WEBVTT

00:00:07.293 --> 00:00:12.090
Prije više od 3000 godina, jedan se cvijet
počeo pojavljivati u lijekovima

00:00:12.090 --> 00:00:15.200
u drevnim egipatskim
medicinskim tekstovima.

00:00:15.200 --> 00:00:17.780
Diljem Sredozemlja, drevni Minojci

00:00:17.780 --> 00:00:21.930
vjerojatno su pronašli načine za upotrebu 
iste biljke radi njenog podizanja.

00:00:21.930 --> 00:00:24.870
Obje drevne civilizacije
bile su na tragu nečemu --

00:00:24.870 --> 00:00:28.370
opijumu,
ekstraktu dotičnog maka,

00:00:28.370 --> 00:00:32.240
koji može izazvati zadovoljstvo
i smanjiti bol.

NOTE Paragraph

00:00:32.240 --> 00:00:35.078
Iako je opijum ostao u upotrebi od tada,

00:00:35.078 --> 00:00:39.293
tek je u 19. stoljeću
jedna od njegovih kemijskih sastavnica,

00:00:39.293 --> 00:00:44.083
morfin, postao identificiran
i izoliran za medicinsku upotrebu.

00:00:44.083 --> 00:00:48.300
Morfin, kodein i druge supstance
izravno izrađene od maka

00:00:48.300 --> 00:00:50.185
zovu se opijatima.

00:00:50.185 --> 00:00:55.386
U 20. stoljeću, farmaceutske tvrtke
stvorile su mnoštvo sintetskih supstanci

00:00:55.386 --> 00:00:57.126
sličnih ovim opijatima,

00:00:57.126 --> 00:01:02.060
uključujući heroin, hidrokodon,
oksikodon i fentanil.

00:01:02.060 --> 00:01:04.820
Bilo da su sintetičke
ili se dobivaju iz opijuma,

00:01:04.820 --> 00:01:08.581
ove sastavnice su zajednički
poznate kao opioidi.

00:01:08.581 --> 00:01:12.911
Sintetski ili prirodni,
legalni ili nelegalni, opioidni lijekovi

00:01:12.911 --> 00:01:17.548
vrlo su učinkoviti analgetici,
ali stvaraju i veliku ovisnost.

00:01:17.548 --> 00:01:19.548
U 1980-im i 90-im,

00:01:19.548 --> 00:01:24.711
farmaceutske tvrtke agresivno su počele
plasirati opioidne analgetike na tržište,

00:01:24.711 --> 00:01:27.406
aktivno ublažujući
njihov ovisnički potencijal,

00:01:27.406 --> 00:01:30.311
i medicinskoj zajednici i javnosti.

00:01:30.311 --> 00:01:34.101
Broj recepata za opioidne analgetike
naglo je porastao,

00:01:34.101 --> 00:01:40.243
kao i slučajevi ovisnosti o opioidima,
započinjući krizu koja se nastavlja danas.

NOTE Paragraph

00:01:40.243 --> 00:01:43.223
Da bismo razumjeli zašto opioidi
stvaraju ovisnost,

00:01:43.223 --> 00:01:48.048
pomaže pratiti kako ovi lijekovi utječu
na ljudsko tijelo od prve doze,

00:01:48.048 --> 00:01:53.111
kroz ponovljenu upotrebu, i na to što se
događa kad dugotrajna upotreba prestane.

NOTE Paragraph

00:01:53.111 --> 00:01:55.911
Svaki od ovih lijekova
ima ponešto različitu kemiju,

00:01:55.911 --> 00:02:02.824
ali sve djeluju na opioidni sustav tijela
vezanjem na opioidne receptore u mozgu.

00:02:02.824 --> 00:02:07.645
Endorfini tijela umanjuju signale boli
vezanjem na ove receptore

00:02:07.645 --> 00:02:12.226
i opioidni lijekovi vežu se jače, duže.

00:02:12.226 --> 00:02:17.478
Dakle, opioidni lijekovi mogu upravljati
mnogo jačom boli nego što mogu endorfini.

NOTE Paragraph

00:02:17.478 --> 00:02:19.970
Opioidni receptori također utječu na sve,

00:02:19.970 --> 00:02:22.940
od raspoloženja do normalnih
tjelesnih funkcija.

00:02:22.940 --> 00:02:27.050
Uz ove funkcije, također,
jačina i trajanje vezanja opioida

00:02:27.050 --> 00:02:30.250
znači da su njihovi učinci
izraženiji i rašireniji

00:02:30.250 --> 00:02:34.070
nego onih prirodnih
signalizirajućih molekula tijela.

NOTE Paragraph

00:02:34.070 --> 00:02:38.825
Kad se lijek veže na opioidne receptore,
pokreće otpuštanje dopamina,

00:02:38.825 --> 00:02:42.265
koji je povezan s osjećajima zadovoljstva
i može biti odgovoran

00:02:42.265 --> 00:02:46.630
za osjećaj euforije
koji karakterizira opioidnu ugodu.

00:02:46.630 --> 00:02:50.745
U isto vrijeme, opioidi suzbijaju
otpuštanje noradrenalina,

00:02:50.745 --> 00:02:56.590
koji utječe na budnost, disanje,
probavu i krvni tlak.

00:02:56.590 --> 00:03:00.920
Terapijska doza dovoljno smanjuje
noradrenalin da izazove nuspojave

00:03:00.920 --> 00:03:03.366
poput konstipacije.

00:03:03.366 --> 00:03:05.954
Pri većim dozama opioidi mogu smanjiti

00:03:05.954 --> 00:03:09.184
brzinu otkucaja srca i disanja
na opasne razine,

00:03:09.184 --> 00:03:11.964
izazivajući gubitak svijesti, čak i smrt.

NOTE Paragraph

00:03:13.684 --> 00:03:18.038
S vremenom, tijelo počinje
razvijati toleranciju na opioide.

00:03:18.038 --> 00:03:21.167
Može smanjiti broj opioidnih receptora,

00:03:21.167 --> 00:03:24.103
ili receptori mogu postati
manje osjetljiviji.

00:03:24.103 --> 00:03:26.791
Da dožive isto otpuštanje dopamina

00:03:26.791 --> 00:03:29.031
i rezultirajuće učinke
raspoloženja kao i prije,

00:03:29.031 --> 00:03:32.381
ljudi moraju uzeti veće i veće doze --

00:03:32.381 --> 00:03:36.143
ciklus koji vodi do fizičke ovisnosti
i navike.

NOTE Paragraph

00:03:36.143 --> 00:03:39.663
Kako ljudi uzimaju više opioida
da nadoknade toleranciju,

00:03:39.663 --> 00:03:42.763
razine noradrenalina
postaju sve niže i niže,

00:03:42.763 --> 00:03:46.303
do točke koja može utjecati
na osnovne tjelesne funkcije.

00:03:46.303 --> 00:03:50.844
Tijelo to nadoknađuje povećanjem
broja noradrenalinskih receptora

00:03:50.844 --> 00:03:54.604
tako da može pronaći mnogo manje
količine noradrenalina.

00:03:54.604 --> 00:03:57.213
Ova povećana osjetljivost
na noradrenalin

00:03:57.213 --> 00:04:00.283
dopušta tijelu da nastavi
normalno funkcionirati --

00:04:00.283 --> 00:04:05.289
zapravo, postaje ovisno o opioidima
da održi novu ravnotežu.

NOTE Paragraph

00:04:05.289 --> 00:04:10.454
Kad netko tko je fizički ovisan
o opioidima, naglo ih prestane uzimati,

00:04:10.454 --> 00:04:12.524
ta ravnoteža se naruši.

00:04:12.524 --> 00:04:17.258
Razine noradrenalina mogu porasti u roku
jednog dana od prestanka upotrebe opioida.

00:04:17.258 --> 00:04:19.531
Ali tijelu treba mnogo
više vremena da se riješi

00:04:19.531 --> 00:04:22.928
svih tih dodatnih receptora
koje je stvorilo.

00:04:22.928 --> 00:04:24.848
To znači da postoji razdoblje

00:04:24.848 --> 00:04:28.078
kada je tijelo previše osjetljivo
na noradrenalin.

00:04:28.078 --> 00:04:31.338
Ova preosjetljivost uzrokuje
simptome odvikavanja,

00:04:31.338 --> 00:04:35.368
uključujući bolove u mišićima,
bolove u trbuhu, vrućicu i povraćanje.

NOTE Paragraph

00:04:35.368 --> 00:04:39.999
Iako privremeno, odvikavanje od opioida
može biti nevjerojatno iscrpljujuće.

00:04:39.999 --> 00:04:43.799
U ozbiljnim slučajevima, netko
tko se odvikava može biti jako bolestan

00:04:43.799 --> 00:04:46.688
danima i čak tjednima.

00:04:46.688 --> 00:04:50.358
Ljudi koji su ovisni o opioidima
ne koriste nužno lijekove

00:04:50.358 --> 00:04:54.328
da se podignu više,
nego da izbjegnu biti bolesni.

00:04:54.328 --> 00:04:58.148
Mnogi riskiraju da izgube plaću
ili čak posao tijekom odvikavanja,

00:04:58.148 --> 00:05:02.208
ili možda nemaju nekoga da se brine
o njima tijekom odvikavanja.

00:05:02.208 --> 00:05:05.123
Ako se netko kasnije vrati
uzimanju opioida,

00:05:05.123 --> 00:05:08.258
može biti izložen posebno visokom riziku
od predoziranja,

00:05:08.258 --> 00:05:12.258
jer ono što bi bila standardna doza
dok je njihova tolerancija bila visoka,

00:05:12.258 --> 00:05:14.448
sada može biti smrtonosna.

NOTE Paragraph

00:05:14.448 --> 00:05:18.368
Od 1980. slučajne smrti
radi predoziranja opioidima

00:05:18.368 --> 00:05:21.388
eksponencijalno su porasle
u Sjedinjenim Državama

00:05:21.388 --> 00:05:25.368
i ovisnosti o opioidima također su
eksplodirale širom svijeta.

00:05:25.368 --> 00:05:29.529
Dok recepti za opioidne analgetike
postaju strogo regulirani,

00:05:29.529 --> 00:05:32.899
slučajevi predoziranja i ovisnosti
i dalje se povećavaju,

00:05:32.899 --> 00:05:35.639
posebice među mlađim osobama.

00:05:35.639 --> 00:05:38.724
Mnogi od ranih slučajeva ovisnosti
bile su osobe srednje dobi

00:05:38.724 --> 00:05:42.209
koje su postale ovisne o analgeticima
koji su im bili propisani,

00:05:42.209 --> 00:05:45.619
ili su ih dobili od prijatelja
ili članova obitelji s receptima.

00:05:45.619 --> 00:05:50.997
Danas, mladim su osobama receptni opioidni
lijekovi prezentirani na te načine,

00:05:50.997 --> 00:05:55.884
ali prijeđu na heroin ili nelegalne
sintetske opioide koji su jeftiniji

00:05:55.884 --> 00:05:58.094
i jednostavnije je doći do njih.

00:05:58.094 --> 00:06:00.949
Osim strože regulacije
opioidnih analgetika,

00:06:00.949 --> 00:06:05.540
što možemo učiniti da preokrenemo rastuće
stope ovisnosti i predoziranja?

NOTE Paragraph

00:06:05.540 --> 00:06:10.425
Lijek nazvan nalokson trenutno je naša
najbolja obrana od predoziranja.

00:06:10.425 --> 00:06:15.101
Nalokson se veže na opioidne receptore,
ali ih ne aktivira.

00:06:15.101 --> 00:06:18.151
Blokira druge opioide
da se vežu za receptore

00:06:18.151 --> 00:06:22.839
i čak ih izguruje s receptora
da spriječi predoziranje.

00:06:22.839 --> 00:06:26.109
Ovisnost o opioidima
rijetko je samostalna bolest;

00:06:26.109 --> 00:06:29.246
često, osobe ovisne o opioidima,
također se bore

00:06:29.246 --> 00:06:30.936
s mentalnim zdravljem.

00:06:30.936 --> 00:06:34.409
Postoje bolnički
i izvanbolnički programi koji kombiniraju

00:06:34.409 --> 00:06:38.266
lijekove, zdravstvene usluge
i psihoterapiju.

NOTE Paragraph

00:06:38.266 --> 00:06:41.026
Ali mnogi od ovih programa su preskupi

00:06:41.026 --> 00:06:44.277
i povoljnije opcije mogu imate
duge liste čekanja.

00:06:44.277 --> 00:06:48.667
Također često zahtijevaju potpunu
detoksikaciju od opioida

00:06:48.667 --> 00:06:50.927
prije početka tretmana.

00:06:50.927 --> 00:06:55.167
I period ustezanja i zajednički
višemjesečni boravak u ustanovi

00:06:55.167 --> 00:07:00.752
može biti nemoguć za ljude koji riskiraju
gubitak poslova i smještaja u tom vremenu.

NOTE Paragraph

00:07:00.752 --> 00:07:04.732
Programi opioidnog održavanja teže
rješavanju nekih od tih prepreka

00:07:04.732 --> 00:07:08.022
i eliminiranju zloupotrebe opioida
koristeći kombinaciju

00:07:08.022 --> 00:07:10.987
lijekova i bihevioralne terapije.

00:07:10.987 --> 00:07:14.257
Ovi programi izbjegavaju simptome
ustezanja lijekovima

00:07:14.257 --> 00:07:18.407
koji se vežu za opioidne receptore,
ali nemaju psihoaktivne učinke

00:07:18.407 --> 00:07:23.552
analgetika, heroina
i drugih često zloupotrebljenih opioida.

00:07:23.552 --> 00:07:25.532
Metadon i buprenorfin

00:07:25.532 --> 00:07:29.101
su primarni lijekovi opioidnog održavanja
dostupni danas,

00:07:29.101 --> 00:07:32.161
ali liječnicima treba
posebno izuzeće da ih propišu --

00:07:32.161 --> 00:07:34.911
iako nikakvo posebno usavršavanje
ili potvrda

00:07:34.911 --> 00:07:38.001
nije potrebna da se prepišu
opioidni analgetici.

00:07:38.001 --> 00:07:40.201
Buprenorfin može biti
toliko deficitaran

00:07:40.201 --> 00:07:43.481
da čak postoji rastuće
crno tržište za njega.

NOTE Paragraph

00:07:43.481 --> 00:07:46.621
Još je dug put
suzbijanja ovisnosti o opioidima,

00:07:46.621 --> 00:07:50.581
ali postoje sjajni načini koji
daju smisao mogućnostima liječenja.

00:07:50.581 --> 00:07:53.830
Ako se Vi ili netko koga poznajete
bori s upotrebom opioida

00:07:53.830 --> 00:07:55.040
u Sjedinjenim Državama,

00:07:55.040 --> 00:07:57.490
Ministarstvo zdravstva i socijalne skrbi

00:07:57.490 --> 00:08:02.446
upravlja telefonskom linijom
za pomoć: 800-662-4357

00:08:02.446 --> 00:08:07.596
i bazom podataka za više od 14,000
ustanova za ovisnost o drogama u SAD-u:

00:08:07.596 --> 00:08:12.476
www.hhs.gov/opioids