: 0,0:09:36.81,0:09:39.57,Default,,0000,0000,0000,,onlara daha əvvəl heç toxunulmadığını\Ndemək mümkündür. Dialogue: 0,0:09:39.57,0:09:45.04,Default,,0000,0000,0000,,Fərz edək ki, burada bəzi fosillər var. Dialogue: 0,0:09:45.04,0:09:49.07,Default,,0000,0000,0000,,Düzü, yaşı 50.000-i keçən fosillər üçün\Nkarbon-14 tarixləşdirmə üsulundan Dialogue: 0,0:09:49.07,0:09:51.41,Default,,0000,0000,0000,,istifadə faydasızdır. Dialogue: 0,0:09:51.41,0:09:55.17,Default,,0000,0000,0000,,Torpağa daha əvvəl heç Dialogue: 0,0:09:55.17,0:09:56.67,Default,,0000,0000,0000,,toxunulmadığını ehtimal etsək, Dialogue: 0,0:09:56.67,0:09:59.91,Default,,0000,0000,0000,,bu iki dövr arasında yerləşən Dialogue: 0,0:09:59.91,0:10:03.71,Default,,0000,0000,0000,,fosillərin yaşının 100-150 milyon il\Narasında olduğunu Dialogue: 0,0:10:03.71,0:10:04.68,Default,,0000,0000,0000,,deyə bilərik. Dialogue: 0,0:10:04.68,0:10:06.12,Default,,0000,0000,0000,,İlk öncə bu süxur qatı formalaşıb. Dialogue: 0,0:10:06.12,0:10:08.73,Default,,0000,0000,0000,,Sonra orada yaşayan heyvanlardan Dialogue: 0,0:10:08.73,0:10:12.05,Default,,0000,0000,0000,,qalan fosillər burada üst-üstə toplanıb.\NDaha sonra başqa bir Dialogue: 0,0:10:12.05,0:10:13.84,Default,,0000,0000,0000,,vulkanik hadisə baş verib və s. Dialogue: 0,0:10:13.84,0:10:17.69,Default,,0000,0000,0000,,Kalium-arqon tarixləşdirmə üsulu birbaşa\Nvulkanik süxurların tarixini Dialogue: 0,0:10:17.69,0:10:19.65,Default,,0000,0000,0000,,müəyyənləşdirmək üçündür. Lakin Dialogue: 0,0:10:19.65,0:10:22.43,Default,,0000,0000,0000,,eyni zamanda həmin süxur qatlarının\Narasındakı şeylərin də Dialogue: 0,0:10:22.43,0:10:24.00,Default,,0000,0000,0000,,təxmini yaşını tapmağa kömək edir. Dialogue: 0,0:10:24.00,0:10:26.14,Default,,0000,0000,0000,,Yəni yalnızca vulkanik süxurların deyil, Dialogue: 0,0:10:26.14,0:10:29.59,Default,,0000,0000,0000,,həm də karbon-14 tarixləşdirilmə üsulu ilə\Nyaşı tapıla bilməyən Dialogue: 0,0:10:29.59,0:10:34.53,Default,,0000,0000,0000,,çox qədim qalıqların yaşının\Nmüəyyənləşdirilməsinə də imkan verir.