1
00:00:07,293 --> 00:00:12,090
Prije više od 3000 godina, jedan se cvijet
počeo pojavljivati u lijekovima

2
00:00:12,090 --> 00:00:15,200
u drevnim egipatskim
medicinskim tekstovima.

3
00:00:15,200 --> 00:00:17,780
Diljem Sredozemlja, drevni Minojci

4
00:00:17,780 --> 00:00:21,930
vjerojatno su pronašli načine za upotrebu 
iste biljke radi njenog podizanja.

5
00:00:21,930 --> 00:00:24,870
Obje drevne civilizacije
bile su na tragu nečemu --

6
00:00:24,870 --> 00:00:28,370
opijumu,
ekstraktu dotičnog maka,

7
00:00:28,370 --> 00:00:32,240
koji može izazvati zadovoljstvo
i smanjiti bol.

8
00:00:32,240 --> 00:00:35,078
Iako je opijum ostao u upotrebi od tada,

9
00:00:35,078 --> 00:00:39,293
tek je u 19. stoljeću
jedna od njegovih kemijskih sastavnica,

10
00:00:39,293 --> 00:00:44,083
morfin, postao identificiran
i izoliran za medicinsku upotrebu.

11
00:00:44,083 --> 00:00:48,300
Morfin, kodein i druge supstance
izravno izrađene od maka

12
00:00:48,300 --> 00:00:50,185
zovu se opijatima.

13
00:00:50,185 --> 00:00:55,386
U 20. stoljeću, farmaceutske tvrtke
stvorile su mnoštvo sintetskih supstanci

14
00:00:55,386 --> 00:00:57,126
sličnih ovim opijatima,

15
00:00:57,126 --> 00:01:02,060
uključujući heroin, hidrokodon,
oksikodon i fentanil.

16
00:01:02,060 --> 00:01:04,820
Bilo da su sintetičke
ili se dobivaju iz opijuma,

17
00:01:04,820 --> 00:01:08,581
ove sastavnice su zajednički
poznate kao opioidi.

18
00:01:08,581 --> 00:01:12,911
Sintetski ili prirodni,
legalni ili nelegalni, opioidni lijekovi

19
00:01:12,911 --> 00:01:17,548
vrlo su učinkoviti analgetici,
ali stvaraju i veliku ovisnost.

20
00:01:17,548 --> 00:01:19,548
U 1980-im i 90-im,

21
00:01:19,548 --> 00:01:24,711
farmaceutske tvrtke agresivno su počele
plasirati opioidne analgetike na tržište,

22
00:01:24,711 --> 00:01:27,406
aktivno ublažujući
njihov ovisnički potencijal,

23
00:01:27,406 --> 00:01:30,311
i medicinskoj zajednici i javnosti.

24
00:01:30,311 --> 00:01:34,101
Broj recepata za opioidne analgetike
naglo je porastao,

25
00:01:34,101 --> 00:01:40,243
kao i slučajevi ovisnosti o opioidima,
započinjući krizu koja se nastavlja danas.

26
00:01:40,243 --> 00:01:43,223
Da bismo razumjeli zašto opioidi
stvaraju ovisnost,

27
00:01:43,223 --> 00:01:48,048
pomaže pratiti kako ovi lijekovi utječu
na ljudsko tijelo od prve doze,

28
00:01:48,048 --> 00:01:53,111
kroz ponovljenu upotrebu, i na to što se
događa kad dugotrajna upotreba prestane.

29
00:01:53,111 --> 00:01:55,911
Svaki od ovih lijekova
ima ponešto različitu kemiju,

30
00:01:55,911 --> 00:02:02,824
ali sve djeluju na opioidni sustav tijela
vezanjem na opioidne receptore u mozgu.

31
00:02:02,824 --> 00:02:07,645
Endorfini tijela umanjuju signale boli
vezanjem na ove receptore

32
00:02:07,645 --> 00:02:12,226
i opioidni lijekovi vežu se jače, duže.

33
00:02:12,226 --> 00:02:17,478
Dakle, opioidni lijekovi mogu upravljati
mnogo jačom boli nego što mogu endorfini.

34
00:02:17,478 --> 00:02:19,970
Opioidni receptori također utječu na sve,

35
00:02:19,970 --> 00:02:22,940
od raspoloženja do normalnih
tjelesnih funkcija.

36
00:02:22,940 --> 00:02:27,050
Uz ove funkcije, također,
jačina i trajanje vezanja opioida

37
00:02:27,050 --> 00:02:30,250
znači da su njihovi učinci
izraženiji i rašireniji

38
00:02:30,250 --> 00:02:34,070
nego onih prirodnih
signalizirajućih molekula tijela.

39
00:02:34,070 --> 00:02:38,825
Kad se lijek veže na opioidne receptore,
pokreće otpuštanje dopamina,

40
00:02:38,825 --> 00:02:42,265
koji je povezan s osjećajima zadovoljstva
i može biti odgovoran

41
00:02:42,265 --> 00:02:46,630
za osjećaj euforije
koji karakterizira opioidnu ugodu.

42
00:02:46,630 --> 00:02:50,745
U isto vrijeme, opioidi suzbijaju
otpuštanje noradrenalina,

43
00:02:50,745 --> 00:02:56,590
koji utječe na budnost, disanje,
probavu i krvni tlak.

44
00:02:56,590 --> 00:03:00,920
Terapijska doza dovoljno smanjuje
noradrenalin da izazove nuspojave

45
00:03:00,920 --> 00:03:03,366
poput konstipacije.

46
00:03:03,366 --> 00:03:05,954
Pri većim dozama opioidi mogu smanjiti

47
00:03:05,954 --> 00:03:09,184
brzinu otkucaja srca i disanja
na opasne razine,

48
00:03:09,184 --> 00:03:11,964
izazivajući gubitak svijesti, čak i smrt.

49
00:03:13,684 --> 00:03:18,038
S vremenom, tijelo počinje
razvijati toleranciju na opioide.

50
00:03:18,038 --> 00:03:21,167
Može smanjiti broj opioidnih receptora,

51
00:03:21,167 --> 00:03:24,103
ili receptori mogu postati
manje osjetljiviji.

52
00:03:24,103 --> 00:03:26,791
Da dožive isto otpuštanje dopamina

53
00:03:26,791 --> 00:03:29,031
i rezultirajuće učinke
raspoloženja kao i prije,

54
00:03:29,031 --> 00:03:32,381
ljudi moraju uzeti veće i veće doze --

55
00:03:32,381 --> 00:03:36,143
ciklus koji vodi do fizičke ovisnosti
i navike.

56
00:03:36,143 --> 00:03:39,663
Kako ljudi uzimaju više opioida
da nadoknade toleranciju,

57
00:03:39,663 --> 00:03:42,763
razine noradrenalina
postaju sve niže i niže,

58
00:03:42,763 --> 00:03:46,303
do točke koja može utjecati
na osnovne tjelesne funkcije.

59
00:03:46,303 --> 00:03:50,844
Tijelo to nadoknađuje povećanjem
broja noradrenalinskih receptora

60
00:03:50,844 --> 00:03:54,604
tako da može pronaći mnogo manje
količine noradrenalina.

61
00:03:54,604 --> 00:03:57,213
Ova povećana osjetljivost
na noradrenalin

62
00:03:57,213 --> 00:04:00,283
dopušta tijelu da nastavi
normalno funkcionirati --

63
00:04:00,283 --> 00:04:05,289
zapravo, postaje ovisno o opioidima
da održi novu ravnotežu.

64
00:04:05,289 --> 00:04:10,454
Kad netko tko je fizički ovisan
o opioidima, naglo ih prestane uzimati,

65
00:04:10,454 --> 00:04:12,524
ta ravnoteža se naruši.

66
00:04:12,524 --> 00:04:17,258
Razine noradrenalina mogu porasti u roku
jednog dana od prestanka upotrebe opioida.

67
00:04:17,258 --> 00:04:19,531
Ali tijelu treba mnogo
više vremena da se riješi

68
00:04:19,531 --> 00:04:22,928
svih tih dodatnih receptora
koje je stvorilo.

69
00:04:22,928 --> 00:04:24,848
To znači da postoji razdoblje

70
00:04:24,848 --> 00:04:28,078
kada je tijelo previše osjetljivo
na noradrenalin.

71
00:04:28,078 --> 00:04:31,338
Ova preosjetljivost uzrokuje
simptome odvikavanja,

72
00:04:31,338 --> 00:04:35,368
uključujući bolove u mišićima,
bolove u trbuhu, vrućicu i povraćanje.

73
00:04:35,368 --> 00:04:39,999
Iako privremeno, odvikavanje od opioida
može biti nevjerojatno iscrpljujuće.

74
00:04:39,999 --> 00:04:43,799
U ozbiljnim slučajevima, netko
tko se odvikava može biti jako bolestan

75
00:04:43,799 --> 00:04:46,688
danima i čak tjednima.

76
00:04:46,688 --> 00:04:50,358
Ljudi koji su ovisni o opioidima
ne koriste nužno lijekove

77
00:04:50,358 --> 00:04:54,328
da se podignu više,
nego da izbjegnu biti bolesni.

78
00:04:54,328 --> 00:04:58,148
Mnogi riskiraju da izgube plaću
ili čak posao tijekom odvikavanja,

79
00:04:58,148 --> 00:05:02,208
ili možda nemaju nekoga da se brine
o njima tijekom odvikavanja.

80
00:05:02,208 --> 00:05:05,123
Ako se netko kasnije vrati
uzimanju opioida,

81
00:05:05,123 --> 00:05:08,258
može biti izložen posebno visokom riziku
od predoziranja,

82
00:05:08,258 --> 00:05:12,258
jer ono što bi bila standardna doza
dok je njihova tolerancija bila visoka,

83
00:05:12,258 --> 00:05:14,448
sada može biti smrtonosna.

84
00:05:14,448 --> 00:05:18,368
Od 1980. slučajne smrti
radi predoziranja opioidima

85
00:05:18,368 --> 00:05:21,388
eksponencijalno su porasle
u Sjedinjenim Državama

86
00:05:21,388 --> 00:05:25,368
i ovisnosti o opioidima također su
eksplodirale širom svijeta.

87
00:05:25,368 --> 00:05:29,529
Dok recepti za opioidne analgetike
postaju strogo regulirani,

88
00:05:29,529 --> 00:05:32,899
slučajevi predoziranja i ovisnosti
i dalje se povećavaju,

89
00:05:32,899 --> 00:05:35,639
posebice među mlađim osobama.

90
00:05:35,639 --> 00:05:38,724
Mnogi od ranih slučajeva ovisnosti
bile su osobe srednje dobi

91
00:05:38,724 --> 00:05:42,209
koje su postale ovisne o analgeticima
koji su im bili propisani,

92
00:05:42,209 --> 00:05:45,619
ili su ih dobili od prijatelja
ili članova obitelji s receptima.

93
00:05:45,619 --> 00:05:50,997
Danas, mladim su osobama receptni opioidni
lijekovi prezentirani na te načine,

94
00:05:50,997 --> 00:05:55,884
ali prijeđu na heroin ili nelegalne
sintetske opioide koji su jeftiniji

95
00:05:55,884 --> 00:05:58,094
i jednostavnije je doći do njih.

96
00:05:58,094 --> 00:06:00,949
Osim strože regulacije
opioidnih analgetika,

97
00:06:00,949 --> 00:06:05,540
što možemo učiniti da preokrenemo rastuće
stope ovisnosti i predoziranja?

98
00:06:05,540 --> 00:06:10,425
Lijek nazvan nalokson trenutno je naša
najbolja obrana od predoziranja.

99
00:06:10,425 --> 00:06:15,101
Nalokson se veže na opioidne receptore,
ali ih ne aktivira.

100
00:06:15,101 --> 00:06:18,151
Blokira druge opioide
da se vežu za receptore

101
00:06:18,151 --> 00:06:22,839
i čak ih izguruje s receptora
da spriječi predoziranje.

102
00:06:22,839 --> 00:06:26,109
Ovisnost o opioidima
rijetko je samostalna bolest;

103
00:06:26,109 --> 00:06:29,246
često, osobe ovisne o opioidima,
također se bore

104
00:06:29,246 --> 00:06:30,936
s mentalnim zdravljem.

105
00:06:30,936 --> 00:06:34,409
Postoje bolnički
i izvanbolnički programi koji kombiniraju

106
00:06:34,409 --> 00:06:38,266
lijekove, zdravstvene usluge
i psihoterapiju.

107
00:06:38,266 --> 00:06:41,026
Ali mnogi od ovih programa su preskupi

108
00:06:41,026 --> 00:06:44,277
i povoljnije opcije mogu imate
duge liste čekanja.

109
00:06:44,277 --> 00:06:48,667
Također često zahtijevaju potpunu
detoksikaciju od opioida

110
00:06:48,667 --> 00:06:50,927
prije početka tretmana.

111
00:06:50,927 --> 00:06:55,167
I period ustezanja i zajednički
višemjesečni boravak u ustanovi

112
00:06:55,167 --> 00:07:00,752
može biti nemoguć za ljude koji riskiraju
gubitak poslova i smještaja u tom vremenu.

113
00:07:00,752 --> 00:07:04,732
Programi opioidnog održavanja teže
rješavanju nekih od tih prepreka

114
00:07:04,732 --> 00:07:08,022
i eliminiranju zloupotrebe opioida
koristeći kombinaciju

115
00:07:08,022 --> 00:07:10,987
lijekova i bihevioralne terapije.

116
00:07:10,987 --> 00:07:14,257
Ovi programi izbjegavaju simptome
ustezanja lijekovima

117
00:07:14,257 --> 00:07:18,407
koji se vežu za opioidne receptore,
ali nemaju psihoaktivne učinke

118
00:07:18,407 --> 00:07:23,552
analgetika, heroina
i drugih često zloupotrebljenih opioida.

119
00:07:23,552 --> 00:07:25,532
Metadon i buprenorfin

120
00:07:25,532 --> 00:07:29,101
su primarni lijekovi opioidnog održavanja
dostupni danas,

121
00:07:29,101 --> 00:07:32,161
ali liječnicima treba
posebno izuzeće da ih propišu --

122
00:07:32,161 --> 00:07:34,911
iako nikakvo posebno usavršavanje
ili potvrda

123
00:07:34,911 --> 00:07:38,001
nije potrebna da se prepišu
opioidni analgetici.

124
00:07:38,001 --> 00:07:40,201
Buprenorfin može biti
toliko deficitaran

125
00:07:40,201 --> 00:07:43,481
da čak postoji rastuće
crno tržište za njega.

126
00:07:43,481 --> 00:07:46,621
Još je dug put
suzbijanja ovisnosti o opioidima,

127
00:07:46,621 --> 00:07:50,581
ali postoje sjajni načini koji
daju smisao mogućnostima liječenja.

128
00:07:50,581 --> 00:07:53,830
Ako se Vi ili netko koga poznajete
bori s upotrebom opioida

129
00:07:53,830 --> 00:07:55,040
u Sjedinjenim Državama,

130
00:07:55,040 --> 00:07:57,490
Ministarstvo zdravstva i socijalne skrbi

131
00:07:57,490 --> 00:08:02,446
upravlja telefonskom linijom
za pomoć: 800-662-4357

132
00:08:02,446 --> 00:08:07,596
i bazom podataka za više od 14,000
ustanova za ovisnost o drogama u SAD-u:

133
00:08:07,596 --> 00:08:12,476
www.hhs.gov/opioids