0:00:07.689,0:00:13.007
သမိုင်းရဲ့ ပထမဆုံးအင်ပါယာဟာ သီးနှံတွေ ဖြစ်[br]ထွန်းဖို့ မိုးရေမရှိ၊ အိမ်ယာဆောက်လုပ်ဖို့

0:00:13.007,0:00:18.787
သစ်ပင်တွေ၊ ကျောက်တုံးတွေ မရှိတဲ့ ပူပြင်း၊ [br]ခြောက်သွေ့တဲ့မြေပြင်ကနေ ပေါ်ထွန်းခဲ့တယ်။

0:00:18.787,0:00:24.140
အားလုံးကင်းမဲ့ပေမဲ့ မှီတင်းနေထိုင်သူတွေဟာ [br]ကမ္ဘာ့ ပထမဆုံး မြို့ကြီးတွေကို

0:00:24.140,0:00:28.226
ခံ့ညားတဲ့ ဗိသုကာဖြင့်တည်ဆောက်ခဲ့ကြပြီး[br]နေထိုင်ခဲ့ကြတဲ့ လူဦးရေတွေ များပြားခဲ့တယ်။

0:00:28.226,0:00:32.542
ရွံ့မြေချည်း သက်သက်ကနေ [br]တည်ဆောက်ခဲ့ကြတာပါ။

0:00:32.542,0:00:36.052
ဆူမားဟာ မက်ဆိုပိုတေးမီးယားလို့ ခေါ်တဲ့[br]ဒေသတွင်းက ခေတ်သစ် အီရန်ရဲ့

0:00:36.052,0:00:38.752
တောင်ဘက်ပိုင်းကို နေရာယူခဲ့တယ်။

0:00:38.752,0:00:41.932
မက်ဆိုပိုတေးမီးယားက "မြစ်နှစ်ခုကြား"[br]လို့ အဓိပ္ပာယ်ရတယ်၊

0:00:41.932,0:00:44.892
တိုက်ဂရစ်နဲ့ ယူဖရေးတီးစ် မြစ်တွေပါ။

0:00:44.892,0:00:52.033
ခရစ်နှစ်မတိုင်မီ ၅၀၀၀ ခန့်မှာ ဆူမေးရီးယန်း[br]တွေဟာ မြစ်ရေကို လမ်းကြောင်းပြောင်းကာ အရင်က

0:00:52.033,0:00:58.460
ခြောက်သွေ့တဲ့ မြေမှာ စိုက်ဖို့ ဆည်မြောင်း[br]တွေ ဆည်တွေနဲ့ ရေလှောင်ကန်တွေ သုံးခဲ့တယ်။

0:00:58.460,0:01:02.976
ဒီလို စိုက်ပျိုးမွေးမြူရေး လူစုတွေဟာ ကမ္ဘာ[br]အနှံ့မှာ တဖြည်းဖြည်း မှိုလိုပေါက်လာနေတယ်။

0:01:02.976,0:01:06.766
ဒါပေမဲ့ ဆူမေးရီးယန်းတွေက နောက်တစ်ဆင့်ကို[br]ပထမဆုံး တက်လှမ်းခဲ့သူတွေပါ။

0:01:06.766,0:01:09.336
မြစ်ရွှံ့မြေကနေ လုပ်တဲ့ [br]မြေစေးအုတ်တွေကို သုံးရင်း

0:01:09.336,0:01:13.336
အထပ်များစွာပါတဲ့ အိမ်တွေနဲ့ [br]ဘုရားကျောင်းတွေ စတင်ဆောက်လုပ်ခဲ့တယ်။

0:01:13.336,0:01:14.596
ဘီးကို တီထွင်ခဲ့ကြတယ်။[br]

0:01:14.596,0:01:19.609
ရွှံ့မြေကို အိမ်သုံးပစ္စည်းတွေနဲ့ကိရိယာတွေ[br]အဖြစ် ပြောင်းပေးတဲ့ အိုးထိန်းစက်တစ်ခုပါ။

0:01:19.609,0:01:23.903
ဒီမြေစေးအုတ်တွေက ခရစ်နှစ်မတိုင်မီ[br]နှစ် ၄၅၀၀ ခန့်လောက်မှာ ကမ္ဘာ့ ပထမဆုံး

0:01:23.903,0:01:27.693
မြို့ကြီးတွေ ပေါ်ထွန်းစေခဲ့တယ်။

0:01:27.693,0:01:32.249
မြို့ရဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ အဆင့်ရဲ့ထိပ်မှာ[br]မြင့်မြတ်တယ်လို့ မှတ်ယူခံရသူတွေဖြစ်တဲ့

0:01:32.249,0:01:34.382
ဘုန်းကြီးတွေနဲ့ ယဇ်နတ်ဆရာတွေရှိတယ်၊

0:01:34.382,0:01:40.056
ဒီနောက် ကုန်သည်တွေ၊ လက်မှုပညာသည်တွေ၊[br]လယ်သမားတွေနဲ့ ကျွန်ပြုခံရသူတွေပါ။

0:01:40.056,0:01:43.896
ဆူမေးရီးယန်း အင်ပါယာမှာ [br]နိုင်ငံငယ်တွေလိုမျိုး လုပ်ဆောင်တဲ့

0:01:43.896,0:01:46.506
ကွဲပြာ၊တဲ့ မြို့ပြနိုင်ငံတွေ ပါဝင်တယ်။

0:01:46.506,0:01:49.886
ဒီနိုင်ငံတွေက ဘာသာစကားနဲ့ကိုးကွယ်[br]ယုံကြည်မှုအရ လျော့ရဲရဲ ဆက်ထားပေမဲ့

0:01:49.886,0:01:52.526
ဗဟိုထိန်းချုပ်မှု ကင်းမဲ့တယ်။

0:01:52.526,0:01:56.881
အစောဆုံး မြို့တွေက Uruk[br]Ur နဲ့ Eridu တို့ဖြစ်ပြီး

0:01:56.881,0:01:59.721
နောက်ဆုံးမှာတော့ မြို့တစ်ဒါဇင်ရှိခဲ့တယ်။

0:01:59.721,0:02:04.636
တစ်မြို့စီမှာ ဘုန်းကြီးနဲ့အုပ်ချုပ်သူကြားက[br]ကဏ္ဍတစ်ခုကို ထမ်းဆောင်တဲ့ ဘုရင်ရှိတယ်။

0:02:04.636,0:02:09.033
တစ်ခါတစ်ရံမှာ သူတို့ဟာ ပိုင်နက်သစ်တွေကို[br]သိမ်းယူဖို့ အချင်းချင်း တိုက်ခိုက်ကြတယ်။

0:02:09.033,0:02:14.736
တစ်မြို့စီဟာ မြို့ရဲ့တည်ထောင်သူလို့[br]မှတ်ယူကြတဲ့ မြို့စောင့်နတ်တစ်ပါးရှိတယ်။

0:02:14.736,0:02:19.898
မြို့အတွင်းက အကြီးဆုံးနဲ့ အရေးအပါဆုံး[br]အဆောက်အအုံက ဒီမြို့စောင့်နတ်ကွန်းပါ။

0:02:19.898,0:02:24.485
အဆင့်တွေပါတဲ့ ပိရမစ်တစ်ခုလို[br]ပုံစံထုတ်ထားတဲ့ လေးထောင့် ဘုရားကျောင်းတစ်ခုပါ။

0:02:24.485,0:02:30.029
ခရစ်နှစ်မတိုင်မီ ၃၂၀၀ ခန့်မှာ[br]ဆူမေးရီးယန်းတွေဟာ လက်လှမ်း ချဲ့ခဲ့တယ်။

0:02:30.029,0:02:34.295
အိုးထိန်းစက်ဟာ နှစ်ဘီးလှည်းတွေနဲ့[br]လေးဘီးလှည်းတွေမှာ နေရာသစ်တစ်ခု ရသွားတယ်။

0:02:34.295,0:02:37.785
ကျူပင်တွေနဲ့ စွန်ပလွန် ရွက်တွေကနေ[br]လှေတွေကို တည်ဆောက်ခဲ့တယ်။

0:02:37.785,0:02:42.984
မြစ်နဲ့ ပင်လယ်ကနေ ဧရာမ အကွာအဝေးတွေဆီ[br]သူတို့ကို သယ်ဆောင်တဲ့ ပိတ်စရွက်တွေနဲ့ပါ။

0:02:42.984,0:02:46.542
ရှားပါးတဲ့ ရင်းမြစ်တွေကို အပိုဆောင်းဖို့[br]ကုန်သွယ်ရေး ကွန်ရက်တစ်ခုကို

0:02:46.542,0:02:51.180
အီဂျစ်၊ အနာတိုးလီးယား၊ အီသီယိုပီးယားမှာ[br]ပေါ်လာတဲ့ဘုရင်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆောက်ခဲ့တယ်
၊

0:02:51.180,0:02:57.785
ရွှေ၊ငွေ၊ ကြည်ပြာရောင် ကျောက်မျက်၊ [br]သစ်ကတိုးတွေ တင်သွင်းခဲ့တယ်။

0:02:57.785,0:03:00.235
ကုန်သွယ်မှုက ကမ္ဘာ့ ပထမဆုံး အရေးအသားစနစ်

0:03:00.235,0:03:03.985
တီထွင်မှုအတွက်တော့ အလားအလာမရှိတဲ့[br]တွန်းအားပါ။

0:03:03.985,0:03:07.185
ဒါက အပြင်က ကုန်သည်တွေနဲ့ စီးပွားလုပ်တဲ့[br]ဆူမေးရီးယန်း ကုန်သည်တွေအတွက်

0:03:07.185,0:03:09.885
စာရင်းကိုင် စနစ်တစ်ခုအဖြစ် စတင်ခဲ့တယ်။

0:03:09.885,0:03:13.735
နှစ်ရာအနည်းငယ် အကြာမှာ ကျူနီဖောင်း[br]လို့ခေါ်တဲ့ အစောပိုင်း အရုပ်စာစနစ်က

0:03:13.735,0:03:17.085
အက္ခရာတစ်ခု အဖြစ်ပြောင်းသွားတယ်။

0:03:17.085,0:03:20.025
ဆူမေးရီးယန်းတွေဟာ ပထမဆုံး [br]ရေးသားထားတဲ့ ဥပဒေတွေကိုရေးဆွဲခဲ့တယ်

0:03:20.025,0:03:24.814
အရေးအသား အတတ်ကို သင်ပေးဖို့[br]ပထမဆုံး ကျောင်းစနစ်ကို ဖန်တီးခဲ့ကာ

0:03:24.814,0:03:31.317
ဗျူရိုကရေစီနဲ့အခွန်တွေလို စိတ်လှုပ်ရှားစရာ[br]ပိုနည်းတဲ့ တီထွင်မှုတွေကို အစပျိုးခဲ့တယ်။

0:03:31.317,0:03:34.837
ကျောင်းတွေမှာ အရုဏ်တက်ကနေ ညနေအထိ [br]ရှေးစာတွေ လေ့လာခြင်းက

0:03:34.837,0:03:37.627
ကလေးဘဝကနေ လူကြီးဘဝရောက်တဲ့အထိပါ။

0:03:37.627,0:03:42.004
သူတို့ဟာ စာရင်းကိုင်၊ သင်္ချာကို သင်ယူပြီး[br]စာပေလက်ရာတွေ၊ဓမ္မတေးတွေ၊ဒဏ္ဍာရီတွေ၊

0:03:42.004,0:03:47.415
စကားပုံတွေ၊ တိရစ္ဆာန်ပုံပြင်တွေ၊ [br]မှော်မန္တန်တွေနဲ့ အုတ်ကမ္ပည်းချပ်တွေပေါ်က

0:03:47.415,0:03:50.845
ပထမဆုံး မော်ကွန်းကဗျာတွေကို ကူးယူခဲ့တယ်။

0:03:50.845,0:03:54.145
ဒီကမ္ပည်းချပ်တချို့က ဒဏ္ဍာရီပုံပြင်တွေရဲ့[br]ပုဂ္ဂိုလ်လည်းဖြစ်တဲ့

0:03:54.145,0:03:59.770
Uruk မြို့ရဲ့ ဘုရင် Gilgamesh ရဲ့ [br]ဇာတ်လမ်းကို ပြောပြတယ်။

0:03:59.770,0:04:05.887
ဒါပေမဲ့ BCE တတိယ ထောင်စုနှစ်မှာ ဆူမားဟာ [br]အနီးဝန်းကျင်က အင်ပါယာတင်မဟုတ်တော့ဘဲ

0:04:05.887,0:04:08.117
မက်ဆိုပိုတေးမီးယားမှာတောင်ပါ။

0:04:08.117,0:04:13.661
လှည့်လည်နေထိုင်တဲ့ လူမျိုးစု အသုတ်တွေဟာ [br]မြောက်၊အရှေ့ကနေ ဒေသတွင်းကို တသဲသဲဝင်လာတယ်။

0:04:13.661,0:04:17.661
အသစ်ဝင်လာသူတချို့က ဆူမေးရီးယန်းတွေကို[br]လေးစားပြီး သူတို့ရဲ့နေထိုင်ပုံကိုခံယူရင်း

0:04:17.661,0:04:21.661
သူတို့ကိုယ်ပိုင် ဘာသာစကားတွေကို ဖော်ပြဖို့[br]ကျူနီဖောင်းစာကို အသုံးပြုကြတယ်။

0:04:21.661,0:04:29.026
၂၃၀၀ BCE မှာ အက်ကာဒီယန်းဘုရင် ဆာဂွန်ဟာ [br]ဆူမေးရီးယန်း မြို့ပြနိုင်ငံတွေကိုသိမ်းတယ်။

0:04:29.026,0:04:31.696
ဒါပေမဲ့ ဆာဂွန်က ဆူမေးရီးယန်း [br]ယဉ်ကျေးမှုကို လေးစားပြီး

0:04:31.696,0:04:37.262
အက်ကာဒီယန်းတွေနဲ့ ဆူမေးရီးယန်းတွေဟာ[br]ရာစုနှစ်တွေချီကာ ယှဉ်တွဲ တည်ရှိခဲ့တယ်။

0:04:37.262,0:04:41.382
အခြား ကျူးကျော်တဲ့ အုပ်စုတွက လုယက်ခြင်းနဲ့[br]ဖျက်ဆီးခြင်းကို အာရုံစိုက်ခဲ့ကြတယ်။

0:04:41.382,0:04:43.842
ဆူမေးရီယန်း ယဉ်ကျေးမှု ပျံ့နှံတဲ့ [br]တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ

0:04:43.842,0:04:51.738
ကျူးကျော်မှုတွေရဲ့ ပုံမှန် သတ်ဖြတ်မှုက[br]ဆူမေးရီးယန်းတွေကို ၁၇၅၀BCE အထိသုတ်သင်တယ်။

0:04:51.738,0:04:55.944
ဒီနောက်မှာတော့ ဆူမားဟာ သဲကန္တာရ [br]ဖုန်အတွင်းမှာ ပြန်ကွယ်ပျောက်သွားခဲ့ပြီး

0:04:55.944,0:05:00.037
၁၉ ရာစုမှသာ ပြန်လည်တွေရှိခဲ့တာပါ။

0:05:00.037,0:05:04.037
ဒါပေမဲ့ ဆူမေးရီးယန်း ယဉ်ကျေးမှုက[br]နှစ်ထောင်ချီကာ ရှင်သန်ခဲ့တယ်။

0:05:04.037,0:05:09.155
ပထမ အက်ကာဒီးယန်းတွေကနေ [br]အက်ဆီးရီးယန်း၊ ဘေဘီလုံတွေအထိပါ။

0:05:09.155,0:05:13.045
ဘေဘီလုံတွေက ဆူမေးရီးယန်းတွေကို[br]ဟီဗရူး၊ဂရိနဲ့ ရိုမန် ယဉ်ကျေးမှုတွေကနေ

0:05:13.045,0:05:16.798
တီထွင်မှုတွေနဲ့ အစဉ်အလာတွေကို [br]လက်ဆင့်ကမ်းပေးခဲ့တယ်။

0:05:16.798,0:05:19.208
တချို့က ယနေ့တိုင် ဆက်ရှိနေဆဲပါ။