1
00:00:06,930 --> 00:00:09,202
Khi nhân vật hư cấu khét tiếng

2
00:00:09,202 --> 00:00:13,315
Carrie White, làm hội trường khiêu vũ 
của trường trung học bốc cháy

3
00:00:13,315 --> 00:00:15,498
và gieo rắc nỗi sợ hãi
khắp thị trấn,

4
00:00:15,498 --> 00:00:18,635
cô đã sử dụng phép viễn di

5
00:00:18,635 --> 00:00:24,868
khả năng điều khiển
đồ vật bằng ý nghĩ.

6
00:00:24,868 --> 00:00:28,857
Dù Carrie chỉ là bộ phim 
dựa trên một câu chuyện hư cấu

7
00:00:28,857 --> 00:00:32,754
thì niềm tin vào phép viễn di 
lại không hoàn toàn do tưởng tượng.

8
00:00:32,754 --> 00:00:36,529
Hàng thế kỷ qua, con người cho rằng
mình thực sự có năng lực

9
00:00:36,529 --> 00:00:40,712
điều khiển các sự vật 
chỉ bằng ý nghĩ.

10
00:00:40,712 --> 00:00:44,744
Bay lên, mở cửa khi muốn 
và bẻ cong thìa

11
00:00:44,744 --> 00:00:46,937
là những ví dụ hấp dẫn.

12
00:00:46,937 --> 00:00:51,097
Nó xảy ra trong phim Matrix khi Neo 
đóng băng các viên đạn giữa không trung,

13
00:00:51,097 --> 00:00:54,273
đó là kĩ năng mà Yoda
đã rèn luyện thành thục.

14
00:00:54,273 --> 00:00:56,125
Nhưng liệu khả năng này có thật

15
00:00:56,125 --> 00:01:00,904
hay chỉ là hư cấu 
như Carrie, Yoda và Neo?

16
00:01:00,904 --> 00:01:04,304
Để tìm hiểu, ta cần phải đánh giá 
các yếu tố của phép viễn di

17
00:01:04,304 --> 00:01:08,477
dưới góc nhìn khoa học
bằng các phương pháp khoa học.

18
00:01:08,477 --> 00:01:12,286
Phép viễn di là một phần của
ngành Cận tâm lý học,

19
00:01:12,286 --> 00:01:15,120
nơi người ta nghiên cứu
các hiện tượng tâm linh.

20
00:01:15,120 --> 00:01:18,514
Các nhà cận tâm lý học cho rằng 
những gì họ làm là khoa học,

21
00:01:18,514 --> 00:01:20,974
nhưng những người khác 
thì không đồng ý.

22
00:01:20,974 --> 00:01:23,461
Hãy bắt đầu 
với một vài quan sát cơ bản.

23
00:01:23,461 --> 00:01:25,282
Quan sát số 1:

24
00:01:25,282 --> 00:01:28,620
Trong khi có vô số giai thoại
ngoài kia về phép viễn di,

25
00:01:28,620 --> 00:01:31,569
lại không có chứng cứ khoa học nào 
khẳng định nó tồn tại;

26
00:01:31,569 --> 00:01:34,735
chưa có nghiên cứu nào được thực hiện 
theo phương pháp khoa học

27
00:01:34,735 --> 00:01:38,903
và lặp lại trong phòng thí nghiệm 
để chứng minh rằng nó có thật.

28
00:01:38,903 --> 00:01:43,871
Những năm 1930, cha đẻ của ngành 
cận tâm lý học, Joseph Banks Rhine,

29
00:01:43,871 --> 00:01:47,169
đã thử nghiệm trong phòng thí nghiệm,
sử dụng phép viễn di

30
00:01:47,169 --> 00:01:50,264
để làm xúc xắc lăn theo cách
mà họ muốn.

31
00:01:50,264 --> 00:01:53,708
Nhưng sau đó, các nhà khoa học không thể 
lặp lại kết quả này

32
00:01:53,708 --> 00:01:55,526
và nó trở thành một vấn đề

33
00:01:55,526 --> 00:01:58,237
vì tái lập kết quả
là cốt lõi của việc chứng minh.

34
00:01:58,237 --> 00:01:59,688
Bên cạnh các nhà khoa học,

35
00:01:59,688 --> 00:02:02,970
cũng có vô số người tự xưng 
có năng lực viễn di

36
00:02:02,970 --> 00:02:06,347
nhưng tất cả chỉ là những kẻ lừa đảo

37
00:02:06,347 --> 00:02:10,492
hoặc không thể thực hiện trong môi trường
không kiểm soát,

38
00:02:10,492 --> 00:02:15,256
cho thấy rằng họ đã thao túng
tình hình để đạt được kết quả mong muốn.

39
00:02:15,256 --> 00:02:20,231
Ngày nay, nhiều tổ chức
treo thưởng cao cho ai

40
00:02:20,231 --> 00:02:26,153
có thể chứng minh khả năng tâm
linh, như phép viễn di, là có thật.

41
00:02:26,153 --> 00:02:29,024
Nhưng những giải thưởng này 
vẫn còn vô chủ.

42
00:02:29,024 --> 00:02:30,659
Quan sát số 2:

43
00:02:30,659 --> 00:02:32,401
Khi tìm hiểu về phép viễn di

44
00:02:32,401 --> 00:02:36,541
không có sự nhất trí về 
thứ được đo chính xác là gì.

45
00:02:36,541 --> 00:02:40,026
Có chăng là sóng não mạnh 
như của Yoda ư?

46
00:02:40,026 --> 00:02:43,996
Không có sự nhất trí, khó có thể áp dụng 
một tiêu chuẩn nghiên cứu

47
00:02:43,996 --> 00:02:46,759
để kiểm tra tính hợp lệ 
của các ý tưởng,

48
00:02:46,759 --> 00:02:49,401
điều cần thiết đối với
mọi loại khoa học khác.

49
00:02:49,401 --> 00:02:50,921
Quan sát số 3:

50
00:02:50,921 --> 00:02:54,025
Mục đích của khoa học là 
khám khá những bí ẩn

51
00:02:54,025 --> 00:02:55,982
trong lịch sử nghiên cứu khoa học

52
00:02:55,982 --> 00:02:57,806
chắc chắn từng xảy ra
trường hợp

53
00:02:57,806 --> 00:03:01,391
những phát hiện mới đi ngược lại với
những thuyết khoa học trước đó

54
00:03:01,391 --> 00:03:04,414
thậm chí làm đảo lộn
toàn bộ các ngành khoa học.

55
00:03:04,414 --> 00:03:07,668
Những phát minh này 
phải được chứng minh cực kì cẩn thận

56
00:03:07,668 --> 00:03:09,815
để đập tan mọi nghi ngờ.

57
00:03:09,815 --> 00:03:11,717
Trong trường hợp của
phép viễn di,

58
00:03:11,717 --> 00:03:14,270
ý tưởng này chống lại 
nền khoa học sẵn có,

59
00:03:14,270 --> 00:03:17,323
nhưng lại thiếu 
bằng chứng thuyết phục.

60
00:03:17,323 --> 00:03:21,130
Thế giới của ta được kiểm soát và
lý giải bởi các định luật vật lý,

61
00:03:21,130 --> 00:03:25,305
một trong những định luật này nói rằng
sóng não không thể điều khiển vật thể

62
00:03:25,305 --> 00:03:28,271
vì chúng không những 
không đủ mạnh mà còn không đủ xa

63
00:03:28,271 --> 00:03:31,795
để tác động tới bất cứ 
thứ gì bên ngoài hộp sọ.

64
00:03:31,795 --> 00:03:35,974
Vật lý cũng nói rằng lực duy nhất có thể 
tác động lên vật thể từ xa

65
00:03:35,974 --> 00:03:39,356
là lực từ tính và lực hấp dẫn.

66
00:03:39,356 --> 00:03:43,280
Có lẽ điều gần nhất tới phép viễn di
mà khoa học có thể giải thích

67
00:03:43,280 --> 00:03:47,255
là việc sử dụng suy nghĩ 
để điều khiển cánh tay robot.

68
00:03:47,255 --> 00:03:50,085
Trong bộ não của bệnh nhân đột quỵ 
không thể cử động,

69
00:03:50,085 --> 00:03:54,414
các nhà nghiên cứu cấy ghép những 
sợi nhỏ vào vùng kiểm soát chuyển động

70
00:03:54,414 --> 00:03:58,396
rồi hướng dẫn bệnh nhân tập trung
di chuyển cánh tay robot,

71
00:03:58,396 --> 00:04:00,970
như một phần thân thể của mình.

72
00:04:00,970 --> 00:04:04,480
Đó là một điều đáng kinh ngạc
nhưng không phải phép viễn di.

73
00:04:04,480 --> 00:04:07,783
Suy nghĩ của bệnh nhân không phải
là vật thể mơ hồ.

74
00:04:07,783 --> 00:04:12,517
Chúng là các tín hiệu não đo lường được, 
truyền qua các sợi dây tới robot.

75
00:04:12,517 --> 00:04:16,123
Khoa học có thể chứng minh, kiểm tra
và giải thích các chuyển động,

76
00:04:16,123 --> 00:04:20,446
và đó là cách chứng minh
sự tồn tại của điều khiển bằng suy nghĩ.

77
00:04:20,446 --> 00:04:22,942
Khoa học là một quá trình tích lũy

78
00:04:22,942 --> 00:04:27,120
các bằng chứng để ủng hộ hoặc 
chống lại một ý tưởng nào đó.

79
00:04:27,120 --> 00:04:29,005
Sau khi thu thập bằng chứng,

80
00:04:29,005 --> 00:04:31,035
ta sẽ thấy toà tháp nào là cao nhất,

81
00:04:31,035 --> 00:04:33,026
trong trường hợp của phép viễn di


82
00:04:33,026 --> 00:04:35,917
toà tháp này 
không thể chứng minh rằng nó tồn tại.

83
00:04:35,917 --> 00:04:39,858
Vài người cho rằng hiện tượng thần bí này 
không thuộc phạm trù khoa học,

84
00:04:39,858 --> 00:04:41,277
vậy cũng tốt thôi.

85
00:04:41,277 --> 00:04:44,937
Như vậy thì, phép viễn di trở thành
vấn đề về niềm tin cá nhân.

86
00:04:44,937 --> 00:04:47,758
Nếu một vấn đề không thể được
xem xét một cách khoa học,

87
00:04:47,758 --> 00:04:50,584
nó không thể được miêu tả
như một vấn đề khoa học.

88
00:04:50,584 --> 00:04:52,560
Vậy kết quả điều tra của chúng ta

89
00:04:52,560 --> 00:04:55,713
cho thấy rằng 
dù rất muốn tin rằng

90
00:04:55,713 --> 00:04:57,943
năng lực thực sự ở trong ta,

91
00:04:57,943 --> 00:05:00,922
trường hợp của phép viễn di
vẫn còn thiếu thuyết phục.

92
00:05:00,922 --> 00:05:03,000
Xin lỗi Neo, Carrie và Yoda.

93
00:05:03,000 --> 00:05:05,066
Kỹ năng của các bạn gây sững sờ

94
00:05:05,066 --> 00:05:08,156
nhưng cho tới lúc này, 
chúng mới chỉ thuộc về phim ảnh.